NIEUW
Niet alleen tegen den zwarten handel
HET NIEUWE PAPIERGELD
maar ook om algemeene economische
saneering te bevorderen
DONDERDAG 13 SEPTEMBER 1945
BUREAUX'
Nu gaat 't er om!
Engelsche fabrieken werkten
uitsluitend voor ons land
41e JAARGANG NUMMER 18729
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
Buiten God is 't nergens veilig (Vondel)
Abonnementsprijs t 1.10 per maand; l 3.30 per kwartaal
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
DEN HELDER
Lood.sgra.cht 69
Telefoon 2383
SCHAGEN
Muienstraat 52
Telefoon 459
GELDZUIVERIMG INGRIJPENDE OPERATIE
De minister heeft ge-
sproken en wel zelden
zal in ons land een rede, al
thans een van den minister
van financiën, met zooveel be
langstelling en spanning tege
moet zijn gezien, als dezen
keer.
Er zijn-wel uitvoeriger rede
voeringen voor de radio ge
houden, over minder ingrij
pende kwesties, dan dit maal
en ook dat is een verdienste
van minister Lieftinck. Hij
heeft helderen duidelijk ge
sproken over een ingewikkeld
onderwerp, waarvan lang nog
niet alles iedereen duidelijk
kan zijn. Het betreft hier nu
eenmaal een ingewikkelde
zaak.
Wij hebben, op verzoek van
het departement van financiën
deze rede volledig opgenomen.
Voor het gemak en om haar
overzichtelijker te doen lezen,
hebben wij haar in vier stuk
ken ..geknipt" en van afzon
derlijke koppen, de betreffen
de hoofdpunten rakend, voor
zien. Voor de goede orde wij
zen wij daarop. Het is wen-
schelijk, dat men ze in de aan
gegeven rangschikking leest,
dan heeft men de volledige
tekst in de juiste volgorde.
De algemeene indruk van de
rede is in den hoofdkopver
meld: de geldzuiverina is een
ivnriipende operatie, die niet
alleen beooat, den zwarten
handel te treffen, maar ook de
algemeene economische sanee
ring van het land te bevorde
ren
En dan vunt I: In zfin inlei
ding vertelt de minister een
en ander over de reden van
het lange vitblüven van het
nieuwe vaviergeld. De Engel-
sche fabrieken hebben twee
maanden uitsluitend voor ons
land gewerkt!
Punt II: Woensdag 26 Sep-
tem her is de ..dies of.er", waar
lijk de „zwarte dag" voor den
zwarten handel en tegelük de
dag die een moeilijke periode
voor de fatsoenlijke Nederlan
ders inluidt. Alle vaviergeld.
alle bank- en muntbiljetten en
alle zilverbons, verliezen dan
hun geldigheid. Alle tegoeden
bij de banken worden geblok
keerd. Er is eenigen tijd geen
contant geld in omloop. Men
krijgt tien gulden nieuw geld
per persoon voor normale
huishoudelijke uitgaven in de
eerste dagen na 26 September,
de zoo kort mogelijke periode,
dat er overigens nog geen
nieuw contant geld in omlooo
zal zijn. De loonbetaling wordt
opgeschort tot de eerste dagen
van October, na 26 Setpember
zal nieuw geld geleidelijk en
naar behoefte beschikbaar ko
men. In de officieele inleve-
ringsweek mag men nog maar
maximaal driehonderd gulden
inleveren. Dit beteekent dus,
dat men dient te zorgen, dat
men voor 26 September niet
meer dan driehonderd gulden
oud geld in huis heeft, liever
nog minder, want hoe meer
vóór de officieele inleverings-
week is ingeleverd, hoe beter
het voor alles is.
Punt III: Geldzuivering is
ook noodig om de algemeene
economische saneering te be-
vordereh. De minister noemde
drie punten van belang op:
het gaat om de bepaling van
den geldsomloop, om de liqui
de vermogenspositie op te ne
men. en om het toegenomen
geldbezit te controleeren.
Daartoe wordt o.a. het bank
geheim opgeheven!
Punt IV: De Staat trekt een
deel van de koopkracht tot
zich, door middel van zware
belastingen en leeningen, o.a.
in den vorm van heffingen in
eens. De besteding van het ge
accumuleerde geldbezit zal
verdragend worden gecontro
leerd. Alles met het doel, de
economische ontwikkeling in
economisch en sociaal verant
woorde banen te leiden.
Terecht ontveinst de minis
ter zich niet, dat deze ingrij
pende maatregelen, die in on
derdeden nog nader zullen
worden toegelicht, ook aan
vele goedwillende Nederlan
ders moeilijkheden zullen be
zorgen. Maar: nu gaat het er
om, of het ons Nederlanders
ernst is met het voornemen, om
in overeenstemming met zoo
veel schoone woorden en fra
sen en beloften de vaderland-
sche zaak in opbouwenden zin
te dienen! Nu geen gekanker
en kleinzielige critiek meer.
Er is geroepen, neen ge-
scheeuwd om maatregelen van
geldzuivering. Wie weet, hoe
veel menschen er klaar staan
met te zeggen, dat zij het be
ter zus of zoo hadden gedaan.
Maar daar gaat het nu niet
meer om. Nu moet men de Re
geering steunen in haar ern
stig pogen, om deze ingewik
kelde en moeilijke zaak tot een
goed einde te brenaen, in het
belang van het volk en het
vaderland. Critiek op alles en
iedereen is er thans genoeg
geioeest. Er wordt nu orde ge
schapen in d<>n vaderlandschen
chaos. Nu alle hand aan den
ploeg en ieder tot medewer
ken en tot het brengen van of
fers bereid, ook door het dra
gen van onaangename lasten.
Er is de laatste weken ontzet
tend veel geschreven en ge
praat. gekankerd en gezeurd,
dikwijls ook over kleinighe
den. Het wordt hoog tijd, de
groote lijn te zien en aan den
gang te gaan. Nederland stelt
het volk zijn eisch: ieder doe
ziin plicht, niet alleen particu
lier. maar ook in de groote en
kleine gemeenschappen, op
alle bestuursposten, in alle
kringen van ons land. De-nieu
we aera is ingeluid. Nil GA AT
HET EROM.' OF WIJ WIL-
T.EAf!
In de inleiding van zijn rede
heeft de Minister het volgende
gezegd:
Landgenooten,
Tot de maatregelen, die voor
het herstel van ons land onver
mijdelijk zijn, behoort de door u
allen reeds lang verwachte en
door de regeering zeer gewensch-
te geldverwisselinig. Het vooruit
zicht daarvan heeft bij velen,
wier medewerking voor den we
deropbouw van ons land onmis
baar is, een min of meer afwach
tende houding teweeg gebracht,
die het herstel van ons land be
paald niet kan velen. De geld-
overvloed heeft op de arbeids-
lUst niet bevorderend gewerkt,
terwijl arbeid, en de noodige
hulpmiddelen daartoe, de eerste
voorwaarden zijn voor den we
deropbouw. De zwarte handelaar
met een portefeuille vol bank
papier is nog steeds niet geheel
van het tooneel verdwenen. Dat
deze zaak de regeering in hooge
mate ter harte ging, moge blijken
uit het feit, dat in den loop van-
de afgeloopen weken reeds een
aantal maatregelen op het gebied
van het geldwezen werd geno
men, zooals de inlevering van de
f 100.- biljetten, de registratie
van alle bedrijfstransacties van
juweliers en een aantal andere
bepalingen. Wat tot dusverre is
geschied, kan echter slechts als
voorbereidend werk gelden. De
volledige geldvernieuwing kan
nog niet ter hand genomen wor
den, omdat zooals u thans wel
allen weet het nieuwe papier
geld nog niet gereed was.
Van het eerste moment af, dat ik
op het departement van financiën,
kwam, heb ik er achter heen geze
ten om de afleverin-g van het door
mijn voorganger dr. Huysmans, die
de eer verdient den grondslag te
hebben gelegd, waarop ik kon voort
bouwen, om de aflevering' dus
van het door dr. Huysmans ten dee-
le in Engeland', ten deele in Neder
land bestelde papiergeld zooveel
mogelijk te versnellen. Ik ben er
herhaaldelijk voor naar Engeland
gegaan en ik ben er in geslaagd
dank zij dé hulp van de Bank of
England1, bij de Engelsche crukkers
van bankpapier, die groote orders
uit verschillende landen hadden loo-
pen, voor onze bestelling voorrang
te verkrijgen. De laatste twee maan
den werkten de betrokken Engelsche
fabrieken practisch uitsluitend voor
ons. De grootste moeilijkheid', die
aan de vervulling van onzen wenscfc
naar grooter snelheid in den weg'
stond, lag in een gemis aan ge
schoold personeel. Het drukken van
papiergeld dit zal ieder, die met
de grafische vakken vertrouwd is,
bekend zijn is een uiterst zorg
vuldig werk. Elk biljet moet afzon
derlijk worden gecontroleerd en u
zult verrast zijn te hoore'n, dat ge
middeld van elke honderd biljetten
er nfet minder dan vier moeten
Worden afgekeurd.
De productie in Nederland, waar
ook een belangrijke order werd ge
plaatst, werd geremd d'oor de be
perkte capaciteit van de papierfa
briek die de voorde biljetten be-
noodigd'e speciale papiersoort moest
leveren.
Gedurende de laatste weken kwa
men de geplaatste bestellingen los.
Wij hadden de moeilijke vraag te
beantwoorden, of de hoeveelheid,
die wij aan het eind van deze maand
ter beschikking' zullen hebben, vol
doende kon worden geacht om de
inwisseling van het resteerende geld!
te doen plaats vinden. Ik meen
thans dat de stap vandaag over
veertien dagen verantwoord' is; he
denavond is in verband daarmede de
Beschikking Geldzuivering 1945 in
het Staatsblad verschenen.
Uit het feit van deze aankondi
ging blijkt, dat de reg'eering met de
•geldzuivering niet als een verras
sing, als een donderslag uit helde
ren hemel wil komen. Dit biedt, van
het standpunt van de regeering uit
gezien, het voordeel, dat de ingTij-
pende operatie, die wij gaan toepas
sen beter kan worden voorbereid! en
toegelicht. Het voordeel voor u al
len is, dat ge tijdig rekening kunt
houden het hetgeen er van u zal
worden verlangd en dat de maat
regel aanzienlijk vlotter zal kunnen
verloopen dan wanneer u zooals
bij de inlevering' der honderd gul
den biljetten het geval was zoudt
worden verrast.
Ik stel mij voor u thans allereerst
een indruk te geven van hetgeen er
zal geschieden, om daarna bij de be
doeling, die de operatie heeft, nog
een oogenblik stil te staan. Met
technische details zal ik mij in dit
verband zoo weinig mogelijk op
houden. De pers zal u daaromtrent
in d'e komende dag'en stellig uitvoe
rig op de hoogte brengen.
DE MAN DIE ZICH ZELF ZOO GRAAG HOORDE en er zoo
graag „zelf bij was", Max Blokzijl, is er nu gloeiend bij. Hij
heeft er zich in den oorlog leelijk ingepraat, zei de procureur
fiscaal in zijn requisoir voor het Bijzonder Gerechtshof. Is
dit de man, die zoo zelfbewust en grenzeloos hoogmoedig het
hoogste woord voerde voor de radio en jarenlang het Neder-
landsche volk heeft trachten te vergiftigen? Hij staat er nu
bij, of hij zijn laatste oortje versnoept heeft, deze onge
kroonde koning van de persreorganisatie, die nu bijna het
medelijden zou opwekken, maar weinig medegevoel betoond
heeft met carriëres, die door zijn toedoen gebroken zijn!
