Kromstaf' hief
Komstraf" op
ZATERDAG
veek
I9)
Geraffineerde oplichter
te Schiedam gegrepen
Politie joeg schietend
achter dronkemannen
vol van weldaden huid
DE KRONIEK VAN
ir
ebelasting
Blijf waar je ingeschreven bent"
Man op slag gedood
bij auto-ongeluk
Laffe overval op
63-jarige weduwe
Naar wij vernemen
Dollemansrit door Emmen
Egyptisch dorp
uitgebrand
Man aangereden
en zwaar gewond
Hi* Ms Tromp
hij Dublin
Twee gaten gedieht
in Rampaartsedijk
Paleisrevolutie
bij Ommelanden
Slachtoffers
watersnood
ZATERDAG 16 MEI 1953
Pagina 3
ucachting
door het K.N
Bilt, geldig van
d tot Zondag-
7ARM
an zonneschijn
ilaatselijk enkele
veersbuien. Over-
ge wind uit zui-
n tingen. Warm
n het westen van
tijdelijk binnen-
koelere lucht.
FINN AARS
SZE WEEK
5ROUDEN, Tulpen
and;
RTS, Koepoortsweg
iORL, Julianastraat
tN. Streekweg 140,
tOZENBROEK, Mo-
Anna Paulowna.
.en door de brand-
iin adjunct mede-
lezen hadden afae-
niet te doen. en
et zinde. dan moes-
ir uitgaan.
a wel. dat men er
weer een andere
houdt dan naar
innemen in het
i. en W. Zowel de
i'ls de burgemeester
aaldeliik betoogd,
illen doen voor een
;sing van het con-
ijn weer enkele
treken en de oplos
naderbij gekomen,
geduld van de uit-
ïsehappen op een
ir onze mening tot
jkheden kan leiden.
die maanden of
iaar moet duren is
n oplossingEn
et een andere wind
zowel in de brand-
het eollegp van
vrezen wij in de
i(it voor de brand-
te. Men zij gewaar-
d boven het Y
AIKMAAR
niet de besten van
sommigen maakten
een aanvang met de
onderdrukking van
[et was tevens een
ior grotere en klei-
lenden, die rustig
leegden onder het
ningsgezind te zijn.
ste „edele" boef in
k was de hertog
bij zijn practijken
graaf Villiers.
aangenomen naam
lett keert een jonge
g met het doel zijn
gen weer onder be-
;en. Dit lukt hem,
na zeer veel strijd
Het is een boeiende
nkele gezellige uur-
ipanning geeft.
Journaal
ig werd een monu-
l ter nagedachtenis
De C.J.M.V. vierde
ia-bijeenkomst in de
n haar 100-jarig be-
igeningen werd een
awcentrum geopend.
werd Arie Biever
iten bij zijn thuis-
irea. De motorraces
t kwamen op het
Met behulp van
wordt de Neder-
i op de meest mo-
mderzocht. Op deze
ook het olieveld ba
ontdekt,
Akihito vam Japan
is door de wereld
hotland bezichtigde
listorisch kasteel. In
as bil de auto-races
ng en sensatie. De
madier Guards ont-
inden van koningin
uwe vaandels, het-
m indrukwekkende
ird ging. Van het
Engelse straalvlieg-
utta bleven slechts
en zwartgeblakerde
over.
Rijwielclub
i Kevelaer
Uitslag verlo-
aarten voor de vie-
t Kromstaffeest 'te
volgt: 1, 23, 83, 21,
18, 7, 11, 31, 89, 5,
0, 95, 48, 4, 76, 28,
;n voor de ochtend
op de nrs 15, 19, 3,
er W. P. de Boer,
r van de Rijwiel-
>gens zijn grote ver-
s een kaart aange-
de tocht per rijwiel
De kaarten zullen
:over nodig worden
:-bij de nodige aan-
en worden gegeven.
2.
De Nuntius was er ten zeerste
over gebelgd, dat de kapelaan
zijn district had verlaten en onder
bedreiging van allerlei kerkelijke
straffen gelastte hij hem naar het
Utrechtse terug te keren. En als
de namen van de Pastoors, die
de kapelaan tot zijn „vlucht" had
den aangezet, bekend werden
zouden ook zij ernstig gestraft
worden.
En waarom was de Nuntius zo
kwaad over deze „vlucht" naar
het Noorden? Ten eerste was
zo'n geval nog nooit in de Hol
landse Missie voorgekomen en
kon het de ernstigste gevolgen
hebben, als het meer ingang
vond. Ten tweede werd het ge
zag van de Nuntius en van de
Aartspriester bedreigd en de
goede orde in gevaar gebracht.
Ten derde was er gehandeld te-
êen de besluiten van Rome: de
apelaan moest terugkeren naar
het district, waar hij ingeschre
ven was. Vooral het laatste ar
gument is een goed bewijs voor
de afgeslotenheid van de aarts
priesterschappen, die al als voor
schrift werd aangegeven en „van
Rome kwam".
Natuurlijk waren de nadelen
van deze afgeslotenheid groot.
In het Archief Aartsbisdom
Utrecht, no. 172 worden ze op
gesomd: niet alleen de geeste
lijke, maar ook de tijdelijke be
langen lijden schade. Want als
de gelovigen, terecht of ten on
rechte, over het gedrag van hun
herder ontsticht zijn, verminde
ren zijn inkomsten en van ver
plaatsing over de grenzen van
het aartspriesterschap, de enige
mogelijkheid practisch om met
een schone lei te beginnen, kan
geen sprake zijn. Ook de ziele-
ijver en de studiezin ondervindt
de terugslag, er is immers geen
kans op promotie, ieder weet, dat
hij, wat hii ook onderneemt, ge
bruikt zal worden voor het een
voudige missiewerk en niets an
ders. Niemand denkt er meer
aan een doctoraat of een graad
in de theologie of het kerkelijk
recht te gaan halen.
Dit alles geldt voor de tijd van
de volle vrijheid van godsdienst:
het begin van de vorige eeuw!
Natuurlijk worden ook argumen
ten aangehaald door de aarts
priesters om de afgeslotenheid te
verdedigen. Het vergemakkelijkt
het bestuur, zeggen zij, vele
priesters zijn omwille van hun
taal, zeden en gewoonten over
de gehele missie niet te gebrui
ken, zij passen alleen in hun
eigen gebied. Dit argument be
vat een kern van wa'arheid.: het
innige contact dat een priester
met zijn gelovigen moet onder
houden veronderstelt een kennis
en vooral een aanvoelen van de
Vrijdagmorgen omstreeks 10.15
uur is op de rijksweg Utrecht-
Den Haag-Rotterdam een ernstig
auto-ongeluk gebeurd, dat aan
één persoon het leven heeft ge
kost.
Een luxe auto, afkomstig uit
Hengelo (Ov.) kwam uit de rich
ting Utrecht rijden. Onder de ge
meente Reeuwijk tussen de via
ducten Bodegravense straatweg
en Bloemendaalsweg reed de
auto, door nog niet opgehelderde
oorzaak, achter op een daarvoor
rijdende met hout beladen vracht
auto. Hierdoor werd het boven
stuk van de carrosserie van de
luxe-auto afgescheurd en werd
de achter in de auto zittende heer
G. J. Brinkman uit Hengelo, pro
curatiehouder van de N.V. Hol
landse Signaalapparatuur aldaar,
op slag gedood. De chauffeur en
de naast hem zittende H. K., bei
den eveneens uit Hengelo af
komstig, werden licht gewond. Zij
keerden met een juist passerende
auto naar Hengelo terug.
Auto reed te water
chauffeur gered
Gistermiddag omstreeks half
één is een personenauto het wa
ter van de Herengracht te Am
sterdam voor het gebouw van de
Nederlandse Lloyd ingereden. De
chauffeur wist met grote tegen
woordigheid van geest op het
dak van de wagen te klimmen.
Hier maakte hii de omstanders,
die op de wal de langzaam zin
kende wagen nastaarden, duide
lijk, dat hij de zwemkunst niet
machtig was. Een der omstan
ders begaf zich toen te water
en slaagde erin de chauffeur uit
zijn benarde positie te redden.
De auto verdween onmiddellijk
daarop onder water. De brand
weer heeft de wagen later opge
takeld.
Gistermorgen half acht is de
63-jarige IJmuidense weduwe
mevr. T.-D., tijdens het ontbijt,
overvallen door een nog onbeken
de man, die haar met een dolk
mes twee steken in de rug toe
bracht. De vrouw kon, hoewel
ernstig gewond, ontkomen, doch
zakte in de keuken bij de buren
tengevolge van bloedverlies in
een.
De 'buurvrouw waarschuwde
onmiddellijk de politie en een
dokter. Mevr. T. is naar het zie
kenhuis overgebracht. Haar toe
stand is ernstig.
Roof is vermoedelijk niet het
motief van deze aanslag, daar
geld nocth kostbaarheden worden
vermist.
De politie is de vermoedelijke
dader op het spoor, doch kon in
verband met de toestand van het
slachtoffer haar verhoren nog
met voltooien!
volksaard en de eigen cultuur.
Men ziet dat in Brabant en Lim
burg, waar de uiteraard inheem
se priesters, die vanzelfsprekend
hun bisdom niet verlaten, voor
aan staan in de strijd om het
behoud van het eigene. Maar juist
ook dit brengt een eigen-aardig
heid die in de rest van Neder
land niet altijd begrepen wordt.
Er zijn nu eenmaal grote ver
schillen tussen een Brabander en
een Noorderling, en Prof. Rogier
stelt uitdrukkelijk vast, dat deze
verschillen niet worden opgehe
ven door hetzelfde geloof, inte
gendeel: een Katholieke Noorder
ling staat dichter bij zijn niet-
Katholieke streekgenoten als bij
zijn Brabantse geloofsgenoten.
Ditzelfde geldt in iets mindere
mate voor de bewoners van de
voormalige Aartspriesterschap
pen. Maar met enige toewijding
en wat goede wil zijn deze be
zwaren niet onoverkomelijk. Een
ander aartspriesterlijk argument
voor het behoud van de scherpe
grenzen is het verschil in pries
terroepingen, dat verschil in pro
motiekansen had doen ontstaan.
De Aartspriester van Holland om
streeks 1840, de wijdluftige Heer
Gerving, schreef hierover naar de
Nuntius: „In mijn district, het
Hollandse, bestaat veel meer ge
legenheid tot een pastoren-pro-
motie, omdat er in betrekking
tot de andere districten veel min
der kapelaans gevonden worden.
In Twente, waar dertig staties
zijn, hebben bijna alle pastoors
een of twee kapelaans: geen won
der, dat zij veel langer op hun
pastoorspromotie moeten wach
ten. Zo deze priesters naar ons
kerkdistrict overkwamen, er zou
een tumult onder de kapelaans
opgaan. Iets van dien aard kun
nen alleen bisschoppen doen. Tot
zolang behoren wij ons van een
dergelijke maatregel te onthou
den".
Hier zien wij het: verschil in
priester-roepingen had tot gevolg
gehad, dat grote verschillen wa
ren ontstaan in promotiekansen
en alleen Bisschoppen zouden
deze verschillen zonder tumult
kunnen doen verdwijnen.
(Wordt vervolgd)
De Schiedamse politie heeft
dezer dagen aangehouden de 26-
jarige M. V. J. van I,. uit Til
burg, die te Rotterdam woonde,
een geraffineerde oplichter, die
reeds herhaaldelijk met de politie
in contact is geweest en ver
schillende veroordelingen op zijn
naam heeft staan.
Van L. trad enige tijd geleden
in relatie met de zakenman K. te
Schiedam, bij wie hij zich uitgaf
voor gedelegeerd commissaris van
een maatschappij tot exploitatie
van onroerende goederen. Hij zei
•over tal van relaties te beschik
ken en het mogelijk te kunnen
maken, dat K. voor uitbreiding
zijner zaken door zijn maatschap
pij de nodige gelden beschikbaar
zou kunnen krijgen. Maar hier
toe moest hij toch eerst f12.000,
op een bankrekening storten ten
name van L. K. ging hierop in,
waarna van L. het geld van de
bank haalde. K. hoorde nadien
niets meer.
Intussen had van L. een nieuw
slachtoffer gevonden en wel een
Schiedamse aannemer, die hij
wijsmaakte opdrachten te hebben
voor de bouw van een abdij te
Meerssen in Limibung, alsmede
voor de bouw van een villa voor
een minister en voor het maken
van plannen voor een hotel-
gebouw te Antwerpen. Hij wist
van die aannemer aldus herhaal
delijk gelden los te krijgen, in to
taal een bedrag van ongeveei
f3.000,Gedurende een jaar wa:
een te Rotterdam goed 'bekend
staand architect in opdracht van
van L. bezig met het maken van
tekeningen, o.m. ook voor wonin
gen en landhuizen te Hatten,
alsmede kerken, o.m. één te
Strijp. Door tekeningen van de
abdij en het namaken van een
opdracht van de bisschop van
Roermond en goedkeuring door
deze van de tekeningen, wist hij
van de architect niet minder dan
f4.200,los te krijgen. De archi
tect schat de schade door hem
gederfd aan honorarium op on
geveer f200.000, aangezien de
bouwkosten van de abdij ander
half millioen gulden zouden be
dragen.
Van L. wordt heden voor de
Officier van Justitie te Rotterdam
geleid. De Schiedamse politie zet
het onderzoek voort in het ver
moeden, dat van L„ die buiten
gewoon welbespraakt is, daar nog
meer slachtoffers heeft gemaakt.
Van de kleine f20.000 die de man
heeft weten los te krijgen, is niets
teruggevonden.
zijn gisteren te Zierikzee namens
de Duitse Bondsregering twee
draglines en twee vrachtauto's
aan de Nederlandse regering aan
geboden ten behoeve van de wer
ken op Schouwen en Duive-
land
bracht Z.K.H. Prins Bernhard
gistermorgen, vergezeld van zijn
secretaris, Dr. F. A. de Graaff,
een bezoek aan de Flora te Heem
stede. Zondagavond 17 Mei word
de tentoonstelling gesloten
werd gisternacht ingebroken in
een melkfabriek aan de Markt-
weg te Den Haag. Uit een kast
zijn 140 loonzakjes met in totaal
ongeveer 8000 gulden verdwe
nen
is de schrijfster Wilma (mej. Ver-
maat) op Hemelvaartsdag in hotel
de Vrijenberg te Leenen door een
grote schare vrienden en bewon
deraars gehuldigd ter gelegenheid
van haar tachtigste verjaar
dag
werd in hoger beroep vier maan
den geëist tegen een hulpbewaker
van de gevangenis te Schevenin-
gen, die een gift van twintig gul
den had aangenomen voor het uit
de gevangenis smokkelen van een
brief van een gedetineerde
EMMEN Achter hel politiebureau Mond gisteravond
een slee van een grijze twaalfeylinder Lincoln Zephir,
nummer M 84668, rustig geparkeerd. Niets wees er op,
dat zich met deze auto enkele uren tevoren een triest
avontuur had afgespeeld. Niets? Ja toch. Aan de achter
zijde was de wagen doorboord inet een revolverschot en
binnenin lagen nieuwe tapijten in wauorde door elkaar.
Intussen gingen in de cel vlakbij, twee razende mannen
de nacht in, en in het ziekenhuis lag een slachtoffer van
hun doldriestheid
CAIRO, 15 Mei. (A.P.). Een
brand, welke de gehele avond ge
woed heeft, heeft gisteren het
dorpje Shrubra Babel in het
Noordoosten van Egypte volko
men in de as gelegd. 300 huizen
zijn uitgebrand, waardoor naar
schatting 2500 mensen dakloos
geworden zijn. Verscheidene men
sen liepen verwondingen op.
Advertentie)
WATERLEIDING
OP VLIELAND
LEEUWARDEN. De werk
zaamheden aan de waterleiding
voorziening op het eiland Vlie
land zijn thans zover gevorderd,
dat deze over enkele maanden in
gebruik zal kunnen worden ge
nomen.
De officiële in bedriifstelling
zal 3 Juni a.s. geschieden door
de commissaris der Koningin,
mr. H. P. Linthorst Homan.
Er heerst opwinding rond het Suezkanaal: Britse commando
troepen worden ter versterking aangevoerd; de Britse admira
liteit houdt lichte kruisers, torpedobootjagers en tankladings-
vaartuigen in gereedheid, om, bij eventuele ongereldheden,
veroorzaakt door generaal Naguib's troepen direct te kunnen
ingrijpen. Een Brits soldaat staat op wacht in de Suezkanaal-
zone. Radiografisch overgebrachte foto.
Om ongeveer één uur gister
middag reed de grijze Lincoln
met J. O uit Emmen en M. E.
(waarschijnlijk) uit Groningen
van Emmen naar Klazienaveen.
De beide mannen hadden sterke
drank gehad en de wagen slin
gerde over de weg. In Nieuw
Dordrecht reed de auto de fiet
sende- heer van O. uit Klaziena
veen van achteren aan. Deze man
liep hierbij echter geen verwon
dingen op. Wegwerkers hadden
dit zien gebeuren en belden in
café Bick de politie op. De agen
ten Oosterwoud en Derks te
Nieuw Dordrecht betrokken met
een auto de wacht langs de weg,
omdat zij veronderstelden, dat de
auto weer naar Emmen zou terug
keren. In Klazienaveen was ker
mis.... Het duurde tot vijf uur
eer het wachten werd beloond.
De politiemannen hielden de
wagen aan, doch de chauffeur E.
gaf gas en reed door. Daarop be
gon de achtervolging van de twee
wegpiraten, die intussen nog meer
sterke drank hadden gebruikt.
De agenten trachtten met hun
revolvers de banden van de
twaalf-cylinder kapot te schieeten,
doch door de slingerende bewe
ging van de wagen slaagden zij
hierin niet.
Op de hoek van de Angelsloër-
dijk en de Oosterstraat te Emmen
gebeurde de fatale aanrijding,
waarvan de ruim 40-jarige G.
DUBLIN (Ierland), 15 Mei
(A.P.). De Nederlandse kruiser
Tromp is vandaag voor de kust
van Dublin aangekomen voor een
verblijf van twee dagen als on
derdeel van een trainingsreis.
De Tromp het eerste Neder
landse oorlogsschip, dat de Ierse
wateren sedert de oorlog bezoekt
loste bij het naderen van Du
blin 21 saluutschoten.
HOOFDAALMOEZENIERS
RN LEGERPREDIKANTEN
NAAR V.S.
Op verzoek van het hoofd der
Amerikaanse geestelijke verzor
ging in het leger zullen afgevaar
digden uit verschillende landen,
o.a. uit België, Frankrijk, Italië,
Portugal, Noorwegen, Engeland,
Denemarken en Nederland in
Washington voor besprekingen
bijeenkomen. Deze besprekingen
zijn te beschouwen als voortzet
ting van de conferenties over de
geestelijke verzorging in het leger,
die vorig jaar in Zeist en dit jaar
in Wiesbaden zijn gehouden.
Tieben, magazijnmeester bij de
Enkalonfabriek en vader van ze
ven kinderen het slachtoffer
werd. Met een schedelbasisfrac-
tuur moest hij in het ziekenhuis
worden opgenomen.
De dollemannen trokken zich
van hun slachtoffer niets aan en
raasden verder via de Parallel
weg, de Prinsenlaan, de Boslaan,
door het drukke centrum van
Emmen naar de Noorderstraat,
de hoofdstraat en de richting van
Westenesch in, twee kilometer ten
Westen van Emmen. Daar liepen
de boeven in de val toen zij een
zjjweg insloegen en in het zand
kwamen vast te zitten. Toen stap
ten de agenten uit en er ontstond
een gevecht, waarbij de twee
dronkemannen tenslotte werden
overmeesterd.
De politie kon er gisteravond
nog niet in slagen de mannen een
verhoor af te nemen, omdat zij
alle inlichtingen weigerden.
Brevet-uitreiking op
Gilze-Rijen
Commandeur-vlieger P. Vroon,
commandant luchtvaartopleidin-
aen op de vliegbasis Gilze-Riien.
zal heden. Zaterdag 16 Mei. het
brevet voor vlieger uitreiken aan
de reserve-tweede luitenant P.
Meines uit Leeuwarden en de
reserve-korporaals G. J. Denkeea
uit Heerlen. C. Holm uit Utrecht,
R. Goedkoop uit Amsterdam. J.
H. J. Tolido uit Voorburg en
A. v. d. Siiden uit Lisse. allen
behorende tot de Koninklijke
Luchtmacht en aan de onder-
officieren-vlieger J. W. Boele. J.
M. Houtman en P. K. R Klaa-
sing. allen uit Den Haag en be
horende tot de Koninklijke Ma
rine Het brevet van lucht-foto-
graaf wordt uitgereikt aan de
korporaals A. W. Kraak uit
Voorburg en J. Camphuis uit
Groningen, beiden behorende tot
de Koninklijke Luchtmacht.
Na een taaie strijd, die meer
dan een week lang dag en nacht
heeft geduurd, is het gistermor
gen vroeg gelukt een mooie over
winning op het opdringende wa
ter te behalen. Twee gaten in de
Rampaartsedijk kwamen dicht.
Het grote gat, waar in normale
tijden de tram doorheen reed en
een kleiner gat nabij Vianen.
Overdag werd hieraan door men
sen uit Braibant en 's nachts door
inwoners van Oosterland ge
werkt.
De diühting is geschied met be
tonnen bakken, verzwaard met
stenen en met bietennetten, ge
vuld met zandzakken. Het grote
gat werd gediciht onder leiding
van de Grontmij.
(Vervolg van pag. 1)
In de wettige vergadering van
Zaterdag 9 Mei j.l. werden op
grond van deze gedachten van de
oppositie in de vacerende drie
bestuursplaatsen en in de vaca
ture voor commissaris vier men
sen van de oppositie gekozen. Het
nieuw gevormde bestuur nam op
zich de nieuwe situatie te be
spreken en uit te voeren.
Reeds Zaterdagavond zijn de
besprekingen in het nieuwe be
stuur gevoerd. Thans moet wor
den geconstateerd, dat deze be
sprekingen volledig zijn mislukt.
De nieuwe bestuursleden, de
heren Buiter, Holtaman en van
Hemmen, eisten na ruggespraak
met de heer de Boer, het volledig
herstel van de heer de Boer en
het heengaan van de oude be
stuursleden en commissarissen.
Deze eis werd niet ingewilligd.
Woensdagmiddag omstreeks
2 uur hebben de nieuwe be
stuursleden samen met de
heer de Boer, die in de gege
ven omstandigheden een be-
stuursmeerderheid vormen,
zonder bestuursbesluit en zon
der goedkeuring van commis
sarissen het privé-kantoor van
de fabriek bezet.
In diens tegenwoordigheid heb
ben zij vervolgens eerst de ver
schillende bedrijfschefs en daarna
diverse andere functionarissen
van het bedrijf één voor één bij
zich geroepen en met hen ge
sproken.
Over welke punten deze ge
sprekken zijn gevoerd is aan de
oude bestuursleden niet bekend
maar zeker is, dat direct daarna
de sinds enige weken bestaande
arbeidsvrede in het bedrijf was
verstoord. Onmiddellijk ontston
den onderlinge moeilijkheden die
door de huidige leiding niet kon
den worden weggenomen en het
bedrijf stagneerden.
Een normale leiding wordt in
het bedrijf volgens de twee oude
bestuursleden onmogelijk ge
maakt.
Zij achten het niet verantwoord
de huidige toestand, die in fla
grante strijd is met de besluiten
en de geest van de wettige leden
vergadering van Zaterdag jl. on
der hun medeverantwoordelijk
heid te bestendigen.
82ste lijst
Het informatiebureau van het
Nederlandse Rode Kruis heeft een
82e lijst van geborgen en geïden
tificeerde slachtoffers van de wa
tersnood uitgegeven, luidende:
NIEUWERKERK
Van de Berg, Anthonie Wouter,
g,b. 30.èl0.1943 te Nieuwerkerk,
laatste adres: Molenstraat 135 b.
Van de Berg, Pieter, geb.
9.6.1947, te Nieuwerkerk, laatste
adres: Molenstraat 145 b.
Van de Merg-Wandel, Pieter-
nella, geb. 10.5.1907 te Nieuwer
kerk, laatste adres: Molenstraat
135 b.
v. d. Maas-Krijiger, Jakoba Cor
nelia, geb. 30.9.1897 te Ooster
land, laatste adres: Prov.straat-
weg 437a.
Overbeek, Jacobus, geb. 28.1.
1896 te Ouwerkerk, laatste adres:
Stoofweg 158.
STAVENISSE
Luijk, Marina, geb. 3.9.1879 te
Stavenisse. laatste adres: Kerk
straat A 358.
Wesdorp, Elizabeth, geb. 1.1.
1951 te Stavenisse, laatste adres:
B 52.
HET HUMANISTISCH VERBOND heeft,
naar aanleiding van de herdenking van het
feit, dat honderd jaar geleden de Bisschop
pelijke Hiërarchie in ons land is hersteld, een ver
klaring gepubliceerd. Die verklaring begint met
enige vriendelijkheden en constateert, dat de ont
plooiing van het katholicisme in de laatste eeuw
een veel groteren wezenlijker waarde heeft dan
voor de betreffende volksgroep alleen. In de ge
schakeerdheid van onze natie hebben de rooms-
katholieken hun plaats met ere ingenomen. Hun
bijdrage aan onze Nederlandse cultuur in kunst
en politiek, in wetenschap en productie, in onder
wijs en sociale arbeid, is onmiskenbaar en dit feit
wil het Humanistisch Verbond met dank erken
nen". Maar.... zo gaat de verklaring voort, toch
„zijn wij diep bezorgd over sommige uitingen en
strevingen der katholieke wereld in deze tijd". En
dan volgt dit fraais: „De overtuiging de absolute
en onfeilbare waarheid te bezitten, leidt bij de
rooms-katholieken meer dan eens tot totalitaire
aanspraken, tot meerwaardigheidsgevoelens en tot
een geestelijk isolement". Daarom is de scheiding
tussen verschillende geloofsgroepen, meent het
H.V., groter dan onvermijdelijk is. De algemene
Nederlandse verdraagzaamheid en de algemene
Nederlandse vrijheidszin zijn het geweest, aldus het
H.V. in deze verklaring, die hun, een minderheid
zijnde, het volle recht op hun eigen levensont
plooiing hebben geschonken, en de onderschatting
van deze verdraagzaamheid en vrijheid betekent
een aantasting van een eeuwenoud Nederlands erf
goed. Aldus nog steeds het Humanistisch Verbond.
Er kruipen in deze verklaring wel enige
ie „slakken", waarop wat zout te leggen is.
Met waardering maken wij melding van de
erkenning, waartoe het H.V. kan komen, ten op
zichte van de betekenis van het katholicisme in
ons land voor de natie. Minder juist vinden wij de
bewering, dat de overtuiging van het bezit der
waarheid een overtuiging, die in elk geval on
omstotelijk vaststaat! tot „totalitaire aanspra
ken" leidt. Waar bestaan die aanspraken in? Op
welk terrein doen zij zich gelden, anders dan op
het gebied van de christelijke geloofsleer? Wat de
verdraagzaamheid op dit gebied betreft, weet het
H.V. natuurlijk wel, dat het katholicisme onver
draagzaam is en moet zijn in de leer. Evenzo weet
men daar, dat dit niet behoeft, niet mag leiden tot
onverdraagzaamheid jegens personen en groepen
van personen. Gevoelens van meerwaardigheid be
zitten wij in zoverre wel. dat wij met erkenning
van menselijke fouten en gebreken, die ook aan
de ideale humanist wel niet vreemd zullen zijn
onze apostolische taak hebben, om ook anderen
aan het bezit van de Grote Waarheid deelachtig te
maken, een apostolaat, dat echter slechts in
liefde kan gedijen. En met dat geestelijk isole
ment wat is daar precies mee bedoelt eigenlijk?
loopt het de laatste decennia althans nogal los,
meer en meer treden wij uit naar buiten, om met
apostolische vrijheid en vrijmoedigheid tot anderen
te gaan. De interconfessionele gesprekken zijn de
laatste jaren legio!....
Het is in dit verband belangwekkend, nog
eens te wijzen op de grote rede, welke Z.H.
Exc. Mgr dr Alfrink, de aartsbisschop-coad
jutor, onlangs (op 29 April) heeft gehouden op het
Katholiek Onderwijscongres, waarin hij juist op
het punt van de verdraagzaamheid enkele lijnen
trok, die nadere overweging waard zijn! Dit is het
wei-overwogen woord van een autoriteit, die sprak
als Bisschop en namens het Episcopaat op dit
congres optrad, een officieel persoon, vormer en
verklanker van de opinie van het katholieke volks
deel. Mgr Alfrink achtte waakzaamheid ten opzichte
van „het tegenwoordige humanisme" nodig. Huma
nisten, in het moderne gebruik van dit woord,
heeft ons volk al lang gekend, thans echter ver
toont dit humanisme zich in een georganiseerde en
gesystematiseerde vorm, waardoor zijn stootkracht
aanmerkelijk is vergroot. En dan zegt Mgr Alfrink,
ten overvloede, dit duidelijke woord: „Het behoeft
nauwelijks betoog, dat dit humanisme al zou men
de goede bedoelingen willen aanvaarden, voor
onze katholieke overtuiging on
aanvaardbaar is, ook al onderschrijven
niet al zijn adepten (aanhangers) de uitlatingen
van zijn meest extreme en wellicht meest vurige
aanhangers. Het bergt alle gevaren in zich, waar
aan een mens is blootgesteld, die geen Schepper
en geen Wetgever boven zich erkent. De historie,
ook de recente, heeft voldoende aangetoond, waar
toe de menselijke rede komen kan, wanneer zij
hoogmoedig weigert hogere normen te aanvaarden
en zich alleen verlaat op eigen inzicht. Het voort
woekeren van dit systeem, ook al zou het zich
beperken tot de zuiver buitenkerkelijken, is wer
kelijk geen zegen voor ons volk. „Voor een chris
tenmens is dit humanisme onaanvaardbaar", voegde
Mgr Alfrink daaraan toe....
Overigens doet Mgr Alfrink daaraan direct
aansluiten de verklaring, dat „het samen
leven in een vrij land ons ten opzichte van
het humanisme bepaalde eisen stelt. De mogelijk
heden, die de Nederlandse wet aan de burgers
geeft, zullen wij hebben te accepteren". Daarbuiten
echter zal onze houding ten opzichte van het huma
nisme bepaalde normen kennen, aldus Mgr in zijn
belangrijke uiteenzetting: „Ook ten opzichte van
het humanisme geldt de regel van de moraal, dat
men om bepaalde grotere goederen te verwerven
of niet te schaden, onder bepaalde voorwaarden
een zekere mate van materiële medewerking zich
mag getroosten. Het afwegen van alle factoren
tegenover elkander is een zeer subtiel en nauw
gezet bedrijf, dat niet over de gehele linie in enkele
regels valt uit te drukken, maar dat voor de
concrete gevallen stuk voor stuk zal moeten worden
bestudeerd en waarbij de waardering van de onder
scheiden factoren niet mathematisch te bepalen is".
Uit deze belangrijke Verklaring, die klaarblijkelijk
slaat op de houding, welke katholieke politici in de
practijk van het staatkundig leven, waar het om
concrete toepassing van beginselen gaat, moeten
aannemen, blijkt wel, dat dit „concrete toepassen"
geen eenvoudige zaak is, waarin het de gemiddelde
man past, de nodige reserve in oordeel en veroor
deel in acht te nemen. In elk geval zal de genoemde
„materiële medewerking", zoals de moraal-theolo-
gie die noemt, alleen gegeven kunnen worden onder
bepaalde voorwaarden, zoals Mgr Alfrink in zijn
rede al eerder aangaf
En dan stelt Mgr dit, dat allerwegen goed
dient te worden onthouden: „Men zal dit
humanisme niet op één lijn mogen stellen
met de godsdienst, ook al werpt het zichzelf op als
de religie van de nieuwe tijd. Zonder God is er
geen godsdienst mogelijk. Dat is geen kwestie van
naam maar een kwestie van wezen. Men zal nooit
dit humanisme mogen beschouwen en behandelen
als de representant van alle onkerkelijken dus als
een derde zuil, naast de katholieken en protes
tanten, waardoor het zich trouwens tegelijkertijd
als een soort kerkgenootschap zou opwerpen. Het
is te begrijpen, dat het humanisme zichzelf als
representant van deze groep zal willen beschouwen:
maar wij zullen nooit dit grote en steeds groter
wordende deel van ons volk zonder meer aan hen
mogen overlaten. Ten derde gaat het bij deze
materiële medewerking om een gelegenheid geven
aan het humanisme, om zich te wenden tot de
eigen groep, tot de leden van het Verbond, of
althans tot degenen die zich als aanhangers van
dit systeem bekennen. Wanneer het gaat om pro
paganda te maken voor dit systeem onder degenen,
die er buiten staan, liggen de omstandigheden
geheel anders en zouden er veel grotere voordelen
tegenover moeten staan, wanneer men althans een
toepassing van bovenvermelde regel van de moraal
theologie nog voor mogelijk wil houden". Mgr
Alfrink wees er verder o.a. nog op, dat de te
stellen voorwaarden niet louter theoretisch moeten
worden vervuld!
Uit deze beschouwingen van Mgr dr Alfrink,
waarvan de belangrijkheid in de gegeven
omstandigheden niet hoog genoeg kan worden
aangeslagen en die alle katholieken als richting
gevend zullen moeten beschouwen, blijkt wel, dat
het o.a. op het terrein van de staatkunde niet zulk
een eenvoudige zaak is, om tot een standpunt te
komen, dat allerwegen bevrediging wekt. Wij heb
ben de indruk, dat de humanisten b.v. er wel niet
content mee zijn. Juist waar zij de kwestie van de
verdraagzaamheid in het geding brengen, is het
goed, dat het katholieke standpunt van hogerhand
nog eens onomwonden is uiteengezet. In dit ver
band mogen wij voor heden besluiten met een
aanhaling uit een recente beschouwing van prof.
dr H. Robbers S.J., in de „Gelderlander", naar
aanleiding van de rede van Mgr Alfrink gegeven,
als hij schrijft: „De humanisten dienen te beden
ken, dat juist het vraagstuk van de toelaatbare
medewerking aan een groepering, die uitgesproken
onchristelijk en atheïstisch is, de beginselen van
het katholicisme in de kern raakt. Een zogenaamde
onverdraagzaamheid, die eigenlijk onverschillig
heid is, en die ook de atheïstische levenshouding
geheel gelijkwaardig acht aan de eigen godsdienst,
waarin God juist als allesbeheersend beginsel wordt
erkend, zulk een verdraagzaamheid betekent «en
verloochening van de eigen godsdienst. Zulk een.
zogenaamde verdraagzaamheid ondermijnt de
grondslagen, waarop de katholieke moraal van
individu, gezin en gemeenschap gebouwd is".