NIEUW
Ook Soerabaja onder
geallieerde controle
Eerste Kamer keurt
noodparlement goed
HET
PROBLEEM
tMMA
E N
•s
pers
VRIJDAG 26 OCTOBER 1945
BUREAUX
NA VIJF JAAR
Toch troepenbewegingen
nabij Iraansche grens?
Tweede Kamer Dinsdag
bijeen
|hr. Tjarda van Starken-
borgh Steehouwer
Missiezusters in welstand
De eerste olie van overzee
Walcheren loopt droog
Geen aanbod op de
Groninger Graanbeurs
„OP DE BRUG"
R. K. Universiteit
(2aalsle
meuws
RUSLAND
VEELEISCHEND
tober 1945
October 194S
.20 Popu-
OchtendwlJ-
Gev. progr.;
Muziek bij
ziekenbezoek
ir.' Indië;
aul Robeson
Beroemce
vrouw; 15.30
luzikaal al-
Nieuws en
inister v. c.'.
20.15 Po-
Op de
ofoonmuziek
kest; 23.00
ing.
m.: 18.01
18.50 Voor
v. d. B S.
brug; 21.15
vijding door
W.P.; 2201
nk kwam
ehuize een
'aartoe het
van „Ons
bers en be
nen waren
iets gedaan
in de' af-
ongerwin-
noemden,
ijk als zoo-
n zijn be-
;ht te hou-
in samen-
Ook de
H.A. na-
eegt eenige
als bosch-
d beroep
om het
jden.
e.
rlust
ge-
erso.
Doelens
ge dagen
BERRY,
18 jaar.
/oensdag
en 9,30.
assa.
YOUNG,
M>r Ame-
isdag 2.30
Voorver-
3 14 jaar.
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
41® JAARGANG NUMMER 18768
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
HOORN
Draafsinael 59
Telefoon 4711
DEN HELDER
Buiten God U 't ntrgtnt eetlig (Vondel)
Abonnementsprijs t 1.10 per maandf J.JO par kwartaal
Loodsgracht 69
Telefoon 2383
SCHAGEN
Muienstraat 52
Telefoon 459
A LS ONMIDDELLIJK RESULTAAT van de twee dagen geleden
tusschen Soekarno en den politieken adviseur van het Engelsche
ministerie van buitenlandsche zaken, Maberley Denning, gevoerde
bespreking, geeft een verklaring namens de „Indonesische regee
ring" van ir. Soekarno uitdrukking aan de bereidheid van de Indo
nesische leiders om alle belanghebbenden te ontmoeten (to meet
any party) om de toekomst van Indonesië te bespreken. Deze beslis
sing beteekent een aanzienlijke verandering in de houding van de
Indonesische nationalisten ten aanzien van een bespreking met Neder -
landsche autoriteiten, die z(j tot dusverre hebben geweigerd te ont
moeten, behalve onder auspiciën van geallieerde autoriteiten.
DE EERSTE DAAD van de
Indonesische republikeinen,
die een eind maakt aan de
tegenwoordige impasse, was
de vergadering, die Donder
dagmiddag 16 uur Bataviatyd
plaats vond tusschen de voor
naamste republikeinen en
waar de vorm en de metho
de werden besproken van de
toenadering tot de Nederlan
ders. De voornaamste leden
hoewel niet noodzakelij
kerwijze de meerderheid
van het oppermachtig „werk
comité" zijn van meening, dat
deze besprekingen met de
Nederlanders zoo spoedig mo
gelijk moeten plaats vinden,
hoewel dit als voorbereiden
de informeele bespreking tus
schen Nederlanders, Britten
en Indonesiërs zou kunnen
geschieden.
Daze leden van het werkcomité be
seffen ook, dat het noodlg is, dat de
republlkelnsche delegatie, d'ie belast
is met het voeren van c"eze bespre
kingen, voorgezeten moet worden
óoor een republikeinsche persoonlijk,
heid, die voor da Nederlanders aan
vaardbaar la. Een van- de doelstellin
gen van de bijeenkomst te Batavia is
het bespreken van d'ewijze, waarop
dit dient te geschieden. Deze leden
realiseeren, dat Soekarno zelf voor
de Nederlanders onaanvaardbaar is,
terwijl zij er niet zeker van zijn*, of
Hatta acceptabel is, zoolang als het
Nerïerlandsche standpunt in deze
aan hen nog niet bekend is. Deze le
den var.' het werkcomité stellen voor,
dat-niet alleen een conferentie van
drie partijen met de Nederlanders en
de Britten maar ook directe bespre
kingen met de Nederlanders zouden
moeten plaats vinden buiten Java.
De keuze van de republikeinen
schijnt Singapore te zijn. Deze bij
eenkomst is ongetwijfeld bespoedigd
door de besprekingen die Soekarno
en zijn prominenten hadden met den
vertegenwoordiger van het Britsche
ministerie van buitenlandsche zaken
Dening.
TE SOERABAJA zijn gisteren de
eerste troepen zonder verzet
aan land gegaan. Et waren
geen NederlaPdsche troepen bij.
De bemanningen van de Thunder
bolt vliegtuigen die de landingen
vanuit de lucht beschermden,
meldden dat er veel rood-witte
vlaggen zichtbaar waren maar dat
er geen teekenen van verzet
waargenomen konden worden. De
landingen werden uitgevoerd door
de 49ste Britsch-Indische lnfan-
terie-brlgade, ondercommando
van brigadier-generaal A. W. S.
Mallaby O.B.E. De brigade die
Ambarawa en Magelang bezette
viel volgens de berichten een
vriendelijke ontvangst ten deel.
In. Semarang zijn alle banken door
de geallieerden overgenomen, c$e ook
het radiostation controleeren.
Inmiddels zijn berichten binnenge
komen, dat radio Bandoêng weer in
handen der natioi-alisten is.
Uit Australië komen andere gelui
den. Daar verklaarde Moechtar Loef-
thi, een der leiders van het Indone
sische nationalisme, dat de moeilijk
heden op Java het werk van de Ja
panners waren. Reed's in Augustus
deelden zij wapenen uit aan jonge
Indonesiërs en beloofden 't volk on
afhankelijkheid. Soekarno was vol
gens deze zegsman een opportunist.
De Amerikanen hebben mtusschen
gemeend dat de uitrustingen, die
volgens de ..lend and' lease" wet zijr:
geleverd niet moeten worden ge
bruikt voor politieke doeleinden. Mi
nister Byrnes liet zich tenminste in
deze geest uit. Deze meening schijnt
echter in maatregelen te zijrj over
gegaan, want aan de Nederlandsche
troepen op de Phillppijnen die ge
vormd worden uit ex-krijgsgevange
nen mogen geen Amerikaanscha wa
pens worden verstrekt, krachtens een
verbod van da regeering der V. S.
De „fadrapoera" aangekomen
TE ROTTERDAM is Woensdagmid
dag de ..Indrapoera" van de
c Rotterdamsche Xloyd voor het
eerst na vijf jaar weer den Nieuwen
Waterweg binnengevaren. Het bracht
480 repatrleerenden mee, die in Sout
hampton aan boord waren gekomen,
nadat kapitein Stobbe daar 1200 Erj-
gelsche krijgsgevangenen, die door de
Japanners gevangen werden gehou
den en m Rangoon scheep waren ge
gaan, aan wal had gezet. Behalve
deze repatrieerenden waren er ook
een 70-tal Indonesiërs aan boord,
deel uitAiakende van de bemanning
van de Sibajak.
Volgens uit Tebris ontvan
gen berichten welke door
welingelichte personen te Te
heran worden bevestigd, heb
ben er bewegingen van Sov
jet-troepen plaats in de buurt
van de Iraansche grens, al
dus Agence France Presse,
Dinsdag 30 October a.s. komt
de Tweede Kamer bijeen, in wel
ke vergadering a.m. aan de orde
komen de benoeming van drie
leden van de benoemingscom
missie voor het noodparlement
en de behandeling van het hand
vest der Vereenigde Staten.
By K.B. is aan jhr. lilt. A. W.
L. Tjarda van Starkenborgh Sta-
chouwer op zijn verzoek eervol
ontslag verleend als Gouverneur-
Generaal van Nederlandsch-Indiü
en zulks met dankbetuiging voor
do vele en gewichtige diensten,
door hem onder weergaloos moei
lijke omstandigheden aan den
lande bewezen.
Efat Provinciaal van d« Zuster»
r»rj het Arme Kindje Jezu» te Maas-
ncht heeft uit Ned. Indlë bericht
uitvan&fen, dat d» Zuster» van deze
'Ongrogati*. die hwar mi«siepo»ten
itöftsn voornamelijk op Java, allen
'«houden door den oorlog zijn g«ko~
\m, Z]j waven Ui vrouwenkampen
Pgeslotei* en hebben daar veixchilk-
alljfc,* ontberingen moeten Voorma-
De Eerste Kamer heeft Donder
dagmiddag het wetsontwerp, hou
dende regelen omtrent de voor-
loopige Staten-Generaal aange
nomen met 16 tegen 8 stemmen.
Tegen stemden de A.R. en de
C.H., Pollema, De Savornin Loh-
man en De Vos van Steenwük.
De heer Savornin-Lohmaa (c.h.)
gevoelde weinig' sympathie voor het
systeem van benoemingen. Een deel
van sprekers fractie, waaronder hij
zelf; kan het wetsontwerp niet aan
vaarden. Een ander deel zal ervoor
stemmen, al verwacht dat van de re
geering, dat zij een meer beperkte
opvatting van het staatsnoocrecht zal
gaan toepassen.
Aan politieke onrijpheid' van het
volk gelooft spr. niet. De xegeering
heeft bovendien daarmede mets te
maken.
De heer Anema (a.r.) vond, het be
ginsel van benoeming van Kamerle-
d'en in o verzoen lij ken strijd met ons
staatsrecht.
Ook voor een voorlooplge Staten-
Generaal d'ient het benoemingsstelsel
niet aanvaard te worden. Het stelsel
van benoeming hoort thuis in het na
tionaal-sociaiistisehe staatsbestel.
De heer Kraneburg (v.d.) vroeg
waarom de regeering rdet het sy
steem gekozen had, volgen* hetwelk
de Staten-Generaai zichzelf konden
zuiveren? De gevolgde methode was
ver van gelukkig. Niemand weet bo
vendien wat d'en uitgestootenen ten
laste wordt gelegd. Een dergelijke
aantasting van persoonlijkheiö', eer en
goeden naam als hier is geschied, be
hoort te worden gemotiveerd- Dit is
een eisch van recht.
De heer Janssen (r.k.) wenschte.
dat de regeerir.g een beroepsinstantie
instelc/e ten einde meer licht in de
zuivering te doen schijnen en ieder
weet op welken grond' over hem recht
wordt gedaan. De voorloopige Staten-
Generaai dienen echter niet langer m
functie te blijven dan strikt noodza
kelijk is.
De heer Reinalda (s.d.) waarschuwde
c:e regeering er voor. politieke pro
paganda te maken. Spr. dacht hierbij
aan den dienst Oog' en Oor.
Minister Schermerhorn antwoordde,
dat dit ontwerp niets ar-tfera is dan
een incident in cte parlementair© ge
schiedenis. De moeilijkheden worden:
wel zeer sterk onderschat al* men
beweert, dat er nu reeds een. volks
vertegenwoordiging krachten* dm
Grondwet zou kunnen hebben be
staan. Bij het benoemingaatelsel heb
ben voorgezeten de bedoelingen om
Te IJmuiden is aangekomen
het Engelsche as. „San Ubaldo"
ven Londen, met de eerste olie,
die per ceeachip voor de Bataaf-
sche Petroleum Maatschappij is
aangevoerd.
in beginsel ruimte te laten voor nieu
we verschijningsvormen en om de
Kroon en het kabinet buiten de aan
vullingen te laten. Oog en Oor is een
instrument, dat m dezen overgangs
tijd een nuttig doel kan hebben.
De Minister van Blnr.enlanósche
Zaken verklaarde waarom de toege
paste zuivering paste in het stelsel,
d'at de regeering gekozen had. Wat de
zuivering zelf betreft meent d'e re-
geering niet te moeten overgaan tot
het instellen vau een beroepsinstan
tie. De klachten, welke bij de regee
ring zijn ingekomen over deze zuive
ring heeft spr. ter hand gesteld! van
den voorzitter der. commissie.
HET WESTELIJK GEDEELTE van
Walcheren loopt thans droog. Et
bevinden zich echter mijnenvel
den die groot gevaar opleveren. Se
dert Zondagmiddag Is d'e dijk van het
karvaal door Walcheren aan den Wes
telijken oever tusschen Veere en
Middelburg doorbroken. Hierdoor is
een overlaat ontstaan ter breedte van
40 meter, waardoor het water zal
kunnen terugvloeien in het kanaal.
De schutsluizen te Veere zullen thans
gaan werken als spuisluizen ten be
hoeve van d'e drooglegging.
Op de Groninger graanbeurs van
Dinsdag' 23 Oct. was het aanbod' met
groot. Wegens ingrijpen van de
prijsbeheerschir-g vond* op de beurs
practisch geen handel plaats. Het
geen verhandeld' werd g'ing tegen
richtprijzen van de hand? en wel te
gen de volgende prijzen: tarwe in
de tamelijk goede monsters voor
f 17.35, terwijl voor de zaal in de
beide monsters f 18.40 werd besteed'.
Rogge, weinig getoond, bracht f 17.10
op, terwijl winter- en zomer gerst
f 17.10 en d'e zaai f 18.10 opbracht.
Witte haver was zoo goed als niet
ter beurze.
Bij het begin van de beurs
werd officieel meegedeeld dat
granen, zaden en peulvruchten
slechts verhandeld mochten wor
den op basis van de vastgestelde
richtprijzen. -Voor prima extra
geschoonde partijen mocht een
redelijke inkooplng worden be
taald, terwijl voor afwijkende
kwaliteit in verhouding iets min
der mocht worden aangelegd.
De commlssionnairs hebben slechts
een klein gedeelte der aangeboden
partijen op deze basis willen ver-
koopen, aangezien er verschillende
opvattingen gehuldigd werden be
treffende d'e uitlegging dezer voor
schriften, mede in verband met de
zaaiprijzen.
In het radiopraatje „Op de
brttg" zal de minister-presi
dent prof. ir. W. Schermer
horn hedenavond spreken
over „de liquidatie van het
Militair Gezag".
Het bestuur van d'e Sint Radboud*
stichting heeft benoemd' tot gewoon
hoogleeraar irj de faculteit der rechts
geleerdheid' aan de R.K. Universiteit
mr. C. H. J. J. M. Petit te Maastricht
voor het geven van onderwijs in het
burgerlijk recht.
KI U DE WINTER steeds dichter b\j komt, gaat hoe langer hoe meer
ieders aandacht uit naar de koleuproductle in de Nederlandsche
mijnen. Want menigeen heeft nog maar slechts een klein gedeelte
ontvangen van de in het vooruitzicht gestelde hoeveelheid kolen.
Maar ook fabrieken en bedrijven volgen met belangstelling de ont
wikkeling van de kolendelving in Limburg. Gedurende de laatste
weken is een flinke verbetering opgetreden in de hoeveelheid kolen,
die thans per dag wordt gedolven. Bedroeg gedurende de maand
Augustus de gemiddelde opbrengst 18000 ton per dag, in September
steeg dit cijfer tot meer dan 20.000 ton, terwijl reeds begin October
een productie van 32.000 ton per dag werd bereikt.
Binnenkort hoopt men een hoe
veelheid van 25.000 ton per dag te
kunnen delven, waarmede men
niet ver meer verwijderd zal zijn
van het benoodigde minimum van
26.000 ton per *5g.
Voor de Nederlandsche kolen-
voorziening beteekenen de sta
kingen in de Vereenigde Staten
een ernstige handicap. Gedurende
de periode van 1 September tot
1 Januari 1946 was aan ons land
een kwantum van 600.000 ton toe
gezegd. Van deze hoeveelheid is
tot dusverre nog slechts 150.000
ton ontvangen. Gelukkig schijnen
da stakingen In Amerika weer af
te nemen, zoodat binnenkort we
derom op aanvoer van die zijde
kan worden gerekend. Compen
satie kan niet worden verkregen
door aanvoer uit het Ruhrgebied,
daar geen wijziging kan worden
gebracht in de aan Nederland
door de geallieerden toegewezen
hoeveelheid.
Op het oogenbiik komt men In
de Nederlandsche mijnen eenige
duizenden mijnwerkers te kort.
Sedert eenlgen tijd zijn In de
WlIUm-Sophitmija de zooge
naamde „kleine NR.B.-ers" «ere-
cruteerd uit vroegere mijnwerkers
te werkgesteld, maar dit aantal is
niet groot genoeg. Tewerkstelling
van andere gedetineerde N.S.B.-
ers is niet mogelijk, daar het werk
m de mijnen niet zonder een ja
renlange geoefendheid behoorlijk
ten uitvoer kan worden gelegd.
De Duitsehers hebben zich tij
dens de bezetting door hun hou
ding en door hun optreden zoo
gefiaaat gemaakt in de mijnstreek,
dat Nederlandsche mijnwerkers
onder geen bedtng met de Duit
sehers willen werken. Dit wordt
in strijd geacht met de beroeps
eer van de Nederlandsche mijn
werkers.
Van de zijde der overheid
wordt al» laatste oplossing thans
de mogelijkheid overwogen. Po
len te laten werken, wanneer niet
voldoende inheemsche werk
krachten gevonden zouden wor
den.
In Juli j.l. stegen de individu-
eele prestaties van de steenkolen-
houwer» tot 48 procent van het
peil van 19».
In Augustus bedroegen deae 51
procent, terwijl dit percentage op
het oogenbiik tot 68 procent ia
Robert Ley, de voormalige
leider van Hitler's Arbeidsfront,
heeft heden te Neurenberg door
verhanging een einde aan zijn
leven gemaakt. Aan de uit
vinder van 't Penicillin, Alexan
der Fleming van de Londenscho
universiteit en twee van zijn
collega's van de universiteit te
Oxford, is de nobelprjjs voor
1945 gezamenlijk toegekend.
Het is onwaarschijnlijk, dat het
Britsche militaire bestuur in
Duitschland in de nabije toe
komst door een burgerlijk be
stuur vervangen zal worden.
Cor v. d. Lugt Melsert is door
den eereraad voor toonecl voor
twee jaar uitgesloten.
Naar Reuter verneemt ia een ge
heime lijst met veertig Duitache fa
brieken in de zOne van d'e Westelij
ke geallieerden, door de Russen in
gediend1. Deze fabrieken zouden
moeten dienen als onderdeel van d'e
herstelbetalingen aan Sovjet-Rus
land. De lijst zou een hoog percen
tage van de Duitsche meest vitale
industrieels bedrijven omvatten, on
der anderen d'e Rrupp- en Hermann
Goeringwerke in het Britsche bezet-
tingsgebied, twee fabrieken van d'e
I.G. Farben en drie scheepswerven.
Var; de werven wordt die van Blohra
en Voss genoemd. Meer dan de helft
van de lijst heeft betrekking op be
drijven in de Britsche zftne, voorna
melijk op die In het Ruhrgebied.
Slechts een van de belangrijkst®
fabrieken van de I.G. Farbet; ligt in
de Fransche bezettingszöne, namelijk
te Ludwichshafen.
Hoewel de overeenkomst van
Potsdam aan de Sovjet-Unie het
recht op 25 pCt. van d'e Duitsche
oorlogsindustrie ir; het Westelijk ge
bied toekent lijkt, een bespreking
tusschen de groote vier over deze
lijst onvermijdelijk. De andere ge
allieerden achten de thans gevraagde
industrieën van essentieel belang
voor het voortbestaan van Duitsch
land.
Te Ridderkerk is de eerste staalfa
briek weer begonnen met het gieten
van staatstukken voor da Rijkswa
terstaat, de Staatsmijnen, Spoorwe
gen eng. Dit beteekent een groota
stap op den weg naar Nederlands
herstel. Het afsteken van een a.g.
staal-charge van vijf ton.
Foto; Anefo/Eof-P.
opgeloopen. Men hoopt het peil
van 80 procent in sommige
mijnen is dit reeds bereikt to
kunnen benaderen.
Een probleem is ook de materi
aalvoorziening. Van groot belang
is o.a. da aanvoer van mijnhout.
Da Nederlandsche bosschèa zijn
door de Duitsehers gedurende do
oorlogsjaren dusdanig gedund,
dat een verder kappen van hout
niet verantwoord is. De geallieer
den hebben ons evenwel ir»
Duitschland 17.900 Mï geveld
hout toegewezen, alsmede een
ftO®vselh#ïd van 140.000 MS <9
«tam toegangd. Daarmede kan
voorloopt* in da Nederlandsche
behoeften worden voorzien.