ITIS'J WSgUDZITOSlT,
Dit ongunstig oordcel is grootondeels gegrond op den aan
bouw van schepen in den laatsten tijd, die volstrekt niet in
overeenstemming zijn met het oorspronkelijk door hem vast
gesteld programma. Er wordt in het verslag gewezen op de
Watergeus, een zoogenaamd schroefsehip tweede klasse, dat
meer overeenkomst heeft met de door den minister afgekeurde
schepen der eerste klassedan die van de derde klassewelke
hij noodzakelijk oordeelde; op de Valk, een raderschip, als
oorlogsvaartuig onbruikbaaren alleen geschikt als trans
portschip op do van Galenop de Huijter en anderendie
geen van allen aan hunne bestemming voldoen Het blijkt
ook niet of de gebeurtenissen in Noord-Amerika en de oorlog
in de Oostzeevan eenigen invloed op de besluiten des mi
nisters geweest zijn, en inmiddels gaat onze vloot achteruit
want voor al de toegestane gelden staat noch te Vlissingen
noch te Hellevoctsluisnoch op onze werf alhier, een enkel
schip op stapel, alleen te Amsterdam dén oorlogschip, ter
wijl de voorraad in de magazijnen bij de meeste directien
mede niet vooruitgaat. Het gemis aan een vast beginsel, is
alleen te wijten, zoo lezen wij aan het onjuist begrip
omtrent den waren aard en do wezenlijke, eenige roeping
onzer marine.
Men blijft in den waan verkeeren dat Nederland eene
zeemogendheid is van den tweeden rang, en als zoodanig ge
houden zich in die waardigheid te handhaven. Dit doel te
bereiken, is eene onmogelijkheid, zonder schatten aan onze
marine te bestedendie onze krachten ver te boven gaan
dat denkbeeld oefent een ongunstigen invloed uit op onze
marine. Immers, wij bouwen groote schepen, met welke
wij tegenover groote zeemogendheden niets kunnen uitvoeren,
slechts dienen om zich nu en dan hier en daar tevertoonen,
en tegenover deze een ijdel vertoon te maken. Het noodza
kelijk gevolg hiervan is, dat wij genoodzaakt zijn een aantal
kostbare etablissementen te onderhoudendie konden worden
gemist, en bij de afschaffing daarvan zou ook eene groote
besparing plaats grijpen, wegens het personeeldat noodwen
dig aan die werven moet verbonden wezen.
Het valt in 't oog dat van de opheffing van de werf te
Vlissingen, waartoe gelijk men weet, besloten werd, thans
geen spraak meer is. Of de min. van dat voornemen is terug
gekomen, dan wel of daaraan gevolg zal worden gegeven,
is uit de begrooting niet op te maken.
Het stelsel alzoodat door de Kamer wordt voorgestaan
komt neder op do afschaffing van alle groote oorlogschepen,
en den aanbouw van vaartuigen, geschikt ter verdediging
onzer kusten en onze overzeesche bezittingen. Kleine sche
pen maar goede schepenacht zij verkieslijk boven eén
mengsel van groote en kleinedoch die grootendeels niet vol
doen aan hunne bestomming.
Afschaffing van sommige werven kan daarmede gepaard
gaanwant het verdient opmerking dat alleen voor het per -
soneel aan die werven verbonden, niet minder dan f275,585
gevorderd wordt.
Wij komen thans tot de verschillende onderdeelen der
begrootïng.
Helder, Nieuwediep, Willemsoord, enz. 28 October 1S64.
Bij de gunstige reputatie die de heer St. Roman in den
laatsten tijd alom heeft verworven, zal het gewis velen welkom
zijn dat die prestidigitateur par excellence ook te dezer
plaatse twee voorstellingen zal geven, en wel op heden
(Vrijdag) en morgen (Zaturdag) avond. Een ieder die den
lieer St. Roman elders heeft zien werken, is opgetogen van
bewondering en onuitputtelijk in zynen lof. Wij raden
onze lezers aan zich in tyds van plaatsen te voorzien
want Tivoli zou bij die gelegenheid wel eens te klein kun
nen zijn.
Nadat Zr. Ms. stoomschip Prinses MariaWoensdag jl.
in het drooge dok alhier is opgenomen en nagezienis heden
de Oostenrijksche stoomkanonneerboot Wall, daarin opge
nomen om die herstellingen te ondergaan die noodig zullen
worden bevonden.
Volgens een particulier schrijvenzal Zr. Ms. stoom-
fregat Hertog Adolf van Nassau niet naar hier komen om
de beloopen schade te herstellen, maar is men daarmede te
Sheerness reeds aangevangen. Men denkt dat het oponthoud
wel twee maanden zal duren.
De beide hier liggende Oostenrijksche oorlogschepen
'hebben heden namiddag van hun gouvernement order ont
vangen om ten spoedigste van hier te vertrekken. De JRa-
delzhj zal morgen het geloste kruid weder in nemen en
Zondag vertrekken naar Cadix; en de Wall, die in het
drooge dok staat, zoo spoedig als de vereisehte werkzaam
heden zijn afgeloopen, naar Brest.
In de vorige week werd te Franeker, ten huize van den
kastelein Althuisbiljartpartij gehoudenbij welke gelegenheid
de hr. G. Bijlsmasocieteit-houder te Bolswardden prijs won
zijnde een zilveren tabakspot. Hierin nu steekt niets bijzon
ders, maar zeer bijzonder is hetdat dit de 50ste prijs is dien
de winner te huis bragt, terwijl hij bovendien vijf premiën
behaalde. Deze buitengewoon bekwame biljartspelerdie
overigens het spel in eere houdt en het niet als een hand
werk drijft, behaalde in drie verschillende biljartpartijen te
Joure, in de vorige week, op één dag tweeprijzen en eene
premie, en speelde toen achter elkander nog 80 partijen
van welke hij geen enkele verloor.
In het algemeen overzigt van het Bataviaasc/i Han
delsblad, leest men het volgende:
De slechte tijdingen van Borneo's Westkust, in ons laatste
overzigt medegedeeld, zijn Goddank door zeer heugelijke
berigten vervangen. De aanvoerder der muitelingen, Pan
gerang Nata Widjaija, door zijn aanvankelijken voorspoed
en het nemen van de verlaten stoomboot Kapoeas overmoe
dig geworden, waagde een aanval op Sintang, die door den
dapperen tegenstand der onzen geheel mislukte. Een uitval
van slechts 45 man, onder aanvoering van de luitenants
de Grijs en Smeets, joeg den vijand op de vlugt en ver-
lostte de bezetting van Sintang uit haar neteligen toestand.
Ongelukkig verloor de officier van gezondheid Tresling
daarbij het leven. Het gevaar is, althans voor het oogeu-
blik, gewekenhet bewustzijn onzer meerderheid is bij den
vijand hersteld en het verlies van de Kapoeas gewroken.
De van Soerabaija gezonden versterking van twee compag-
niën is aangekomen; de resident en de militaire komman-
dant zijn naar Potianak terruggekeerd. Voorzeker is er
overvloedige reden tot vreugde en dankbaarheid over den zoo
gunstigen afloop dezer zaak dien wij uaast God aan het
uitstekend gedrag der kleine daar ter plaatse aanwezige
strijdmagt verschuldigd zijn, maar de vraag, of door de
regering de vereisehte voorzigtigheid in dezen in acht is ge
nomen, wordt nog altijd door deskundigen ontkend. De
boven verwachting gelukkige uitslag moet het gevaar niet
doen vergeten waaraan de heldhaftige bezetting van Sintang
is blootgesteld geweest, en dat door tijdig genomen maat-
reglen had kunnen voorkomen zijn. De Sintangsche zaak
kan overigens nog een onaangenamen nasleep hebben door
eene verwikkeling met het Portugesche gouvernement. Aan
eene commissie, van het aan Portugal onderworpen Timor
Delly, die zich tot het doen van aankoopen op Java be
vond, was de gouvernementsstoomboot Hertog Bernhard tot
den overvoer naar Timor toegezegd; maar omdat het gou
vernement die stoomboot thans tot transport van troepen
naar Pontianak zelf noodig hadwerd de commissie uitge-
noodigd naar eene andere gelegenheid om te zien. Zij heeft
daaraan natuurlijk voldaan, maar niet zonder van groot
misnoegen te doen blijken, hetgeen nog vermeerderde door
het ongeval dat een der leden van de commissie overleed
aan de cholera. Met allen eerbied voor de commissie ge-
looven wij dat onze regering haar pligt gedaan heeft door
de belangen dier heeren te doen wijkeu voor een geval vau
force majenre, gelijk hier ongetwijfeld aanwezig was.
Een aanval van eenige kwaadgezinden op het kampement te
Borobei (Banjermassiug) is door het moedig gedragivan drie
Üankeurs verijdeld geworden.
De heer van Kinsbergen heeft op het plateau van
den Diëng, waar hij zich ophield tot het maken van pho-
tographiën voor het gouvernement, de overblijfselen eener
stad outdekt, wier bestaan sinds lang was vermoed gewor
den. Het schijnt dat men thans hoogst belangrijke ont
dekkingen te gemoet mag zien; welligt de uitgraving van
een Indisch Pompeji.
In het gouvernement Minsk is een dorp, geheeten
Polakiwelks bewoners voor het meerendeel den familienaam
Polak dragen. De plaatselijke regering heeft den keizer ge
vraagd om den tegenwoordigen naam van het dorp te ver
anderen in dien van Alexandrofiska en tevens de vergun
ning verzocht voor de inwoners van het dorp, die Polak
heetenom dien geslachtsnaam to wijzigen en zich voortaan
Alexandroft' te noemen. Dit verzoek is door den keizer
toegestaan.
Te Sursce, in het kanton Lucem, heeft in de afge
loopen week eene vergadering plaats gehad van dienstboden,
die ten getale van ruim 1400 waren opgekomen, om over
hunne gemeenschappelijke belangen te beraadslagen. Een
hunner was tot voorzitter der vergadering benoemd. Onder
de genomen besluiten wordt het volgende gevonden: Dat
eene petitie zal worden gezonden aan de regeringten einde
opheffing te vragen van de wet betreflende de dienstboden.
In elke gemeente zijn twee dienstboden belast met het ver
zamelen van onderteekeningen op de bedoelde petitie.
Zoo het waar mogt zijn dat er sprake is van eene toe
nadering tusschen Oostenrijk en Frankrijkde toon der
Fransche dagbladen doet het niet vermoeden. Het tafereel,
dat de Siècle van den staatkundigen toestand van dat rijk
ophangt, is althans verre van vleijend. De oorlog met De
nemarken is geëindigd, zegt genoemd blad. Het militair
bondgenootschap tusschen Pruisen en Oostenrijk heeft opge
houden en het staatkundig bondgenootschap komt niet tot
stand. Vau welke zijde men het ook beschouwtheeft Oosten-
