IMPRESSIES
In
ongeluksnaclil gingen te Wognum
drie percelen in de vlammen op
Molen van Piet door storm
in gevaar gebracht
langs de kuststrook
Overbuurman JSchenk overleed
tengevolge van hartverlamming
Geen enkel contact
Schouwen-Duiveland
o
130 brandweerlieden leverden
heroïsch gevecht
Bedrijfsleven
bedrijfsleven
Kortsluiting in „De Vier Heemskinderen
Deelneming van
Prov. Bestuur
Alkmaar se brandweer in actie
Dikke balken en zware
kettingen knapten af
Maandag 2 Februari 1953
Pagina 7
Dit zijn de overblijfselen
van de verbrande percelen.
Resten van een muurge
blakerde stenen en tot as
vergane planken
In de voor geheel Nederland zo rampzalige uaclit van
Zaterdag op Zondag zijn in de gemeente Wognum eafé
„De Vier Heemskinderen", bewoond door het uit zeven
personen beslaande gezin van A. C. H. Suurmond, en de
daarnaast gelegen boerderijen van J. Dekker en zijn zoon
en van M. Dekker, wiens gezin uit acht personen bestaal,
tot de grond afgebrand. Geen der bewoners liep letsel op,
ofschoon ze, door het vuur verrast, hachelijke momenten
moesten doorstaan. De plm. 68-jarige veehandelaar J.
Schenk, overbuurman van de betrokken families, kreeg
door de schrik een hartverlamming en overleed. Een
paard van J. Dekker kwam in de vlammen om, zes koeien
konden in veiligheid worden gebracht. Van de inboedels
is weinig gespaard gebleven, ofschoon de brandweer
corpsen van Wognum, Avenliorn, Berkhout, Hoorn,
Spanbroek, Sijbekarspel, Zwaag en Bovenkarspel zich op
een boven alle lof verheven wijze van hun taak hebben
gekweten.
De brand is vermoedeliik ont
staan door storing in de licht
installatie in de achterzaal van
het café. Merkwaardig genoeg
ontdekte kort na twee uur mevr.
Stam. echtgenote van de café
houder van ,,'t Centrum", wat er
gaande was. Zii sloeg alarm en
in een minimum van tiid was
burgemeester P. Commandeur
door geroffel on zijn ramen ge
wekt. Tengevolge van een sto
ring in de stroomvoorziening,
kon de sirene niet in werking
worden gesteld, zodat de brand
weerlieden telefonisch moesten
worden gewaarschuwd. Inmid
dels had brandweercommandant
A Bakker ziin maatregelen ge
nomen. waardoor toch nog zeer
snoedig tot actie kon worden
overgegaan. De burgemeester
vroeg telefonisch ook assistentie
van de brandweerploegen uit
omliggende gemeenten, die even
eens het hunne deden om het
razend snel om zich heengriipen-
de vuur te bestrijden.
De Berkhouters kwamen op
eigen initiatief. Zii bedienden
twee spuiten, evenals de brand
weerlieden van Zwaag. die. be
halve eigen materieel, ook de
motorspuit van de heer A.
Leeuw tot hun beschikking had
den. De hulp van Bovenkarspel
werd ingeroepen ter aflossing van
een aantal mannen dat na ver
loop van tiid de uitputting nabii
was. Men had de brand toen tot
de drie percelen kunnen beper
ken.
Pl.m. 130 spuitgasten en 20
politiemannen uit verschillende
gemeenten zijn in deze af
schuwelijke nacht in touw ge
weest. Zij hebben een gigan
tische strijd moeten voeren tegen
een vuur dat van geen wijken
scheen en in de storm zijn bond
genoot had. Vooral degenen die
tegen rook en vlammen in het
den van W. Hes, kantoorhouder
der P.T.T., T-.- Saai, brandstoffen-
lega's van SpanbroekOpmeer
en van SijbecarspelBenning-
broek, resp. de heren H. J. M.
Keyzer en J. Elmers, luitenant
J. Siin van het districtscomman
do der rijkspolitie en de heer
N. Fehres. districtsinspecteur van
het Brandweerwezen, op wiens
advies burgemeester Comman
deur gistermorgen vroeg de
brandweer van Bovenkarspel te
hulp heeft geroepen. Van zeven
tot tien uur ziin de mannen uit
de Streek met de nablussing
bezig geweest. Nadien heeft de
ploeg van Wognum deze taak
weer overgenomen.
Gistermiddag is de officier van
justitie in Wognum geweest, ver
gezeld van functionarissen der
rijksrecherche, die een aantal
personen, welke Zaterdagavond
nog in café „De Vier Heems
kinderen" ziin geweest, hebben
verhoord. Storing in de licht
installatie werd daarna als oor
zaak van de ranmp aangenomen.
Nogmaals is hier een woord
van lof voor de dappere brand
weerlieden op ziin plaats. Er is
een voorbeeldige samenwerking
betracht en een hoge graad van
geoefendheid getoond. Hieraan is
het te danken geweest dat in
deze ongeluksnacht nog niet
meer onheilen ziin voorgekomen.
KONINGIN OOK HEDEN
IN GETEISTERDE
GEBIEDEN
's GRAVENHAGE, 2 Febr.
H. M. de Koningin is heden in
alle vroegte vertrokken en zal de
gehele dag in de geteisterde ge
bieden doorbrengen.
's-GRAVENHAGE, 2 Febr. Tot nu toe is het op geen
enkele manier mogelijk gebleken contact te krijgen met
Schouwen-Duivelaiul. Gevreesd wordt, dat de toestand
daar zeer ernstig is. De drie inwoners van Ouwerkerk,
die in Ierseke zijn aangekomen, konden geen andere in-
handelaar P. Visser, J. Klomp,, lichtingen geven dan dat hun eigen, polder geheel is over-
J. Schenk en dokter J. Boeck-
horst, bleven gespaard. De vlam
men die ook hier prooien meen
den te vinden, werden door
hardnekkige tegenstand terugge
drongen. Enkele percelen liepen
waterschade op.
Bijzonder tragisch was het
plotselinge overlijden van de
heer Schenk, van wiens woning
de daklijst reeds was verbrand.
Hij heeft de emoties niet kunnen
verdragen.
Om pl.m. half zes was het ge
vaar voor verdere uitbreiding ge
weken.
Zoals gezegd, is van de inboe
dels der verwoeste percelen wei
nig gered. De heer J. Dekker
verloor bovendien ziin paard,
maar zag nog kans ziin koeien
uit het boerdertiiie naar buiten
te drijven. Van de expediteur
M Dekker bleven een luxe auto
en een wagen voor veevervoer
gespaard. De gedupeerden waren
verzekerd, ook de heer C. Weder,
eigenaar van het pand dat door
de heer M. Dekker was bewoond.
Het staat evenwel nog niet vast
of alle schade door de verzeke
ring wordt gedekt.
Zeer snel kon Zondagmorgen
vroeg het probleem van de huis
vesting voorlopig worden opge
lost. De heer J. Dekker is ver
trokken naar ziin dochter te
Barsingerhorn, ziin zoon heeft
bii een broer te Wognum intrek
genomen. Het gezin van M. Dek
ker heeft onderdak gekregen bii
de heer J. Appel en de familie
Suurmond kon een toevallig
leegstaande woning van P.
Zwaan worden toegewezen.
De chef van het kabinet van
de Commissaris der Koningin in
de provincie Noordholland, jhr.
mr. J. W. Roëll, heeft burge
meester Commandeur verzocht
namens het provinciaal bestuur
spoeld. Van Ierseke uit zal in tie loop van de dag een boot
naar liet eiland vertrekken 0111 poolshoogte te nemen.
FILMREPORTAGE
AMSTERDAM 2 Febr. Po-
lygoon-Profilty zal van heden af
in de Nederlandse bioscopen een
uitgebreide filmreportage doen
vertonen van de watersnood die
ons land heeft getroffen. Acht
volledig uitgeruste equipes zijnEngeland
gisteren en vannacht onafgebro
ken in de weer geweest om voor
binnen- en buitenland deze re
portage te maken. Vandaag zijn
opnieuw zes equipes uitgestuurd
om de gevolgen van de nationale
ramp ook vanuit de lucht op
de film vast te leggen.
De zee is altijd iets geweldigs.
Machtig mooi bij ondergaande
zon; een verkwikking voor dui
zenden bij verzengende hitte.
Maar zoals wij haar Zondag
zagen, opgezweept door een
teugeloze orkaankracht met woe
dende kracht beukend en slo
pend aan onze duinenrij, zonder
dat men deze elementen ook
maar in het minst vermag te
breidelen, dan is zij huivering
wekkend. Geleidelijk verdwijnt
de heuvel van het beschermende
zand, opgeslokt door het onver
zadigbare monster der zee: tien,
twintig, ja soms meer dan veer
tig meters. Spoorloos.
Mensen met de angstige vraag
in de ogen: „Zal ze het houden"
zagen naar het dunne reepje
kunstduin achter de weg Cal-
lantsoogDen Helder, dat het nu
wild bruisende* Botgat van het
onafzienbare vruchtbare polder
land scheidde. Mannen met zuid
westers schepten energiek zand
in ongetelde jute zakken, die
weldra de meeste bedreigde pun
ten moesten verdedigen. Een
dragline draaide auto na auto
vol. Ingenieurs en opzichters van
de Rijkswaterstaat beklommen
midden van een kokende nevel
van zand. gchuim en regen de
hoogste duintoppen om de
ravage te overzien, rond de
zwakste plek in de duinen van
Hollands Noorderkwartier.
De zo veilig als „De Bank van
gewaande materialen-
opslagplaats stond nu met de
voet in de woedende branding.
En als een afgrijselijk teken
staken ijzeren staven en bielzen
van de volslagen ondergraven
kustspoorllin af tegen het grauw
van immer aandrijvende wolken
massa's.
Men vraagt zich verbaasd af
waarom het „Botgat" het nu be
gaf. en niet de even noordelijker
gelegen minstens even zwakke
richel die het zo menigmaal als
recreatieoord genoemde gebied
der ..Noordduinen" moet be
schermen. of de beangstigende
smalle streep zand iets zuide
lijker. waar ook het zeewater al
in massa's overheen gespoeld
was. Nog nooit ziin we ons de
ontzaglijke kwetsbaarheid van
ons Noorderkwartier zo bewust
geweest, als hier bij Grote Ke
ten. Nu moge de bewoners van
Grote Keten, die de zee nu op
tien of zelfs nog minder meters
afstand van hun woningen ge
kregen hebben optimistisch ziin,
omdat het veertig iaar geleden
óók goed afkwam; eenzelfde
blind vertrouwen hebben wii
niet. Daarvoor is de constante
duinafslag in het gewest tè ver
ontrustend. Een reprise van deze
orkaan overleeft dit duin niet.
HELPT
R.K. Middenstandsactie
De Ned. Kath. Middenstands
hond heeft een actie ingezet on
der het motto: „Bedrijfsleven
helpt bedrijfsleven", met het doel
de door de watersnood getroffen
middenstandsbedrijven. met goe
deren, materialen, bedrijfsuitrus-
ting en geld, te helpen.
Het Bondsbestuur heeft de ac
tie ingezet met een gift van
f 1000,Er is een beroep ge
daan op de bij de Kath. Midden
standsbond aangesloten vakorga
nisaties, deze actie over te ne
men. De Kath. Middenstandsbond
stelt zijn giro: 54876 beschikbaar
voor het verzamelen van giften
uit het middenstandsbedrijfsleven
voor de getroffen bedrijven.
blussingswerk moesten verrich- zijn deelneming met de getroffen
ten, hebben een bijna boven- familieleden te betuigen,
menselijk zware taak gehad.
Helaas tri mm n drie Dercelen ver- °D het terrein van de brand
Meiaas gingen drie percelen eer waren ,g nachts oa aanwezig de
loren. Maar de bedreigde pan-1 burgem. van Wognum, ziin col-
Raanistlonksveer
In Raamsdonksveer (gem.
Raamsdonk (N.B.), zijn ongeveer
800 bewoners, voornamelijk uit
de wijk Sandoel. gelegen in het
oudste deel van de stad langs de
diik, geëvacueerd moeten wor
den. In café's. schoollokalen e.d.
ziin de mensen in de gemeente
zelf ondergebracht. Dankzij de
hulp van de in Keizersveer in
garnizoen liggende pontonniers
die reeds in de nacht met amphi-
bievoertuigen ter hulp kwamen,
konden de bewoners uit de be
dreigde wijken worden afge
voerd. Twintig huizen zijn ver
woest en het dubbele aantal is
onbewoonbaar geworden. Een
baby van zes weken en een man
ziin verdronken.
Ernstige toestand in de
Hoeksewaard
In de Hoeksewaard is het eerst
de dijk van de Torensteepolder
van de ambachtsheerlijkheid
„Erom Strijen" onder water ge
lopen. Deze polder ligt langs het
Hollands Diep. Gevreesd wordt
dat hier minstens zeven perso
nen het leven hebben verloren.
Toen deze polder volgelopen
was brak de dijk naar de Nu-
manspolder door. waarin Nu-
mansdorp ligt. Het opdringende
water brak daarna door de dijk
van de nieuw Crom Striiense
polder onder de gemeente Klaas
waal. De laatst genoemde plaats
bleef droog, maar het water in
deze polder riist nog steeds, ai-
dus de politie.
Onder de gemeente Heinenoord
I heeft de buitendijk van de Zo-
merlandse polder ter hoogte van
de Barendregtse brug het bege-
ven. Voor zover bekend hebben
de inwoners van Heineoord zich
op de dijken voorlopig in vei-
1 ligheid kunnen stellen. Het wa-
I ter is vervolgens over de Blaak-
sediik gelopen en heeft de Miins-
herenlandpolder drassig ge
maakt. Het dorp Mijnsherenland
loopt geen gevaar. De verbin
dingen van de Hoeksewaard met
de buitenwereld ziin verbroken.
I Onze zegsman deelde mede.
dat in Klaaswaal geen gebrek
aan voedsel, maar wel aan drink
water bestaat. Men hoopt, zodra
het licht wordt, boten te krijgen
om het contact met de buiten
wereld weer op te kunnen ne
men.
Kruiningen
Op de Westerweg te Alkmaar brak een zware tak van een
boom en viel op een dragline, die langs de weg stond.
Naar de burgemeester van Ka-
pelle in Zeeland ons mededeelt,
staat de gemeente Kruiningen ge
heel onder water, zelfs zo. dat bii
vloed het water drie meter bo
ven de Rijksweg staat.
In Kruiningen minstens
elf doilen
In de gemeente Kapelle onder
Schore werkt men sinds gister
nacht met duizend man onafge
broken om een diikval te voor
komen in de grote zeewerende
dijk van de Schelde (zuidkant
van Zuid-Beveland), alle man
nen van 2050 iaar uit de om
geving en vele militairen storten
duizenden zakken zand op een
bedreigde plaats over een lengte
van 200 meter. Veertig a vijftig
auto's rijden af en aan met zand
De grote graanhandelaren uit
deze streek leveren de zakken. I
Volgens de burgemeester is er i
thans een redelijke kans. dat
men de verzakte diikstrook zal
houden.
De reddingspogingen warden
onverminderd voortgezet. Met
boten worden de mensen uit
Kruiningen gehaald. Ook hier
doet zich het gebrek aan dit ma
terieel ernstig gevoelen.
Het eens zo trotse Hoofdkwartier van de Don Bosco groep der katholieke Verkenners aan
de Prins Bernhardlaan te Alkmaar werd een prooi van. de storm.
ALKMAAR De vliegende Noordwester, die in de nacht
van Zaterdag op Zondag onze buizen deed schudden op
liun fundamentenhad het ook begrepen op de Molen
van Piet. Om circa half twee liep de molen ,,door de
vang heen", waardoor de storm vat kreeg op de wieken,
die met ongewone snelheid aan hel draaien sloegen. Het
gevaar, dat de vang rond het koningswiel warm zou lopen
en de brand in de molen zou slaan, was niet denkbeeldig,
zodat de bewoners terstond de politie alarmeerden, die
op haar beurt de brandweer waarschuwde. Deze slaagde
erin, nadat de lieer Piel en zijn zoon, geholpen door de
eerste brandweermandie ter plaatse tvas, met veel moei
te de molen had kunnen kruien, het koningswiel vast te
zetten, waarmee het gevaar bezworen was.
De bewoners van de molen
hadden zich reeds ter ruste be
geven, doch waren op alles voor
bereid, toen de molen door de
vang ging. De heer G. Piet, die
wakker in bed lag, haastte zich
met zijn zoon naar de omloop,
terwijl zijn zuster de politie
waarschuwde. De heer Plomp, lid
van de Alkmaarse Vrijwillige
Brandweer, die het dichtst bij
woont, begaf zich na het alarm
van vijf over twee terstond naar
de molen en assisteerde de heer
Piet en zijn zoon bij het zware
karwei, om de molen, die met
de wieken in Zuidwestelijke rich
ting stond, te kruien. Doordat de
pal, die met zijn tanden het ko
ningswiel als een rem vast hield,
was doorgeslagen, liepen de wie
ken van de molen terug, in de
tegengestelde richting dan waar
in zij, als de molen in bedrijf is,
plegen te draaien. Het konings
wiel is het grote rad, dat met de
as, die door het kruispunt van de
wieken loopt, verbonden is. Dit
wiel draaide dus mét de snel-
wentelende wieken, met grote
kracht rond. Door de wrijving
met de gebroken pal, knapten vijf
tanden van het wiel dikke
azijnhouten uitsteeksels, die tot
op 'n halve meter in het wiel
gestoken zijn af als lucifer
stokjes.
Het kruien van de molen ver
liep allesbehalve vlot; telkens
als men erin geslaagd was de
kap een stukje in Westelijke
richting te kruien, schoof het ge
vaarte weer terug. Daarbij kwam,
dat het krui-rad, dat zich op de
omloop bevindt, juist aan de
windkant zat, zodat de drie man
nen de grootste moeite hadden,
om zich staande te houden, ter
wijl zij de twee slingers van het
rad met grote krachtsinspanning
moesten ronddraaien. Tenslotte
slaagden zij erin de kap een
kwart slag te kruien, waarna de
wieken minder snel begonnen te
draaien.
Wij arriveerden gelijk met het
dienstdoende corps Burgerplicht
van de brandweer, dat met de
ladderwagen was uitgerukt onder
commando van de heer J. v.
Maarleveld, die terstond op de
vijfde verdieping van de molen,
onder de kap, een onderzoek in
stelde. De ladderwagen was op
gesteld op de kluft bij de Vrou
wenstraat, waar direct een slang
op de brandkraan werd aangeslo
ten; halverwege de molen werd
een tussenpomp geplaatst, om de
kracht eventueel op te voeren. De
ladderwagen behoefde echter
geen dienst te doen; het zou dan
ook een gevaarlijk karwei ge
weest zijn, om met deze storm,
de op een schuine helling staan
de brandladder uit te draaien.
Ook hoefde geen water gege
ven te worden, al werd uit voor
zorg terstond een slang mee naar
de bovenste verdieping van de
molen gebracht. Met het onder de
kap aanwezige hout trachtte men
direct 't koningswiel tot stilstand
te brengen; de eerste balk, die
echter als een spaak in het wiel
gestoken werd, brak af als een
dorre tak. Tenslotte stonden de
wieken stil en slaagde men er in,
door meer hout als een wig tus
sen de spaken van het wiel te
steken, te voorkomen, dat zij
weer zouden gaan draaien. Dé
timmerlieden onder de brand
weermannen werden gerequi-
reerd en met inderhaast uit de
stad gehaalde battings, voorzo-
veel nodig in de molen aan stuk
ken gezaagd, slaagde men er in
het koningswiel klem te zetten.
Sterke schijnwerpers en zaklan
taarns bewezen daarbij goede
diensten. Bij dit karwei bleek
weer eens, dat bouwvaklieden
onmisbaar zijn in een parate
brandweer. Zowel van het grote,
zware koningswiel als van het
dwars daarop staande kleinere
wiel, de donkelaar. die de verti
cale as in de molen in beweging
brengt, waren verschillende tan
den als lucifers afgeknapt. Na
een uur was het gevaar, dat de
storm nog weer vat op de wieken
zou krijgen, bezworen; inmiddels
had men ook de heer Moejes uit
Oudorp, molenmaker, ontboden,
die de voorzorgsmaatregelen nog
controleerde.
De bewoners van de molen, de
fam. Piet, hadden intussen hun
kleding en enkele andere bezit
tingen bij voorbaat bij de buren
in veiligheid gebracht, voor het
geval, dat er brand zou komen;
deze voorzorgsmaatregel bleek
echter overbodig.
Met welk een ontzettende
kracht de storm rond de molen
gierde, bleek uit het feit, dat de
twee ijzeren kettingen, waaraan
de onderste verticaal-staande
wiek vastgeankerd lag, als touw
tjes afknapten en een 35 cm.
dikke, door de kap lopende
dwarsbalk van de rechter schoor,
die vanaf de omloop naar de kap
loopt, bij de kap was afgebroken.
De schoor, die nog aan een ijze
ren stang hing, zweefde onheil
spellend in de ruimte en moest
met zware touwen vastgesjord
worden.
Tijdens de werkzaamheden on
der de kap, trad nog een licht-
storing op, die de hele stad in
het donker zette; na een minuut
erf twintig was deze storing op
geheven.
Ongetwijfeld is door het snelle
alarmeren en het resoluut ingrij
pen van de brandweer de molen
van Piet aan een groot gevaar
ontsnapt. Circa 20 minuten had
den de wieken met grote snel
heid rondgedraaid en de kans,
dat de vang rond het koningswiel
door de wrijving warm zou lo
pen en brand zou veroorzaken,
was verre van denkbeeldig. En
wanneer de vliegende storm vat
od dit vuur zou hebben gekregen,
dan zou de molen, die van bin
nen één stuk gortdroog hout is,
zeker uitgebrand zijn. Wellicht
was alleen de ronde muur. die
aan de voet 1.10 M. dik is en
hoven circa de helft hiervan, nog
bliiven staan. Ook de mogelijk
heid. dat de wieken, die uit de
wind stonden, eraf zouden vlie
gen. was niet uitgesloten. De be-
drijfs- en stormschade kan echter
nu alreeds op enkele duizenden
guldens geschat worden. De heer
Piet, eigenaar van de molen, is
tegen stormschade verzekerd. De
molen staat op de lijst van na
tuurmonumenten. De eerste we
ken is de molen beslist buiten
bedrijf, want onder deze weers
omstandigheden, is het uitgeslo-
heden kunnen worden uitgevoerd.
Allereerst zal de door de kap lo
pende dwarsbalk van de schoor
vernieuwd moeten worden, omdat
zonder deze balk, de molen niet
meer verkruid kan worden.
In de loop van de dag stelde
de brandweer herhaaldelijk een
onderzoek in. dat niet overbodig
bleek, want dp wiggen tussen de
spaken van het koningswiel, wer
den door het wrikken van de in
de storm staande wieken, steeds
weer van hun plaats geschoven,
zodat zij van tijd tot tijd moesten
worden vastgeslagen en ver
sterkt.
