DEBAT ROND DE PR IESTER-AR BEIDER S
Kwestie in politieke sfeer getrokken
Een nieuive zielzorg eigen land
Drama in
Frankrijk
Gesprek met
pater Baeten S.J.
Zaterdag 20 Februari 1954
Pagina 7
PARIJS. De beslissingen
van het Franse episcopaat be
treffende de nieuwe methoden
van het bedrijfsapostolaat,
waaraan de priesters zich
vóór de eerste Maart moeten
onderwerpen op straffe van
ernstige maatregelen, begin
nen de tegenstellingen in
Frankrijk op de spits te drij
ven. Tot op heden is het
vraagstuk beperkt gebleven
tot het godsdienstige terrein,
waar theologen en moralisten
met meer of minder grote
levendigheid redetwisten over
het priesterschap, het aposto
laat onder het volk en de ge
hoorzaamheid aan de Kerk.
De maatregelen van ontslag
door de generale overste van de
Predikheren, genomen ten aan
zien van zekere paters Dominica
nen. die stellingen verdedigen,
welke door Rome als té vooruit
strevend veroordeeld waren, heb
ben het debat doen weerklinken
tot in de openbare gelegenheden.
Drie symptomen
Tegelijkertijd merkt men inder
daad drie gebeurtenissen op, die
weliswaar een zeer verschillend
karakter dragen, maar die toch
alle symptomen zijn van de in
tensiteit en van de gecompliceerd
heid van het drama, dat zich op
het ogenblik in Frankrijk voltrekt.
Op de eerste plaats publiceerde
Francois Mauriac in de „Figaro"
een artikel, voortgevloeid uit zijn
scherpe en lankmoedige pen. Hij
analyseerde de moeilijkheden en
de angsten van de Franse katho
lieken, die verrast, ontredderd en
tegelijkertijd ontmoedigd zijn door
de richtlijnen van Rome. Meege
sleept door zijn enthousiasme
kwam Mauriac ertoe een nieuw
concordaat tussen de Franse re
publiek en de H. Stoel te vragen,
opdat de staat in zekere omstan
digheden de Katholieken, de
priesters en religieuzen onder
haar hoede zou kunnen nemen,
die zonder voorbehoud aan de
Romeinse Curie overgeleverd zijn.
Vervolgens is er het merkwaar
dige initiatief genomen door Mi-
chelot, afgevaardigde van het Sei-
ne-departement en oud-minister
van generaal de Gaulle. Deze af
gevaardigde bekend om zijn die
pe katholieke levensbeschouwing
heeft de Minster van Buitenland
se Zaken schriftelijk verzocht de
aandacht van de H. Stoel te ves
tigen op de betreurenswaardige
gevolgen, die het gevaar opleveren
door de Kerk in Frankrijk het
prestige en de luister van het
land te treffen en dat tengevolge
van de nasleep, voortvloeiend uit
de beslissingen omtrent de pries
ters en de Franse religieuzen.
Een derde feit is de stap van
de heer Deixonne, socialistisch af
gevaardigde, die bij de regering
heeft geprotesteerd tegen de rol,
welke de Nuntius in Frankrijk,
Mgr. Masella, heeft gespeeld. De
heer Deixonne, die zich in het
parlement de felle voorvechter
van het anti-clericalisme heeft ge
toond, verwijt de vertegenwoor
diger van de H. Stoel stappen te
hebben ondernomen bij de leden
van het Episcopaat inzake de
kwestie van de priester-arbeiders.
Hij beweert met stelligheid, dat
de Nuntius, die in Frankrijk de
functie van ambassadeur uitoefent
geen andere officiële betrekking
mag onderhouden dan met de
Franse regering. De heer Deixon
ne vraagt derhalve met evenveel
aandrang, dat een concordaat ge
sloten wordt, hetwelk de rechten
van Rome zal vastleggen en ook
die van de Franse staat zal om
schrijven op alle terreinen, waar
deze rechten zich gelijktijdig doen
gelden
Vraag zonder zin.
Is nu tengevolge van deze ini
tiatieven de zaak van de priester
arbeiders in het vlak van de poli-
tiek geraakt en onderwerp van
debat in het parlement geworden?
Dat is weinig waarschijnlijk. In
derdaad sedert de wet van schei
ding van Kerk en Staat in 1904
hangen de godsdienstige zaken al
leen van de Kerk af, dus van de
bisschoppen en de H. Stoel. De
vraag door de parlementsleden
aan de regering gesteld, is zonder
zin, zelfs waar het gaat om de
autoriteit van de pauselijke Nun
tius. De rechten van de Nuntius
houden in, dat zij de diploma
tieke relaties onderhouden met de
landen, waarin zij geaccrediteerd
zijn en dat zij in het gebied, dat
hun is toegewezen, waken over
de stand van de Kerk en de H.
Stoel daadwerkelijk op de hoogte
houden.
Stuit de ontkerstening
van onze arbeiderswereld
humanisten en Getuigen van Je
hova en tachtig procent van de
gesprekken, die men onderling
voert, gaan over de levensbe
schouwing. Onder de arbeiders
massa treft men in, het algemeen
twee stromingen aan. In de eer
ste plaats de onverschilligen; dik
wijls zijn dat schijnbaar onver
schilligen, omdat ze geen uitweg
kunnen vinden voor de proble
men, die hen beroeren. En ten
tweede vindt men veel overdre
ven godsdienstig gedoe, waarvan
de Getuigen van Jehova vooral
blijk geven.
De eerste kern
Om aam deze ontkerstening een
halt toe te roepen is men enige
jaren geleden met een nieuwe
methode begonnen. Voor een
priester is het vrij moeilijk recht
streeks contact met de arbeiders,
op te nemen en daarom riep pater
Baeten drie jaar geleden enkele
degelijke katholieke arbeiders bij
Deze wijze van werken heeft
tot gevolg gehad, dat de mensen
allereerst leerden, dat wij katho
lieken met onze levensbeschou
wing de problemen kunnen oplos
sen. Deze wetenschap geeft aan
de-arbeiders een versterking van
huil' zelfbewustzijn en het geeft
hun ook een zekere fierheid.
-at«
Het tweede gevolg van deze
methode is, dat deze mensen hun
standpunt vrijer kunnen verde
digen. In het bedrijf tonen ze
hun katholieke levensbeschouwing
en communisten en humanisten
aien, dat deze katholieke arbei
ders een zekere rust hebben in
voor- en tegenspoed. Deze dege
lijke katholieke arbeiders trekken
ten strij'de tegen onverschillig
heid en valse voorstellingen over
het katholieke geloof. Zij doen
dat niet met de catechismus in
de hand, maar met de Christe
lijke Liefde in hun hart. Want het
streven van pater Baeten en zijn
medewerkers is er 'op gericht, dat
de kernleden tegenover hun me
de-arbeiders kameraadschappe-
lijkhedd tonen, hun de helpende
hand bieden als det nodig is. Pa
ter Baeten is van mening, dat
de verstandelijke benadering van
geloofsproblemen, zoals die tegen
woordig wordt toegepast, niet
meer de juiste is. Volgens zijn
persoonlijk oordeel moeten de
priesters en hun lekenhelpers op
de eerste plaats praten over
Christus en de Christelijke liefde.
Daardoor werken zij op het chris
telijk instinct, dat toch in ieder
mens aanwezig is, een benadering
dus meer via het hart, dan met
het verstand.
JVu: 370 man
Het aantal kernleden of gang
makers is in de drie jaar, dat
men er mee bezig is, sterk ge
stegen. Momenteel kan pater
Baeten met trots wijzen op een
370 kernleden op een totaal van
7000 arbeiders zij Wilton-Feij en-
oord. Door de activiteit van deze
kernleden zijn al vele afvallige'
of andersdenkende arbeiders
trouwe bezoekers geworden van
de praatavonden toij de pater.
Van zijn kant maakt pater Bae
ten regelmatig een wandeling
over de bedrijven, maakt een
praatje met de mensen en rolt
een sigaretje met ze. Ook wordt
hij dikwijls door de mensen zelf
aangeklampt, die hun moeilijk
heden- met hem willen bespreken.
Uiteraard komt hat ook wel voor,
dat er arbeidskwesties aan de
pater worden voorgelegd, maar
die geeft pater Baeten altijd door
aan de daarvoor in aanmerking
komende instanties. Want het
gaat voor pater Baeten allereerst
om de zielzorg, om het geestelijke
welzijn van de arbeiders.
Toen pater Baeten drie jaar
geleden met zijn werk begon,
waren, er bedrijven,, waar hij geen
toegang kon krijgen. Zo kreeg hij
destijds bij een bedrijf, waar hij
toegang verzocht, te horen: „Bij
ons geen paap of dominee op het
werk; wij zjjn er alleen om cen
ten te maken,". Nu is het echter
gelukkig anders, want men heeft
geconstateerd, dat zijn werk een
gunstige invload heeft op de men
taliteit van de arbeiders en daar
om zijn de directies heel wat soe
peler geworden.
Ook het doen van huisbezoek
behoort tot het werk van de pater
eri hij doet hierbij heel wat avon
turen op. Gemiddeld legt hij
iedere dag een vijftig kilometer
met zijn bromfiets af. Het is hem
wel eens een keer overkomen,
dat men hem van de trap afgooi
de, maar over het algemeen ont
vangt men de pater welwillend.
Ook bij het huisbezoek moeten
speciale methoden worden toege
past en met treffende voorbeel
den illustreerde de pater boe dit
huisbezoek tot bekering van velen
heeft geleid.
Zo bezocht de pater eens een
van zijn kernleden, een goed
katholiek, die met zijn gezin bij
zijn ouders inwoonde. Toen de
pater aanbelde was de zoon met
een van zijn kinderen juist bij
zijn ouders op bezoek en de pater
werd in de woonkamer van de
ouders ontvangen. Als gebruike
lijk gaf de pater de aanwezigen
de hand, doch toen hij bij de
oude vader aankwam, weigerde
deze de toegestoken hand onder
het uitspreken van een nu niet
bepaald vriendschappelijk woord.
De pater begreep er aanvankelijk
niets van. Hij begon een gesprek
met de zoon, het kernlid, doch dit
wilde niet vlotten. Toen maar een
aardig praatje gemaakt met het
kind, de pater moest haar pop
aankleden. Dat duurde zo enige
tijd totdat de vrouw van het
kernlid met de andere kinderen
thuis kwam. De kinderen spron
gen op de pater af, blij hem te
zien en ze wilden niet eerder naar
bed of ze moesten de pater een
kusje hebben gegeven. Dit hele
tafereel had zo'n diepe indruk op
de oude vader gemaakt, die
dat kwam de pater eerst later
aan de weet communist was en
tot de E.V.C. behoorde, dat hij
de pater bij diens afscheid toe
voegde: „Bij jou wil ik biechten".
En de volgende dag kwam de
pater terug bij de oude vader van
het kernlid, die nu weer een
trouw lid van de Kerk is gewor
den. Zijn vroegere kameraden van
van E.V.C. hebben al het moge
lijke gedaan om hem weer bij
hun bond terug te krijgen, maar
tevergeefs. Nu kregen ze te horen,
dat als ze nog eens terug zouden
komen, van de trap zouden wor
den gegooid.
Critiek verstomd
Zo is het werk van pater Bae
ten een belangrijke steun geble
ken voor de parochie-geestelijk
heid. Aanvankelijk was er wel
eens van die zijde critiek en stel
de men de vraag of zij zelf het
soms niet goed deden, maar nu
hebben de parochieherders wel
ingezien» dat het werk van pater
Baeten- en zijn medehelpers on
misbaar is geworden.
Wel is pater Baeten er van
overtuigd, dat zijn werk op den
duur overgenomen moet worden
door de parochie-geestelijkheid,
maar dan zo, dat een kapelaan
speciaal belast wordt met het
werk, dat hij thans verricht. „Wij
moeten de mensen in hun ge
meenschap benaderen en die ligt
tegenwoordig niet meer binnen
de parochiegrens, maar tussen het
bedrijf en het gezin".
Voorlopig zal echter de huidige
votm van zielzorg in de bedrij
ven moeten worden voortgezet.
Iedere Zondag leest patèr Baeten
een avondmis in een dan voor
die gelegenheid tot kerk omge
vormde garage.
Ook de vrouwen van de arbei
ders worden door pater Baeten
niet vergeten. Regelmatig organi
seert hij voor haar bijeenkomsten.
Door al dit werk is er langzamer
hand een sterke onderlinge band
gegroeid tussen die mensen on
derling en tussen- de mensen en
de priester. En verder is er een
geest van Christelijke Liefde ge
schapen-, die zich toont in het on
derling hulpbetoon in de arbei
dersgezinnen.
Intussen brengen de kernleden
steeds meer arbeiders in contact
met de pater, die binnenkort ook
al zijn tweede assistent er bij zal
krijgen. De tot nu toe beschik
bare ruimte is daarom te klein
gebleken en pater Baeten heeft
reeds beslag durven te leggen op
een groot pand in de Tuinlaan te
Schiedam. Maar het moet nog
worden vrijgemaakt en ingericht.
Ook moet er n-og worden gebro
ken en gebouwd en de kapel
moet nog geheel worden ingericht.
Er moest ruimte komen ook
voor het cursuswerk, dat de pa
ters sinds kort hebben georgani
seerd. Op deze cursussen wordt
door de jongeren kennis gemaakt
met economie en met de kerk
geschiedenis en zo worden ook
de godsdienstige problemen on
der de loupe genomen. Pater
Baeten, die legeraalmoezenier is
geweest in Indonesië, weet pre
cies hoe hij dit moderne en we
mogen gerust zeggen, doeltref
fende apostolaatswerk moet aan
pakken. Voor deze moeilijke
taak moet een priester een be
paalde instelling hebben, het
moet hem liggen. Het succes, dat
pater Baeten tot nu toe met zijn
werk heeft gehad, toont dat nij
over bijzondere capaciteiten be
schikt.
In d-e komende dagen zal pater
Baeten een offer vragen voor
zijn moeilijk, maar zo noodza
kelijk werk. Zijn gironummer is
611660. We doen gaarne een be
roep op onze lezers om pater
Baeten bij zijn moeilijk werk te
steunen.
Elke Zondag celebreert pater
Baeten een Avondmis in een
tot kerk omgevormde garage.
(Van onse redacteur)
w, waren Woensdag op
bezoek bij pater Baeten, een
Jezuiet, die al enige jaren de
zielzorg uitoefent onder de
arbeiders, die hun brood ver
dienen op de grote bedrijven
als Wilton-Feijenoord, Jamin,
Excelsior en Bervoets te Rot
terdam en Schiedam. Wij
troffen de pater aan op zijn
„pastorie" gelegen boven een
koekfabriek op het Broersveld
te Schiedam, een der armste
straten van deze nijvere stad.
De „pastorie" bestaande uit
enige vertrekken, is sober in
gericht met wat meubelen, die
de pater waarschijnlijk cadeau
heeft gekregen of die hij heeft
opgescharreld in een winkel
van zesdehands goederen.
Maar noch de omgeving noch
het interieur hebben blijkbaar
schade gedaan aan het humeur
van de pater, die lachend en
opgewekt vertelt van zijn
werk temidden van een ont
kerstende arbeiderswereld.
De speciale zielzorg onder de
ontkerstende arbeiders staat de
laatste tijd in het brandpunt der
belangstelling, nu er zoveel te
doen is om de priester-arbeiders
in Frankrijk. Maar pater Baeten
haast zich direct, als hieraan
herinnerd wordt, er op te wijzen,
dat hij en zijn collega's geen
priester-arbeiders zijn in de zin^
zoals men die in Frankrijk kent.
Zonder een oordeel uit te willen
spreken over de Franse priester-
anbeiders en de methode door
hen gevolgd, zegt pater Baeten,
dat de priesters, die hier in Ne
derland speciaal onider de arbei
ders werken, geen mede-arbei
ders zijn geworden, omdat ze in
dat geval minder tijd zouden
hebben voor hun zuiver pries
terlijke arbeid. En bovendien, al
dus pater Baeten, moeten de ar
beiders waardering voor ons krij
gen als priester en niet als mede
arbeider.
Pater Baeten en zijn ordebroe
ders in Schiedam zijn niet de
enige bedrij&aalmoezeniers. Over
heel ons land verdeeld zijn er nu
vijftien priesters, d-ie op speciale
wijze hun bijdrage leveren tot de
kerstening van het bedrijfsleven.
De paters Capucijnen- te Am
sterdam volgen het individueel
bezoek aan de bedrijven, gekop
peld aan het huisbezoek, de pa
ters Franciscanen, die kort gele
den het apostolaat onder de Am
sterdamse arbeiders helbben aan
gepakt, werken van de parochie
uit. Onder d-e vrouwen in Am
sterdam werken de paters Car-
melieten en in Velsen en IJmui-
Het huisbezoek is een
vast programmapunt
van de pater foto
rechtslinks: pater
Baeten zoals de arbei
ders hem het beste
kennen.
Als zij moeten reizen om zien
van ae toestand op de noogte te
stellen ot om de merareme van
voorlicntm-g te dienen betrettenae
de pauselijke riontlijnen, dan
oelent nij zijn ambt van nuntius
uit. Maar, aldus verstrikt in net
politieke warnet, lopen de discus
sies gevaar een boosaardige luis
ter te krijgen en op een volledige
verwarring uit te lopen.
Intussen bespeurt men, dat er
zekere oorlogszuchtige tendenzen
ontstaan, die pogen de Katholie
ken tegen de richtlijnen van Rome
op te zetten! Het gevaar ontstaat,
dat de zielen ernstig verontrust
worden en dat sommige mensen
in een moeilijke situatie gebracht
worden.
up Februari is net de non-
derdste sterfdag van Lammenais,
de priester, die tegenover de de
mocratie ideeën heeft willen ver
dedigen, welke van zoveel bete
kenis zijn in het tegenwoordige
debat en het bestaan heeft tegen
de Kerk in opstand te komen en
zich van Haar af te scheiden. De
klachten van vandaag zijn niet
nieuw en niemand moge onwe
tend blijven omtrent de ver
schrikkelijke gevolgen.
Bovendien is het interessant op
te merken, dat Mauriac en Deixon
ne er naar streven een tussen
komst van de staat in kerkelijke
aangelegenheden te bewerkstelli
gen. Terwijl de een voor de ander,
zij het dan om verschillende be
weegredenen hun afkeuring te
kennen geven over het concor
daat, dat in 1853 tussen de H.
Stoel en Frankrijk is gesloten.
Beide initiatieven zijn voorwerp
geworden van beschouwingen,
welke La Croix aan deze kwestie
gewijd heeft. In zijn commentaar
hierop hekelt Père Gabel, hoofd
redacteur van La Croix, deze be
gripsverwarring en signaleert een
zeker aantal kenmerken van za
ken, die in debat gebracht zijn.
En hij besluit: „Het is op het
ogenblik een van de meest pre
caire en beslissende ogenblikken,
waarop de waarde van het gezag
aan de orde wordt gesteld, en de
gehoorzaamheid van de gelovigen
meer vrij maar ook meer nood
zakelijk wordt. De gelovige kan
zeggen, dat hij zich opoffert en
wil gehoorzamen; hij kan er zich
bij neerleggen, dat één deur dicht
gaat en 'n andere geopend wordt;
hij kan op zijn standpunt blijven
staan, dat wat het practische ge
bied betreft z ij n oplossingen
veel doeltreffender zijn, dan dóe
welke door de autoriteiten worden
verkondigd en toch actief mede
werken om de nieuwe methoden
toe te passen. Hij kan zelfs zeg
gen, dat hij er n-iet veel van be
grijpt en toch levend lid willen
blijven van de Katholieke gemeen
schap. Wij bedoelen d e Katho
lieke gemeenschap en niet z ij n
Katholieke gemeenschap."
De Katholieken en speciaal
de Franse Katholieken, zo
gaat La Croix verder, onder
vinden altijd die spanning,
welke er tussen vrijheid en
gehoorzaamheid, de schepping
en de traditie, het particulier
initiatief en de maatregelen
van de overheid is. De dingen
zijn niet eenvoudig en de hou
ding van de Christenen even
min. Wij moeten altijd het
woord van St. Augustinus
vasthouden, dat zegt; Eenheid
in de zaken, die opgelegd wor
den, vrijheid in de zaken, die
in discussie zijn, maar bij alle
dingen de liefde".
Regelmatig maakt de bedrijfsaalmoezenier een wandeling over
de bedrijven en maakt dan menig praatje met de arbeiders.
den werkt de hoofdaalmoezenier
van de arbeid, kapelaan Ge-
raerts. Dat men zoveel ontker
stening onder de arbeiders aan
treft, is een gevolg van de ont
kerstening van de bedrijven zelf,
zo vertelt pater Baeten verder.
In de laatste tien jaar is de ge
hele sfeer, de geest en de men
taliteit op de bedrijven op z ij n
minst afkerig geworden van
God. En al is de jonge arbeider
in zijn jonge jaren nog zo goed
gevormd, hij loopt toch, n-a enige
tijd groot gevaar verloren te
gaan. In de bedrijven hebben de
mensen behoefte aan een houvast
Ze komen met lieden van allerlei
slag in aanraking, communisten.
zich met wie hij praata vonden
hield. Dit eerste groepje degelijke
katholieken werden zijn eerste
kernleden. Al spoedig groeide de
groep, zodat tot splitsing moest
worden overgegaan. Eén keer per
maand- kwartzen de kernleden bij
de pater aan huis en dan werd er
des avonds van- acht tot tien uur
gepraat over alles en nog wat.
Een agenda of een bestuur was er
niet en ook werd er geen organi
satie gevormd, maar de pater liet
de mensen vooreerst onderling
van gedachten wisselen en gaf
dan gelegenheid tot het stellen
van vragen, die door de patel-
werden beantwoord.
