Kabinet slaagde erin om zijn positie te verstevigen
De partijen zijn ivel tevreden9 maarmet tegengestelde verwachtingen
Reactie nodig
In nationale zin
Andere
mogelijkheden
Veranderde
houding
Toch onzeker
4
OUDEJAARSNUMMER 1953
Pagina 7
c
Binnen de eigenPartij'grenzen"
Hiernaast rechts: Zo
was het nog in Juni
van dit jaar in het
noodgebied: de ma
chine trekt de goe
derentrein door de
drainingerpolder, als
er, één uur lang, eb
is....
(Van onze parlementaire redacteur
Bij het begin van 1953 had de gebruikelijke vraag wat
het nieuwe jaar zou brengen meer dan gewone betekenis.
Na de oorlog was er nog geen periode geweest, waarin
het zo moeilijk viel om in het politieke vlak het gemeen
schappelijke aan te geven, dat nodig is voor een stabiel
beleid. In de Januari-vergadering van de partijraad van
de K.V.P. constateerde de dit jaar afgetreden voorzitter
Andriessen: „De partijen trekken zich binnen de eigen
grenzen terug". De oorzaak hiervan lag in de nawerking
van de verkiezingsuitslag en in de behoefte om de juiste
houding te vinden tegenover de verhoudingen, die steeds
sprekender van die onder de schaarste-economie gingen
verschillen. Het kabinet mocht dan niet zónder de toe
lating van vier partijen gevormd zijn, in deze situatie
was het toch geenszins zo, dat het enkel met de oppositie
had rekening te houden.
tot op zekere hoogte typerend
voor de politieke situatie, zoals in
de aanhef werd geschetst. Na de
oorlog werd, bij wijze van nood-
maatregel, een controle op ont
slagen doorgevoerd, die de ar-
beidsbureaux, het overheidsappa
raat dus, beslissende bevoegdhe
den geeft. De wettelijke regeling,
die de Kamer dit jaar voorgelegd
kreeg, was oorspronkelijk be
doeld om de noodregeling over
bodig te malken. In het kader van
deze regeling werd nu de rechter
ingeschakeld, een opzet, die beter
in een niet-socialistische dienfe-
wijize past. Maar het typerende
is nu, dat toch ook aan de be
voegdheden van de arbeidsibureaux
werd vastgehouden, waardoor de
rechter in feite nog slechts een
beroepsinstantie wordt. Een motie
van Rijdkievorsel (K.V.P.) wilde
de regering verzoeken om oude
en nieuwe opzet alsnog beter op
elkaar af te stemmen, maar deze
motie kwam door bijkomstige om
standigheden juist enkele stem
men tekort.
Dat van socialistische zijde bij
deze gelegenheid een poging werd
gedaan om de motie-van Rijcke-
vorsel als een aanval van de „re
actie" op een sociale maatregel
voor te stellen, wijst er op, hoe-
Ook de „verwante" partijen
maakten zich op om het achter de
eigen grenzen critisch te volgen.
De P.vJd.A. begeerde van daaruit
een voortzetting van het oude be
leid en een aansprekende „door-
braak"-politiek. De confessionele
partijen een op de veranderde
verhoudingen afgestemd beleid
en een vooruitstrevende politiek
in christelijke zin. Aan het eind
van 1953 kan echter geconstateerd
worden, dat het Kabinet zich des
ondanks heeft weten te handha
ven en nu zelfs vertrouwen mag,
dat zulks ook in de naaste toe
komst het geval zal zijn.
Het jaar was nog maar een
maand oud toen het een ogen
blik de schijn kreeg alsof de ramp
van -de watersnood, ook in het po
litieke vlak een andere situatie
zou scheppen. Onder de indruk
van de eerste berichten moest
men zich vertrouwd maken met
de gedachte, dat het Nederlands
herstel weer was teniet gedaan,
dat tegenstellingen over uit het
herstel te trekken consequenties
dus geen zin meer zouden hebben
en dat het andermaal zou moe
ten gaan om een beleid in het
teken van offers en lasten.
Voor zoveel <üe nationale een
heid en daadkracht moest wor
den opgebracht is zulks, ook op
het politieke vlak, ten volle ge-
geséhied. Met snel en krachtig
handelen ging het Kabinet aan de
spits, waardoor het mede aan
prestige won. De Tweede Kamer
kwam direct na de ramp in een
sfeer van nationale eenheid bij
een.. Tal van maatregelen werden
snel en goed afgedaan: het wets
ontwerp dat uitstel van betalin
gen in het noodigebied mogelijk
maakte, werd zelfs met schrifte
lijk verslag antwoord en debat op
een dag afgiehandeld. Andere
maatregelen in het zelfde kader
waren de noodivoonzieningen voor
het dijkherstel, de regeling voor
de agrarische opbouw in Zee
land, de schaderegeling voor pu
bliekrechtelijke lichamen, belas-
tingfaciliteiten voor giften, de vo-
tering van 400 imliioen voor de
leniging van de eerste noden en
tenslotte de regeling van de wa-
tersnoodschade in het algemeen
met ruime en eenvoudig gestelde
normen, 'die naar het zich laat
aanzien meer bevrediging zal
schenken dan de wet op de mate
riële oorlogsschaden.
Inmiddels was echter ook dui
delijk geworden, dat de gevolgen
van de ramp niet die ingrijpende
gevolgen voor onze economie zou
den hebben welke men aanvan
kelijk vreesde In Februari kon de
minister-president al verklaren,
dat de sChvde op een milliard
moest worden geschat, wel een
harde slag maar niet onoverkome
lijk. Zo ebden de politieke intern
ties weer gaande weg vanuit het
nationale centrum naar de eigen
uitgangspunten terug.
Van daaruit werd onder meer
in Februari het wetsontwerp be
naderd, dat een. nieuwe regeling
voor het ontslagrecht inhoudt en
dat aan het eind van het jaar ook
door de Eerste Kamer is aan
vaard. De tegenstellingen, die zich
bij de behandeling in de Tweede
Kamer voordeden, warenen zijn
Minister Witte heeft zich dit
jaar ontwikkeld tot een krach
tige bewindsman aan het de
partement van Wederopbouw
en Volkshuisvesting, die zijn
juiste inzicht weet door te
zetten, ook tegen een wat
jaloerse oppositie in!
zeer de P.v.d.A. er behoefte aan
voelt, om ten behoeve van de
„doorbraak" op een tegenstelling
tussen „progressief" en „conser
vatief' te kunnen wijzen, ook al
ligt het verschil zoals 'hier in een
geheel ander vlak. Bij de behan
deling van de „Justitie"-begrotin.g,
nog maar enkele weken geleden,
maar aan de vooravond van een
partijcongres van de P.v.d.A.,
werd dit spel al heel doorzichtig
Mr Burger weerde toen demon
stratief 'n „reactionnaire aanval"
op de socialistische minister Don
ker af, doch de „aanvallers?' kon
den met de handelingen aantonen,
dat zij zelfs geen woord gespro
ken hadden, dat zich voor een
dergelijke uitleg leende.
De behandeling van het wets
ontwerp „Rechtshandelingen met
betrekking tot landbouwgronden"
is tékenend voor de behoefte om
zich te bezinnen op de vraag in
hoever het einde van de schiiarst e-
economie vrijere vormen moge
lijk maakt. Het wetsontwerp, dat
in een blijvende beheersing van
de grondprijzen wilde voorzien,
werd door middel van een amen-
dement-Droesen (K.V.P.) een be
perkte tijdsduur gegeven.
Toch ligt het wel voor de hand,
dat de gronclsöhaarste ook in de
toekomst tot prijsbeheersing zal
blijven dwingen, en ook het an
dere deel van de regeling, het wa
ken tegen versnippering, lijkt
voorshands van blij vend nut. Maar
daardoor wordt het tijdelijk ma
ken van deize regeling des te meer
typerend. Hier leefde zich het
aangescherpte inzicht voor het ge
vaar van een teveel aan over
heidsbemoeiing uit, zelf al voor
een groot deel overtuigd, dat de
regeling blijvend zal moeten zijn,
wilde de meerderheid van de Ka
mer toch de mogelijkheid houden
om nog blijkende nadelen te kun
nen afwegen en corrigeren. V
Mr Oud propageerde als lei
der van de oppositie ook dit jaar
een nieuwe opdeling van het po
litieke veld in socialisten en niet-
socalisten. Uit de bovengenoemde
schermutselingen zou geconclu
deerd kunnen worden, dat de ont
wikkeling inderdaad in die rich
ting gaat, maar andere feiten
staan daar als grillige combina
ties tegenover. Bij de behandeling
van het wetsontwerp „Rechtshan
delingen met betrékking tot
landbouwgronden" werd van
K.V.P.-izijde ook gepoogd om het
prijsbeleid niet in handen van de
overheid maar van een publiek
rechtelijk orgaan te leggen, op
gebouwd uit de maatschappelijke
organisaties. Socialisten en libe
ralen maakten dit echter geza
menlijk onmogelijk. De door prof.
Duynstee gepropageerde combina
tie van de drie christelijke par
tijen zóu het land dit jaar geen
nieuwe Zondagswet hebben kun
nen geven. De A.R. onthield het
ontwerp haar steun, maar de
stemmen van de P.v.d.A. vulden
dit vacuum op. K.V.P. en P.v.d.A.
waren de nog smallere basis
waarop de uitspraak steunde, dat
de tweede tec'hnisdhe hogeschool
in het Zuiden zal komen.
Binnen de eigen, grenzen volg,-
dien de partijen dit jaar echter
vooral de gang van zaken met be
trekking tot het complex van
maatregelen. De P.v.d.A. stelde
izidh bij voorbaat scherp op tegen
een beleid waaruit zou blijken,
dat het Kabinet inderdaad 'n an
dere koers wilde varen. De an
dere „regeringspartijen" en met
name de K.V.P. maakte zidh ech
ter op om dat andere beleid zo
nodig af te dwingen. In dat ka
der waren er maanden waarin
pessimistische verwachtingen over
de .levenskansen van het Kabinet
werden geuit en waarin rekening
werd gehouden met de mogelijk
heid, -dat het critisah volgen bin
nen de eigen partijgrenzen tot
een hoogst ingewikkelde crisis zou
kunnen leiden.
'Het is echter heel anders gelo
pen. Met soms wonderlijke, ken
nelijk door druk afgedwongen
sprongen kwam 't Kabinet wer
kelijk tot een beleid, dat de niet-
socialistische „regeringspartijen"
bevrediging kon geven. Een aan
pak van het huurbeleid, zonder
de door de socialisten gewenste
huurbelasting, een complex van
belastingverlicfatende maatregelen,
dat de principiële erkenning in
houdt, dat de werkgelegenheid
door middel van het particuliere
'bedrijfsleven gestimuleerd moet
worden en een verlichting van
drdk over de hele lijn, alles te
zamen een verlidhting van niet
minder dan een half milliard.
Aan socialistische zijde mocht
men hoogst gereserveerd gestaan
hebben tegenover .de oorspronke
lijke veel beperkter opzet, het
meest verbazingwekkende is, dat
men daar gaandeweg van inzicht
veranderde en zelfs toeliet, dat de
KV.P. tijdens het debat nog eens
een uitbreiding met 25 millioen
forceerde. Thans worden al deze
maatregelen aan socialistische zij
de ijverig geprezen en gebruikt
om te bewijzen hoe zegenrijk het
kabinet-Drees wel werkt.
Men wil tot de verkiezingen
blijkbaar in elk geval „Regerings
gezind" blijven en de nieuwe po
litiek moge dan niet socialistisch
zijn, zij zou toch kunnen dienen
om er mee door te stoten naar
een breed front, dat naar men
hoopt, voor een „doorbraak" in
aanmerking komt. Hierdoor heb
ben de tegenstellingen elkaar
voorshands geneutraliseerd, want
de confessionele „regeringspartij
en" hopen, met dezelfde motieven
te kunnen aantonen, dat hun me
dewerking aan het Kabinet niet
vruchteloos is geweest en dat het
nieuwe beleid noch de linker-
noch de rechtervleugels behoeft af
te stoten.
Het neutraliseren van de span
ningen verklaart tevens waarom
het Kabinet nu met meer reden
dan het vorig jaar op een rede
lijke levensduur mag hopen. Van
uit de eigen partijgrenzen wordt
het, zij het met verschillende in
tenties, voor het eerst gesteund.
De positieve verklaring van prof.
Romme op het uitstékend geslaag
de partijcongres van de K.V.P. is
in dit opzicht tekenend. Beziet
men het werk van het Kabinet
op zidh zelf, dan is er nu ook
alleszins aanleiding om te verlan
gen, dat deze combinatie de ge
legenheid krijgt om haar program
af te werken.
Zelfs de oppositie gaf enkele
weken terug in de Tweede Kamer
toe, dat de werkgeleigenheidspoli-
tiék van het Kabinet is geslaagd.
Bestond er in het begin van het
jaar nog reden voor de vrees, dat
een typisdh socialistische nadruk
op de openbare werken-politiek
zou worde-n gelegd, een vrees
waaraan o.m. toen de heer Teu-
lings in de Eerste Kamer uiting
gaf, na de afhandeling van het
complex van maatregelen is dui
delijk, dat de werkgelegenheid op
lange termijn evenzeer de vereiste
aandadht heeft gekregen. Op het
gevoelige stuk van de belasting
druk is de verlichting aange
bracht, die in verband met de
verbeterde positie voorshands ver
antwoord is. Ook de oppositie
heeft bij de behandeling van het
complex van maatregelen geen
vrijheid gevonden om verdergaan
de voorstellen te doen.
De woningbouw draait op volle
toeren met meer aandacht voor
behoorlijke en grotere woningen.
De K.V.P. kreeg verschillende
verlangens bevredigd oip het ter
rein va,n de gezinspolitiek.
De salarissen van het overheids
personeel werden verbeterd, een
verbetering, die tevens het begin
van een denivellering en een op
lossing van het classificatie-vraag
stuk inhield. Ook voor de leraren
salarissen kwam een beduidende
verbetering tot stand. Voor alle
loontrekkenden werd het con
sumptie-offer opgéheven en de
■mogelijkheid van een vrijere loon
vorming, die de mogelijkheid kan
scheppen om ook de loontrekken
de in. .grotere mate in de vruch
ten van de toegenomen welvaart
te doen. -delen, werd mede dank
zij de motie-Romme aan de
orde gesteld. De eerste product
en bedrijfschappen zullen begin
van. het nieuwe jaar van stapel
lopen en zo krijgt dit hele beleid
inderdaad het karakter van een
vooruitstrevend beleid in christe
lijke zin.
Men zou aan het eind van het
jaar tot' de conclusie kunnen
komen, dat de combinatie, die
P.v.d.A., V.V.D., A.R. en C.H. in
1952 boven zich uithieven om zich
daarna weer ijlings binnen de
eigen partijgrenzen terug te trek-
ken, tenslotte toch nog de levens- 1 y|
vatbaarheid kan hebben, die men
hoopte dat zij zou hebben toen -
de gedachten aanvankelijk zelfs
uitgingen naar een parlementair
kabinet in deze geest. Maar ook JjÊ&t
nu is het toch nog te vroeg om
een dergelijke conclusie zonder
meer neer te schrijven. Het leven 89B
binnen de eigen partijgrenzen HHH
duurt voort. Voor de nieuwe ver- jfl
kiezingen zuilen de tegengestelde HJHH
verlangens nog vele malen tegen- JHjgpP^
over elkaar komen te staan. Het I BKs*'.
humanistisch vraagstuk, dat dit
jaar scherper werd gesteld, trekt I Sp "RyPfc jS
een scherpe grens tussen de
P.v.d.A. en de christelijke par- -ap»
tijen en vooral de twee grote W MÉ
partijen blijven voorshands door I ffjr
de eigen partijgrenzen geschei-
den. Bij de P.v.d.A. bereidt men
zich binnen die grenzen voor op HHBHhII alp'
een nieuw „doorbraak"-offensief, HMH ImV I I
terwijl de K.V.P. binnen de eigen
grenzen volle aandacht' schenkt jji>
aan het herstel van de eenheid,
een herstel dat zich ook inder- I
tekenen onder het inspirerend ■AjB
maanwoord dat de kardinaal dit
jaar bij de herdenking van het jn Ahoy-hal zag men dit tafereel, in de eerste dagen van
herstel der kerkelijke hiërarchie
■een indrukwekkende Februari: het blijvende symbool van de hulpvaardigheid van
op zulk
wijze uitsprak.
de Nederlandse soldaat.
De Helicopter verwierf een ongekende faam als prachtig
reddingsmiddel in het noodgebied.
Kardinaal van Roey van Bel
gië, hoogvereerd als Pause
lijk Legaat op het Kromstaf-
feest.
Hiernaast links: Een
van de grote momen
ten tijdens de luister
rijke viering van het
Kromstaffeest: het
massale huldebetoon
van de jeugd.
Koningin en Prins komen in Amsterdam aan voor hun officieel
bezoek aan de Hoofdstad in September.