NIEUW
BRITTEN LANDEN BIJ BATAVIA
Soekarno heeft geen vat
Ook Nederlandsche matrozen
deel
nemen
MAANDAG 1 OCTOBER 1945
BUREAUX
De Katholieke Missie
in Japan
NIEUWE CONFERENTIE
Om uit1 de impasse te
komen
NATIONALISATIE
AANSPORING TOT
SPAREN
SPOORWEGRAMP IN
ENGELAND
NOOD-
GEMEENTERAAD
Proclamatie van Mountbatten
STAKING Bij DE
DRAKA OPGEHEVEN
Sterke verschuiving
naar links
op Indonesische bevolking
NOORDHOLLANDSCH
41e JAARGANG NUMMER 18744
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
HOORN
Draafsingel 59
Telefoon 4712
DEN HELDER
Buitan God it 't nergens veilig VondelES I S H Telelol^mx 69
DAGBLAD
Telefoon 2383
SCHAGEN
Abonnementsprijs f 1.10 per maand; f 3.30 per kwartaal Wè-éP WA Molenstraat 52
Telefoon 459
De landingsstrijdkrachten, die
heden ontscheept zijn maakten
deel uit van de 23ste Indische di
visie, die Batavia en Soerabaja
zal bezetten. Deze troepen zullen
worden gevolgd door de 26e In
dische divisie, die van Britsch-
Indië zich onderweg bevindt om
Medan en Padang op Sumatra
te bezetten.
Een militair bestuur zal wor
den ingericht in die vier centra
door de Nederlandsche burger
lijke missie (Nica).
Generaal Christison heeft ver
der verklaard: „Ik houd alle Ne
derlandsche troepen tegen tot we
ons goed en wel gevestigd heb
ben". Hij voegde hieraan toe:
„Wij zullen hun alle aangelegen
heden van binnenlandsche vei
ligheid overdragen en zullen het
gebruik van de interne verbin
dingen vermijden". Voorts zeide
hij: „Ik mag niet verder het bin
nenland in gaan, zelfs niet in het
belang der menschelijkheid.
Van de gewapende Indonesische
strijdkrachten worden noch de „Hei
hos" recruten door de Japanners ge
oefend voor de handhaving van de
hinnenlancsche veiligheid, r.och de
„Soekarillas", vrijwilligers voor de
„nationale beweging''' ontwapend'.
Hun wordt ook toegestaan, hun na
tionale vlag uit te steken.
Van Java uit zullen de troepen
van generaal Christison zich in Oos
telijke richting verspreiden door den
Indischen Archipel om de verschil
lende g»bieden van de Auntraliërs
over te nemen.
Lord Mountbatten heeft een pro
clamatie uitgevaardigd aan de bevol
king van Nederlandsch-Indië, waarin
hij zegt, dat troepen van het south
east Asia command zijn aangekomen
om de Japansche overgave namens
de vereenigde volken in ontvangst te
nemen en om het recht en de orde
te handhaven tot het oogenblik,
waarop de wottige regeering van Ne
derlandsch-Indië weer in functie
treedt.
De Japanneezen zullen aansprake
lijk blijven voor het handhaven van
recht en orde in alle deelen van Java
totdat deze door geallieerde strijd
krachten zullen zijn bezet.
De proclamatie zegt verder, dat
de Nederlandsch-Indische wetten,
waarmede de bevolking vertrouwd' is,
zullen worden toegepast door ambte
naren van de Nica, slechts onderge
schikt aan nadere bevelen, die Mount,
baten wellicht genoodzaakt zal zijn
te geven.
Toen de correspondent van Reuter
Soekarno ontmoette, twee uur nadat
dë geallieerde bezettingsmacht be
gonnen was Batavia over te nemen
stond deze op het punt een dringen
de bespreking te houden met een mi
nister van buitenlandsche zaken van
zijn kabinet. Hij zeide: ,,De Indone
sische beweging is voornamelijk een
beweging voor vrijheid, die op vol
komen democratischen grondslag ge
leid wordt en die alle partijen omval.
Er bestaat een anti-Britsch gevoel op
Java. De Indonesiërs vechten tegen
voortzetting van de Nederlandsche
koloniale politiek van uitbuiting van
Indonesië."
Soekarno sprak zijn groote ver
trouwen uit in de eerlijkheid en het
goede oorceel van de vereenigde vol
ken, en hij hoopte dat zij de Neder
landsche regeering het pad der wijs
heid zouden doen inslaan. Hij gaf
vrijuit toe dat de Japanneezen op het
oogenblik aan dë macht waren, maar
alle diensten waren bezet door zijn
volgelingen.
Later werd nogbericht, dat een
detachement van meer dan 100 Ne
derlandsche matrozen van den krui
ser „Tromp" heeft deelgenomen aan
de geallieerde landing bij Batavia. Zij
hebben zich gevestigd in de leege ka
zernes van het krijgsgevangenenkamp
in Batavia, waar zij de wachtdien
sten overnamen.
f^E Nederlandsche ambassade te
Lenden heeft verklaard, dat
Soekarno en zijn volgelingen op
Java niet een spontane nationa
listische regeering vertegenwoor
digen, maar integendeel een Ja
pansche marionetten-regeering is
van een totalitair karakter, af
hankelijk van de Japansche mi
litaire organisatie. Zij zijn gewa
pend en op alle mogelijke manie
ren gesteund door de Japanners.
'Scekarno heeft van den vijand
een hcoge onderscheiding ont
vangen. Met zijn toestemming is
zijn Indonesische republiek tien
dagen na de Japansche overgave
uitgeroepen, terwijl de Japansche
strijdkrachten het eiland nog
controleeren. De radicale Indo
nesische nationalisten in Neder
land toonen zich volkomen bereid
cm met de Nederlandsche regee
ring samen to werken bij het be
ramen en uitvoeren van de voor
gestelde constitutioneele hervor
mingen op de basis van de ver
klaring van Koningin Wilhelmi-
na van 6 December 1942.
Kolonel Raden Hadji Kadir
Widjojoadmodjo, die als speciaal
adviseur aan den staf van admi
raal Paterson is toegevoegd, heeft
verklaard, dat Soekarno's Indo
nesisch nationalisme geen vat
zal hebben op ontwikkelde, noch
op onontwikkelde Indonesiërs.
Drie jaren bezetting hebben de
zienswijze der Indonesiërs radi
caler gewijzigd dan twintig jaar
En toch weer niet!
De Eenfteidsvakcentrale deelt het
volgende mede:
Het conflict bij de Draka te Am
sterdam is in een r.ieuw stadium ge
treden. Op de vergadering met alle
personeelsleden van de Draka is be
sloten de staking, welke was ont
staan door oe tewerkstelling' van een
50-tal NSB-sters in het bedrijf, met
ingang van Maandag 1 October voor-
loopig op te heffen.
Volgens bericht van hedenmorgen-
duurt de staking echter voort.
vrede. Het Japansche terreur-
regime heeft diepen indruk ge
maakt op de stedenbevolking, bij
wie de meening postvatte, dat
zulks de eenige manier was om
iets gedaan te krijgen. Dit ligt ten
grondslag aan Soekarno's dictato
riale republiek. Ik ben er zeker
van, dat de vier sultanaten en
vorstendommen in Midden-Java,
die nog steeds het centrum der
Javaansche cultuur zijn, iemand
als Soekarno nimmer als leider
zullen aanvaarden. Dit beteekent
niet, dat er in andere gewesten,
die ik zoo juist bezocht, geen
groeiend verlangen bestaat naar
zelfbestuur.
Soekarno is een befaamd leider
van de extreme nationalistische
Indonesiërs. Hij is o.a. wegens
revolutionair optreden tot gevan
genisstraf veroordeeld.
In 1942 verhuisde hij naar Pa
dang op Sumatra en juist voor
den val' van Bandoeng verzocht
hij het gouvernement, hem uit
Padang weg te halen, daar hij
Japansche repressailles vreesde.
Maar dit was toen al niet meer
mogelijk. In den ochtend van 17
Maart 1942 werd Soekarno ge
wekt door het geluid van moto
ren. Hij sprong uit bed en snelde
naar buiten, waar hij Japansche
vrachtauto's aantrof, die naar
Padang gingen. De Japanners
zonden hem naar Fort de Koek
70 mijl van Padang voor een
bezoek aam den commandant van
Volgens berichten uit Tokio
heeft de Japansche eerste minis
ter 15 Katholieke missionarissen
ontboden, die tijdens den oorlog
in Japan gebleven zijn. Hij heeft
hun bedankt voor het verrichtte
werk en hen uitgenoodigd hun
taak voert te zetten.
In een redevoering te Nijmegen
heeft minister Drees gezegd, dat
het tegenwoordige kabinet, dat
voortreffelijk samenwerkt, naar
nationalisatie van de kolenmij
nen en naar nationalisatie van de
Nederlandsche Bank zal streven.
Op den grondslag van het natio
nale zal het de internationale
samenwerking beoogen.
de Japansche eenheden. Hij bleef
vier maanden voor de Japanners
werken en werd toen naar Java
gezonden, In Juli 1942 arriveerde
hij te Batavia. In een radiouit
zending in het Engelsch op 10
Juli 1942 uit Batavia en Tokio
werd gemeld, dat de bekende In
donesische leider Soekarno en zijn
echtgenoote dien dag in Batavia
waren aangekomen. Kort daarop
werd het uit onderschepte radio
berichten duidelijk, dat Soekarno
een werktuig in Japansche han
den was geworden. Radiouitzen
dingen doen hem kennen als
iemand die een felle haat koes
tert tegen alle geallieerde landen
en een diepe bewondering voor
de Japanners en den Japanschen
geest.
„Het sparen is een groote
deugd, die wij allen weer met
ernst moeten gaan beoefenen",
aldus heeft minister Lieftihck in
zijn jongste radiotoespraak ver
klaard. In verband hiermede
wijst het ministerie van finan
ciën er zeer nadrukkelijk op, dat
contanten, in nieuw geld, welke
men van nu af aan naar een
bank of spaarbank brengt, en in
het algemeen alle contante gel
den, die na 26 September op een
of andere rekening worden ge
stort, volkomen buiten de blok-
keeringsmaatregelen vallen. Over
hetgeen men voortaan b.v. uit
loon of salaris overspaart en aan
het bankwezen toevertrouwd, zal
men dus steeds de vrije beschik
king hebben.
OP de lijn LondenPerth is een
spoorwegongeluk gebeurd, het
ernstigste, dat sedert tien jaar in
Engeland is geschied. De over
volle sneltrein is gisterennacht
nabij Bournes ontspoord, 40 km
van Londen. Tot nog toe zqn 28
dcoden geteld, doch vele verkool
de lijken liggen nog onder den
eersten wagon; men verwacht
hier nog 40 dooden te zullen
vinden.
/OOR de verkiezing van de tijc'e-
V lijke gemeenteraden, die 22 Oc
tober moeten hebben plaats gehad,
zijn de colleges van de kiesmannen
nu over het algemeen door den Com
missaris van de Koningin benoemd.
Deze heeft zich daarbij van advies
laten dienen over ce aanbevelingen,
welke de burgëmeesters hem hebben
doen toekomen, nadat zij zich om
trent die aanbeveling hadden laten
adviseeren door een commissie van
vertrouwensmannen; wanneer deze
commissie haar acvles met eenstem
migheid had uitgebracht, was het
voor den burgemeester bindënc.'. Dit
vermindert de verantwoordelijkheid'
voor den burgemeester, in gevallen
dat zulk een eenstemmig advies niet
temin met zou voldoen aan het wet
telijk vereischte, dat er naar ge
streefd moest worden, de voornaam
ste geestelijke en maatschappelijke
stroomingën in de gemeente in het
kiescollege te doen vertegenwoordi
gen.
Het beginsel van de evenredige
vertegenwoordiging wordt aldus, ook
voor den gemeenteraad, gehandhaafd
Overigens kon, volgens het Konink
lijk Besluit der Lor.aensche Regee
ring van 31 Juli 1944, van ce begin
selen der kieswet worden afgeweken,
hetgeen uiteraard reeds eeniger mate
het geval was, door de wijze van.
verkiezing, welke de nood ons op
drong.
TWEE maanden na het optreden varj
het nieuwe kabinet is een uitvoe
ringsbeschikking van minister Beel
afgekondigd, waarbij echter een af
wijking' is ingevoerd, die zeer ingrij
pend mag heeten en eerst bij besluit
van 14 September j.l. is aan de ge
volgen van die afwijking „gestalte"
gegeven.
Wij bedoelen de bepaling, dat niet'
meer met het lij stenstelsel wordt ge
werkt maar met het personenstelsel.
Blijkbaar voelde de minister zich aan
zijn opvatting' van-het personalistisch
socialisme verplicht, om, zooals het
in het Besluit heet, „de vrijheid van
persoonlijke keuze van den kiezer te
vergrooten in dier voege dat zijn
stem in het algemeen uitsluitend ten
goede komt aan de door hem aange
wezen candidaten, in ce door hem
aangegeven volgorde van voorkeur."
Het eigenaardige is, dat steeds te
rugkomt de herinnering aan den
grondwettelijken eisch, dat de ver
kiezing moet geschieden op den.
grondslag der evenredige vertegen
woordiging. Het personenstelsel zou
men dan als een correctie op die E.V,
moeten zien, althans op de mogelijk
heid' van excessen, welke zeker be
staat.
MAAR aan den anderen kant' be
staat toch reden voor de vraag,
of, vooral bij n zoo klein aantal stem
men, gelijk nu wo^dt uitgebracht
steeds slechts driemaal zooveel als dë
raad lenen telt dit „personalisti
sche" stelsel niet een gevaar voor het
redelijk doorvoeren van die E.V,
meebrengt.
Immers, de E.V. dringt vanzelfspre
kend bepaalde groepen, hetzij van
geestelijken, hetzij van maatschappe-
lijken aard, bij elkaar. Wil die E.V.
nu tot haar recht komen en niet tot
een aanfluiting worden, dan moet
vanzelfsprekend de persoonlijke ver
antwoordelijkheid' van den kiezer
(dat is in dit geval: dë kiesman)
voor een belangrijk deel opgaan in
het groepsbelang', dat de basis der
E.V. is.
Voorzeker bestaat het gevaar, dat
een verkeerde opvatting van perso
nalisme de persoonlijke verantwoor
delijkheid tegenover de E.V. zou
fnuiken. De met dë beste bedoelingen
toegelaten grootere persoonlijke vrij
heid zou tot een persoonlijke onver
antwoordelijkheid ontaarden.
Wij hopen het natuurlijk niet. maar
vonden de zaak van genoeg belang,
er even de aandacht op te vestigen.
Daargelaten dan dë vraag, of het
eigenlijk wel„sportief" is, een
toch al voor velen moeilijk te aan
vaarden noodmaatregel, gelijk deze
raadsverkiezing is, te belasten met
een politiek experiment, dat een veel
omstreden probleem tot practisch
behandeling forceert..,.
pHITSCHE en Britsch-Indische troepen zijn Zaterdagochtend te
D
Batavia aan land gegaan, aldus wordt officieel te Singapore
meegedeeld. De bezettingsstrijdkrachten staan onder bevel van Sir
Philip Christison, die Vrijdag benoemd werd tot geallieerd bevel
hebber in Indonesië. De landingen bebben vier dagen voor den
vastgestelden termijn plaats in verband met de onrust op Java.
Generaal Christison, die morgen in Batavia arriveert, heeft, vol
gens Reuter, verklaard, dat het eenige doel van de bezetting is de
krijgsgevangenen te bevrijden en de Japanners te ontwapenen De
Britsche en Indische troepen zullen zich niet met de interne poli
tiek bemoeien. De Indonesische regeering zal niet verdreven worden
en zal het bewind blijven voeren in de gebieden buiten de Britsche
bezettingszones. Er zullen geen Nederlandsche troepen aan de lan
dingen deelnemen, daar de Indonesiërs hebben verklaard dat zij
zich in dit geval tegen de landingen zouden verzetten. De bevelheb
ber is ook voornemens de Nederlandsche vertegenwoordigers en de
Indonesische leiders aan een rondetafelconferentie samen te bren
gen, hetgeen de Nederlanders tot dusver geweigerd hadclen
fVE conferentie van Londen is
mislukt en gaat uiteen. En
toch is men nog niet tot het be-
rcepide slotcommuniqué geko
men. Volgens een bericht, gege
ven door de Daily Express, over
weegt Whitehall n.I. de mogelijk
heid van een conferentie van de
Big Three, teneinde een uitweg
te vinden nit de impasse, waarop
de Lcndensche conferentie uit-
gelcopen is.
Een ander voorstel oppert het
houden van een conferentie van
vijf, waarin de Gaulle Frankrijk
zou vertegenwoordigen en Tsjang
Kai Sjek China. Men is van oor
deel, dat alleen een bespreking
der regeeringshoofden nog in
staat is het struikelblok uit den
weg te ruimen. Zoodra de minis
ters van buitenlandsche zaken
in hun hoofdsteden zullen teru^-
keeren, zullen de vijf betrokken
regeeringen het voorstel bestu-
deeren, aldus de „Daily Express".
Op 1 October begint in Frank
rijk de campagne voor de alge-
meene verkiezingen. Ze zal drie
weken duren. Op 30 September
zijn de Franschen in 1380 dis
tricten opnieuw naar de stembus
getogen ter herstemming in de
departementale verkiezingen.
De herstemmingen in de de
partementale verkiezingen gaven
het volgende beeld: communis
ten 200, socialisten Sfio 382, de-
mocratisch-soeialistische Unie en
beweging voor nationale bevrij
ding #2, onafhankelijke socialis
ten 44, republikeinsch-socialis-
ten 5, radicaal-socialisten 232,
linksch-onafhankelijken 12, re-
publikeinsche volksbeweging 79,
onafhankelijk-radicalen 32,
linksch-republikeinen en demo
cratische bond 44, republikein-
sche federatie en republikeinsch-
democratische unie 59, rechtsche
en republikeinsche onafhanke-
lijken 46, Fransche verzetsbewe
ging 20.