Twee Nederlandse militairen naar Oostzone gedeserteerd ONRUST IN GUYANA Kr ij gsge vangene in biberie Russen op de hoedenmarkt Het begint er op te lijken Waar is de zondebok van Stalingrad? R, WLauman en RWanrooy Bankbediende maakte goede sier Brits kabinet besprak critieke toestand VIERLING voor Oma Denemarken en de N.A.Y.O. Ik ben een Duits kapitein Hare Majesteit bij Ome Jan Woensdag 7 October 1953 Pagina 3 BERLIJN, 6 Oct. Het Oostduitse persbureau A.D.N. berichtte vandaag, dat twee Nederlandse en één Ameri kaanse militair op 25 Sept. politiek asyl in Oost Duits land hebben aangevraagd. Als namen van de Nederland se militairen werd opgegeven R. Loman, legernummer 320.119.228 en R. van Rau, legernummer 320.302.412. In de week van 25 Sept. werden in West-Duitsland de geallieerde legeroefeningen „Grand Repulse" gehouden, waarbij het eerste Ne derlandse legerkorps versterkt met Canadese en Britse eenheden de aanvallende partij vormde. Volgens het A.D.N. hadden de twee Nederlanders verklaard „het niet eens te zijn met hetgeen in Nederland gebeurd." In hun ver klaring veroordeelden zij in het bijzonder „de Amerikaanse le venswijze" welke een slechte in vloed heeft op de Nederlandse jeugd. De Nederlandse regering klaagden zij aan als een stel „ver raders," die toestonden, dat in Ne derland Amerikaanse militaire bases worden aangelegd niet voor defensie, maar „slechts met één doel: een nieuwe wereldoorlog te beginnen." Van bevoegde Nederlandse mi litaire zijde wordt vernomen dat de namen van de twee gedeser teerde militairen zijn: R. W. Lau man en R. Wanrooy. Zij zijn sinds 6 September uit hun garnizoenen verdwenen. De Nederlandse militaire woordvoer der wees er op dat de desertie niets uitstaande heeft met de oefening Grand Repulse. Hij acht- van dollars van zijn „baas" 's-GRAVENHAGE, 6 October - Een jaar met aftrek heeft van ochtend de Officier van Justitie bij de Haagse Rechtbank geëist tegen de 29-jarige bankbediende J. J. V„ die in de zomer van dit jaar voor ongeveer 10.000 gulden aan Amerikaanse dollars ten na- nadele van zijn werkgever heeft verduisterd. Uit het verhoor bleek, dat V. als chef van de afdeling reisdeviezen bij zijn bank (Slavenburg's Bank N.V.) het beheer voerde over grote bedragen aan buitenlandse valu ta. Op 25 Juli j.l. had hij zich ziek gemeld, doch bij controle bleek, dat hij voortvluchtig was en er volgens een opgave van de directie van de bank 2630 Ameri kaanse dollars werden vermist. V. bekende ter rechtszitting zich 2180 dollars te hebben toege- eigend. Hij voerde aan het geld te hebben verduisterd, omdat hij met zijn gezin niet van zijn sala ris kon rondkomen. Hij had grote onkosten, omdat hij o.a. belast was met de acquisitie van buitenland se valuta in bars en nachtclubs, waar hij grote verteringen moest maken. Zijn inkomen bestond uit een vast salaris plus tantième. De onkosten, die hij maakte voor de ze acquisitie, werden niet ver goed. Het bleek echter, dat V. van het gestolen geld goede sier had gemaakt en het bedrag van ongeveer 10.000 gulden in een maand tijd had opgemaakt met een vriendin. De Officier van Justitie zag geen verband tussen de bijzondere werkzaamheden van verdachte en de diefstal en eiste een jaar met aftrek. De verdediger wees er op, dat er onvoldoende controle door de bank werd uitgeoefend op de gro te bedragen, die verdachte onder zijn beheer had. Uitspraak over te het zeer onwaarschijnlijk, dat beide militairen asyl in Oost- Duitsland zouden hebben aange vraagd. De Amerikaanse deserteur was op 12 Sept. bij het passeren van de grens te Helmstedt uit een mi litaire trein gesprongen terwijl hij van Berlijn overgebracht werd naar een militaire gevangenis in West-Duitsland. Radioluisterwedstrijd Kon. Wilhelmina Fonds AMSTERDAM, 6 October - Op de radioluisterwedstrijd „Kent U uw vaderlandse geschiedenis", 31 Augustus j.l. ten bate van het Koningin Wilhelmina Fonds ge houden, zijn 88.887 inzendingen ontvangen. De belangrijkste prijzen zijn toegevallen aan: Ereprijs, beschikbaar gesteld door H.K.H. Prinses Wilhelmina J. W. V. Voorthuysen-Waagenaar, Spiegelenburghlaan 25, Aerden- hout; Hoofdprijs: Kapitein Moby- lette bromfiets, I. de Witte, Hoo- gendijk 74, Zaandam; Philips ra dio-toestel, J. S. Brouwer, Molen straat 47, Meppel; Nieuwste type Ruton-stofzuiger, J. H. Beusen, Frans Halsstraat 11, 's Hertogen bosch; Olivetti Portable schrijf machine, Morsinkhof, KI. Berg 50a, Eindhoven; Rijwiel, Stokvis en Zonen, J. Valk, Verbeeklaan 6, Blaricum (N.H.); Edi keukenuit rusting, Th. Jeremiasse, Achter weg a 24. Ellewoutsdijk: Kleine Winkler Prins 2 dln„ (Elsevier), Mej. G. Schellingerhout, Steek- terweg 236, Alphen a. d. Rijn: Winkler Prins voor de vrouw, 2 dln„ (Elsevier), S. Hakse, Noord- vliet 13, Leeuwerden. De priiswinnaars en de 200 win naars van de ingelijste foto van ons koninklijk gezin ontvangen de door hen gewonnen prijs bin nenkort thuis. EUWE VERLOOR OPNIEUW ZüRICH, 6 Oct. De uitslagen van de 20e ronde van het candi- datentournooi voor het wereld kampioenschap, dat te Zurich werd voortgezet, luiden: TaimanovPetrosian 10 GligoricAverbach afgebr. BronsteinSzabo afgebr. ReshevskyEuwe 10 KeresStahlberg afgebr. SmyslovBoleslavsky V»Va GeilerKotov afgebr. LONDEN 6 Oct. Het Britse kabinet heeft vandaag de toestand in Brits Guyana in ogenschouw genomen, waar de regering schijnt te denken aan het ontslag en zelfs de arrestatie van enige linkse ministers. In de komende twee dagen worden Britse oorlogsschepen in de kolonie verwacht, maar regeringsfunctionarissen hebben nog niet definitief gezegd, of zij troepen aan land zullen zetten. De kabinetsraad werd bijge woond door de „First Lord of the Admiralty" J. P. L. Thomas en Adm. Sir Roderick McGrigor, de chef van de marinestaf. De pre mier van Guyana is een Indische tandarts, Cheddi Jagan genaamd. En één van zijn naaste medewer kers is zijn vrouw, de van Ame rikaanse afkomst zijnde Janet Ro senberg. Britse zegslieden hebben tot dusverre geweigerd de berichten te bevestigen, dat Jagan en zijn progressieve volkspartij welke EERSTE KAMER OVER UTRECHTS GRENSWIJZIGING Bij de behandeling van het wetsontwerp tot wijziging van Utrechts grenzen in de Eerste Kamer was het meest opmerkelijk facet de houding van de A.R.- fractie. De heer Tjalma, die als haar woordvoerder optrad, legde er de nadruk op, dat de positie en de bevoegdheid van de Eerste Kamer geheel anders is dan die van de Tweede Kamer. Na rijpe lijk overleg was de Eerste Kamer fractie, in tegenstelling tot die van de Tweede Kamer, tot de overtui ging gekomen, dat het vóór zwaarder moet wegen dan het tegen. Namens de K.V.P.-fractie zegde de heer Teulings de volle mede werking toe bijyde totstandkoming van dit wetsontwerp. De heer Sasse (K.V.P.) brak een lans voor invoering van districten van ge meente. van - welke figuren hij verwachtte, dat zij de bezwaren van de wet op de gemeenschappe lijke regeling tussen gemeenten zou opheffen. De heer In 't Veld (P.v.d.A.) was van oordeel, dat deze overigens ook hem voor gestane oplossing van het pro bleem grote stad-plattelandsge- meente nog niet rijp is voor open bare behandeling. In de avondzitting gaf de minis ter van Binnenlandse Zaken dr. L. J. M. Beel opnieuw een moti vering van de grenswijziging. Het wetsontwerp werd z.h.s. aange nomen. Alleen de -drie C.H.-ers Reyers, Gerretson en Vixseboxse vroegen de aantekening van te hebben tegengestemd. BERLIJN, 6 Oct. Duitse ge neraals en soldaten keren weer terug uit de Sovjet-Unie naar huis, maar het tien jaar oude mysterie over het lot van Frie- drich von Paulus, de zondebok van Stalingrad, blijft onopgelost. De teruggekeerde gevangenen beweren: 1. dat von Paulus in Moskou strategie doceert en 2. dat hij als oorlogsmisdadiger tot 25 jaar gevangenisstraf veroor deeld is, omdat hij er niet in ge slaagd is de Duitsers tot het communisme te bekeren. Geen van de de laatste dagen gerepatrieerden zegt von Paulus gezien te hebben, maar wel had den zij gehoord, dat de veld maarschalk, die bij Stalingrad capituleerde, nog in leven is. maar ergens bij Moskou in af zondering gehouden wordt. Het „Heimkehrerverband" in Berlijn, een vereniging van oud- strijders, heeft meegedeeld, dat enige van de leden onlangs het gerucht gehoord hadden, dat von Paulus als oorlogsmisdadiger ver oordeeld is. Volgens het gerucht. PRINS BERNHARD NAAR HUIS SOESTDIJK, 6 Oct. Prins Bernhard. die op weg van Tan ganyika naar Soesterberg van daag te Rome is aangekomen, hoopt daar morgenochtend te vertrekken en in de loop van de middag weer thuis te zijn. De Prins zal landen op het vliegveld Soesterberg. dat in kamp 6124 in Stalingrad de ronde deed, was von- Paulus in 1951 veroordeeld, omdat hij als heilsoldaat van het commu nisme een mislukking was. Maar het vorig jaar heeft een terug gekeerde gevangene verklaard, von Paulus in Russische uniform in de Militaire Academie te Mos kou gezien te hebben. SYDNEY. 6 Oct. De 38- jarige vrouw Ethel Hudson heeft vandaag het leven ge schonken aan een vierling: een jongen en drie meisjes. Zij heeft nu in totaal twaalf kinderen. Haar oudste, een jongen van 21 jaar. is getrouwd en heeft een zoon. De familie Hudson woont in twee tenten, drie km buiten Gilgandra, dat 520 km ten noordwesten van Sydney ligt. De vader, Ellis Reginald Hudson, is een 40-jarige bou wer van omheiningen. „Ik denk, dat ik er nog een tent zal moeten bijkopen", zei hii in. een telefoongesprek met de Sydney Sun. „We hebben het overigens best naar ons zin". De Australische minister voor de huisvesting, Clive Evatt, heeft de familie Hudson een huis in Gilgandra toege zegd. de meerderheid veroverd heeft bij de eerste algemene verkiezingen, welke dit voorjaar gehouden zijn een staatsgreep van plan zijn. Berichten volgens welke de Britse grondwet afgeschaft zóu zijn, werden vandaag in George town door een officiële woord voerder tegengesproken. Alge meen heerst echter het gevoel, dat er grote dingen staan te gebeuren. Er heerst een atmosfeer van ge spannen rust en vrijwilligers en politie zijn gealarmeerd. De door premier dr. Cheddi Ja gan geleide linkse regering van Brits Guyana heeft zich achter de eisen om algehele onafhankelijk heid gesteld door steun te geven aan de stakingen in de suikerin dustrie van het land, die de laat ste tijd zijn gehouden. De partij van Jagan is de „vooruitstreven de volkspartij," die over 18 van de 24 zetels van de nationale ver gadering beschikt en openlijk sympathie betoond heeft met de communistische leer en politiek. De partij behaalde een grote over winning in April j.l., nadat de nieuwe grondwet voor de kolonie aan alle yolwassenen stemrecht had gegeven. De bevolking telt 'n half millioen zielen en is samengesteld uit vele nationaliteiten. TEBAK SPEELT NIET MEE Naar wij vernemen zal Tebak (Eindhoven) niet tegen Stade Francais kunnen spelen in ver band met zijn enkelblessure. De keuze-commissie zal nader uitma ken of Lagerwaard (Excelsior) of Kuys (Haarlem) zijn plaats zal innemen. KOPENHAGEN, 6 October Premier Hans Hedtoft heeft bij de opening van het nieuwe par lement vandaag verklaard, dat Denemarken zijn verplichtingen op grond van het Atlantisch Pact zal blijven nakomen, maar dat het op het ogenblik niet dienstig wordt geoordeeld het aanbod te aanvaarden om lucht- machtpersoneel van de N.A.V.O. op Deense bodem te legeren. De premier zei dat de regering blijft bij haar eerder besluit tot een dienstplicht van achttien maanden, maar zal onderzoeken, of dat besluit uitvoerbaar is. (Hij doelde klaarblijkelijk op het ge brek aan kazerneruimte en aan kader). EXAMEN VIA DE RADIO HILVERSUM, 6 Oct. Don derdag 8 October (9.3010.00 uur) zullen vijf scholen verbon den worden met KRO-studio. om vandaar uit geëxamineerd te worden over het onderwerp „Volksgezondheid". Dr C. Banning, hoofd inspec tie Volksgezondheid, zal de leer lingen vragen stellen naar aan leiding van het op 24 September j.l. uitgezonden klankbeeld-met- fotoprojectie „Gezond of niet. die Nan en Piet?" De winnende school ontvangt een prijs, be schikbaar gesteld door de Natio nale Federatie van het Wit-Gele Kruis. Alle bij de KRO-schoolradio aangesloten scholen zullen de uitzending van dit schoolradio examen in de klaslokalen volgen. Hoger beroep legen vrijspraak Maj. Breunesse ingetrokken Op verzoek van de procureur- generaal te Arnhem, heeft de officier van justitie bij de arron dissementsrechtbank te Almelo 't door hem voorlopig ingestelde hoger beroep tegen de vrijspraak van majoor Breunesse ingetrok ken. (Advertentie) 0*1 Een voormalig kapitein van het Duitse leger, Kuno Duessel, die sinds 1945 als gevangene in Siberië heeft vertoefd, heeft het verhaal van zijn ervaringen opgeschreven. Hij is één van de 4000 Duitsers, die de laatste twee weken uit dwangarbeiders kampen van de Sovjets zijn vrijgelaten. KAMP FRIEDLAND, Duitsland, 6 Oct. Ik ben een Duits kapi tein, die het bevel heeft gevoerd over 300 kozakken, woeste, vrij heidlievende mannen, die zich vrijwillig beschikbaar hadden ge steld om hun gehate voormalige communistische meesters te. be vechten. Kort nadat de oorlog in 1945 was geëindigd, namen de En gelsen ons gevangen en gaven ons voor „repatriëring" over aan het Rode Leger. Wij begonnen een reis, die een eeuwigheid scheen te duren. In elke vrachtauto werden 42 man gepropt. We gingen via Boedapest, Kiev, Bryansk, Moskou, Molotof, MOSKOU. Pas op de hoe den. Parijs, New-York en Lon den: hier komt Moskou, een nieuwe concurrent op het terrein van de dameshoeden. Tot nog toe is er in Moskou weinig ge vaar dat je een stijve nek krijgt door aldoor maar je hoofd om te draaien om naar interessante of potsierlijke creaties op dames- hoofden te kijken en geen enkele vrouw vindt het erg, als ze een andere dame tegenkomt, die pre cies dezelfde hoed op heeft als zij zelf. Want ze dragen bijna allemaal zo ongeveer dezelfde hoofddeksels in één of twee variëteiten. En deze pannekoeken of baretten zijn niet in het oog lopend. Al is het heel gewoon, dat voor zo'n ding 100 roebel (ongeveer 95 gulden) moet worden neergeteld. Maar in dit alles zou gauw ver andering komen, als de heer G. Oelyanof, die in „Evening Mos cow" schrijft, zijn zin krijgt. De premier van de Sovjet-Unie. Georgi M. Malenkof, heeft kort geleden in een toespraak zelf ge zegd, dat er geen reden bestaat, waarom Sovjet-vrouwen door Russische ontwerpers niet zouden worden voorzien van keurige, elegante en tegelijk bruikbare schoenen en hoeden en nu heeft de heer Oelyanof de plaatselijke hoedenontwerpers eens onder vuur genomen. „Het seizoen is gekomen." schrijft Oelyanof pathetisch, „waarin de geel wordende blade ren neervallen op de boulevards en de pleinen. Waarin het weer bericht nachtvorst voorspelt en men in (de straten van Moskou geen man meer ziet in een licht costuum. In één woord: de herfst is gekomen en reeds lang gaan de dames van winkel tot winkel, tevergeefs zoekend naar aardige boeden van goede kwaliteit. Ten slotte stappen de meesten maar het atelier van een modiste bin nen, waar zij hoeden kunnen be stellen. die niet alleen passen bij het seizoen, maar ook naar haar smaak zijn. „Zijn er dan werkelijk geen hoeden in de winkels" zou kame raad Ivanof. directeur van de af deling industrie van het stedelijk bestuur van Moskou kunnen vra gen. „Er zijn hoeden Ivanof en heel veel ook. Maar een hoed van distinctie is even moeilijk te vinden als een naald in een hooiberg. Het is werkelijk geen wonder, dat in de hoedenafdelingen van winkels no. 25. 27 en 32 van de Mosodezjda (en deze lijst zou kunnen worden uitgebreid) de onverkoopbare hoeden opgetast liggen en het is niet voor niets, dat winkel no. 5 weigert hoofddeksels van slechte kwaliteit in voorraad te nemen, ofschoon de directie weet, dat er een acute hoedenschaarste be staat. „Een enorme hoeveelheid lente- en zomerhoeden is reeds naar de voorraadmagazijnen te ruggestuurd, omdat er geen ko pers voor te vinden waren. „Dit feit zou kunnen wwden bevestigd door klanten, die in September een bezoek gebracht hebben aan winkels in de Petrov- sky Passadsj en een blik hebben geworpen op de sortering zomer hoeden. Een enkele vluchtige blik was voldoende om hen on middellijk te doen begrijpen, waarom men die hoeden tot de koele herfstdagen toe niet had aangeraakt. Het was een heel bij zondere demonstratie van sma keloosheid. „Daar ligt b.v. een hchte strooien hoed als een buitenge woon platte pannekoek, gegar neerd met een zware, enorme, donkere band. Hoe kwam dat ding op die lichte hoed? Om hem te versie ren? Dat kan niet. Want hij maakt een al niet aantrekkelijk hoofddeksel alleen maar afschuwelijk. Deze redelijke vraag zal door de bedrijfsleiders van onze winkels nauwelijks wor den beantwoord. Zij zullen hoogst waarschijnlijk de schouders op halen en zeggen: „Wij vinden 'm mooi". „Mooi? Hoeden van onmoge lijke vormen, versierd met vele bloemen en groen, waarvan zelfs geiten, die zichzelf respecteren, zich met een pijnlijke -minachting zouden afkeren. Misschien zijn zulke artikelen naar de smaak van functionarissen in onze plaatselijke industrie, maar zij bevallen zeker de klanten niet. .De directies van de hoeden- fabrieken trekken zich absoluut niets aan van de smaak van hun kameraad klanten. Gedachtig aan het ge- zegde: „Niet de positie siert de man. maar de man siert de po sitie" hebben zij blijkbaar tot hun devies gekozen: „Niet de hoed siert de vrouw, maar de vrouw moet de hoed sieren". Het schijnt dat de critische Oelyanof zich na deze tirades een beetje onbehaaglijk begint te gevoelen. Van de ene kant heeft hij een afkeer van de eentonigheid van de huidige Moskouse mode, maar zoals vele andere mannen over de gehele wereld wil hij van de andere kant niet. dat die mode al te frivool wordt en van die spullen levert, die overal de vrouwenharten in verrukking brengen. „Hoe is iemand ooit op het idee gekomen, een dameshoed te ontwerpen, die het midden houdt tussen de scheve toren van Pisa en een gewone duiventil? Nie mand heeft ooit met voorbe dachten rade zulk een combinatie van bloemen kunnen bedenken, als hoedenontwerpers vaak op een enkele hoed weten samen te brengen. En dan weer maken ze hoeden van een deprimerende en vervelende monotonie", aldus Oelyanof. „Toch kunnen onze fabrieken wel goede hoofddeksels maken. Op de shows ziet men soms heel goede hoeden voor het komende seizoen, maar dat blijven jaar in jaar uit uitzonderingen. Slechts twee of drie van de verre van goede modellen komen in de productie. „Daar schijnen de leiders van de industrie zich echter niets van aan te trekken. Zij schijnen niet te kunnen begrijpen, dat er niets afkeurenswaardigs in steekt, dat vrouwen er niet voor voelen, eeuwig pannekoeken op haar hoofd te zetten en dat zij verscheidenheid van modellen wensen. En daarom zullen de vrouwen van Moskou, tot Oelyanof of iemand anders de leiders van de industrie tot andere gedachten weet te brengen, grotendeels pannekoekhoeden of baretten blijven dragen en zij, die geen hoeden kunnen betalen, zullen haar hoofden in sjaals blijven wikkelen. Tot zolang dus toch geen concurrentie voor Parijs, New York en Londen. Sverdlofsk, Omsk en Novosibirsk naar Prokopevsk, een plaats in Siberië, 4.800 km ten Oosten van Moskou. Deze reis duurde zes weken. Ons kampleven begon in een aardappelveld. Een officier van het rode leger zeide tot ons: „Daar is jullie ver blijfplaats, jullie zwijnen". Onze eerste taak was, een hou ten omheining te bouwen ter hoogte van vier meter. Daarna moesten we wachttorens voor de Sovjetbewakers bouwen. De eerste paar dagen sliepen we in de open lucht. Toen kregen we tenten en houten Britsen en tenslotte bouwden we, om ons te gen de koude te beschermen, „semlyankas", grote primitieve Siberische hutten, van de soort, die vroeger werden gebruikt om er door de tsaren gedeporteerden in onder te brengen. Voor zo'n semlyanka groeven we een gat, dat vier meter diep, 15 meter breed en 60 meter lang was. We bekleedden de grond en de wanden met planken en ver vaardigden een dak van leem en hout. Rond de semlyanka werden twee meter hoge aarden wallen opgeworpen om haar tegen sneeuwstormen te beschermen. Ik woonde met 300 anderen in een semlyanka, die was gemaakt voor 100 personen. Het meubilair bestond uit onze britsen, stroma trassen en één deken per per soon. Een kachel was er niet en als winterkleding ontvingen we gewatteerde jassen, die door het Rode Leger waren afgedankt. Toen we onze intrek in de hut hadden genomen begon de winter. We streden een wanhopige strijd tegen honger, luizen en vuil. Ons voedsel bestond in de eerste maanden hoofdzakelijk uit ge kookt bietenloof. De winter betekende voor velen van ons de dood. Binnen twee maanden stierven 200 van de 800 Duitsers in ons kamp. Dysenterie en longontsteking waren de voor naamste doodsoorzaken. Uitput ting sleepte anderen ten grave. De sneeuwstormen, die „boeya- nas" werden genoemd, woedden dagenlang over de velden en maakten het onmogelijk, langer dan enkele minuten buiten te ko men. Als er geen sneeuwstorm heerste, moesten we werken, waarbij' we maskers voor het ge zicht droegen tegen de hevige koude. Slechts in het bezit van de meest primitieve werktuigen moesten we wegen aanleggen. 's Morgens om vijf uur moesten we opstaan. We kregen dan wat warme koffie, een klein beetje suiker en ons dagelijks rantsoen van 600 gram klef brood. Als avondmaal kregen we 600 gram bietenloofsoep met wat meel er in.' 's Middags om vijf uur brachten soldaten met honden ons naar het kamp terug. Voor elke tien onge- ketende gevangenen was er een soldaat, maar de voorschriften eisten, dat geketende gevangenen door meer soldaten dan hun eigen aantal werden bewaakt. Onze be wakers waren ruwe, jonge solda ten van de jongste lichting. Zij schoten een vriend van mij, kapi tein Wittmann, dood, omdat hij het waagde uit het gelid te gaan om aan een dringende behoefte te voldoen. Een correspondent van de „Koelnische Rundschau" heeft enige van de repatriërenden geïn terviewd om te vernemen, waar om zij door Sowjet tribunalen ter berechting van oorlogsmisdaden veroordeeld zijn. Hier zijn enige voorbeelden, welke het Keulse blad vandaag publiceerde: HILVERSUM, 6 Oct. H. M. de Koningin heeft vanmiddag in cognito een bezoek gebracht aan „Ome Jan" van Zutphen, de voor zitter van „Zonnestraal", die mor gen zijn 90ste verjaardag viert. Het hoge bezoek was voor de Zonnestraal-voorzitter een volko men verrassing. Diep onder de indruk dankte hij de vorstin voor haar gelukwensen, die zij verge zeld deed gaan van een groot bloemstuk, dat in de auto was meegebracht. De Koningin uitte haar bewon dering voor de vitaliteit van de negentigjarige, die op zijn beurt informeerde „hoe gaat het met de kinderen?", welke vraag H. M. met een „uitstekend" beantwoord de. De Koningin luisterde met grote belangstelling naar de ver halen van Jan van Zutphen, die een geboren verteller is en ook ditmaal met menige vrolijke kwinkslag zijn hoge bezoekster aan het lachen bracht. „Omdat zijn naam Heil was (heil Hitier) 25 jaar. Omdat hij een kapitein was van een compagnie pontonniers en bruggen gebouwd had en aldus de opmars van de invallers verge makkelijkt had 25 jaar. „Omdat hij (een korporaal) in een gesprek zich lovend uitgela ten had over kapitalistische lan den 15 jaar. „Omdat hij na een luchtaanval op Berlijn telefoonlijnen hersteld had (indien hij dit niet gedaan had, zou de bevolking in openlijk verzet gekomen zijn) 25 jaar. „Omdat hij op een boerderij een kip geslacht had 25 jaar. „Omdat hij het bevel voerde over een regiment, welks vuur kunstvoorwerpen in een Russi sche stad vernield had 25 jaar". We verkwanselden alles wat we bezaten om de eerste winter door te komen. Voor mijn Ieren officiersjas kreeg is van een Rus sisch burger drie broden, een pond mahorka-tabak, grotendeels stelen, en tien pond aardappelen. Ons kamp was gelegen in een van de rijkste kolengebieden ter wereld. Als wij schachten groe ven. kon ik anthracietaders zien, die meer dan 30 meter dik waren. Ik geloof dat de Russen zelf niet weten, welke schatten zii in Si berië bezitten. Buiten ons kamp lagen gewel dige stapels kolen, maar de be wakers gaven er ons niets van. Daarom smokkelden wij stukken kool onder onze jassen mee naar het kamp om er de kleine ka chels, die wij hadden gemaakt, mee te stoken. De „ziekenbarak" van 't kamp tart alle beschrijving. Zij was primitiever dan men zich kan voorstellen. Aan het hoofd stond een Russische verpleegster, die zelfs niet behoorlijk een verband kon aanleggen. Bij de gedachte ziek te worden werden we aan gegrepen door paniek. Open won den werden behandeld met ma chine-smeermiddelen. Ziekte be tekende gewoonlijk sterven. Omstreeks de zomer van 1946 werd het eten beter. We kregen voldoende brood en ook tarwe- pap, maar in October heerste er hongersnood. Ik geloof, dat die het Russische volk bijna even zwaar teisterde als ons. Het ge volg was, dat nog slechts 47 van de 2000 bewoners, die het kamp toen telde, in staat waren te werken. Maar in die tijd mocht ik de eerste briefkaart schrijven aan mijn familie te Dillingen aan de Donau. In 1948 mocht ik voor de tweede maal een kaart sturen. Na 1948 kregen we de gelegen heid tusseh de 30 en 150 roebel per maand te verdienen. Daar voor moesten we de prestaties van de gemiddelde Russische ar beider met 80 procent overtreffen In een proces, dat slechts en kele minuten duurde, werd ik op 18 December 1949 ter dood ver oordeeld, omdat ik mij in Joego slavië schuldig zou hebben ge maakt aan oorlogsmisdrijven. Men had mij met een stalen staaf op het hoofd geslagen tot ik „bekende". In Mei 1950 werd ik uit Mid- den-Siberië overgeplaatst naar Sverdlofsk aan de oostelijke voet van het Oeralgebergte. Daar ont ving ik mijn eerste levensmidde lenpakket van huis. Zulke pak ketten hebben mij in het leven gehouden tot ik aan het einde van de vorige week werd vrij gelaten. Te Sverdlofsk werd ik tewerk gesteld als opperman. De Russen waren bezig een groot aantal flatgebouwen en industriële in stallaties te bouwen. De levens omstandigheden van de gevange nen en het voedsel werden be ter, maar het voedsel was toch nog onvoldoende voor een man. die twaalf tot 15 uur per dag moest werken. Té Prokopevsk had ik geen kans om buiten het kamp met Russische burgers in contact te komen, maar te Sverdlofsk sprak ik vaak met Russische arbeiders, die mij mededeelden, dat hun levensstandaard sinds 1951 om hoog was gegaan. Wat dit betreft merkte ik op, dat burgervrouwen betere en moderner kleding droe gen. De Russen bouwen te Sverd lofsk mooie woningen van twee tot vier kamers. Elke woning be schikt over een bad, maar men heeft mij verteld, dat de vier- kamerwoningen uitsluitend be stemd waren voor aanstaande communisten. De dood van Stalin werd met gemengde gevoelens ontvangen. Sommige Russen, met wie ik sprak, weenden bijna als zij het hadden over het verlies van de generalissimo: anderen haalden slechts de schouders op. als ik hun vroeg wat zij er van dachten. De meeste Russen, die ik kon waarnemen, juichten openlijk de afzetting en arrestatie van Beria toe. „Verdiende straf voor <fiat zwijn", was het typische com mentaar. De meeste Russen, die ik te Sverdlofsk heb gekend waren eenvoudige arbeiders, die geen belangstelling hadden voor de politiek. Ik kan niet zeggen wat zij dachten over het communisme in het algemeen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noordhollands Dagblad : dagblad voor Alkmaar en omgeving | 1953 | | pagina 3