NIEUW
Schatkist-positie sterker
geworden
De Katholieken en de
Itaïiaansche verkiezingen
Weer uitstel?
De machine der
Volkshuishouding loopt weer
op de eerste versnelling
De ruïnes van Heusden
WOENSDAG 29 AUGUSTUS 1945
BUREAUX:
Waarom was inlevering
van alle papiergeld onmogelijk?
De Paus en de
oorlogsmisdadigers
Tsjoengking en
Yenan
Bericht
Missionarissen
in Birma
De weg naar
Singapore ligt open
HET WEERBERICHT
Duitschland moet
binnen 2V2-jaar betalen
Mac Arthur
op weg naar {apan
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
41e JAARGANG NUMMER 18718
Buiten God is 'i nergens veilig (Vondel)
Abonnementsprijs l 1.10 per maand; f 3.30 per kwartaal
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
DEN HELDER
Loudsgracht 69
Telefoon 2383
SCHAGEN
Muienstraat 52
Telefoon 459
Minister Lieftinck
Sprekend, met een verslaggever van A.N.P.-Aneta, over de saneering
van het geld,heelt de Minister van Financiën, prol. mr. Lieltinck, ver
klaard, dat de Regeering gaarne, tegelijk met een blokkeering van de
bank- en Girosaldi, de inlevering van alle bank- en muntbiljetten geza
menlijk had gelast, doch dit bleek op korten termijn onmogelijk en wel
om de volgenden redenen.
In de eerste plaats verkeerden de voorbereidende maatregelen van de
vorige kabinetten nog in een te weinig vergevorderd stadium. In de
tweede plaafcs waren ei moeilijkheden ten aanzien van de uitvoering
cfflp regeeringsorders.
Wat het papiergeld betreft, werden zoowel in Engeland als in Nederland
opdrachten tot vervaardiging van biljetten gegeven. Het verkrijgen van
het daartoe benoodigde papier .was het eerste probleem, terwijl verder
ook de vereischte arbeidskrachten voor dit werk. dat bijzondere vak
kennis vraagt, niet dadelijk beschikbaar waren
Ten aanzien van het in het buiten
land aangemaakte zilvergeld, dat ge
leidelijk naar opslagplaatsen in Ne
derland wordt overgebracht, ziet de
regeering zich voor het gevaar ge
plaatst, nat bij uitgifte daarvan een
groot deel zal worden geëxporteerd
of omgesmolten. In verband' hiermee
is het voorshands niet raadzaam dit
geld in circulatie te brengen
Als derde moeilijkheid moet nog
worden genoemd ce aanwezigheid'
van vreeme strijdkrachten in Neder
land. voor wie de last van inleve-
rings- en blokkeeringsmaatregelen
niet te groot kan worden gemaakt.
Wat de te verwachten resultaten
van de gelnzuivering betreft, vormen
de gevolgen van de intrekking van
de biljetten van honderd gulden on
getwijfeld' een bemoeidigend voortee
ken. Daar omstreeks 13/4 milliard
gulden in den vorm van deze biljet
ten in omloop was, is de papiergeld-
circulatie al aanstonds met dit be
drag verminderd. Een verdere ver
mindering trad in, doordat het pu
bliek zich al heel gauw ook van
ander opgepot papiergeld ging ont
doen. Het bracht dit geld naar de
banken, die op haar beurt groote be
dragen schatkistpapier kochten. Met
het aldus verkregen papiergeld kon
ce schatkist het rechtstreeks bij de
Nederlandsche Bank ondergebrachte
schatkistpapier, dat begin Juli tot
een bedrag van bijna f 600 millioen
was opg'eloopen, in enkele weken ge
heel aflossen, terwijl zij er tegelij
kertijd in slaagde, sedert begin Juli
een voorschot van f 13 millioen af te
betalen en in de plaats daarvan blij
kens de weekstaat van 20 Augustus
een tegoed van f 309 millioen te
kweeken. Door dit alles is de bar.k-
biljettencirculatie ingekrompen van
f 5 milliard tot ongeveer f 2700 mil
lioen op 20 Augustus. Toch is dit be
drag' nog altijd een veelvoud van" de
vooroorlogsche hoeveelheid van om
streeks 1 milliard, waartegenover men
echter niet mag vergeten, dat het
prijspeil in den oorlog met ongeveer
50 pCt. is gestegen, zoodat ook meer
chartale ruilmiadelen noodig' zullen
zijn.
Door de intrekking van de bank
en muntbiljetten van honderd gulden
is de positie van de schatkist veel
sterker geworden en de regeerir.g
ziet, ondanks bepaalde onvermijde
lijke moeilijkheden voor het bedrijfs
leven, vol vertrouwen een spoedige
algeheele saneering van het g'eld te
gemoet. aldus verklaarde de minister.
Robert Jackson rechter van het
hooggerechtshof der Vf reenigde Sta
ten m het inteer geallieerde tribunaal
voor de berechting van oorlogsmis
dadigers. heeft een onderhoud van
drie kwartier guhad met Z.H. den
Paus, waarbij Tittman, zaakgelastig
de van de Vereenigde Staten, tegen
woordig was.
GEDROOGDE BANANEN VOOR
KLEINE KINDEREN
Het Centraal Distributie-kantoor
maakt bekend, dat in de provincies
Noord- en Zuid -Holland en Utrecht
voor kinderen van- 0 t m. 3 jaar 100
gram gedroogde bananen beschikbaar
zullen worden gesteld. Om voor dit
artikel in aanmerking te komen,
moet men bon D 664 der zesde nood-
kaart op Maandag 3, Dinsdag 4 of
wrJensdag 5 September a.s. bij een
detaillist inleveren. De aflevering
der gedroogde bananen zal zoo spoe
dig mogelijk plaats vinden.
AFLEVERING VAN ROZIJNEN
Het Centraal Distributiekantoor
maakt bekend, dat de rozijnen op
bon-545 eerst met ingang van 17
Sëpehiber us. zullen worden alge-
Mao Tse Toeng. de leider van de
Chineesche communisten, en generaal
majoor Patrick J. Hurlêy, ambassa
deur van de Vereenigde Staten in
China zijn heden te Tsjoengking
aangekomen. Zij waren vergezeld
van twee hooge communistische
functionarissen van Yenar;
Het is mogelijk, zoo meldt Reu
ter uit Londen, dat.de Japansehe
onderteekening van de acte van
onvoorwaardelijke overgave uit
gesteld wordt, indien de geal
lieerden gehoor geven aan een
verzoek van het keizerlijk hoofd
kwartier om nadere onderhande
lingen over de geallieerde voor
waarden. Dit verzoek is Dinsdag
per radio tot het hoofdkwartier
van generaal Mac Arthur te Ma
nilla gericht.
De Japansehe boodschap zeide.
dat de Japansehe regeering alles
in het werk stelt om de eischen,
die de geaallieeraen bij de capi
tulatiebesprekingen te Manilla
gesteld hebben, snel en zonder
stoornis uit te voeren.
„Met het oog op de geeompli-
ceeide situatie in en buiten Ja
pan streven wij er bovenal naar
onaangename incidenten te ver
mijden bij de uitvoering der
voorwaarden. Te dien einde ver
langen wij bij voorbaat de draag
wijdte te weten van bepaalde
punten der voorwaarden en het
is onze ernstige hoop, dat ons de
gelegenheid zal worden geboden,
om onze wenschen met betrek
king tot die punten voor te leg
gen .aan den opperbevelhebber in
Japan en zulks vóór d£*formeele
onderteekening."
Reuters correspondent. Cecil Sprig-
ge, meldt uit Rome, dat door de
Congregatie van het Heilig Concis-
torie aan alle Itaïiaansche bisschop
pen een circulaire is gezonden waar
in hun opgedragen wordt richtlijnen
te geven aan de kiezers. De circulai
re zegt het volgende: 1. met het oog
op de gevaren, die den godsdienst en
het algemeen welzijn bedreigen, en
waartegen wij ons kunnen veilig
stellen door samenwerking van alle
goede menschen, zijn allen, ongeacht
hun kunnen, die gerechtigd zijn ter
stembus te gaan. in geweten ver
plicht om hun kiesrecht uit te oefe
nen 2. katholieken kunnen alleen
stemmen voor partijen welker pro
gram de betrachting van de godde
lijke wet in acht neemt, en rekening
houdt met de rechten van de kerk
3 naar gelang het program en het
gedrag der eandidaten in werkelijk
heid zulk een verwachting recht
vaardigt, mogen de katholieken er
voor stemmen".
Volgens Vaticaansche kringen be-
teèkent deze^circulaire het eesste ge
bruik door de Katholieke Kérk van
ae vrijneid .van- handelen in Italië,
die verkregen werd door het Ver
drag van Lateranen. tussehen Paus
Pius XI en Mussolini in 1929 geslo
ten. Voordien had de Kerk de wet
tigheid van den I+aliaanschen staat
niet erkend, ofschoon de verbodsbe-
tlingen voor katholieken om deel
nemen in de nationale politiek,
geleidelijk en onofficieel ingetrok
ken werden. Tijdens het fascisme
waren er geen verkiezingen en be
stond er geen gelegenheid om op dit
gebied leiding te geven.
De bisschop van Kunming heeft
van den bisschop van Manaalay be
richt ontvangen, dat de missionaris
sen en zusters 'Franciscanessen van
Birma ongedeerd zijn. 130 katholieke
priesters en religieuzen waren g'e-
interneerd in het lepiozenkamp van
Mandalay, waar zij niet slecht zijn
behandeld:
QUISLING, de beruchte Noorsche
landverrader, is in een ziekenhuis te
Oslo opgenomen.
De Keizer van Ethiopië heeft met
vertegenwoordigers van de Big Three
en Frankrijk besprekingen gevoerd'
omtrent de aanspraken van dezen
staat in Verband met den: Italiaan-*
sëftéir overval. -
De haven en het fort van Penang
op Malakka liggen onder het bereik
der kanonnen van 't slagschip Nel
son". Andere Britsche oorlogsbodems
liggen ter hoogte ^an de strategische
haven Sabang'. Daarmede is de toe
gang tot de Straat van Malakka
weer in Britsche handen en ligt de
weg open naar Singapore Twee
vlooteenheden, die snel opstoomen
naar MalSkka en Sumatra, zijn gis
teren voor het eerst in contact ge
komen met plaatselijke Japansehe
vlootautoriteien. In Penang is een
Japansehe officier aan boord geko
men van de Nelson om besprekingen
te voeren met vice-admiraal Walker.
Te Sabang kwam een Japansehe of
ficier aan boord van den kruiser
London.
Met de voltooiing der bezetting
van zuidelijk Sachalin, zijn de Rus
sen thans minder dan 60 Km, van
Hokkaido, het Noordelijkste van de
Japansehe eilanden.
Morgen verschijnt onze ikrant,
in verband met de bevrijdings
feesten, als extranummer, met
een voor-pagina in drie kleuren
naar een ontwerp van Jaap Min;
verschillende foto's, van het Ko
ninklijk Huis en van enkele figu
ren uit den oorlog zijn er in op
genomen. De krant verschijnt
eenige uren eerder dan gewoon
lijk.
EEN SPAANSCHE REPUBLIKEIN
SCHE REGEERING is volgens een
bericht uit Mexico gevormd oneer
leiding van den vroeg'eren minister
president Giral De communisten
zijn hierin niet vertegenwoordigd.
ITALIË heeft Ge bemidoeling in
geroepen van Rusland, om de ge
schillen met maarschalk Tito op te
lossen.
Koeler
Weerverwachtlng. Medegedeeld
door het K. N. M I. te de Bilt.
Toenemende bewolking', regen
met kans op onweer, koeler, naar
Zuid of Zuidwest omloopende
wind.
Duitschland moet zijn herstel-
toetalingen aan de vereenigde
volken gedaan hebben voor 15
Februari 1948, aldus kolonel Jef
ferson op den tweeden dag van
de conferentie van militaire be
sturen, die thans te Frankfort
'"gehouden wordt.
De ingewikkelde machinerie van de Volkshuishouding loopt „op
de eerste versnelling", heeft Minister ir. Vos gisterenavond voor
de radio betoogd. Hij deed speciaal een krachtig beroep op den
handel, om de regeering te stetmen in haar streven naar een
snelle distributie. Hier moet het eigen belang achtergesteld wor
den bij het algemeen belang. De Minister heeft verscheidene on
derdeden van de economische vo
De kolenvoorziening bedraagt 60
procent van het normale cijfer. Maar
we kunnen zeggen dat er een belang
rijke verbetering' is ingetreden en
da+ c.e machine op gang gekomen is.
Ook het verkeer is verbeterd. Na
het vrijkomen van de Maas konden
100.000 ton steenkolen uit Limburg
woeden vervoerd. Het aantal vracht
auto s^is aanzienlijk gestegen.
De invoer van katoen en wol is be
vredigend. De aanvoer van rubber
belangrijk voor Ge banden- en
schoenenindustrie is nog krap,
maar een verbetering' is te verwacn-
ten, vooral nu de oorlog met Japan
geëindigd is.
.De kolenaanvoer maakt het moge
lijk dat er binnenkort voorloopig
twee eenheden brandstof ter beschik
king gesteld zullen worden en het
ligt in de bedoeling van de regeering,
dit getal nog te verhoogen.
Om goed' te beseffen, wat het be-
teekent, dat elk huisgezin- twee een
heden brandstof krijgt, bedenke men
dat dit een hoeveelheid kolen verte-
genwooraïgt, waarvan de heele Ne-
derlancsche textielindustrie zou kun
nen draaien.
De kolen-toewijzing voor de klee
ding-industrie van 5000 tot 10 000 ton
was verhoogd, hetgeen 30 procent
van het vooroorlogsche kwantum
uitmaakt. Zooaoende komt er wat de
textiel- productie betreft, eenige ruim.
te voor de eerste noo'd-voorziening.
Voor Ge schoenenfabricage is de
eerste aanvoer van huiden geschied;
tezamen met de binnenlanosche hui-
denaanvoer zal de productie binnen
kort 340.000 paar schoenen per maand
Kg besproken.
De Ruï ie in Bergen is een be
zienswaardigheiG geworden; een ge
liefkoosd onderwerp voor de vele
Bergensehe kunstschilders De tand
des tijds^heeft dit bouwwerk met
een tikjefromantiek overgoten en de
Ruïne wordt verzorgd als een kost
baar monument.
Ook Heusden en Vlijmen, door
Alkmaar geadopteerd' hebben ruïnes
van kerken. Die zijn niet zoo schil
derachtig en romantisch. Zij geven
het trieste beeld van de oorlogsver-
nleling. Wij stonden op de puinhopen
van G'e Ned. Herv. Kerk van Heüs-
een, waarvan nog enkele brokstuk
ken van muren overeind staan.
Het kerkplein ligt bezaaid met
brokstukken van den toren; aan
onze voeten lagen de twee groote
i
bearagen, of 30 procent van het nor
male aantal.
Dc zout-industrie is weer op gang
gebracht, zoodat verwicht mag wor
den dat volgende maand het zout-
rantsoen op drie tot vier ons per per
soon en per vier weken gebracht kan
worden. -
Getracht wordt volgende maand
ook een extra-toewijzing voor de in
maak ter beschikking* te stellen. Deze
maand kon dit helaas niet meer ge
schieden.
De regeering is voornemens het ta
baksrantsoen op den duur te bepalen
op twee pakjes sigaretten per week
of een overeenkomstig rantsoen ta
bak. De regeering hoopt op deze wij
ze aan den zwarten handel paal en
perk te stellen.
Generaal Mac Arthur is aange
komen op het eiland Okinawa,
aldus meldt de correspondent al
daar van de National Broadcas
ting Company. Hfj bevindt zich
op weg naar Japan, naar lig
aanwezig zal zijn by de bezet
ting van het Japansehe moeder
land door de Amerikaansche
troepen.
Admiraal William Halsey is
aan boord van het Amerikaan
sche slagschip „Missouri" Dins
dag de baai van Tokio binnenge
varen. Ook zijn drie hospitaal
schepen de baal van Sagami bin-
nengestoomd, om ca. 36000 krijgs
gevangenen te evacueeren. De
slagschepen „Duke of York",
„Missouri", „Iowa" en „South-
Bakota" zijn ter hoogte van Yo
kohama voor anker gegaan.
De Ruïne var
'erv. Kerk in Heusden.
bronzen klokken, iets« verder c'e zware klepel, dit
nu niet meer den bronzen klank uit dit instr'ü-
ment van vrede kan ontlokken. Dat is een triest
gezicht, zoo twee van c.ie oude. nobele kerkklok-
ken te zien liggen tussehen het puin van de ver-
gruizelde kerk.
Ook Pastoor Momniers van Heusden is^zijn kerk
kwijt; finaal met den g'rond gelijk, is zijn sfeei*
vol bedehuis. Hij kerkt nu in een veel te klelw
patTonaatsgebouwtje, waar iedere parochiaan zijn
eigen stoel moest medenemen, om te kunnen
zitten.
Heusaen en Vlijmen zullen hun kerk-ruïr.es niet
zoo vertroetelen als Bergen dat doet; déze bergen
van puin zullen plaats moeten maken voor niéuwe
bedehuizen waarvan de toren ten hemel wijst en
uit zijn galmgaten weer de stem kan laten hooren
van de bronzen klokken, die nu machteloos tus
sehen d'e puinhopen liggen.
Alkmaar adopteerde deze beide plaatsjes van
beneden de Maas Alkmaar heeft nog zijn vele
schoone kerken; de fraaie St. Laurens, waarvan
de restauratie haar ^inde nadert, staat nog' do*
mineereiïd in Ijet stadsbeeld en vertoó'ht nog va»
vérre het bekend silfiouet temidden van de andere
torentjes. Daar mogen wij dankbaar voor zijn. Die
dankbaarheid zetten wij pm in daden; daden van
hulp én mededeelzaamheid aan önze broeders ép
züstèrs iiflEïeusdèn en Vlijmen, d1ë geen kéSrkeh
meer hebben. Fr. O.
