Kabinet slaagde erin om zijn positie te verstevigen De partijen zijn ivel tevreden9 maarmet tegengestelde verwachtingen Reactie nodig In nationale zin Andere mogelijkheden Veranderde houding Toch onzeker 4 OUDEJAARSNUMMER 1953 Pagina 7 c Binnen de eigenPartij'grenzen" Hiernaast rechts: Zo was het nog in Juni van dit jaar in het noodgebied: de ma chine trekt de goe derentrein door de drainingerpolder, als er, één uur lang, eb is.... (Van onze parlementaire redacteur Bij het begin van 1953 had de gebruikelijke vraag wat het nieuwe jaar zou brengen meer dan gewone betekenis. Na de oorlog was er nog geen periode geweest, waarin het zo moeilijk viel om in het politieke vlak het gemeen schappelijke aan te geven, dat nodig is voor een stabiel beleid. In de Januari-vergadering van de partijraad van de K.V.P. constateerde de dit jaar afgetreden voorzitter Andriessen: „De partijen trekken zich binnen de eigen grenzen terug". De oorzaak hiervan lag in de nawerking van de verkiezingsuitslag en in de behoefte om de juiste houding te vinden tegenover de verhoudingen, die steeds sprekender van die onder de schaarste-economie gingen verschillen. Het kabinet mocht dan niet zónder de toe lating van vier partijen gevormd zijn, in deze situatie was het toch geenszins zo, dat het enkel met de oppositie had rekening te houden. tot op zekere hoogte typerend voor de politieke situatie, zoals in de aanhef werd geschetst. Na de oorlog werd, bij wijze van nood- maatregel, een controle op ont slagen doorgevoerd, die de ar- beidsbureaux, het overheidsappa raat dus, beslissende bevoegdhe den geeft. De wettelijke regeling, die de Kamer dit jaar voorgelegd kreeg, was oorspronkelijk be doeld om de noodregeling over bodig te malken. In het kader van deze regeling werd nu de rechter ingeschakeld, een opzet, die beter in een niet-socialistische dienfe- wijize past. Maar het typerende is nu, dat toch ook aan de be voegdheden van de arbeidsibureaux werd vastgehouden, waardoor de rechter in feite nog slechts een beroepsinstantie wordt. Een motie van Rijdkievorsel (K.V.P.) wilde de regering verzoeken om oude en nieuwe opzet alsnog beter op elkaar af te stemmen, maar deze motie kwam door bijkomstige om standigheden juist enkele stem men tekort. Dat van socialistische zijde bij deze gelegenheid een poging werd gedaan om de motie-van Rijcke- vorsel als een aanval van de „re actie" op een sociale maatregel voor te stellen, wijst er op, hoe- Ook de „verwante" partijen maakten zich op om het achter de eigen grenzen critisch te volgen. De P.vJd.A. begeerde van daaruit een voortzetting van het oude be leid en een aansprekende „door- braak"-politiek. De confessionele partijen een op de veranderde verhoudingen afgestemd beleid en een vooruitstrevende politiek in christelijke zin. Aan het eind van 1953 kan echter geconstateerd worden, dat het Kabinet zich des ondanks heeft weten te handha ven en nu zelfs vertrouwen mag, dat zulks ook in de naaste toe komst het geval zal zijn. Het jaar was nog maar een maand oud toen het een ogen blik de schijn kreeg alsof de ramp van -de watersnood, ook in het po litieke vlak een andere situatie zou scheppen. Onder de indruk van de eerste berichten moest men zich vertrouwd maken met de gedachte, dat het Nederlands herstel weer was teniet gedaan, dat tegenstellingen over uit het herstel te trekken consequenties dus geen zin meer zouden hebben en dat het andermaal zou moe ten gaan om een beleid in het teken van offers en lasten. Voor zoveel <üe nationale een heid en daadkracht moest wor den opgebracht is zulks, ook op het politieke vlak, ten volle ge- geséhied. Met snel en krachtig handelen ging het Kabinet aan de spits, waardoor het mede aan prestige won. De Tweede Kamer kwam direct na de ramp in een sfeer van nationale eenheid bij een.. Tal van maatregelen werden snel en goed afgedaan: het wets ontwerp dat uitstel van betalin gen in het noodigebied mogelijk maakte, werd zelfs met schrifte lijk verslag antwoord en debat op een dag afgiehandeld. Andere maatregelen in het zelfde kader waren de noodivoonzieningen voor het dijkherstel, de regeling voor de agrarische opbouw in Zee land, de schaderegeling voor pu bliekrechtelijke lichamen, belas- tingfaciliteiten voor giften, de vo- tering van 400 imliioen voor de leniging van de eerste noden en tenslotte de regeling van de wa- tersnoodschade in het algemeen met ruime en eenvoudig gestelde normen, 'die naar het zich laat aanzien meer bevrediging zal schenken dan de wet op de mate riële oorlogsschaden. Inmiddels was echter ook dui delijk geworden, dat de gevolgen van de ramp niet die ingrijpende gevolgen voor onze economie zou den hebben welke men aanvan kelijk vreesde In Februari kon de minister-president al verklaren, dat de sChvde op een milliard moest worden geschat, wel een harde slag maar niet onoverkome lijk. Zo ebden de politieke intern ties weer gaande weg vanuit het nationale centrum naar de eigen uitgangspunten terug. Van daaruit werd onder meer in Februari het wetsontwerp be naderd, dat een. nieuwe regeling voor het ontslagrecht inhoudt en dat aan het eind van het jaar ook door de Eerste Kamer is aan vaard. De tegenstellingen, die zich bij de behandeling in de Tweede Kamer voordeden, warenen zijn Minister Witte heeft zich dit jaar ontwikkeld tot een krach tige bewindsman aan het de partement van Wederopbouw en Volkshuisvesting, die zijn juiste inzicht weet door te zetten, ook tegen een wat jaloerse oppositie in! zeer de P.v.d.A. er behoefte aan voelt, om ten behoeve van de „doorbraak" op een tegenstelling tussen „progressief" en „conser vatief' te kunnen wijzen, ook al ligt het verschil zoals 'hier in een geheel ander vlak. Bij de behan deling van de „Justitie"-begrotin.g, nog maar enkele weken geleden, maar aan de vooravond van een partijcongres van de P.v.d.A., werd dit spel al heel doorzichtig Mr Burger weerde toen demon stratief 'n „reactionnaire aanval" op de socialistische minister Don ker af, doch de „aanvallers?' kon den met de handelingen aantonen, dat zij zelfs geen woord gespro ken hadden, dat zich voor een dergelijke uitleg leende. De behandeling van het wets ontwerp „Rechtshandelingen met betrekking tot landbouwgronden" is tékenend voor de behoefte om zich te bezinnen op de vraag in hoever het einde van de schiiarst e- economie vrijere vormen moge lijk maakt. Het wetsontwerp, dat in een blijvende beheersing van de grondprijzen wilde voorzien, werd door middel van een amen- dement-Droesen (K.V.P.) een be perkte tijdsduur gegeven. Toch ligt het wel voor de hand, dat de gronclsöhaarste ook in de toekomst tot prijsbeheersing zal blijven dwingen, en ook het an dere deel van de regeling, het wa ken tegen versnippering, lijkt voorshands van blij vend nut. Maar daardoor wordt het tijdelijk ma ken van deize regeling des te meer typerend. Hier leefde zich het aangescherpte inzicht voor het ge vaar van een teveel aan over heidsbemoeiing uit, zelf al voor een groot deel overtuigd, dat de regeling blijvend zal moeten zijn, wilde de meerderheid van de Ka mer toch de mogelijkheid houden om nog blijkende nadelen te kun nen afwegen en corrigeren. V Mr Oud propageerde als lei der van de oppositie ook dit jaar een nieuwe opdeling van het po litieke veld in socialisten en niet- socalisten. Uit de bovengenoemde schermutselingen zou geconclu deerd kunnen worden, dat de ont wikkeling inderdaad in die rich ting gaat, maar andere feiten staan daar als grillige combina ties tegenover. Bij de behandeling van het wetsontwerp „Rechtshan delingen met betrékking tot landbouwgronden" werd van K.V.P.-izijde ook gepoogd om het prijsbeleid niet in handen van de overheid maar van een publiek rechtelijk orgaan te leggen, op gebouwd uit de maatschappelijke organisaties. Socialisten en libe ralen maakten dit echter geza menlijk onmogelijk. De door prof. Duynstee gepropageerde combina tie van de drie christelijke par tijen zóu het land dit jaar geen nieuwe Zondagswet hebben kun nen geven. De A.R. onthield het ontwerp haar steun, maar de stemmen van de P.v.d.A. vulden dit vacuum op. K.V.P. en P.v.d.A. waren de nog smallere basis waarop de uitspraak steunde, dat de tweede tec'hnisdhe hogeschool in het Zuiden zal komen. Binnen de eigen, grenzen volg,- dien de partijen dit jaar echter vooral de gang van zaken met be trekking tot het complex van maatregelen. De P.v.d.A. stelde izidh bij voorbaat scherp op tegen een beleid waaruit zou blijken, dat het Kabinet inderdaad 'n an dere koers wilde varen. De an dere „regeringspartijen" en met name de K.V.P. maakte zidh ech ter op om dat andere beleid zo nodig af te dwingen. In dat ka der waren er maanden waarin pessimistische verwachtingen over de .levenskansen van het Kabinet werden geuit en waarin rekening werd gehouden met de mogelijk heid, -dat het critisah volgen bin nen de eigen partijgrenzen tot een hoogst ingewikkelde crisis zou kunnen leiden. 'Het is echter heel anders gelo pen. Met soms wonderlijke, ken nelijk door druk afgedwongen sprongen kwam 't Kabinet wer kelijk tot een beleid, dat de niet- socialistische „regeringspartijen" bevrediging kon geven. Een aan pak van het huurbeleid, zonder de door de socialisten gewenste huurbelasting, een complex van belastingverlicfatende maatregelen, dat de principiële erkenning in houdt, dat de werkgelegenheid door middel van het particuliere 'bedrijfsleven gestimuleerd moet worden en een verlichting van drdk over de hele lijn, alles te zamen een verlidhting van niet minder dan een half milliard. Aan socialistische zijde mocht men hoogst gereserveerd gestaan hebben tegenover .de oorspronke lijke veel beperkter opzet, het meest verbazingwekkende is, dat men daar gaandeweg van inzicht veranderde en zelfs toeliet, dat de KV.P. tijdens het debat nog eens een uitbreiding met 25 millioen forceerde. Thans worden al deze maatregelen aan socialistische zij de ijverig geprezen en gebruikt om te bewijzen hoe zegenrijk het kabinet-Drees wel werkt. Men wil tot de verkiezingen blijkbaar in elk geval „Regerings gezind" blijven en de nieuwe po litiek moge dan niet socialistisch zijn, zij zou toch kunnen dienen om er mee door te stoten naar een breed front, dat naar men hoopt, voor een „doorbraak" in aanmerking komt. Hierdoor heb ben de tegenstellingen elkaar voorshands geneutraliseerd, want de confessionele „regeringspartij en" hopen, met dezelfde motieven te kunnen aantonen, dat hun me dewerking aan het Kabinet niet vruchteloos is geweest en dat het nieuwe beleid noch de linker- noch de rechtervleugels behoeft af te stoten. Het neutraliseren van de span ningen verklaart tevens waarom het Kabinet nu met meer reden dan het vorig jaar op een rede lijke levensduur mag hopen. Van uit de eigen partijgrenzen wordt het, zij het met verschillende in tenties, voor het eerst gesteund. De positieve verklaring van prof. Romme op het uitstékend geslaag de partijcongres van de K.V.P. is in dit opzicht tekenend. Beziet men het werk van het Kabinet op zidh zelf, dan is er nu ook alleszins aanleiding om te verlan gen, dat deze combinatie de ge legenheid krijgt om haar program af te werken. Zelfs de oppositie gaf enkele weken terug in de Tweede Kamer toe, dat de werkgeleigenheidspoli- tiék van het Kabinet is geslaagd. Bestond er in het begin van het jaar nog reden voor de vrees, dat een typisdh socialistische nadruk op de openbare werken-politiek zou worde-n gelegd, een vrees waaraan o.m. toen de heer Teu- lings in de Eerste Kamer uiting gaf, na de afhandeling van het complex van maatregelen is dui delijk, dat de werkgelegenheid op lange termijn evenzeer de vereiste aandadht heeft gekregen. Op het gevoelige stuk van de belasting druk is de verlichting aange bracht, die in verband met de verbeterde positie voorshands ver antwoord is. Ook de oppositie heeft bij de behandeling van het complex van maatregelen geen vrijheid gevonden om verdergaan de voorstellen te doen. De woningbouw draait op volle toeren met meer aandacht voor behoorlijke en grotere woningen. De K.V.P. kreeg verschillende verlangens bevredigd oip het ter rein va,n de gezinspolitiek. De salarissen van het overheids personeel werden verbeterd, een verbetering, die tevens het begin van een denivellering en een op lossing van het classificatie-vraag stuk inhield. Ook voor de leraren salarissen kwam een beduidende verbetering tot stand. Voor alle loontrekkenden werd het con sumptie-offer opgéheven en de ■mogelijkheid van een vrijere loon vorming, die de mogelijkheid kan scheppen om ook de loontrekken de in. .grotere mate in de vruch ten van de toegenomen welvaart te doen. -delen, werd mede dank zij de motie-Romme aan de orde gesteld. De eerste product en bedrijfschappen zullen begin van. het nieuwe jaar van stapel lopen en zo krijgt dit hele beleid inderdaad het karakter van een vooruitstrevend beleid in christe lijke zin. Men zou aan het eind van het jaar tot' de conclusie kunnen komen, dat de combinatie, die P.v.d.A., V.V.D., A.R. en C.H. in 1952 boven zich uithieven om zich daarna weer ijlings binnen de eigen partijgrenzen terug te trek- ken, tenslotte toch nog de levens- 1 y| vatbaarheid kan hebben, die men hoopte dat zij zou hebben toen - de gedachten aanvankelijk zelfs uitgingen naar een parlementair kabinet in deze geest. Maar ook JjÊ&t nu is het toch nog te vroeg om een dergelijke conclusie zonder meer neer te schrijven. Het leven 89B binnen de eigen partijgrenzen HHH duurt voort. Voor de nieuwe ver- jfl kiezingen zuilen de tegengestelde HJHH verlangens nog vele malen tegen- JHjgpP^ over elkaar komen te staan. Het I BKs*'. humanistisch vraagstuk, dat dit jaar scherper werd gesteld, trekt I Sp "RyPfc jS een scherpe grens tussen de P.v.d.A. en de christelijke par- -ap» tijen en vooral de twee grote W MÉ partijen blijven voorshands door I ffjr de eigen partijgrenzen geschei- den. Bij de P.v.d.A. bereidt men zich binnen die grenzen voor op HHBHhII alp' een nieuw „doorbraak"-offensief, HMH ImV I I terwijl de K.V.P. binnen de eigen grenzen volle aandacht' schenkt jji> aan het herstel van de eenheid, een herstel dat zich ook inder- I tekenen onder het inspirerend ■AjB maanwoord dat de kardinaal dit jaar bij de herdenking van het jn Ahoy-hal zag men dit tafereel, in de eerste dagen van herstel der kerkelijke hiërarchie ■een indrukwekkende Februari: het blijvende symbool van de hulpvaardigheid van op zulk wijze uitsprak. de Nederlandse soldaat. De Helicopter verwierf een ongekende faam als prachtig reddingsmiddel in het noodgebied. Kardinaal van Roey van Bel gië, hoogvereerd als Pause lijk Legaat op het Kromstaf- feest. Hiernaast links: Een van de grote momen ten tijdens de luister rijke viering van het Kromstaffeest: het massale huldebetoon van de jeugd. Koningin en Prins komen in Amsterdam aan voor hun officieel bezoek aan de Hoofdstad in September.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noordhollands Dagblad : dagblad voor Alkmaar en omgeving | 1953 | | pagina 7