Geheimzinnigheden
in een klooster
Hulde aan de maatschappij
van zelfbesturende
menschen
Pétain verried de republiek"
Van ondergrondsche monniken
en Engelsche piloten
Uil
eigen
land
Een eeregrafhof voor
Nederlandsche helden
Doodstraf tegen den man die
eens maarschalk was"
De bevrijding van
ons Indië
Pauselijke toespraak
verwacht
UDereldnieuws
Aan de grens van het gehied, waar eens de prachtige landerijen van de
Wieringermeerpolder lagen, maar waar nu het water rusteloos op en neer
golft, staat het klooster der Paters Franciscanen. Jaren geleden hebben
deze Paters zich hier gevestigd in Nieuwe Niedorp, om door hun stille
en werkende missioneering Hollandsch Noorderkwartier rijp te maken
voor Christus Kerk. De laatste jaren en wel tijdens de Duitsche bezetting
gingen er echter allerlei zonderlinge geruchten over deze bruine monniken
rond. Men fluisterde over Engelsche piloten, munitie, illegale krantjes en
meer van die gevaarlijke dingen. Maar ondanks al die fluisteringen gingen
de Paters rustig door met reizen en trekken naar de verschillende pa
rochies en met hun koorgebeden in de schemerige kloosterkerk. Nu is
gelukkig ons landje weer vrij in zijn.dóen en laten en daarom zijn we
eens naar het klooster getrokken, om te probeeren de sluier over al die
geheimenissen op te tillen.
Het is rustig in het mooie klooster
en niemand zou achter de volmaakte
gastheer, die Pater Gardiaan is. ce
„ondergrondsche werker no. 1" 'zoo
als hij genoemd wordt, zoeken. Dan
begint hij te vertellen, enthousiast
en blij om den goeden afloop.
Reecs in September 1940 ben ik be
gonnen met wat men noemt illegaal
werk. Het was nog maar eenvoudig:
onderduikers plaatsen, die toen al ge.
vaar liepen, cit met behulp van een
paar jongens uit Hoogwoud. Maar ja
hoe gaat dat; van het eene val je in
het andere en mijn oneergror.dsche
kennissenkring werd steeds grooter.
En hier noemt Pater Gardlaan een
paar namen, waarvoor iedere K.P. er
en iedere illegale man in de houding
vliegt: 'n Vriends, 'n Wessels, 'n
Berkhout enz. enz. Van alle kanten
kwam langzamerhand hulp opdagen
In oen vorm van bonkaarten, plaatsen
en assistentie bij het werk.
„In welke organisatie werkte U.
Pater?", vroegen we.
„In hèt begin zoo maar los, ik hield
niet van orgamseeren, je naam en
alles wat je deed op papier. Nee, dat
vond ik een beetje te riskant."
„Maar U hac toch wel een schuil
naam?"
„Ja en of" en hier lacht de Gardi
aan hartelijk. „Ik had den naam van
een niet al te zuiver bekend staand
persoontje uit deze gemeente geno
men. Als het dan „stuk liep" zooals
d:e vakterm luidde, gingen ze altijd
in óe verkeerde richting zoeken." Hij
heeft nog steeds plezier in die val
strik.
„Enfin, later heb ik me aangeslo
ten bij de Landelijke Organisatie tot
steun aan Onderduikers. Los van al
les werken were toen te moeilijk. Op
deze manier hebben we hier een paar
honderd jongens kunnen laten dui
ken". We zijn even stil van dit getal.
Fantastisch wat die man presteerde,
denken we.
„En zoo ging het door, jongens
plaatsen en persoonsbewijzen verval
schen en rondbrengen".
„Ongelooflijk en dat in een kloos
ter".
„Ho, ho, dat was nog maar het
normale werk. We hadden hier b.v.
ook een illegale drukkerij!"
„Wat zegt U?"
En munitie en dynamiet!!"
Fantastisch
„En Engelsche piloten!!"
We nemen maar gauw een slok
koel geserveerd bier om w«t van de
verbazing te bekomen.
„Maar laat ik rustig vertellen. We
drukten hier het plaatselijk clandes
tiene nieuws met berichten via de
radio we hadden er trouwens meer
verstopt dat blaacje had ik als
redacteur: ,Je maintiendrai" ge
doopt. Ook 'alweer een valstrik. De
menschen kregen op die manier toch
hun krantje net als vroeger."
„U vindt dat allemaal zoo gewoon".
„Och gewoon het was in ieder ge
val sportief.
De munitie kwam veelal van de
„dropping-fields". Daarvoor hadden
we een zendertje in huis. om te we
ten wanneer en hoe de spullen wer
den uitgegooid.
Eens kwam er weer een lacing mu
nitie en dergelijke per wagen hier
naar toe. Vlakbij het klooster sprin
gen plotseling' een stel Duitschers te
voorschijn. Daar gaan we. dachten de
jongens van de knokploeg, ons laat
ste kwarweitje M.aar nee, alleen
maar controle P.B.
Dan komen er op een dag een paar
Engelsche piloten binnenstappen.
Good bey boys, come in, zonder
meer. En de jongens zaten veilig.
Verdwenen in de niet te vinden
schuilplaats van het klooster. Later
heb ik de Canadeezen, die hier op
bezoek waren, het heele klooster la
ten doorzoeken, om die schuilplaats
te vinden. Geen schijn van kans."
„En de Duitschers?"
„De Duitschers? Op een morgen
stonden er hier ineens een twintig
S.D.-ers voor de poort. Nou is je
spelletje uit, dacht ik. Enfin, zij zoe
ken en zoeken door het heele ge
bouw. Niets. Onze Wim zat met zijn
zendertje onder de tarwe. De staf
leden van de B.S. die zat er toen
al, het was eind April waren
evacué's. Ik hac er uit de Wieringer
meer. Dus dat liep goed af. Toen in
den tuin en ja hoor. daar had je het:
pistolen, munitie en parachutes.
Vooruit d'an maar. dacht ik toen ik
naar het verhoor moest.
Ik was verantwoordelijk voor dit
en voor dat en voor de heele boel.
Nee, zei ik, wat in mijn tuin gebeurt
kan' ik onmogelijk controleeren. Hij
Jawohl. Ik: Nein. En cat ging een
tijdje door, steeds harder, totdat hij
het opgaf, mijn stem kon harder
schreeuwen, dan de zijne. Ze dropen
woedend' af, met medenemen van
vleesch en eigen teelt van de Paters
en allerlei bruikbare artikelen. De
schooiers."
En toen kwam de bevrijding. Pa,-
ter. Was U niet blij?"
„Ja, dat was ik. blij en dankbaar;
voor mezelf, mijn klooster, en al •in»
dappere, prachtige kerels, waarmee
ik mocht samenwerken. Dankbaar
om die heerlijke vriendschap en
trouw, die waren ontstaan tusschen
Katholiek en niet-KathoHek. De eer
lijke samenwerking was overweldi
gend."
„Wat vond U als priester van de
illegalieit?"
„Juist als priester vond ik het zoo
mooi. Je kon met je raad en steun
veel jongens helpen bij hun gevaar
lijk werk en hen remmen in hun
soms te vurigen moed. Hoe vaak zijn
ze niet bij me gekomen wanneer ze
weer eens een gevaarlijke opdracht
hadden uitgevoerd, b.v. het onscha -
delijk maken van spionnen. Ja, can
hadcen ze wel eens een flink troost
woord je noodig mijn jongens.
Wat was ik blij, toen ze vlak na
de bevrijding met een 200 man in de
dankdienst in onze kloosterkerk aan
wezig waren, alalemaal in blauw BS-
uniform, met stralende snuiten.
En aan die vliegtocht met een En
gelsche kist."
„Ja. ja, door bemiddeling van mijn de schemerige kloosterkerk.
mooi op tijd, want het klooster was
te veel bekend geworden bij de hee-
ren S.D.-ers. De laatste weken kwam
er nog wapeninstructie bij en werden
bevolkingsregisters opgeborgen.
Dit zijn dan zoo van die losse gre
pen uit mijn vijfjarig onöergïondsch
werk."
„Anders meer dan genoeg, om tien
keer gefusilleerd te worden. Nu zult
U alles wel erg rustig vinden."
„Rustig? Misschien nog drukker.
N.V.H. en H.A.R.K. eischen me op.
Spreekbeurten overal over de illega
liteit en geharrewar en ruzies met
ambtenaren, die keihard zijn geble
ven en die niets van die vijf jaren
hebben geleerd. Wij hebben ons alle
maal uitgesloofd' voor evacué's voor
zwervende etenhÜlers 1300 in to
taal te eten gegeven maar die hee-
ren kermen nog steeds geen soepel
heid en aanpassing. Enfin dat komt
allemaal misschien wel."
„Vonden Uw overs\en alles goed.
wat U deed'?"
„Een keer ben ik bij den Bisschop
geroepen, maar na wat praten was
het altijd weer goed.
Neem per slot van zaken het mag
nifieke Bisschoppenverzet. Daar zat
toch ook veel risico aan vast. Iedere
keer, wanneer er weer zoo'n prach
tige brief werd' gepubliceerd, volgden
er tegenmaatregelen van kerken dicht
of opblazen, vooral in het Zuiden,
kloosters en internaten vorderen en
meer var; die geraffineerde vervol
gingen.
Als ik dit dan naar voren bracht,
ontving ik toch altijd weer toestem
ming
Een ding hoop ik en schrijf cit
vooral, dat cie schitterende samen
werking tusschen Katholiek en niet-
Katholiek moge blijven bestaar;. Dat
hoop en vraag ik uit naam van al
mijn vrienden de mannen van de il
legaliteit."
We nemen afscheid van den „on-
dergrondschen werker no. 1". De
sluier der geheimzinnigheden in een
klooster is gelicht.
En rustig gaan de Paters door met
hun assistenties in de verschillende
parochies en met hun koorgebeden in
vriend Tom uit Bergen, commanö'ar.f
van de B.S. daar. Dat was leuk. Drie
keer doken we over het klooster en
alle Paters en Broeders zwaaien, dat
begrijpt U.
De bevrijding kwam trouwens
TRUMAN's SLOTREDE:
Maar wij zijn er trotsch op een
monnik te hebben leeren kennen van
dit formaat, een der velen van het
goed"e vaderlandsche bloed.
A. v. d. H.
Van Truman's groote rede tot het
Amerikaansche volk, een stuk van
fraaie stijl en kloeken zinsbouw, dat
alleer; al op dit punt merkwaardig
mag heeten, hebben wij gisteren het
voornaamste vermeld. In het vervolg
van zijn toespraak, die in de V. S.
zeer de aandacht trok, heeft de pre
sident een en ander gezegd over de
atoom-bom er; er nog eens den na
druk op gelegd, dat aeze uitvinding
moet worden aangewend voor geluk
en welvaart van ae menschheid'. Al
zijn streven zal daarop gericht zijn.
Het slot van zijr; rede was een hulde
aan de maatschappij van zelfbestu-
rende menschen, een hulde derhalve
aan de democratie die wij hier in
haar geheel laten volgen:
„De overwinning in Europa was
meer dan een overwinning oer un
pens. Het was de overwinning van
de eene wijze van leven op de ande
re. Het was ae overwinning van het
ideaal, gefundeerd' op het recht van
den gewonen man op waardigheid,
op het menschelijke wezen, en op de
opvatting van den staat als dienaar
niet als meester van zijn volk.
Het vrije volk heef getoond, dat het
In staat is om oen beroepssoldaat te
verslaan, wiens eenige moreele wa
pens bestonden in gehoorzaamheid
en aanbidaing der kracht. Wij hou
den onszelf voor, dat wij uit dezen
oorlog te voorschijn zijn gekomen als
ae machtigste natie ter wereld de
machtigste natie wellicht in de ge-
heele geschiedenis. Data is waar. maar
niet in den zin, waarin sommigen on
zer gelooven. dat het waar is. Iets
nieuws, iets cat wij niet hadden
gekend iets dat wij thans geleerd
hebben en nooit behooren te verge
ten. is dit: dat de maatschappij van
zelfbesturende menschen machtiger,
duurzamer, scheppencer is dar; elke
andere soort maatschappij, hoe ge
disciplineerd, hoe gecentraliseerd
ook, wij weten thans aat de funda-
menteele eigenschap van den arbeid
en de waardigheid van den mensch
rliet een sentimenteel streven of
ij dele hoop of stuk rhetoriek is. Het
is de sterkste, meest creatieve kracht
die thans in deze wereld aanwezig
is. En laat ons die kracht en al onze
hulpbronnen en al onze bekwaamhe
den gebruiken in de groote zaak van
een rechtvaardigen en duurzamen
vrede. De drie groote mogendheden:
zijn thans nauwer dan ooit verbon
den In vastbeslotenheid om die soort
vrede tot stand' te brengen. Var;
Teheran en de Krim en San Fran
cisco en Berlijn zullen wij voortgaar;
tezamen op te trekken naar ons
doel."
LOONEN IN HET HEEREN-
KLEEDINGBEDRIJF
Her. college van rijksbemld'delaars
heeft op verzoek van de vakgroep
kleermakerij de uurloonen ir; het
geheele maatkleedingbeörijf en het
maat- annex confectiebedrijf (hee-
renkleeding) genoemd in de regeling
van 30 October 1941 met 25 pet. ver
hoogd'. De vei hooging worat met in
gang van 6 Augustus j.l. toegepast.
De directeur van .de K.L.M., de
heer Plesman, is van Curacao naar
Noord-Amerika vertrokken. Voor
feestelijke gelegenheden als huwelij
ken en huwelijksherdenkingen zal
nog geen koffie of koffiesurrogaat
beschikbaar gesteld worden. De P.
O. D. zal als zelfstandig politieorgaan
blijven bestaan onder den procureur-
fiscaal. In Amsterdam zijn ruim
100 bunkerbouwers e.d. gearresteerd,
die zich niet gemeld hadden. Het
Rijksbureau voor bouwmaterialen is
opgeheven, mede in verband met
malversaties, welke aan dit bureau
zijn voorgekomen. De Commissaris
van de Koningin in de. provincie
Noordholland geeft voortaan Donder
dagsmorgens van 10 tot 12 uur
audiëntie. De orde van vrijmetse
laren in ons land heeft haar eerste
vergadering gehouden. In Zeeuwsch
Vlaanderen wordt zoowel in den
landbouw als in de industrie een be-
landrijk tekort, aan arbeidskrachten
geconstateerd. De Communistische
Partij in Nederland wordt opnieuw
opgericht. De N.V.B. heeft aan den
minister-president telegrafisch een
straffere actie tegen den zwarten
handel verzocht. Aan de industrie
wordt voorloopig nachtstroom be
schikbaar gesteld. Er wordt van
officieele zijde nog eens op gewezen,
dat de tabaksbon R 15 uitsluitend is
aangewezen voor bevoorradigng.
Er wordt getracht een. aanzienlijke
partij bouw- en kisthout, in Zweden
besteld, naar ons land te vervoeren.
Het reisverbod naar Zeeland is op
geheven.
De opgravingen in de duinen
bij Bloemendaal zijn beëindigd.
Gevonden en geïdentificeerd wer
den 435 slachtoffers van den Si-
cherheitsdienst te Amsterdam, al
len geëxecuteerd in Amsterdam
en omliggende plaatsen.
Verder werd op Westerveld de
asch verzameld van meer dan 300
op last van den S.D. geëxecuteer
de en daar gecremeerde personen.
De meesten waren leden van het
ondergrondsch verzet en afkom
stig uit alle deelen des lands.
Op initiatief van het nationaal
instituut is een comité gevormd,
dat aan bekende architecten de
opdracht heeft gegeven voor een
ontwerp van een eeregrafhof,
waarin het Nederlandsche volk
aan zijn groote dooden een laat
ste rustplaats kan bereiden.
Men kan medehelpen door stor
ting eener bijdrage, groot of klein,
op gemeentegiro Amsterdam no.
500, of bij de „Nederlandsche Han-
del-Mij"; beide rekeningen ten
name van het nationaal instituut,
met vermelding: voor eeregrafhof.
yy
De openbare aanklager. Mornet, heeft Zaterdagmiddag aan het eind van
zijn requisitoir de doodstraf tegen maarschalk Pétain geëischt.
„Pétain heeft van Frankrijk gevraagd, definitief de nederlaag te aan
vaarden, er in te berusten, om zich achter hem te scharen in de nieuwe
orde van een Europa onder Duitsche leiding. Tegenover de wereld heeft
hij Frankrijk vernederd. Hij wilde Frankrijk dienstbaar maken aan den
vijand, het de wetten, vooroordeelen en zelfs den haat van den vijand
doen aanvaarden. Hij wilde een geniepigen oorlog voeren met onze bond-
genooten. Ziedaar, wat een natie schande aandoet, en wat een natie
niet kan vergeven" aldus procureur-generaal Mornet in zijn betoog.
DAME DU PALAIS.
Men deelt ons mede, dat H.M.
de Koningin met ingang van 1
Augustus j.l. benoemd heeft tot
haar dame du palais mevrouw L.
Th. de Beaufort, geboren baro
nesse van Hardenbroek. Mevrouw
de Beaufort is dec moeder van
Binnert de Beaufort (alias lange
Jan van de K.P. Amsterdam), die
in Februari j.l. voor zijn vader
land gevallen is. Zij stond steeds
in nauw contact met haar zoon en
werd na diens ontsnapping uit de
gevangenis in 1943 zelf als gijze
laarster geruim en tijd gevangen
gezet.
BLOEMBOLLEN NAAR AMERIKA
Binnenkort zal de eerste lading
bloembollen, door Amerikaansche af
nemers in Nederland besteld, van
Rotterdam worden verscheept." Deze
bescheiden hervatting van den export
is van niet te onderscheiden betee-
kenis, aangezien bloembollen op het
o ogenblik vrijwel ons eenige devie-
zenobject vormen.
De beweegredenen tot dat verraaa
waren eerzucht machtswellust, die
met den leeftijd' scheen toe te nemen,
haat tegen het regiem, dat aan het
zijne voorafging. Met een aanslag op
de republiek zóó is de affaire Pétain
begonnen. Dat alles ging gepaard met
een reeks aanslagen tegen de natie.
Allen die vóór 1940 tegen de repu
bliek waren, schaarden zich bij Pé
tain.
Het was Pétain, die het eerste voor
stelde wapenstilstand te vragen! Het
was Pétain, die 't eerst zich verzet
te tegen het vertrek van de regeering
naar N.-Afrika! Samen met generaal
Weygand verzette hij zich ook tegen
een capitulatie van het leger zooals
in Nederland is geschied. Hij wilde
uitsluitend den wapenstilstand, dus
een capitulatie van 's lands politiek.
Het bewind van Pétain kon slechts
steunen op het geweld van de Duit
schers. Hij kon zich slechts handha
ven met steun van de bezettende
macht en door verstandhouding met
den vijand. In zijn toespraken er; in
zijn geschriften heeft de maarschalk
generaal de Gaulle steed's beschouwd'
als een misdadiger.
Er was nog iets ergs/s: de vrijwil
lige opoffering van het strijdmiddel,
dat ons nog overbleef: de vloo* De
procureur kwam voorts o.a. terug op
het telegram van Pétain aan Hitier,
waarin eerstgenoemde militaire sa
menwerking aanbiedt. Is dat de hou
ding van een maarschalk van Frank
rijk? (Pétain, die intusschen aandach
tig luistert, schijnt diep bewogen. Hij
speelt nerveus met zijr; handschoe-
keert zich naar zijn verdedi
gers.)
.aien dat alles g'een collaboratie
den vijand is. indien dat geen
verraad is, aan vraag ik me af, aldus
Mornet^ wat die woorder; beteekenen.
Voor zijn misdaden zie ik geen ex
cuus en geen verzachtende omstan
digheden. Het hof kan hierop slechts
de hoogste straf, die de wet kent, toe.
passen en behoeft daarbij geen reke
ning te houden met den leeftijd van
den beklaagde. Daarom verzoek ik
het hof. tegen dezen mar;, die eens
maarschalk Pétain was. de doodstraf
uit te spreken.
In het diepste stilzwijgen hoorde de
zaal deze woorden aan. Pétain greep
verward naar zijn miliaire medaille,
alsof hij deze wilde afrukken. De
zitting wordt dan opgeheven. Heden.
Maanoag. beginnen de pleidooien.
BONNEN BE WAREN I
De nog niet aangewezen bonnen
van „Periode 10" der M.G.-kaar-
ten dient men zorgvuldig te be
waren, aangezien de mogelijkheid
bestaat, dat deze bonnen nog ge
bruikt zullen worden. Alle inleg
vellen, welke zijn uitgereikt vóór
de onlangs verstrekte inlegvellen
GA-, GB-, GC-, GD- en GE-
508 kunnen vernietigd worden.
Bewaard behoeven alleen te wor
den de inlegvellen GA 508, GB
508, GC 508, GD 508 en GE 508-
Van het hoofdkwartier der
S.E.A.C. is medegedeeld, dat de
herbezetting van Ned.-Indië hoofd
zakelijk zal worden ondernomen
door Britsche troepen, doch in
overeenstemmng met de S.E.A.C.,
het commando van MacArthur,
die de overgave van Japan in
ontvangst zal nemen. De Nica
zal een burgerlijk bestuur op Su
matra „mogen" instellen zoodra
het eiland bezet is.
Aan deze mededeeling werd
toegevoegd: De Nederlanders had
den gehoopt, dat Nederlandsche
troepen de herbezetting ten uit
voer zouden leggen, maar de
schepen, die noodig zijn geweest
voor het transport van voldoende
talrijke troepen, waren dringender
noodig voor de handhaving van
een voldoenden stroom voorraden
naar Europa.
Nederland wordt van het ver
loop der onderhandelingen op de
hoogte gehouden.
In radio-uitzendingen wordt de
bevolking van Indonesië voortdu
rend gewaarschuwd niet te voor
barig feest te vieren en geen on
voorzichtige dingen te doen.
Nederlandsch-Indische militaire
kringen in Melbourne zijn echter
van oordeel, dat de capitulatie van
Japan niet automatisch de bevrij
ding van geheel Ned.-Indië be-
teekent, hoewel deze de ontwik
keling der dingen zal bespoedi
gen, daar o.m. veel tonnage vrij
komt. Men moet echter niet ge
looven, dat alles voorbij zal zijn
als Tokio de witte vlag hijscht.
De Japanner kan nu eenmaal niet
als verslagene terugkeeren en de
kans is dus groot, dat hij het oer
woud intrekt en zich nog lang
blijft verschansen.
A.N.P. meldt: Men verwacht
dat de Paus dezer dagen in een
radiotoespraak de gevoelens zal
weergeven, waarmede de Katho
lieke Kerk de totstandkoming van
den wereldvrede begroet.
SERVIESGOED VOOR
OORLOGSSLACHTOFFERS.
Oorlogsslachtoffers in de pro
vincie Noordholland, die in aan
merking wenschen te komen voor
serviesgoed, moeten zich met in
gang van 15 Augustus a.s. wen
den tot de „plaatselijke commis
sie" van de „Stichting Centrale
Voorziening, Rotterdam".
Generaal Eisenhower is in Moskou
aangekomen, om op verzoek van Rus.
land een bezoek aan dat land te bren
gen. De Spaansche regeering is
bereid, den fascistenleider Leon De-
grelle uit te leveren. In Amerika
zou een internationale zone worden
Ingesteld als hoofdkwartier voor de
verschillende organisaties van den
nieuwen Volkenbond. Koning Pe
ter van Joego-Slavië heeft tegenover
Tito verklaard, dat hij de constitu-
tioneele rechen van het land weer op
zich neemt; Tito betwist 's konings
bevoegdheid in deze. Ex-koning
Carol van Roemenië zou weer ambi
ties hebben voor den Roemeenschen
troon. Voor het eerst sinds het
bewind van Salazar is in de kranten
van Portugal een portret van Stalin
opgenomen. Voor het eerst sinds
het einde van den Spaanschen bur
geroorlog is eenheid tot stand ge
bracht tusschen alle republikeinsche
partijen van Spanje. Japan heeft
via het Roode Kruis officieel gepro
testeerd tegen het gebruik van den
atoombom. Mgr. Spelman. de
aartsbisschop van New York, heeft
Zaterdag een bezoek .gebracht aan
president Truman.
RAAD RECHTSHERSTEL.
Thans is ingesteld de raad voor
het rechtsherstel, waarvan sprake
is in artikel 4 van het besluit Her
stel Rechtsverkeer. Tot lid en
voorzitter van dien raad is be
noemd prof. mr. P. S. Gerbrandy
te Baarn.
De taak van den raad is o.m.
om de rechtsverhoudingen welke
door de Duitsche bezetting ge
stoord waren, te herstellen en
overeenkomsten, welke onder
dwang zijn gesloten, te vernieti
gen.
