SCHOLEN IN ENGELAND
Pfëisdsshag!
Hubert Cuypers 80 jaar
Nieuwe gezondheidswet
foutief uitgangspunt
Relletjes
in Rotterdam
Zijn vrouw
vergiftigd
Met een auto
er van door
Begaafd componist, organist
en dirigent
Geen misdrijf
te Den Haag
Zaterdag 12 December 195.3
Pagina
Een rondgang door het puikje
van de Britse bouiv-ivijze
rr8;^
Rassenscheiding
op Zuid-Afrikaanse
Universiteiten
Afscheid bij commando
luchtvaarttroepen
Arbeider bekneld geraakt
Bezwaren van commissie-Speet j ens
DE TELEVISIE-NOTA
ONONTPLOFT
PROJECTIEL GEVONDEN
(Van een onzer verslaggevers)
In het jaar, -waarin de oorlog zijn hoogtepunt bereikte, werd in het
Britse parlement een besluit genomen, dat niets met de oorlog te
maken had en toch voor de toekomst van het land van meer dan
gewone .betekenis was. In 1944 namelijk werd de nieuwe onderwijs
wet aangenomen, die ingrijpende wijzigingen bracht in de bestaande
toestand en volgens de regering ten doel had. „de kinderen een
gelukkiger jeugd en een beter uitgangspunt voor het leven te waar
borgen; hun uitgebreidere mogelijkheden van onderwijs te bieden
eu aan allen de middelen te verschaffen hun talenten te ontwikkelen
en zodoende het erfdeel te verrijken van het land, waarvan zij de
burgers zijn". Een doelstelling, welke Charles Dickens met genoegen
zou hebben bekeken, ware hij in 1944 parlementair verslaggever
geweest.
De voornaamste veranderingen
welke de wet ibraciht zii heeft
betrekking op Enigeland en Wales,
want Schotland was al veel ver
der waren, dat de minister de
bevoegdheid kreeg een nationale
onderwijspolitiek te voeren; dat
de oude verdeling in lager (ele
mentary) en hoger (higher) on-
c.erwiis kwam te vervallen en in
de plaats daarvan een nieuiwe in
deling kwam van „primary, se
condary en further education"
(misschien te vrij vertaald met
lager, voortgezet en hoger on
derwijs); en dat tenslotte de
leerplichtige leeftijd werd ge
bracht van 14 op 15 jaar. hetgeen
zelfs 16 zal worden zodra er vol
doende schoolgebouwen en on
derwijzers 'beschikbaar zijn.
Mag deze uitbreiding van de
leerplichtige leeftijd bil sommi
gen in strijd lijken met de „ge-
lusikiger jeugd" in bovenom-
sonreven doelstelling gewaar
borgd, het schept in ieder geval
ae gelegenheid tot het bereiken
van het tweede doel van deze
doelstelling, namelijk het bieden
van uitgebreider mogelijkheden
van onderwijs. En hier treedt dan
nog een verandering aan het
licnt, veroorzaakt door de onder
wijswet van '44: „primary" en
„secondary" onderwijs worden
met meer beschouwd als twee af
zonderlijke stadia Het is veeleer
zo, dat beide perioden vloeiend
in elkaar overgaan. Beide vallen
binnen de leerplichtige leeftijd.
De kinderen moeten dus beide
soorten onderwijs volgen, hetgeen
in de praktijk hierop neerkomt,
dat zij van hun vijfde tot hun
eifde leerjaar „primary" onder
wijs volgen en van hun elfde tot
hun vijftiende jaar „secondary"
onderwijs. Dat bij het eerste on
derwijs les wordt gegeven in
vakken als lezen, schrijven en
rekenen zal duidelijk zijn. Bij het
„secondary" onderwijs evenwel
komt een element naar voren, dat
wij in gedachten hebben als over
onderwijsvernieuwing wordt ge
sproken. Het wil namelijk aan de
leerlingen onderwijs geven, dat
aansluit foii hun speciale eigen
schappen in aanleg en vermogen.
„Modern school" favoriet
Het valt uiteen in drie delen:
de ..grammar school" voor hen,
die aan universiteit of aan een
andere instelling voor hoger on
derwijs willen verder studeren,
de „secondary modern school",
waar een meer algemeen onder
wijs wordt gegeven, dat sterk ge
bonden is aan belangstelling en
omgeving van de leerling en ten
slotte de „secondary technical
school", waarbij het onderwijs is
afgestemd op een of andere voor
name tak van industrie, land
bouw of handel. Het kan zijn, dat
deze drie soorten onderwijs in
aparte gebouwen worden gege
ven, maar het is niet noodzake-
luk. Het kan zelfs integraal wor
den gegeven; dit alles om het
mogelijk te maken, dat de leer
lingen gemakkelijk van het ene
type naar het andere kunnen
overgaan, wanneer blijkt dat dit
beter is.
De secondary modern school,
het type dus, met onderwijs af
gestemd op interesse en omge
ving van de leerlingen, komt
verreweg het meeste voor.
Hierbij vooral wordt de ge
dachte tot uitdrukking gebracht.
de school de vrijheid moet
nebben tegemoet te komen aan
de behoeften van elke leerling
afzonderlijk, wil het onderwijs de
volledige ontplooiing van het
kmd bewerkstelligen.
.Wenst men te weten hoe men
zich m Engeland de verwezenlij
king van dit alles voorstelt, dan
in me.n in Wokingham, een
Plaats m de omgeving van Ox-
rqrd. een uitstekend voorbeeld
vinden Daar staat sinds een half
laar „St. Crispin's secondary mo
dern school", gloednieuw der
halve, niet alleen wat het ge
bouw betreft. maar evenzeer wat
de onderwijsmethode aangaat.
Hoe Wokingham het doet
Wokingham is het centrum van
«en streek, waarin land- en tuin
bouw. alsmede wat lichte indus
trie de middelen van bestaan
zijn. Aangezien men is uitgegaan
van de stelling, dat de kinderen
uit Woikingiham en de dorpen
rondom in meerderheid na het
verlaten der school werk zullen
vinden in de streek, is 't onder
wijs daarop gericht, zodat de
structuur van de streek terug te
vinden is in het plan van de
school, in zoverre les wordt gege
ven in tuinbouw en metaal- en
houtbewerking. Dit geschiedt op
een wijze, die zeer op de praktijk
is afgesteld en waarbij de bedoe
ling voorzit de kinderen te leren
hoe zij kennis moeten vergaren
en gebruiken in plaats van hen
tot kleine geleerden en werktuig
bouwkundigen te maken.
Het gebouw dat een zeer pret
tig aandoend interieur heeft, fris
en licht, bestaat uit drie gedeel
ten. Het eerste is dat waar de
klaslokalen zich bevinden, drie
verdiepingen hoog en op elke
verdieping drie lokalen, ge
schaard rondom een werklokaal,
dat het mogelijk maakt practisch
werk te verbinden met de theo
rie. In de lokalen bevinden zich
geen banken, maar tafels en
Wokingham„Secondary
Modern School", een feest
van licht en ruimte.
krukjes, zodat de indeling ge
makkelijk gewijzigd kan worden
al naar gelang in groeps- of klas-
verband wordt gewerkt. Het
tweede deel wordt gevormd door
de ruimten bestemd voor sociale
activiteiten, zijnde een eetzaal,
een gymnastieklokaal en een
aula, waar toneel kan worden ge
speeld en gemusiceerd. Het derde
deel bestaat uit de vaklokalen,
gespecialiseerde met apparatuur,
die toezicht vereist en een alge
meen werklokaal waar de leer
lingen zelfstandig hun gang kun
nen gaan. Op dit algemene lo
kaal sluit ook de afdeling land
en tuinbouw aan, zodat ook de
leerlingen daarvan van dit alge
mene lokaal gebruik kunnen ma
ken, bijvoorbeeld om een werk
tuig te repareren of voorwerpen
te vervaardigen, die zij bij hun
werk nodig hebben.
Hoezeer het onderwijs op de
praktijk is afgestemd blijkt voor
al bij de afdeling huishouding
voor de meisjes, die ook deel uit
maakt van de school. Hier be
vindt zich een zit-slaapkamer.
die de meisjes zelf kunnen in
richten. waar ze kunnen leren
visite te ontvangen. Hier zijn ook
keukentjes, met afmetingen zoals
gebruikelijk in de meeste huizen.
Het systeem ;n de gehele school
is er op gericht de leerlingen
zelfstandig te laten handelen, hun
veel bewegingsvrijheid te geven
ook in de letterlijke zin van het
woord, hun geen' dwang op te
leggen maar inzicht bij te bren
gen en hen zich thuis te laten
voelen. Dit laatste werd ook ver
kregen door het interieur, dat in
bijna niets herinnert aan.... een
school. In Wokingham heeft men
de kans gehad met een schone
lei te beginnen en het onderwijs
in nieuwe banen te leiden. Het is
nog te vroeg om resultaten te
verwachten, maar men is geneigd
er met vertrouwen naar uit te
zien.
R.\
".V
Een leslokaal, voor het vak huishoudkunde.
Alles is gericht op teamwork.
BOTTERDAM, 11 Dec. Een
gedeelte van de Rotterdamse
jeugd heeft zich gisteravond bij
de opening van Rotterdam-Licht-
haven niet van zijn beste zijde
laten zien. Opgeschoten jongens
tussen de 15 en 20 jaar gingen
het in aanbouw zijnde Holbein-
huis op dé Coolsingel binnen en
bezetten dat tot op de 4e ver
dieping. Zij pleegden baldadig
heden door stenen naar het pu
bliek en de politie te werpen,
balken los te trekken en spijkers
rond te strooien. Aanvankelijk
nam de politie een 'lankmoedige
houding aan, maar dit werd ken
nelijk uitgelegd als een teken
van zwakte en daarom moest de
politie tot herstel van de orde i
van de wapenstokken gebruik
maken. Het gebouw werd ont- I
ruimd, doch de jongelui bleven
opdringen en weigerden zich te
verwijderen. Zeer tot veront
waardiging van het publiek ble
ven de belhamels doorgaan met
het werpen van stenen, waarbij
twee agenten werden gewond. Zij
moesten in een ziekenhuis - be
handeld worden. Ook wierp de
jeugd een aanhangwagen, die
daar geparkeerd stond, omver. In
de drukte bij deze relletjes werd
nog een bejaarde man onder de
voet gelopen. Hij werd in het zie
kenhuis verbonden. Ook kwam
nog een 33-jarige man ten val.
Hij moest de opgelopen lichte
verwonding in het ziekenhuis
laten behandelen. Laat in de
avond was de rust weergekeerd.
De politie bracht zeven belha
mels naar het hoofdbureau van
politie.
STELLENBOSCH, 11 Dec.
De Zuid-Afrikaanse minister-pre
sident, dr. Malan, heeft Vrijdag
te Stellenbosch verklaard, dat
zijn regering heeft besloten zo
spoedig mogelijk de rassenschei
ding aan de Zuid-Afrikaanse uni
versiteiten in te voeren.
In zijn jaarlijkse toespraak als
titulair hoofd van de universiteit
te Stellenbosch ter gelegenheid
van het toekennen van acade
mische graden, zeide Malan, dat
de huidige toestand volkomen in
strijd is met de „apartheid", die
vele generaties lang bij het lager
en middelbaar onderwijs bestond.
Aan de universiteit van Kaap
stad zouden Vrijdag zeven niet-
blanken promoveren tot doctor
in de medicijnen.
ARNHEM, "11 Dec. De Hen
gelose vergrftigingsaffaire, waar
bij de echtgenote van een der
verdachten op 7 April van dit
jaar het slachtoffer is geworden,
werd gisteren door het Arnhems
Gerechtshof behandeld. De man
van het slachtoffer, de 34-jarige
voorwerker C. van der S. had
met de 37-jarige fabrieksarbeid
ster A. W. H., die met twee van
haar vijf kinderen bij hem in
woonde, het plan opgevat zich
van de echtgenote van Van
der S. te ontdoen. De vrouw
overleed op 7 April tengevolge
van vergiftiging. Van der S. en
de fabrieksarbeidster H. stonden
thans in hoger beroep terecht
van het vonnis van de Almelose
rechtbank, waarbij zij wegens
moord en medeplichtigheid aan
moord resp. tot twintig jaar en
dertien jaar en vier maanden
waren veroordeeld.
De behandeling van de zaak
heeft ruim vier uur in beslag ge
nomen.
De procureur-generaal, mr. S.
Hoekstra, moest in zijn requisi
toir evenwel constateren, dat er
eigenlijk niets nieuws aan het
licht was gekomen. Hij vroeg
voor beide verdachten bevesti
ging van het vonnis van de
rechtbank te Almelo.
Bij het 'begin van het onder
zoek verklaarden beiden onschul
dig te zijn. Zij bleven hierin tot
het einde toe volharden. Voor
Van der S. was dit een nieuwe
schakel aan de keten van ontken
nen en bekennen. Hij was begon
nen met te ontkennen, daarna
had hij bekend, vervolgens zijn
bekentenis weer ingetrokken,
later voor de rechter-commissaris
weqr bekend en nadien weer van
zijn onschuld getuigd. Voor het
Hof waren zijn verklaringen
soms overtuigend, dan weer ha
perend. Uitspraak over 14 dagen.
's-GRAVENHAGE, 11 Dec.
Op de hoek van de Koningskade
en de Boorlaan te 's-Gravenhage
reed gisteravond een auto een
verkeerszuil omver. Na de aan
rijding nam de chauffeur de be
nen. Toevallig werd hij door een
der omstanders herkend. De
chauffeur, die in Wassenaar
woont en C. W. van H. heet. is
later door de politie opgehaald.
Tegelijkertijd was bij de politie
aangifte binnengekomen van
diefstal van een auto, geparkeerd
aan het Bleyenfourg. Het bleek,
dat de gesloten auto identiek was
aan de wagen, die tegen de ver-'
keerszuil was gebotst. De chauf
feur heeft verklaard, dat hij met
de eigenaar van de wagen in een
café aan het Bleyenburg had zit
ten borrelen. Later was hij er op
zijn eentje met de auto van door
gegaan.
NIJMEGEN, 11 Dec. Majoor
J. Roukens van het commando
Luchtvaarttroepen te Nijmegen is
met ingang van 10 December
naar de in oprichting zijnde
vliegbasis Ypenlburg overge
plaatst. Hij heeft in Nijmegen af
scheid genomen van zijn onder
deel. Majoor Roukens werd daar
bij gehuldigd door de regiments
commandant luit.-kolonel Maters
en tevens namens de comman
dant van het garnizoen Nijme
gen luit.-kolonel waarnemer J.
Tammes.
De werkzaamheden van de 44-
jarige Dordtenaar J. Giermans
vergden gisterochtend, dat hij
een dwarsbalk die tussen twee in
de Centrale Merwedehaven te
Dordrecht staande meerpalen was
aangebracht, moest verwijderen.
Toen hij de balk had weggesla
gen, schoten de palen naar elkaar
toe. Hij raakte er met zijn hoofd
tussen bekneld en was op slag
dood. Hij was getrouwd en had
vijf kinderen.
Hubert Cuypers, de virtuoze or
ganist, de begaafde pianist,
de componist en orkestdirigent,
doch bovenal muziek-paedagoog
en koordirigent, wordt op 26 De
cember a.s. 80 jaar.
In het jaar 1891 kwam hij, als
zeventienjarige jongen, die nog
maar kort als een van beste leer
lingen van de Kerkmuziekschool
te Aken was gekomen, naar Am
sterdam. Geboren en getogen in
Limburg in Baexem, waar zjjn
vader organist en dirigent van 't
kerkkoor was, aanschouwde hij
het levenslicht kreeg hij heim
wee naar de sfeer van het Zui
den; hij was gewend aan de gulle
lach van deze streek en kon
moeilijk wennen aan de stoere
degelijke „Noordeling." Het suc
ces lachte hem toe en.... hij
zette door. Thans bewoont hij een
huis aan een rustige straat in
Amsterdam-Zuid, vlak achter het
(Advertentie)
DEN HAAG De Commissie Speetjens, die zich op verzoek van
het Centrum voor Staatkundige Vorming van de K.V.P. belast heeft
met het uitbrengen van een rapport op het ontwerp Gezondheidswet,
dat op 17 April 1953 bij de Tweede Kamer aanhangig gemaakt is,
betreurt het, het wetsontwerp slechts te kunnen zien als de vrucht
van een overleg, dat aan het wezen van de zaak geen recht heeft
doen wedervaren.
„Het ontwerp" zo zegt zij
„trekt niet de fundamentele lij
nen van de eigen verantwoorde
lijkheid van overheid en maat
schappij, welke lijnen, wil een
verantwoord samenspel tussen
beide mogelijk zijn, niet kunnen
worden gemist Dientengevolge
moesten cardinale punten, waar
op het werkelijk aankomt, onop
gelost blijven. De voorzieningen
van het wetsontwerp en de orga
nen. welke het schept kunnen
naar de mening der commissie
dan ook niet worden beschouwd
als een deugdelijk uitgangspunt
voor 't toekomstige gezondheids
beleid".
Reeds eerder en wel in Augus
tus 1950 heeft de Commissie
Speetjens aan het Centrum van
Staatkundige Vorming een rap
port uitgebracht betreffende de
grondslagen voor een wettelijke
regeling van de gezondheidszorg.
Het is dan ook grotendeels aan
de hand van dit rapDort dat de
commissie, die sinds 1950 wel
enige wijzigingen onderging en
thans bestaat uit de heren: Mgr
Dr W. F. Speetjens (voorzitter)
te Venlo, Mr J. Th De Vreeze te
Utrecht, E. M. Ausens, arts te
Tilburg, Drs M. A. M. van Hei
voort te Boxtel, Chr J. M. Mol,
arts, te Etten-Leur en Mr J. W.
Peek te Schiedam, het huidige
wetsontwerp beziet.
Noemde de commisie in haar
rapport van 1950 een wettelijke
basis voor de financiële aanspra
ken van de particuliere instellin
gen ten opzichte van de publieke
geldmiddelen een kernpunt,
waarvan een bevredigende ont
wikkeling voor een groot deel
zou afhangen, thans acht zij het
ontbreken van iedere bepaling
hieromtrent in het wetsontwerp
een ernstige lacune.
Geen onderscheid
overheid-particulicr
Voor wat het door de wet te
bestrijken terrein betreft, mist de
commissie in het ontwerp een
onderscheid tussen openbare en
individuële gezondheidszorg. De
problemen van beide zijn ver
schillend. Uiteraard wordt de
samenstelling van de voorgestel
de raden beïnvloed door het
terrein, dat zij hebben te bestrij
ken. Alleen ai daarom is verdui
delijking in dit opzicht nood
zakelijk.
De omschrijving van de taak
van de centrale raad voor de
volksgezondheid acht de commis
sie niet bevredigend en de gelijk
berechtiging over overheid in
Centrale Raad is principieel on
juist. In wetsontwerp en toelich
ting wordt met geen woord ge
rept over de mogelijkheid, de
centrale raad en ook de provin
ciale raden in te schakelen bij de
uitvoering van wetten en hen te
belasten met het vaststellen van
verordeningen.
De commissie acht het geen
vooruitgang, dat de bevoegdheid,
onderzoekingen in te stellen met
betrekking tot de volksgezond
heid sinds 1865 de primaire
taak van het staatstoezicht
door het ontwerp in eerste in
stantie naar de provinciale ra
den tot besnoeiing van het appa
raat van de regionale inspectie
zou leiden, waardoor in het over
heidsapparaat het zwaartepunt
nog meer naar het centrum zou
worden verplaatst, dan onder in
vloed van na-oorlogse omstan
digheden reeds thans het geval
is.
Volgens het wetsontwerp moe
ten gemeenten en provinciale
kruisverenigingen in de provin
ciale raden paritair zijn verte
genwoordigd. Deze pariteit laat
echter weer in het midden in
welke verhouding overheid en
particulier initiatief in de pro
vinciale raden zitting zullen heb
ben. De commssie is van oordeel,
dat in ieder geval althans de helft
van de leden door de provinciale
kruisverenigingen dient te wor
den benoemd
's-GRAVENHAGE, 11 Dec.
De Tweede Kamer zal de door
minister Oa'ls ingezonden televi
sie-nota op 13 Januari a.s. in de
afdelingen behandelen.
Vondelpark. Op de deur van dat
huis staat zijn naam: Hubert
Cuypers; een naam, die vele Ne
derlanders, Zuiderlingen zowel
als Noordelingen, want vooral
Door het Nederlandse Rode Kruis is te Zierikzee overgedra
gen aan de kringen van de Nederlandse Landbouwmaat-
schappij in de Provincie Zeeland een hoeveelheid landbouw-
materiaal, geschonken door Zweden en Denemarken, ten
behoeve van de Zeeuwse getroffen boeren. Overgelukkig
met hun nieuwe bezit namen de boeren, waaronder -er velen
waren, die alles tijdens de ramp hadden verloren,
de werktuigen mee naar huis.
Hubert Cuypers, op het bal-
con van zijn woning met in
zijn handen de orkestpartituur
van „Terwe", welke hij geheel
in potloodschrift heeft
geschreven.
deze laatste heeft hij leren begrij
pen en waarderen, als muziek in
oren zal klinken.
In zijn muziekkamer getuigen de
rijen linten van de grote suc
cessen, die Cuypers vooral met
zijn koren mocht behalen. In
onze gedachten zien we de bijna
80-jarige, doch nog zeer levens
lustige en vooral ook geestige
kunstenaar op een concertpodium
staan. Met een gebaar vol gratie
en innemendheid het applaus
en vaak ook de ovaties van
het publiek in ontvangst nemend.
Bij ieder lint zal het zo zijn ge
gaan. Linten, die een getuigenis
geven van zijn grote prestaties.
Ieder lint, een herinnering op,
zichzelf aan het blijvende succes,
dat hem toekomt voor zijn talent
om de menselijke stem te bui
gen en te leiden; om haar als 't
ware gelijk een gevoelig instru
ment te bespelen. Zijn liefde voor
deze tak van de muziek blijkt in
de eerste plaats uit zijn compo
sities, zoals het indrukwekkende,
achtstemmige Te Deum, waarmee
in 1924 het Eucharistisch Congres
werd besloten; de prachtige Mis-
sa in Honorem Sanctissimae Tri-
nitatis, die in 1906 haar eerste
uitvoering te Rome kreeg onder
de beroemde professor Tommassi
en zijn eveneens grote werk:
„Terwe", een declamatorium,
waarvan hij het muzikale ge
deelte verzorgde.
OP 9 Mei 1940 beleefde een van
zijn grootste werken, „De
Gracht van 't land bestaet", ge
schreven in opdracht van de Ko
ninklijke Christelijke Oratorium
Vereniging, zijn eerste uitvoe
ring. O.a. door dit goede werk
werd de aandacht getrokken
door Dr Willem Rooyaards, het
geen Cuypers opkomst in de
„grotere" muziekwereld bete
kende.
Hubert Cuypers behaalde tal
rijke prijzen en oogstte veel
waardering voor de kunst die hij
bracht. Voor zijn artistieke pres
taties ontving hij drie onder
scheidingen: In 1926 werd hij be
noemd tot ridder in de Orde van
Oranje Nassau en het jaar daar
op met de Chevalier de la Légion
d'Honneur. Trots is hij vooral op
de ridderorde van Gregorius de
Grote, welke hij ontving van
Z.H. de Paus.
Het zal Hubert Cuypers op zijn
80ste verjaardag vast niet aan
belangstelling ontbreken.
's-GRAVENHAGE, *11 Dec.
Bij werkzaamheden aan de Kijk-
duinsestraat te Loosduinen is een
onontploft projectiel, vermoede
lijk een vliegtuigbom gevonden.
De politie heeft een post bij het
gevaarlijke voorwerp geplaatst.
's-GRAVENHAGE, 11 Dec.
Zoals is gemeld, heeft de Haagse
politie dezer dagen een onder
zoek ingesteld in een perceel aan
de Cornelis Speelmanstraat, om
dat haar geruchten hadden be
reikt, dat daar een vrouw onder
verdachte omstandigheden ziek
zou liggen
In het perceel trof de politie
een vrouw in bewusteloze toe
stand aan. Zij werd direct naar
een ziekenhuis vervoerd. Een 49-
jarige man, die in hetzelfde per
ceel woonachtig is, werd aange
houden voor verhoor. Nadat de
vrouw was bijgekomen, is zij
door de politie verhoord, doch zij
heeft generlei belastende verkla
ringen voor de man afgelegd. De
eerste aanwijzingen, die deden
denken aan misdrijf, werden niet
bevestigd. Thans wordt nog afge
wacht het resultaat van het des
kundig onderzoek.
(Copyright by Börre BörrMsn. C open hoge*)
