De Atoom-bont
NIEUW VERSCHRIKKELIJK
WAPEN IN DEN OORLOG
De Wieringermeer dicht
Atoom-bom experiment in de
woestijn van Nieuw Mexico
Ik 1 i |%A# DINSDAG 7 AUGUSTUS 1945
JÊ KZB B^_ Muienstraat 52
Meest verbluffende uitvinding
sinds die van het buskruit
J
„Een regen van
verwoesting"
Spanje verdedigt zich
„Drama
der bezetting"
Wijdingsmiddag in
Amsterdamsch Stadion
De N.V.B. wil een
nieuwe partij
oom-splilsiftg
Miliioenenschemering
Het Roode Kruis
misbruikt
„Wij reikten in het onbekende'"
De Annexatie
1^1 I VY 41e JAARGANG NUMMER 18699
NOORDHOLLANDSCH Si
DEN HELDER
am. ffiHh b «I Loodsgracht 69
^^B I mm Telefoon 2383
Builen God is 't nergens veilig (Vondel) H B |BbH^ I ijl I B SCHAGEN
Abonnementsprijs f 1.10 per maand; f 3.30 per Icwartaal B mi^^r MskSt/S'
President Truman heeft Maandag onthuld dat de
Amerikaansche luchtmacht 16 uur geleden de groot
ste bom, ooit in de historie van den oorlog gebruikt,
een atoombom krachtiger dan de bommen van
20.000 ton ontplofbare stoffen, heeft uitgeworpen
op een Japansche legerbasis op Hirosjima. De pre
sident voegde hieraan toe, dat twee groote en
vele kleinere fabrieken in de Ver. Staten voor de
productie van atoombommen in werking zijn. Er
is meer dan 2^ jaar aan gewerkt
V-
„Met deze bom", aldus president Truman, „hebben wij thans een nieuw
en revolutionnair element van vernieling toegevoegd aan de toenemende
kracht van onze gewapende strijdkrachten. Deze bommen worden thans
regelmatig geproduceerd en zelfs wordt er gewerkt aan nog krachtiger
modellen." Truman onthulde verder, dat Churchill en wijlen president
Roosevelt het eens waren over het nut der productie van atoombommen
in de Ver. Staten, welke buiten hef bereik van vijandelijke bombarde
menten zou vallen. Deze nieuwe bom, de atoombom, bergt in zich de
basiskracht van het heelal. Vóór 1939 was het de heerschende meening
onder de geleerden, dat het theoretisch mogelijk was atoom-energie los
te laten, maar niemand kende eenige practisehe methode om zulks te
doen. Tegen 1942 evenwel wisten wij, dat de Duitschers koortsachtig aan
zulk een product werkten. Hiermede hoopten de Duitschers de wereld in
slavernij te brengen. Maar het is hun niet gelukt. Wij mogen den hemel
dankbaar zijn. dat de Duischers zoo laat en in beperkte hoeveelheid be
gonnen zijn met de VI en de V2 en nog dankbaarder moeten wij zijn,
dat zij in 't geheel geen atoombom hebben kunnen maken, aldus Truman.
Evenals wij andere veldslagen g'e
wormen hebben, hebben wij thans
ook den veldslag van de laboratoria
gewonnen. Het is het resultaat van
de samenwerking tusschen Ameri
kaansche en Britsche geleerden. Meer
car: 125.000 personen hebben gewerkt
aan d e constructie van ae atoom-
bomfabriek in de Ver. Staten en
ruim 65.000 menschen zijn thans bij
de procuctie betrokken. Velen wer
ken hier al l'/s jaar lang aan. en wei
nigen wisten maar wat zij" produ
ceerden. Wij hebben 2000 millioen
dollar besteed aan het grootste we
tenschappelijke dobbelspel van ae
historie en wij hebben dit spel ge
wonnen.
President Truman vervolgde: „Wij
zijn thans gereed nog sneller en vol-
leaiger elke productie-onderneming
welke de Japanners in welke staa
ook boven den grond hebben, weg
te vagen. Wij zullen hun havens ver
nielen. hun fabrieken en hun verbin
dingen. Laat men ons niet misver
staan: wij zullen Japans vermogen
om oorlog te voeren volkomfen te
gronde richten."
„Om het Japansche volk voor een
volkomen ondergang te vrijwaren,
hebben wij vanuit Potsdam het ul
timatum uitgevaardigd. De Japansche
leiders hebber: dit ultimatum prompt
verworpen. Indien zij thans onze
voorwaarden niet aanvaarden, kun
nen zij een regen van verwoestingen
uit de lucht verwachten, zooals de
aarde nog nooit heeft aanschouwd;
land- en zeekrachten in zulk 'n aan
tal en met zulk een macht, als zij
nooit hebben gezien, en met een
strijdlust en een bedrevenheid, die
zij reeds van ons kennen, zullen op
dezen luchtaanval volgen."
Het Amerikaansche departement v.
oorlog heeft gisterenavond medege
deeld, dat een ondoordringbare wolk
stof en rook hing boven het doelge
bied, nadat de eerste atoombom was
neergeworpen te Hirosjima, zoodat
een nauwkeurig rapport over de
schade nog niet kan worden opge
maakt. Zoodra nauwkeurige bijzon
derheden over de resultaten van het
bombardement beschikbaar zijn, zul
len zij worden gepubliceerd.
De Spaansche Omroep heeft een
communiqué van de Spaansche re
geering gepubliceerd, waarin gezegd
wordt: „Met het oog op ae onge
bruikelijke toespeling op Spanje,
vervat in het op de conferentie van
Potsdam uitgegeven communiqué,
verwerpt de Spaansche staat als wil
lekeurig en onrechtvaardig de uit
drukkingen met betrekking tot Span
je en acht ze het resultaat van een
onjuiste atmosfeer, in het leven ge
roepen door de lasterlijke campagne
oer roode ballingen en hun mede
werkers in den vreemde. Spanje ver
zoekt niet om toelating tot interna
tionale conferenties en zou niets wil
len aanvaarden, dat niet in overeen
stemming is met zijn geschiedenis,
zijn volk. of de diensten, die Spanje
een vreae en de beschaving heeft
gebracht. Spanje spreekt nogmaals
zijn vredelievenden geest uit. zijn
goeden wil jegens alle volken en
vertrouwt, dat wanneer eenmaal de
door der: oorlog en de propaganda
geprikkelde hartstochen gekalmeerd
zijn. het huidige oordeel zal worden
herzien.
Op 31 Augustus 1945, op den 65en
Verjaardag van onze Koningin, zal
in het Amsteroamsch Stadion in ern
stige waardigneid een wijdingsmid-
dag worden gevierd, waarop in her
innering woic.er: gehouden de zwaar
ste jaren uit onze historie en in het
bijzonder te offers van allen, die in
die jaren voor de vrijheid var: ons
land en ons volk vielen. Als een le
vend journaal zal tegten het hori
zontale décor van de grasmat, waar
op de kaart van Nederland wordt
gekalkt, gespeeld worden wat A. den
Doolaard, de schrijver var. de tek
sten, eens noemde het „drama oer
bezetting". Door 4000 medewerken
den waaronder, dankzij de mede
werking van het ministerie van oor -
log. vele leden van de marine, de
Irene brigade, de stoottroepen uit
het 'Zuiden en een groot aantal Ca-
nadeezen; waaronder, dankzij de me
dewerking van tallooze instanties in
stad en land, vendelzwaaiers uit
Brabant, kaasdragers uit Alkmaar,
kortom vele folkloristisch karakteris
tieke vertegenwoordigingen; waar
onder voorts zangers uit velerlei
koren, door 4000 medewerkenden
zal cit grootsche bewegingsspel ge
speeld worden als een aaneenschake
ling van de markantste momenten
uit den dramatischen bezettingstijd.
Op het terrein zal zwijgend gerea
geerd worder: op „de stem uit Lon
den" en verbeeld worden. wat er in
de achter ons liggende jaren werke
lijkheid was. Het is een zichtbaar
hoorspel. Op het hoogtepunt van het
spel. als op de Grebbeberg een groot
kruis geplant wordt er, vliegtuigen
bloemen over Nederland-in-het-sta—
dion uitwerpen, zal er eenige oogen
blikken stilte betracht worden in het
geheele land. Men rekent, dat de
belangstelling een herhaling op 1
September welhaast noodzakelijk zal
maken.
Dr. W. Banning, voorzitter van de
Nederl. Volksbeweging, eindigt een
artikel in „Je Maintiendrai" met de
volgende verklaring:
„De N.V.B. acht oen terugkeer van
ae voor 1940 heerschende beginselen
der politieke partij indeeling, met de
onverschilligheid van velen voor het
politieke leven, voor de toekomst var.
ons volk funest; zij zal met ande
ren -er naar streven, dat d'e ge
zondmaking van het politieke leven
leidt tot 'n sterke socialistische partij
^op personalistischen grondslag; zij
'zal het toejuichen, indien de ont
wikkeling der verhoudingen er toe
leidt dat. deze partij tot stand komt
zoneer dat zij zelf als zoodanig op
treedt of het initiatief neemt, zoodat
zij als sociaal paedagogische bewe
ging kan blijven werken; zij is van
meening. dat een socialistische partij
in personalistischen geest er zijn
moet vóór ons volk tot verkiezingen
wordt opgeroepen, en tevens, cat het
proces van politieke meeningsvor-
ming behoorlijk tijd moet worden
g'egund. opcat de geestelijke chaos
worde overwonnen en onze toekom
stige democratie zoo sterk mogelijk
zij".
Over enkele dagen zal het vijftien
jaar geleden zijn, dat ce Wieringer-
meer voor het eerst droog viel; de
werkers aan den polder konden toen
niet vermoeden, dat over 15 jaar c.e
polder nogmaals blank zou komen te
staar:. Dezer dagen zal een begin ge
maakt worden met de tweede leeg-
maling van den 20.000 H.A. grooten
polder, die door den misdadigen
moedwil van de moffen geïnundeerd
werd. Aanvankelijk zou eerst 15 Aug.
ce dag zijn, waar op het ruim 700 m.
breede gat in den Wieringermeerdijk
gedicht zou zijn. Sedert Woensdag
j.l. is er echter met man en macht
gewerkt; van 's ochtends vroeg tot
's avonas laat; d'e scheepvaart kreeg
het consigne, dat groote schepen, die
anders de sluizen niet meer konden
passeeren. de Wieringermeer moesten
verlaten ën het zag er naar uit, dat
Maancag 6 Augustus om 12 uur het
gat dicht zou komen. Wij warer: ge
reed' om heen te gaan. Intusschen had
dit historische moment reeds Zon
dagavond om 7 uur plaats.
Door het koortsachtig werken van
de laatste dagen was het werk n.l.
zoo snel gevorderd, dat het g'roote
moment in aantocht was. Het is ech
ter te begrijpen, dat de werkers aan
den dijk niet konden wachten op de
aanwezigheid van autoriteiten en
persvertegenwoordigers. Daar kwam
bij, dat de strooming zoo sterk dreig
de te worder:, dat het werk van de
laatste dagen vernietigd zou worden.
als niet full speed werd doorgewerkt.
En zoo viel Zondagavond 7 uur de
laatste keileem uit de groote grij
pers, die het gat dicht gooiden; en
nog steeds wordt krachtig' doorge
werkt, om het binnenaijklichaam
met keileem te versterken, opdat het
water niet voor de tweede maal den
dijk tot prooi zal nemen. Behalve de
werkers van den aannemer v. d. Hoe
ven en de ingenieur van de M.U.Z.,
Ir. C. J. v. a. Bout, waren er nage
noeg geen getuigen bij dit historisch
gebeuren aanwezig'; de cineast Alex
Roosdorp van de Marofilm, die al
eenige dagen in de buurt zwierf, was
zoo gelukkig het groote moment op
de rolprent vast te leggen, zoocat wij
later op de film toch het succes van
onze waterbouwkundige werkers
kunnen gadeslaan.
Met de bemaling zal nog eer.igen
tijd gewacht moeten worden, omdat
het nog zwakke oljklichaam eerst
voldoende versterkt moet worden,
alvorens het de druk van het buiten
water, bij verschillend waterpeil zal
kunnen doorstaan. Maar dan staan
ook ae Lely en de Leemans met nog
zes hulpgemalen klaar, die later nog'
door enkele Amerikaansche hulpge
malen versterkt zullen worden, om
de groote plas binnen de dijken weer
te doen verdwijnen.
Want het volgend' jaar wil men
weer zaaien en oogsten in de Wie-
ringerKieer en.als het kar:.ook
wonen.
De problemen, verbonden aan
het vrijmaken van energie door
atoomsplitsing zijn opgelost en
de eerste atoombofn is door de
Amerikaansche luchtmacht op
Japan afgeworpen. President
Truman en de Amerikaansche
minister van oorlog, Stimson,
hebben den aard en de groote
gevolgen van deze nieuwe ont
dekking beschreven. Engeland
heeft in de opmerkelijke we
tenschappelijke vorderingen,
die thans tot rijpheid komen,
een groot aandeel gehad.
Wanneer de Duitschers ooit
de zeggenschap over deze na
tuurkrachten zouden hebben
verworven, zou dit de uit
komst van den oorlog wellicht
veranderd hebben.
Te Londen heeft sir John
Anderson medegedeeld, dat
„de hoeveelheid energie, be
sloten in den atoombom, won
derbaarlijk is. Het probleem
der controle op de vrijmaking
dezer energie is niet opgelost.
Ik twijfel er niet aan of het zal
opgelost worden, maar er zal
nog heel wat werk moeten
worden gedaan. Alle inspan
ning der laatste paar jaren is
gericht geweest op het explo
sieve vrijmaken der energie.
Er zijn groote mogelijkheden,
wanneer energie zooals die in
den bom voorkomt, beschik
baar wordt gemaakt voor het
aandrijven van machines en
het leveren van krachtbron
nen. Het geheele industrieele
leven zou er door kunnen wor
den gerevolutioneerd, maar
Onze Minister van Financiën, prof.
mr. Lieitinck. zou gisteren in Lon
den aankomen. Dit meldt Reuter,
niet uit Den Haag, maar uit Londen!
Er zijn n.l. onderhanaelingen gaande
over een financleele overeenkomst
tusschen Nederland en Engeland en
deze besprekingen vorderen goed. De
koers van den gulden zal, volgens dit
Reuterbericht. „bijna zeker" gehand
haafd worden op 10.691 gulden per
Pond en 7.60 gulden per Pona voor
Neaerlancsch West-Indië. Nederland
beschikt over aanzienlijke Sterling-
saldi en heeft aerhalve geen Britsche
leening noodig. Enkele maanden ge
leden hebber: wij 100 millioen dollar
geleend van Amerika, tegen het
g'ouGceposito. Wellicht zal ons land'
een nieuwe leening aan de V. S.
vragen. Nederland heeft leeningen
opgenomen tot een bedrag van 70
millioen Zveedsche kronen, 25 mil
lioen Canadeesche dollars en onder-
hanaelt over een leening van 50 mil
lioen dollars met Zwitserland. De
uitvoer is echter nog vrijwel niet
hervat.
Een Japansch schip is in de Band'a-
zee bij het eiland Timor aangehou
den, dat de Roode Kruisvlag voerde.
Het had echter wapens en munitie
aan boord en meer dan honaera „Pa
tiënten". die wel een verband, maar
geen verwondingen hadden! Op de
kisten met munitie stond.„medi
camenten". Deze flagrante schending
van het internationale recht is offi
cieel door ae Amerikaansche marine
geconstateerd.
DUURDER BROOD.
Volgens een officieele publicatie
van het Hoofdbeorijfschap voor Ak
kerbouwproducten is de prijs van 't
brooc: met ingang var: Maandag 6
Aug. 1945, verhoogd' met 2 cent per
800 gram.
voor het zoo ver is zullen nog
vele jaren voorbijgaan."
Voor vredes-doeleinden aan
gewend, zal dit verschrikke
lijke werktuig een blijvende
bron van voorspoed voor de
geheele wereld kunnen vor
men. -
De eerste door menschen teweeggebrachte atoombomexplosie in de
geschiedenis vond plaats boven op een stalen toren in de woestijn in
Nieuw Mexico op 16 Juli. Het succes overtrof de stoutste verwachtingen.
„Er ontstond een verblindende lichtflits, die het geheele gebied helder
der dan bij het helderste daglicht verlichtte. Toen kwam een geweldig,
aanhoudend gebulder en een zware drukgolf, die twee man buiten het
proefnemingcentrum, neersloeg. Terstond kolkte een ontzaglijke, veel
kleurige wolk op tot een hoogte van ruim 40.000 voet. De wolken, die
onderweg werden ontmoet, verdwenen. Spoedig dreven de substrato-
sfeerwinden de op die hoogte grijs geworden massa uiteen. De proef
was voorbij. Het project was een succes." Een blind meisje nabij Albu
querque, 120 mijl van de plaats der proefneming, riep uit: „Wat is dat?",
toen het licht opflitste.
Generaal Groves, een der hoofd
figuren van het ontwerp, die zich op
een waarnemingspost op een afstand
van 17.000 yards bevond, vertelde:
„Twee minuten voor den vastgestel-
aen tijd lagen allen plat op oen
grond, het gelaat omlaag. De tijd'
werd 'door een luidspreker afgeroe
pen. Er heerschte een volkoirfen, eer
biedige stilte."
Dr. Conant, president van de Har
vard University zeiae, dat hij nooit
had kunnen denken, dat seconden
zoo lang konden duren. Eerst kwam
er een lichtuitbarstlng van onverge
lijkelijke schittering. Wij keerden ons
allen om en keken door donkere gla
zen naar den vuurbol. Ongev. 40 se
conden later kwam de schokkende
golf, gevolgd door geluiden, waarvan
er geen schrikwekkend scheen na
onze volkomen verbazing over de
buitengewone intensiteit van het
licht. Generaal Thomas Farrell ver
klaarde: „Het tooneel binnen den
schuilkelder was onuitsprekelijk dra
matisch. Ieder kende de verschrik
kelijke krachten van de dingen, die
naar zij dachten zouden gaan gebeu
ren. Wij reikten in het onbekende.
Toen kwam die geweldige lichtuit
barstlng, gevolgd door een diep,
grommend gebulder; verscheidene
waarnemers werden tegen den grona
geslagen. Alle opgekropte emoties
kwamen los in die paar minuten. Al
len schenen te voelen, dat zij aanwe
zig waren geweest bij de geboorte
van een nieuw tijdperk, het tijdperk
van de atoomenergie."
Te Maastricht is door ae „Nationa
le Actie voor schadevergoeding door
annexatie van Duitsch grondgebiec''
een vergadering gehouden. De actie
is gebaseerd op het principe van
schadevergoeding en rechtsherstel.
Een spreker wees er op. dat in de
toekomst geen imperialistische poli
tiek van Duitschlana meer geculd
zou worden.
Dr. Kessei:, de voorzitter van de
Nationale- Actie, zei, dat de Neder-
landsche regeering. volgens hem tot
dusver ten dienste staande gegevens
welwillend staat tegenover de actie
en dat ook de geallieerde regieringen
het streven een willig oor verleenen.
Ook in België, zoo verklaarde hij,
toonde men een volledig begrip voor
ae eischer: tot schadevergoeding door
Nederland.
RECHTS GAAT NIET ALTIJD VOOR
Herhaaldelijk wordt thans als vei
lig verkeerswenk gepropageerd: Ver
keer van rechts gaat voor. De K. N.
A. C. maakt er op attent, dat deze
regil in zijn algemeenheid sinds ja
ren al niet meer juist is en het ad
vies derhalve op gevaarlijke wijze
verwarrend kan werken. Immers, in
feite heeft alle verkeer op hoofd
verkeerswegen (hoofdwegen) voor
rang boven alle kruisend verkeer,
terwijl op wegen van gelijke rang
orde motorrijtuigen en trams voor
rang hebben op langzaam verkeer
(wielrijders, bespannen wagëns enz.).
