NIEUW
CRITIEK
op het noodparlement
Inqriipende maatreqelen
EERSTE NEDERLANDSCHE
TROEPEN naar Duitschland
Ook B evin stelt Rusland
verantwoordelij k
in de Nederlandsche Bank
WOENSDAG 10 OCTOBER 1945
BUREAUX
R. K. STAATSPARTIJ
Vernieuwing in de leiding
NIEUWE KARDINALEN
GENERAAL
WINKELMAN
LAVAL TER DOOD
VEROORDEELD
DE WIERINGERMEER
De Poolsch-Duitsche
grens
(2aalste nieuws
HET INDISCHE
PROBLEEM
DE GELDKAART
JAPAN
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
41e JAARGANG NUMMER 18752
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Buiten God ia 'l nergens veilig Vondel)<--
Abonnementsprijs t 1.10 per maand: t 3.30 per Icwartael
Telefoon 4330
HOORN
Draafsingel 59
Telefoon 4712
DEN HELDER
Loudsgracht 69
Telefoon 2383
SCHAGEN
Muienstraat 52
Telefoon 459
DEZER DAGEN kwam het nieu
we voorloopige partijbestuur
der R. K. Staatspartij bijeen te
Utrecht. De wnd. voorzitter mr.
P. I. Witteman, herdacht de
oud-voorzitters Goseling en Ver
schuur, die slachtoffer werden
van de bezetting, terwille van
hét werk, dat zij in het kader der
R. K. Staatspartij voor het va
derland verrichtten. Mr. Witte
man bracht vervolgens verslag uit
over hetgeen tijdens de bezetting
en na de bevrijding was verricht.
De hoofdlijn van het gevoerde
beleid was: het bewaren der een
heid van alle katholieken op
staatkundig terrein. En daar
naast de deuren wijd open zetten
voor nieuwe menschen en nieuwe
gedachten. Na bespreking werd
het gevoerde beleid goedgekeurd.
In behandeling kwam Het verslag
van het D.B. over de verhouding tot
de N.V.B. en oyer het gevoerde ge
sprek met eenige leden van het be
stuur der N.V.B. De partijleiding
acht nauwer contact en breedere sa
menwerking met de andere staat
kundige groepeeringen gewenscht en
noodzakelijk. De wijze waarop de
N.V.B. zich dit dacht te verwezenlij
ken bij de a.s. verkiezingen, lijkt het
D.B. niet aanvaardbaar: „Zoodra de
N.V.B. als partij zou gaan optreden
spreekt het vanzelf, dat het lid
maatschap van de R.K.S.P. met het
lidmaatschap der N.V.B. niet meer
te vereenigen is. Onzerzijds moet
vaststaan, dat leden der N.V.B., die
tevens lid der R.K.S.P. willen zijn
en blijven, zich electoraal volkomen,
spontaan en open achter onze partij
plaatsen."
Tot leden van het voorloopig D.B.
werden gekozen de heeren mr. dr.
P. J. Witteman (tevens als voorloo
pig voorzitter), A. C. de Bruyn te
Utrecht, prof. dr. J. van den Brink
te Laren. mr. B. Drlon te Breda,
prof. dr. J. de Quay te Beers, prof.
mr. C. Romme te Overveen, mag. dr.
S. Stokman te Utrecht, mr. Frans
Teulings te Vught er; ir. Dewez te
Roermond.
De vergadering van den meuwen
partijraad', waar cfe aanwijzing van
een definitiever; voorzitter en een
definitief dagelij kscft bestuur zal
plaats vinden, zal gehouden worden
op Zaterdag 22 December a.s. te
Utrecht. Een voorloopige agenda
werd opgemaakt. Deze zal definitief
worden opgesteld' in de eerstvolgen
de vergadering var; het partijbestuur
te houden op Zaterdag' 24 November
a.s. Voor dien datum moeten de
nieuw te vormen kringvergaderin
gen bijeen komen voor de verkiezing
van de kringbesturen. de definitieve
kringvoorzitters en afgevaardigden
naar den partijraad.
Om dit te bereiken moeten de af-
deelingen voor 1 November a.s. in
zoo g'root mogelijk aantal weer in
werking zijn getreden.
HET ONTWERP inzake de
Voorloopige Staten-Generaal
heeft Dinsdagmiddag, toen de Ka
mer met de behandeling begon,
veel critiek te verduren gehad,
inzonderheid van de heeren
Schouten (A.R.) en Tilaaus (C.H.)
De eerste achtte het vooral on
juist, dat hier het staatsnoodrecht
is toegepast. De toestand is con
stitutioneel ongehoord en komt
in geen enkel ander land voor,
waarop er uit de Kamer geroepen
werd: zeer juist. De heer v. d.
Goes van Naters (Socialist), die
het wetsontwerp verdedigde en
er een versterking van de demo
cratie in zag, gaf het ongehoorde
van den toestand toe, maar zei,
dat de Regeering er geen schuld
aan had.
De heer Schouten verweet de Re
geering overigens, dat zij nog niets
ged'aan heeft voor het herstel van
de rechtstaat. Allerlei willekeur
treedt op. Deze spreker critiseerde
voorts het standpunt van de Regee
ring inzake d'e verkiezingen. Het
gaat haar niet aan. of de bevolking
politiek daartoe rijp is. (Zoo alge
meen als de heer Schouten het hier
stelt, kunnen wij hem niet volgen.
De moeilijkheid is natuurlijk, d'at de
Regeering zich zelf in de verleiding
brengt, de politieke rijpheid te veel
van haar visie uit te beoord'eelen!)
De heer Schouten riep de Regeering
op. recht en wet na te leven; zoo
lang zij dit niet doet, kan de partij
van spr. haar niet volger;. (Dit be
vestigt d'us, dat de A.R. openlijk in
de ^positie zijn).
De heer Tilanus achtte veel wille
keur aanwezig' bij de aanwijzing
van de kiesmannen voor de r;oodge-
meenteraden. Er zijn soms vrije lijs
ten. waar de N.V.B. achter zit. Daar
gebeuren dingen achter de scher
men, die niet juist zijn. Spr. criti
seerde ook d'e uitgebreide samen
stelling var; den Regeermgsvoorlich-
tingsdienst (die inderdaad veel geld
schijnt te kosten). De Christ.-Hist,
fractie schijnt nog' te aarzelen, of zij
haar stem aan het wetsontwerp zal
geven.
De heer dr. Deckers trad als
woordvoerder van de Kath. fractie
op. Hij zag onrust aanwezig in het
volk. ,,dat zich onvoldoende be
schermd acht". Het ziet in het re-
geeringsbeleld een voortzetting van
Duitsche methodes! De onderdrukker
is verslagen, maar van de waarach
tige, burgerlijke vrijheid is er pas
sprake als het parlement alle be
voegdheden kan hanteerer;. welke
het vroeger bezat.
Wat de verkiezingen betreft, voor
technische onmogelijkheden moet
men bukken. De Katholieke fractie
zal voor het wetsontwerp stemmen.
maar het gaat niet van harte.
De socialist v. d. Goes de Naters
bezag de verkiezingskwestie onk var.
uit het oogpunt der onmogelijkheid,
in d'e huidige omstandigheden vol-
TWEE COMPAGNIEëN B.S.-ers,thans gelegerd te Bergen aan Zee,
vertrekken heden naar de Harskamp voor een korte spoed
opleiding. Reeds over vier weken zullen zit uitgezonden worden als
bezettingstroepen voor Duitsch grondgebied. Naar wij van bevoegde
zijde vernemen ligt het in de bedoeling, dat aan hen grondgebied in
Westfalen voor bezetting wordt aangewezen.
3IJ K. B. is met ingang van
1 October 1945 aan den
generaal H. G. Winkelman,
van den generalen staf, op
perbevelhebber van Land- en
Zeemacht, eervol ontslag ver
leend uit den militairen dienst,
onder bijzondere dankbetui
ging voor de uitnemende dien
sten, door hem als opperbe
velhebber van Land- en Zee
macht in buitengewoon moei
lijke omstandigheden bewe
zen.
UIT Rome wordt gemeld door den
correspondent van d'e „Daily Te
legraph". dat het eerste consistorie
van Paus Pius XII, wiens pontificaat
in Maart 1939 begon, waarschijnlijk
gehouden zal worden tusschen emd
November er; begin December a.s.
Men verwacht, dat bij de vele
nieuwe kardinalen, Italianen in de
minderheid' zullen zijn. De volgende
bisschoppen zullen vermoedelijk op
de nominatie staan: mgr. Griff in,
aartsbisschop van Westminster, mgr.
Spellman, aartsbisschop van New-
York, mgr. de Barros Camara. aarts
bisschop van Rio d'e Janeiro en mgr.
Marmottin, aartsbisschop v. Rheims.
Er gaan hardnekkige geruchten,
dat m&T. vor; Preysing, bisschop van
Berlijn, ook tot kardinaal benoemd
zal worden.
cJcend'e voorlichting te geven. De
huidige partijen vertegenwoordigen
niet voldoende de in ons volk opge
komen stroomir;gen, meende deze
spr. Het oude parlement handhaven
tot aan d'e verkiezingen, zooals som
migen bepleiten, acht spr. niet aan
vaardbaar.
De Vrijzinnig-Democratische frac
tie bestreed' het standpunt van v de
Regeering op enkele punten. Staats
noodrecht zou het zijn geweest, de
oude mandaten te verlengen!.
Van belang achtte mr. Joekes het,
dat men in de Kamers zoo spoedig
mogelijk vertegenwoordigers krijgt
van stroomingen, welke zich nieuw
hebben ontwikkeld' en van de jon
gere generatie, die kiesgerechtigd' is
geworden na 1937.
De heer Joekes vond overigens,
dat de heer Schouten overdreef,
toen hij de Reg'eerir.-g van dictatuur
beschuldigde. Met d'e verkiezingen
moet, zoo meent d'e heer Joekes. niet
gewacht worden, tot de politieke
meeningen een rustpunt hebben ge
vonden; als daarop gewacht wordt,
zal de Regeering de verkiezingen
niet halen, meent hij!
De liberale heer Bierema waar
schuwde in verband' met de techni
sche bezwaren teg'en d'e verkiezin
gen. c'at men niet te veel moet wil
len perfectioneeren.
Verschillende snrekers hebben be
toogd. dat de zuivering zeer onbe
vredigend verloopen is. üe betrok
kenen hoorden uit de radio, dat ze
uitgestooten waren en hebben nooit
d'e motleven van die uitstooting
vernomen!
Pierre Laval is ter dood ver
oordeeld.
Laval's verdedigers zullen, zich
rechtstreeks tot de regeering rich
ten met het verzoek het over Laval
uitgesproken dooovonnis te vernie
tigen en het proces te herzien. Van
ochtend wordt Laval overgebracht
naar de gevangenis van Fresnes.
Dinsdagavond werd nabjj het
gemaal Lely te Medemblik een
der vier aldaar door Werkspoor
N.V. geplaatste groote hulpbema-
lingsinstallaties in bedrijf geno
men. Met een tweede installatie
zou dat hedenochtend het geval
zijn, terwijl een derde reeds
Maandag bij het gemaal Leemans
te Den Oever in werking is ge
steld. Elk der installaties heeft
een capaciteit van ruim 425 M3
per minuut. Binnen enkele weken
zal nog een drietal hulpbema-
lingsinstallaties gereed komen,
waardoor de droogmaling van de
Wieringermeer ten zeerste zal
worden bespoedigd. In totaal zijn
nu naar schatting reeds 1500 a,
2000 H.A. droog gevallen. Zonder
grooten tegenvaller zal omstreeks
Kerstmis de geheele polder droog
komen.
HEDENMORGEN is het eerste
vliegtuig van de tweede binnenland-
sche luchtlijn AmsterdamGroningen
—Leeuwarden (3 x oaagsch) vertrok
ken van Schiphol.
DE ENGELSCHE Minister van
Buitenlandsche Zaken, Bevin,
heeft thans voor het Lagerhuis
een verklaring afgelegd over het
afbreken van de conferentie der
vijf ministers van buitenlandsche
zaken te Londen. Hij zeide, dat
hij b|j het begin van deze con
ferentie zijn collega's een voor
stel over de te volgen procedure
had voorgelegd, waarin werd
beschreven dat alle vijf leden
aan alle besprekingen zouden
deelnemen, zelfs al betrof het de
vredesverdragen, doch dat de
bevoegdheid om beslissingen te
nemen in den raad zou worden
beperkt tot die leden, wier re
geeringen de betreffende capitu
latie-overeenkomsten hadden on
derteekend of die aangewezen
waren om deze te onderteekenen.
Byrnes was van het zelfde gevoe
len en ook Molotof had .gezegd, ö'at
hij instemde met het voorstel, indien
de beslissing slechts zou worden ge
nomen d'oor d'e delegaties welke de
reg'eeringen vertegenwoordigden, die
onderteekenaars waren van de be
treffende capitulatieovereenkomst of
die, volgens besluit van d'en raad', als
onderteekenaars waren aangewezen.
Bevin zeide. dat men practisch tot
overeenstemming was gekomen over
d'e opstelling van het verdrag met
Finland en dat aanzienlijke voort
gang was gemaakt wat betreft de
opstelling' van het verdtag met Italië.
Voorts waren besprekingen begon
nen over d'e vredesyerdragen met
Hoemenië en Bulgarije, waartoe de
Sovjet-voorstellen tot basis werden
genomen.
Na dit overzicht van d'e bereikte
resultaten zeide Bevin: „Ik was |lus
verrast toen Molotof op den morgen
van d'en 22sten September aan Byr
nes en mij verklaarde dat wij allen
d'e overeenkomst van Berlijn hadden
geschonden. en dat hij er niet mede
kor; instemmen de besprekingen over
de vredesverdragen voort te zetten
volgens d'e procedure welke wij tien
dagen lang had'den gevolgd." Molo
tof had later meedgedeeld. d'at zijn
nieuwe standpunt berustte' op in
structies van zijn regeering.
Tusschen Rusland en Polen
vinden besprekingen plaats over
een belangrijke herziening van de
nieuwe Poolsch-Duitsche grens,
zooals deze voorloopig in Yalta
en Potsdam werd vastgesteld.
„Het kwam mij en Byrnes
voor, dat het meeningsverschil
met de Sovjet-delegatie van tech-
nischen aard was, doch in wer
kelijkheid zou het kunnen blij
ken te berusten op een principi-
eele kwestie, namelijk de vraag
tot welke hoogte de Big-Three
de andere landen mogen uitslui
ten van de bespreking over za
ken, welke voor hen van het
grootste belang zijn." Hij besloot
met zijn vertrouwen uit te spre
ken, dat men met tijd, volhar
dend geduld en begrip voor el
kanders moeilijkheden, de hui
dige en eventueele verdere mee-
ningsverschiilen te boven zou
komen.
Amerika zou voorloopig een
crediet van 5 milliard dollar aan
Engeland willen verleenen. In
China zijn twee millioen oorlogs
weezen. De Centrale Regee
ring en de Communisten in China
zouden het eens zijn, Tsjang Kai
Tsjek heeft verklaard, dat spoe
dig een nationale vergadering
bijeengeroepen zal worden.
De Oostenrijksche kanselier dr.
Renner heeft verklaard, dat Oos
tenrijk voor een financieele dé-
bacle staat, indien de wet op de
valuta, door Russische tusscheh-
komst verhinderd, niet tot stand
komt. De Regeering in Grie
kenland is afgetreden. De
heer mr. Groeneveld Meyer heeft
gisterenavond in een radiorede
verklaard, dat de regeering en
kele tientallen millioenen guldens
beschikbaar stelt voor midden-
standscredieten aan zaken, die
door den oorlog te lijden hebben.
Mr. Groeneveld zinspeelde
verder op de mogelijkheid, in
1947 een groote tentoonstelling te
houden van .ons Nederlandsche
ambacht.
IN de Tweede Kamer is ook het
Indische probleem aan de orde
geweest. De heer Mr. de Wilde
(A.R.) wilde er over interpellee-
ren, maar het K. B. tot bijeenroe-
ping laat dit niet toe. De voor
zitter kon de interpellatie-aan
vrage dus niet toestaan. In de
discussie over de instelling van
het noodparlement kwam de zaak
nu en dan toch ter sprake. Zoo
drong de heer Schouten (A.R.) er
op aan, dat de Regeering de Ka
mer in de gelegenheid zou stel
len, zich uit te spreken. Ook de
heer Joekes (V.D.) deed een be
roep op de Regeering, om een
gedachtenwisselimg mogelijk te
maken, evenals de heer Biede-
raa (Lib.)
De toelooo van het publiek voor
het afhalen van nieuw geld op
de geldkaart, blijkt in sommige
gevallen zoo groot te zijn, dat de
postinrichtingen ook de volgende
week voor deze uitbetaling ge
opend zullen zijn.
Ir; het Staatsblad nr. F. 204 is af
gekondigd een Koninklijk Besluit,
waarmede de tijdens de bezetting op
zijde geschoven Bank wet. welke tot
grondslag voor de Nederlandsche
Bank strekt, in eere is hersteld ter
vervanging van de regelingen uit
den bezettingstijd, die een uitgespro
ken nationaal-socialistisch karakter
dToegen. In het desbetreffende be
sluit zijn een aantal nad'ere voorzie
ningen getroffen ten aanzien van de
positie en d'e bevoegdheden van de
Nederlandsche Bank. welke ten dee-
le als een bevestiging van de gedu
rende de laatste tien jarer; gegToeide
verhoudingen kunnen gelden en an
derzijds door de thans heerschende
omstandigheden worder; geëischt.
Als voornaamste wijzigingen in de
positie van de bank zijn een viertal
bepalingen te noemen:
De Minister van Financiën kan ter
coördinatie van de monetaire en fi
nancieele politiek van Regeering en
Nederlandsche Bank de daartoe
noodzakelijke aanwijzingen geven,
welke de directie der bank gehouden
is op te volgen.
In de tweede plaats wordt een
bankraad ingesteld, bestaande uit
den Koninklijken Commissaris der
bank als voorzitter en acht door den
Minister van Financiën te benoemen
leden uit bedrijfsleven en weten
schap. Deze raad dient den Minister
van voorlichting omtrent 's-lands
algemeene economische en financiee
le ontwikkeling en omtrent het door
de bank gevoerde beleid.
Vervolgens is de benoeming van
directeuren der bank in den vervol
ge gebonden aan een goedkeuring
van den Minister van Financiën.
Zooals bekend werden voorheen
reeds de president en de secretaris
der bank door de Kroon benoemd.
Tenslotte zal de Miniser van Fi
nanciën een commissie benoemen,
welke zal aclviseeren inzake de ver
sterking van het gemeenschapsele
ment In het statuut der bank ter be
reiking' van der; overgang van d'e
bank van particulieren in publiek
rechtelijk of seml-publiekrechtelijk
eigendom. Omtrent d'e definitieve
positie van de Nederlandsche Bank
zal uiteraard in laatste instantie
mede door de Staten-Generaal moe
ten worden beslist.
De nieuwe Japansche minister,
baron Sjidehara, heeft een acht-
punten-program bekend gemaakt,
dat den grondslag zal vormen
van het beleid van zijn kabinet
in nieuwen koers.
