en van
Broek
Duitser eu Elzasser zijn
ter dood veroordeeld
Contact met Westen alleen
als middel tot propaganda
ZATERDAG
h
In de Elzas heerst grote
verontwaardigi ng
Uitstel van betalingen
Fries op de lagere school
wordt mogelijk gemaakt
Slachtoffers watersnood
DE KRONIEK VAN
Voor bewoners van de
getroffen gebieden
Explo i
sie
m Calitornie
Vonnissen in het proces-Oradour
industrialisatie
Hevige sneeuwval
in Duitsland
Minister Cals deelt mede'.
Meningsverschil
over Esperanto
Ruskinds hunkeren naar handel
Stalin's geduld niet groot
Min. Zijlstra naar
aardgasgebied
Negende lijst
Rode Kruis
Lij densmeditaties
K.R.O.
Zaligverklaring
van Pius IX
Emmeloord wordt
een
gemeente
iinettelijke ziekten
week van 17 Februari
den in ons land 127 ge-
/an roodvonk en 81 geval-
diphterie aangegeven. Er
geen gevallen van kinder-
ning geregistreerd.
ere zijn studies en werd
priester gewijd. Nog in
e jaar werd hij leraar in
opende Hageveld en bleef
t 1851. Toen werd hij pro-
n de kerkgeschiedenis te
ld. Nauwelijks 57 jaren
Broere op 28 December
erleden, enkele dagen vóór
te vriend Van Vree, Haar-
rste bisschop na 1853.
1840 had Broere gedich-
korte schetsen geschre-
ïkel voor seminarie ge-
la het avontuur met Sie-
c is zijn eigenlijke schrij-
ibaan begonnen. In „De
ek", twee jaren later ge-
is Broere achttien jaren
onbetwiste leider ge-
meer dan iemand anders
ij er in geschreven, ruim
idzijden zijn van zijn hand.
r als Le Sage werd hij
■oere schreef niet voor de
lassa, maar voor hen die
moesten geven. Enkel op
momenten als in 1853
de Aprilbeweging richtte
i tot het gehele volk en
is hij voor iedereen ver-
ar.
rsaagd stond Broere op de
n iedere aanval van an
kenden af te slaan. Wij
s vinden dat twistgeschrijf
en wel vervelend, maar
gen niet vergeten, hoe
>dig het in die dagen was.
ist stelde Broere zich ten
t katholieke volk tot stu-
ontwikkeling te brengen,
is hij nimmer geslaagd,
ig Broere vooral als de
oeide kampvechter op de
wallen en vergat, dat hij
aar binnen versterking
1ENT IS SLECHTE
KUNSTMEST
r. Burman Black uit Te-
lie haar tuin tegen het
lar netjes in orde wilde
n, kocht een zak kunst-
sn sloeg die zolang op in
rage.
de eerste de beste gele
id vermengde zij de mest
ildig met de aarde, zaaide
uitte het een en ander en
e de boel vervolgens
nat.
/olgende dag leek de tuin
-en miniatuur vliegveld,
ïtdekte, dat ze inplaats
e zak kunstmest een zak
it van haar man had ge-
lirijf familieleden
a het buitenland
linisterie van Buitenlandse
deelt mee, dat in het bui-
nog niet altijd een juiste
bestaat over de omvang
ramp, die Nederland heeft
:n. De Nederlandse lega-
rden vaak inlichtingen ge-
over de toestand van fa
len in Nederland, ook van
eden in niet of weinig ge-
e gebieden. Het is raad-
lat Nederlanders, die ver
in het buitenland hebben,
spoedig mogelijk inlich-
■r eigen welstand.
ster Pearson voor
ssen aanvaardbaar
YORK 13 Febr. (AP)
ie diplomaten hebben in
ark laten doorschemeren,
Russen zich niet zouden
m tegen een eventuele be-
r van de Canadese minister
Litenlandse zaken Lester
i tot secretaris-generaal
Ver. Naties.
/erd vandaag dioor welim-
woordvoerders in New
ezegid. Pearsom is een fel
u/der van de uitbreiding
commumdiame. Volgens de
oerder» echter zouden de
op de allereerste plaats
Lie kwijt willen.
-
ZATERDAG 14 FEBRUARI 1953
Pagina 5
Het militair tribunaal van Bordeaux heeft Vrijdag het
doodvonnis uitgesproken over de Duitse sergeant-majoor
Karl Lentz, wegens zijn aandeel in de massa-moord van
Oradour-sur-Glane in Juni 1944, waarvan 642 inwoners
van de plaats het slachtoffer zijn geworden. Vier Duitsers
zijn tot dwangarbeid van 10 tot 12 jaar en één tot tien
jaar gevangenisstraf veroordeeld. De Elzasser sergeant
George Boos werd ook ter dood veroordeeld.
Een Duitser is vriigesproken.
De beklaagden, die bij verstek
terechtstaan hebben (in het ge
heel 85), zijn ter dood veroor
deeld, uitgezonderd de beklaagde
Wilhelm Nobbe, die ontoereke
ningsvatbaar is bevonden.
Alle andere dertien Elzassers,
die terecht gestaan hebben, zijn
tot dwangarbeid of gevangenis
straf veroordeeld.
Onder de bii verstek ter dood
veroordeelden bevindt zich kapi
tein Otto Kahn, die bevel voerde
over de afdeling, die verantwoor
delijk is voor de massa-moord.
9 Elzassers zijn tot dwangar
beid van 5 tot 8 jaar en 4 El
zassers tot gevangenisstraf van 5
tot 8 jaar veroordeeld. De El
zasser Paul Graaf, die 8 jaar ge
vangenisstraf heeft gekregen, be
hoorde met Boos tot de beklaag
de Elzassers, die indertijd vrij
willig tot de SS zijn toegetreden.
De overige twaalf hadden ge
dwongen dienst genomen.
Vele leden van de SS-afdeling,
die voor de massa-moord verant
woordelijk is, zijn later op de
slagvelden van Normandië ge
sneuveld. Men gelooft, dat er
overlevenden ziin die zich nog
verborgen houden, o.a. kapitein
Kahn.
Enige uren voor de uitspraak
van de vonissen hielden honder
den mensen te Bordeaux een be
toging voor een katafalk voor de
slachtoffers van Oradour om in
naam van de doden gerechtigheid
t© eis©n.
In het totaal zijn 87 voormalige
leden van de S.S.-divisie „Das
Reich" ter dood veroordeeld, on
der wie 85 bii verstek. Onder de
laatsten is de commandant van
de divisie, generaal Heinz Lam-
merding.
Het verzoek van de Franse
autoriteiten om uitlevering van
de generaal werd door de Britten
in Duitsland van de hand gewe
zen.
In de Elzas heerst grote ver
ontwaardiging over de veroor
deling van de Elzassische be
klaagden in het proces-Oradour.
„Het vonnis is onrechtvaardig,
omdat onze mensen met schen
ding van het internationale recht len gebieden
en de rechten van de mens in de
verschrikkelijke maalstroom ge
duwd werdén", aldus Le Nou
veau Alsacien, een katholiek
blad, het vervolgde:
„Wü kunnen het vonnis niet
aanvaarden, omdat het in de ge
hele wereld de indruk wekt, dat
in hoofdzaak onze soldaten, die
gedwongen (bij het Duitse leger)
werden ingeliifd, verantwoorde
lijk waren voor de massa-slach
ting in Oradour".
Pierre Pflimlin, de katholieke
afgevaardigde, zond een protest
aan de Franse minister' van de
fensie Rene Pleven in Parijs en
zal vandaag met de overige El
zasser parlementsleden vergade
ren om verdere stappen te over
wegen. ,i
In hoger beroep
De beiden ter dood veroor
deelden. George Boos en Karl
Lenz, zyn van de militaire ge
vangenis overgebracht naar fort
Du Ha, waar zij in de dodencel
len opgesloten zijn en aan han
den en voeten geketend. Het
vonnis werd in hun cel voorge
lezen, waarna zij hoger beroep
hebben aangetekend.
De advocaten van de tot ge
vangenisstraf veroordeelden over.
wegen eveneens in cassatie te
gaan.
BINNENKORT
Nieuwe nota over
(Van onze redacteur)
GRONINGEN De minister
van Economische Zaken prof dr.
Zijlstra heeft gisteren te Gronin
gen medegedeeld, dat over en
kele weken, in ieder geval bin
nen een maand, een nieuwe in
dustrialisatie-nota kan worden
verwacht.
Voorts zeide de minister, dat
de politiek ten aanzien van de
plannen van de ontwikkelings
gebieden, niet zal worden door
kruist door reparaties en herstel
lingswerkzaamheden in de getrof-
KIEL, 13 Febr. (A.P.). Ver
schillende dorpen langs de Oost
kust van Duitsland werden van
daag geïsoleerd door een sneeuw
storm, die gedurende de nacht
vanuit de Baltische Zee het land
injoeg.
In de Noord-Duitse staat Slees-
wijk-Holstein waren vele hoofd
wegen bedekt met een laag van
een meter sneeuw. Auto's strand
den en sneeuwploegen werden in
werking gesteld.
Verschillende treinen waren
uren over tijd.
In verschillende plaatsen langs
de kust werden straten en wegen
overstroomd.
Vanmorgen sneeuwde het nog
steeds, maar de storm is voorbij.
GELD GESTOLEN UIT
COLLECTEBUSSEN
Drie serveersters uit een Bus-
sumse schouwburg zyn aangehou
den, verdacht gelden te hebben
verduisterd uit collectebussen voor
liefdadige doeleinden. Eén van
hen, de 44-jarige J. M. uit Bus-
sum, bleek geld te hebben weg
genomen uit de bus voor het Na
tionaal Rampenfonds. Tydens het
onderzoek kwam aan het licht, dat
zy en de 42-jarige M. S. en de
41-jarige A. B. uit Hilversum
meermalen geld hadden weggeno
men uit bussen, die werden ge
bruikt tijdens de Kerstdagen voor
een inzameling voor het B.I.O.-
Vacantie- Oord.
DE VEILIGHEID
IN ZUID-AFRIKA
KAAPSTAD, 13 Febr. (A.P.).
In het Huis van Afgevaardigden
heeft de tweede lezing plaatsge
vonden van de wet op de open
bare veiligheid, die de minister
van Justitie uitgebreide bevoegd
heden geeft voor het geval er
zich ongeregeldheden tussen groe
pen van verschillend ras voor
doen.
De afgevaardigden van de Ver.
Partij stemden met de regering
mee. Slecht vijf Labour-leden en
drie vertegenwoordigers van de
naturellen stemuèn tegen.
(Van onze parlementaire
redacteur)
De eerste wettelijke voorzie
ning ten behoeve van de nood-
gebieden heeft de Tweede Ka
mer gisteren in record-tempo
afgewerkt. Gistermorgen bereik
te de Kamer het wetsontwerp
van minister Donker, dat bewo
ners van de getroffen gebieden
de mogelijkheid biedt, om, door
middel van de rechter, uitstel van
betaling te krijgen, voor zover
het ontstane verplichtingen be
treft van burgerrechtelijke aard.
Gistermiddag werd dit ontwerp
in de afdelingen onderzocht. Het
voorlopig verslag werd door
voorlezing bij monde van de
griffier publiek gemaakt en ook
mondeling door minister Donker
beantwoord. Daardoor kon het
wetsontwerp nog dezelfde dag en
z.h.s. aanvaard worden. Vlugger
kon het niet.
Tydens deze spoedbehandeiing
onderging het ontwerp nog en
kele wijzigingen. Van belang is,
dat het gewyzigde ontwerp de
restrictie maakt, dat men zich
eerst bij eenvoudig request tot
de rechter moet wenden, wanneer
het niet mogelijk is gebleken om
met de schuldeiser tot overeen
stemming te komen. Alle stuk
ken zullen vrij zijn van zegel en
griffierechten. De Kamer was
zich bewust, dat de voorgestelde
regeling op zich zelf nog genoeg
mogelijkheden zou kunnen bie
den voor juridische discussies,
maar op de omstandigheid, dat
het hier om een noodregeling
gaat, die zo spoedig mogelijk
moet kunnen werken, diende nu
de klemtoon te vallen.
(Advertentie)
i r
12 doden
RICHMOND, 13 Febr. (A.P.).
In de Hercules dynamietfabriek
in Pinole bij Richmond (Califor-
nië) heeft zich een ontploffing
voorgedaan, waarby twaalf man
gedood werden en vijf gewond.
De explosie werd in San Fran
cisco dat op 32 km afstand van
Pinole ligt, gehoord. Een gedeelte
van de fabriek is verwoest.
(Van onze parlementaire redacteur
Er zijn wettelijke maatregelen in voorbereiding ten be
hoeve van het gebruik van en het onderwijs in het Fries.
Op de lagere school zal het Fries voertaal kunnen zijn
tot het tweede of derde leerjaar. En onderwijs in liet
Fries zal straks gegeven kunnen worden hij het lager
voortgezet en uitgebreid lager onderwijs. Er worden
actes ingesteld in het Fries L.O. en M.O. Minister Cals
deed deze mededeling gisteren in de Tweede Kamer bij
de verdere behandeling van het ontwerp, dat voorziet in
enkele wijzigingen van de Lager Onderwijswet.
(Bijzondere correspondentie. Slot)
(Slot)
Deze planmatige integratie is de kroon op het afhankelijk
maken van de Russische meelopers. Elke nieuwe over
eenkomst werkt de bondgenotendieper in de put. Ze
worden steeds meer afhankelijk van Moskou en krijgen
steeds minder kans met het Westen in contact te komen.
Een zeer sprekend voorbeeld, is wel de Duitse Oostzone:
Pieck en Grotewohl moesten hun handel met de Honga
ren verdubbelenmet Roemenië verdriedubbelen en met
China tot een viervoud konten.
Deze gelegenheid was door
verschillende sprekers o.a. de
heer Peters (KVP) aangegrepen
om aan te dringen op een spoe
dige beslissing in deze. Minister
Cals maakte het voorbehoud, dat
deze maatregelen nog geen de
finitieve vorm hebben gekregen,
maar de bewindsman wilde de
Kamer reeds meedelen in welke
richting de oplossing wordt ge
zocht.
De heer Peters (KVP) had er
op gewezen, dat de wet ook nu
al Fries op de lagere school mo
gelijk maakt. De heer Tilanus
(CH) die goed de weg weet in
de doolhof van de L.O.-wet be
twistte zulks. Minister Cals gaf
tot op zekere hoogte de heer
Peters gelijk, maar hy betwij
felde of de bepaling, waarop de
heer Peters doelde, de Friezen
kan bevredigen, in zover daarin
gesproken wordt van een „streek
taal"; mede om deze reden leek
het de bewindsman toch beter
om voor het Fries een aparte
wettelijke regeling te treffen. En
hij doet zulks kennelijk van harte.
„Ik ben gaarne bereid", aldus
minister Cals, „om aan de ge
rechtvaardigde wensen van de
Friezen tegemoet te komen. „Mi
nister Cals is, evenals de heer
Peters, een geboren Limburger
en de heer Peters had de dag te
voren al gezegd, dat Friezen en
Limburgers elkaar met een half
woord verstaan, wat de verde
diging van het eigene betreft,
aldus de aanvulling van de jonge
bewindsman van O. K. en W.,
die zyn betoog graag met een
spitse opmerking kruit, want in
het Limburgs en Fries zal het
niet best lukken.
Strijdvragen
Over verschillende onderdelen
van de voorgestelde wijzigingen
I van de L.O. wet en enkele amen
dementen viel ook gisteren nog
geen beslissing. Minister Cals
verdedigde de mogelijkheid van
onderwijs in Esperanto zeker niet
met vuur, maar kon toch ook
niet de overwegende bezwaren
van de heer Peters (KVP) delen,
die zich o.i. terecht afvroeg, wat
een mogelijke emigrant van mor
gen, die eigenlijk nodig Engels
of Frans zou moeten leren, nu
aan een „plukje Esperanto" kan
hebben. Technische amendemen
ten van de heren Peters (KVP) en
Tilanus (CH) werden door de
minister overgenomen. Tegenover
twee amendementen van de heer
de Loor (PvdA.) ontwikkelde hij
echter bezwaren. De een heeft
betrekking op doorbetaling van
salaris aan onderwyzers by het
openbaar L.O. tijdens beroep bij
ontslag en het andere wil moge
lijk maken, dat een onderwijzer,
uiteraard op non-actief, lid van
Ged. Staten zal kunnen zijn.
Dinsdag zal zowel over de Es-
peranto-kwestie als over de twee
amendementen worden gestemd.
Eind Februari
(Van onze redacteur)
GRONINGEN Naar wij ver
nemen zal de minister van Eco
nomische Zaken prof. dr. Zijlstra,
eind dezer maand een bezoek
brengen aan Drente en Overijsel
teneinde zich daar op de hoogte
te stellen met de problemen en
mogelijkheden van het aardgas.
Hij zal besprekingen voeren
met de provinciale besturen en
de vertegenwoordigers uit het
bedrijfsleven, teneinde in con
crete deze aardgasmaterie aan te
vatten, waarover het bedrijfs
leven de laatste tyd nogal actie
heeft gevoerd.
Dat alles onder het waakzaam
en niet-aflatende oog van de
Sovjet-Unie. Om de zaak te be
spoedigen moeten de satelliet
staten hun industrie zo veel mo
gelijk op Russische leest schoeien,
wat het aanhouden van contac
ten met het Westen dan ook
vrijwel volledig onmogelijk
maakt. Een recent onderzoek
van de econmische commissie
voor Europa een V.N. orgaan
wees dan ook uit, dat het slin
ken van de handel tussen Oost
en West in eerste instantie op re
kening komt van de onwil van
het Oostelijk bloc. De Slavische
landen hebben altijd dik in hun
graan en steenkool gezeten. Maar
èrport is nu niet meer mogelijk.
Op last van Moskou hebben
Praag, Warschau, Boedapest etc.
hun economie anders gericht. Tot
schade voor zichzelve en de voor
Europa gewenste handelsbetrek
kingen.
Propaganda spreekt mee
Bovendien gebruikt Moskou
dc laatste tijd economische mid
delen ook voor propagandistische
doeleinden. Vorig jaar weigerde
het aan West-Europa graan te
verkopen, terwijl tegelijkertijd
aan Egypte. Brazilië en Pakistan
aantrekkelijke aanbiedingen wer
den gedaan. Graan zou daar de
weg voor het communisme heb
ben moeten effenen.
Uit alles blykt dus dat Stalin
niet serieus streeft naar het her
vatten van de economische be
trekkingen met 't Westen, waar
over communistische sprekers
soms zulke hartroerende verhalen
ophalen. Onmiddellyk na de oor
log had de Russische dictator 't
Westen nog hard nodig om zyn
door de oorlog zwaar geschonden
land door de ergste nood te hel
pen. Wat Stalin nu nog van het
Westen zou kunnen gebruiken
belangrijke strategische producten
is toch voor hem niet te koop.
Voorlopig worden op kleine
schaal nog wel transacties ge
duld, waardoor de Russen in het
bezit kunnen komen van machi
nerieën en chemicaliën welke de
eigen industrie in niet voldoende
mate of van onbevredigende kwa
liteit kan leveren. Ook slagen
de satellieten vooral China
van tyd tot tyd nog wel eens
erin om een contract met het
Westen af te sluiten voor pro
ducten welke achter het IJzeren
Gordijn niet te koop zijn. Maar
hoe lang zal dat nog kunnen?
Het proces tegen Slansky is een
eerste symptoom, dat Stalins ge
duld in deze niet bijzonder groot
is.
Sprookje is uit
Laat men in het Westen der
halve niet langer geloven dat de
Sovjets haken naar vredelievend
handelsverkeer. Dat sprookje is
uit. Het is .beter te beseffen, dat
Stalin de „koude economische
oorlog" aan het oppoken is. De
manier waarop dat gebeurt? In
1951 reeds gaf in Praag de minis
ter van Buitenlandse Handel de
volgende instructie aan ziin
agenten in het buitenland: „We
Uitgegeven 13-2-'53
FIJNAART
Geborgen en geïdentificeerd:
Geijlings, Maria Antje, geb. 24-
6-'29.
KRIMPEN a. d. IJSEL
Geborgen: Vuik, Lena, geb.
2-10-'75, weduwe van Linge,
Brusse Arie, geb. 12-6-'80.
MIDDELHARNIS
Overleden: Koote, Gerrit, geb.
2-12-'50 te Middeiharnis, zoon
van Abraham Koote en Catharine
Soldaat, laatste adres: Oost voor-
gors 19.
PETTEN
HONDSBOSSCHE ZEEWERING
De Waart, F., oud 51 jaar,
laatste adres: Petten.
STEENBERGEN
Geïdentificeerd en begraven:
Schuurbiers, Petrus, Christianus,
geb. 12-10-'48 te Steenbergen,
laatste adres: Kladsedyk 23.
STELLENDAM
Geborgen: Troost, Arentje Kla-
zina, geb. 1949 te Melissant, laat
ste adres: Voorstraat 76a; Bos
hoven, Mina Tannetje, geb. 1936
te Stellendam, laatste adres Mei
doornstraat 5; Bilkes, Lijntje Di-
na, geb. 1938 te Stellendam,
laatste adres: Voorstraat 113.
ST. PHILIPSLAND
Aanvulling op 3 e lijst, d.d.
6-2-'53. Suurlant, Jan Johannes,
geb. 25-3-'29 te Tholen, is thans
geborgen en geïdentificeerd.
KRUININGEN
Rectificatie 5e lijst. d.d. 9-2-'53.
Blok, Marina, echtgenote van
Bastiaan Blok, oud 82 jaar, moet blijken).
zyn: Blok, Marina, weduwe van
Jacob Blok, oud 82 jaar.
STRIJEN
Aanvulling en rectificaties 4e
lyst, d.d. 7-2-'53. Aanvulling: ge
ïdentificeerd: Van der ReeAn-
deweg, Geertrui, geb. 14-5-'94;
Den Hartog, Margrietha, geb. 18-
10-'16 te Strijen. Rectificatie:
aanvankelijk als vermist opge
geven, doch blijken in leven te
zyn: Verrijp, Willempje, geb.
24-5-'33; Van der Ree, Joost, geb.
14-5-"88 te Strijen, laatste adres:
Buitendijk 15; Van der Ree,
Joost, geb. 14-3-'26 te Strijen,
laatste adres: Buitendijk 15; Van
der Ree, Geertrui, geb. 7-7-'34 te
Strijen, laatste adres: Buitendijk
15; Van der Ree, Anthonia, géb.
3-8-'38 te Stryen, laatste adres:
Buitendijk 15.
'S-GRAVENDEEL
Rectificatie le lijst 4-2-'53. Tel.
mededeling van de gemeente-se
cretarie: Wed. v. d. Wulp en 2
kinderen, t.w. v. d. Wulp, Mari-
nus, geb. 9-5-'35: v. d. Wulp,
Bastiaantje, geb. 6-ll-'38, zyn
in leven en wonen aan het
adres: Gortdijk 5; de beide an
dere kinderen, t.w. v .d. Wulp,
Jan, geb. ll-4-'43, v .d. Wulp,
Aart Jacob, geb. 17-4-'42 zyn
geëvacueerd naar Dordrecht,
Th. de Bockstraat 5.
Einde 9e opgave
(Het Ned. Rode Kruis kan in
verband met de omstandigheden,
waaronder de gegevens van deze
verlieslijst worden verzameld,
niet de volledige garantie geven
voor de betrouwbaarheid. Het is
dus mogelijk, dat een enkele wy-
ziging achteraf noodzakelijk zal
moeten ons onafhankelijk maken
van de kapitalistische wereld,"
schreef hii. „dat betekent niet
dat we het handelsverkeer met
het Westen geheel opheffen. Wel
dat we dit uitsluitend benutten
als een hulpmiddel om onze
communistische plannen dichter
bii haar doel te brengen."
Dat is de essentie. Moskou
duldt handel met het buitenland
slechts inzoverre het past in het
arsenaal van communistisch wa
pentuig.
De K.R.O. zendt dit jaar de Lij
densmeditaties uit vanuit de kerk
van St. Franeiscus Xaverius (De
Krijtberg) te Amsterdam. De me
ditaties worden gehouden door
Pater Jac. de Rooy van de Socië
teit van Jezus, prefect van het St
Ignatiuscollege te Amsterdam.
De uitzendingen vinden plaats
op de Dinsdagavonden in de Vas
tentijd van 8.30 tot 9.30 uur.
Waarschijnlijk in 1954?
VATICAANSTAD, (K.N.P.)
In Vaticaanse kringen doet het
gerucht de ronde, als zou Pius IX
in 1954, het herdenkingsjaar van
de dogmaverklaring van de Onbe
vlekte Ontvangenis van Maria, of
ficieel worden zaligverklaard.
Aangezien het proces „de non
cultus het onderzoek, of de
gestorvene al dan niet door de
gelovigen in het openbaar wordt
vereerd is beëindigd, bestaat
goede hoop, dat dit gerucht waar
heid zal blijken te bevatten.
Het is overigens niet voor de
eerste maal, dat men met zekere
spanning een eventuele zaligver
klaring van Pius IX tegemoet ziet.
Reeds in 1907, dus 29 jaar na het
einde van Zijn zorgvol Pontifi
caat, waarin o.a. de moeilijkheden
met de Italiaanse regering ont
stonden, werd het proces ter za
ligverklaring geopend.
Raadsverkiezingen in
September 1954
De Landdorst van de Noord-
Oostpolder, Dr Ir S. Smeding,
heeft aan de Poldercommissie
voor Algemene Belangen mede
gedeeld, dat het advies van de
Commissie tot Gemeentelijke in
deling van het gekoloniseerde ge
bied van de Noordoostpolder om
tot instelling van de gemeente
Emmeloord met ingang van I
Januari 1954 over te gaan, op
het Ministerie van Binnenlandse
Zaken gunstig is ontvangen.
Dit zal o.a. tot gevolg hebben
dat er een gemeenteraad dient
te worden gekozen. Deze verkie
zing zal, naar verwacht wordt,
in 1954 worden gehouden. De
zittingsperiode van de leden van
de Poldercommissie eindigt op
4 September 1953. In 1953 be
hoort dus een verkiezing te wor
den gehouden. Er zou dan in een
tijdsverloop van één jaar twee
maal een verkiezing voor de sa
menstelling van hetzelfde repre
sentatieve gemeentelijke orgaan
moeten worden gehouden.
De Landdrost, die van oordeel
is, dat aan het goede democrati
sche beginsel van periodieke ver
kiezingen niet te kort wordt ge
daan. wanneer van 2 verkiezin
gen wordt afgezien, vraagt thans
het advies van de Poldercommis
sie over ziin voornemen, de aan
staande verkiezing voor leden
van de Poldercommissie achter
wege te laten.
De Poldercommissie zal dan
tot de eerste Dinsdag van Sep
tember in 1954 als raad van de
gemeente Emmeloord moeten
fungeren. In haar huidige sa
menstelling heeft de commissie
de ontwikkeling naar een zelf
standig gemeentelijk bestuur in
geluid. De ervaring, door de le
den opgedaan, zal bii de over
gang van de bestaande naar de
nieuwe toestand van groot nut
blijken te ziin, aldus de Land
drost.
De heer mr. E. G. M. Roolvink, wethouder
Ut van Almelo, is beëdigd als lid van de Tweede
Kamer. Hy heeft, formeel gezien, normaal
zitting genomen. Hy is, door het Centraal Stem
bureau, als opvolger in een ontstane vacature be
noemd verklaard. Maar p r a c t i s c h zit er heel
wat aan vast. De heer Roolvink ligt nl. wat je noemt
in conflict met het Party bestuur, zoals men gelezen
heeft. Hy is gaan zitting nemen, ondanks het ver
zoek van het P.B., om te bedanken ten gunste van
de candidaat mej. dr. de Vink, die door de Ver-
kiezingsraad als opvolgster van mej. de Waal defi
nitief was aangewezen. Dat is in het befaamde Kies
reglement allemaal zo geregeld, de heer Roolvink
wist daar alles van en heeft, ten overvloede, zoals
alle Kamerleden dat vooraf hebben gedaan, een
verklaring getekend, dat hij niet zou gaan zitten,
als het bestuur hem dat, overeenkomstig het regle
ment, niet kon toestaan....
Deze zaak begint een algemene kant te krij-
gen, nu er kranten zijn, die er nut in zien,
haar ietwat op te blazen, door min of meer
sensationele publicaties over „onenigheid in de
K.V.P.", terwijl anderzijds serieus wordt opgemerkt,
dat deze aangelegenheid de vraag opwerpt, hoe ver
politieke partijen kunnen gaan met het intern rege
len van de opvolging bij vacatures in de Tweede
Kamer. Dit laatste kan t.z.t. een interessante vraag
worden, maar zij is thans niet opportuun. Toch kan
er wel iets van gezegd worden, omdat het de han
gende kwestie inderdaad kan verduidelijken. De
bevoegdheid van een partij, om intern een eigen
opvolging te regelen, staat wel buiten kijf. Waarom
heeft de K.V.P. dit indertyd gedaan, nu al bijna
sinds 20 jaar? Omdat men het op zich zeker goede
stelsel van de z.g. kwaliteitszetels had uitgevonden.
Er moesten speciale deskundige mensen in de Ka
mer, wier verkiezing gewaarborgd diende te zijn.
Er moesten, om allerlei practische redenen, ook
plaatsvervangers worden aangewezen, wier intrede
in de Kamer, in geval van een vacature, eveneens
verzekerd moest kunnen zijn. Maar dat geeft for
mele moeilijkheden, omdat de Kieswet zich natuur
lyk niets aantrekt van wat partijen in hun eigen
reglementen believen te zetten. De wet houdt zich
aan de volgorde van de candidatenlijst en wanneer,
by wijze van spreken, nummer vier van de lijst aan
de beurt is, en de Partij meent, dat het nummer vijl
moet zijn, dan moet nummer vier eerst bedanken.
Dit is nu in het Kiesreglement „haar-fijn" geregeld
en de candidaten hebben zich met een dergelyke
regeling vooraf accoord verklaard.
Laten wij trachten, kort en duidelijk te zeg-
gen, waar het nu om gaat. De heer Roolvink
is een van de candidaten voor de Tweede
Kamer op de gecombineerde lijst in de Kieskringen
Groningen, Friesland, Drente en Overysel. Hij heeft
verklaard, dat hij zich zal houden aan het regle
ment. Nu is er op die lyst een vacature ontstaan.
De heer Roolvink is nummer vier op die lijst. Er
zijn drie candidaten in de Kamer gekozen. Hij is
dus aan de beurt, volgens de wettelijke volgorde.
Maar de vacature, die ontstaan was, was een z.g.
aangewezen zetel, huiselijk gezegd, naar de oude
trant, een kwaliteitszetel. Daarvoor was, door de
Verkiezingsraad, eveneens een definitieve plaats
vervanger (vervangster in dit geval) aangewezen
candidaten „een definitieve plaats geeft op
de in te dienen officiële candidatenlyst". Dat woord
definitief wil zeggen, dat de Verkiezingsraad, zoals
in dit geval, zegt, de candidaat mej. de Waal staat
op de derde plaats. Zij is dan ook niet aan de gros-
lyststemming onderworpen. En mej. de Vink komt
op de zesde plaats, en doet dus ook niet aan de
groslijststemming mee. Haar plaatsen zijn defini
tief vastgesteld. Dit klopt met een andere bepaling,
die zegt, dat candidaten voor kwaliteitszetels een
plaats krijgen, die geacht kan worden een verkie
zing te verzekeren. Dat heet 'n .verkiesbare plaats'.
Nu is die Verkiezingsraad niet helemaal vrij, om
maar te doen en te laten wat hy wil! Hij mag, aldus
weer dit reglement, dergelyke definitieve plaatsen
slechts vaststelier}, voor hen, wier verkiezing (uiter
aard na^r zijn oordeel) vereist is, om de samen
stelling van de Tweede Kamerfractie te laten vol
doen aan hetgeen weer in een ander artikel (nl.
oart. 8) is bepaald. En dit art. 8 zegt, in de leden b,
nl. mej. dr de Vink, die dus, reglementair, en met- c en 4 ten eerste, dat voor alles een bepaalde poli-
vooraf verkregen instemming van mr. Roolvink,
recht heeft om de opengevallen plaats in te nemen.
Waarom tracht mr. Roolvink nu achteraf toch
in de Kamer.te komen? Natuurlyk omdat hij dit,
om verschillende redenen, graag wil. En nu zoekt
hij (hy is niet voor niets ook jurist!) motieven,
om die houding achteraf te rechtvaardigen. Hij
heeft er dit op gevonden; de aanwijzing van mej.
dr. de Vink op een z.g. kwaliteitszetel voor Buiten
landse Zaken is onjuist geweest, de Verkiezings
raad heeft dit gedaan in strij d met het Kies
reglement en dus behoeft hy zich aan deze regeling
niet te houden.... Nu gaan we even kyken naar
dat reglement en we nemen art. 16 onder de loupe.
Art. 16 zegt, dat de Verkiezingsraad een aan-
tal candidaten uit de lijst van voorlopige
tieke ontwikkeling van de candidaten nodig is, dat
de fractie moet beschikken over leden, die des
kundig zyn op bepaalde gebieden èn dat die fractie
zowel maatschappelyk als regionaal, de veelzijdige
samenstelling van de K.V.P. zoveel mogelyk moet
weerspiegelen
De Verkiezingsraad heeft zich aan deze be-
it palingen gehouden. Hij vond mej. de Waal,
resp. mej. de Vink, geschikt als deskundige
voor Buitenlandse Zaken, wier verkiezing vereist
is voor de noodzaak van een deskundige fractie
samenstelling. Daarmee is deze kous af. Er is niets
onregelmatigs gebeurd. Men kan natuurlijk parti
culier een andere mening hebben over de beslissing
van de Verkiezingsraad. Wy hebben, met name over
besluiten van die Raad in andere gevallen, ook zo
onze eigen (wellicht eigenwijze) particuliere me
ning, maar dat doet allemaal niet meer terzake.
De Verkiezingsraad heeft zyn eigen verantwoorde
lijkheid en hij heeft deze gedragen, in overeen
stemming met het reglement. Het is een beetje
wrang te moeten vaststellen, dat uitgerekend een
belanghebbende candidaat niet de eerst-geroepene
schynt te zijn, om in dit geval (bevoegd?) tegen
die beslissing van de Verkiezingsraad te oppo
neren. Moet de heer Roolvink zich dan zo
maar laten „slachten"? Staan er niet nog andere
dingen in het reglement? Natuurlijk niet en natuur
lyk wel.
D.w.z. mr. Roolvink behoeft zich niet te
laten „slachten" en er staan nog wél andere
dingen in het reglement.... Vandaar, van
oudsher, art. 31, dat de formele gevolgen van art. 16
voor de interne regeling van de opvolging vast
stelt. Dit houdt in, dat de betrokkene, in dit geval
mr. Roolvink, zich met het Partybestuur moet ver
staan, alvorens hij zyn benoeming tot Kamerlid
aanneemt. Als regel, zo is het ook altyd opgevat, is
het bepaalde in art. 31 inderdaad formeel. De
dingen spraken hier altyd zo vanzelf, dat zich nooit
moeilijkheden hebben voorgedaan. De betrokkene
bedankte steeds, zonder veel omslag. Nu is dat
anders. Een bepaling luidt: hy die zich, om
welke reden dan ook, met het besluit van het
Partijbestuur, om geen zitting te nemen, niet kan
verenigen, heeft recht van beroep op de Partijraad.
Van deze bevoegdheid heeft de heer Roolvink nu
gebruik gemaakt.
Hij kan intussen, in afwachting van de beslissing
van die Raad, zitting nemen. En als de Partyraad
hem ongelijk geeft, moet hy bedanken. Of de
Partijraad voor een geval als dit in vergade
ring bijeen moet komen, staat nog niet vast. Dat
hangt af van de mening van het Dagelijks Bestuur
van de Party. Het zou o.i. niet onmogelyk zyn, dat
in dit geval met een schriftelyke behandeling wordt
volstaan. Want de zaken liggen, als het er op aan
komt, allerduidelijkst. Hoewel de Partyraad, alweer
formeel gezien, natuurlyk de handen vry heeft, zal
hij weinig anders kunnen doen, dan het beroep van
mr. Roolvink, gezien de gronden, waarop dit
gebaseerd is, a f w ij z e n.
I
