NIEUW
SOERABAJA
MOEST SCHOONGEVEEGD
ing
MAANDAG 12 NOVEMBER 194?
BUREAUX
TWEE UITSPRAKEN
Regeeringsgebouwen bestookt
Hef aantal slachtoffers
in Nijmegen
Voor het hoognoodige
Duitschland moet streng
worden aangepakt
DE STRIJD IN CHINA
Katholiek Bureau van
den Arbeid
OOK DE BRABANTSCHE
BOEREN ONTEVREDEN
Een scherp adres
De rust in den aardappel-
handel weergekeerd
QC.
aats:
ik S
-98;
ge-
t.m.
,1k H
heel.
uur.
ijk E
ge-
i. 202.
ge-
uur.
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
41» jaargang nummer 18779
Buiten God la 't nergens oeilig (Vondel)
Abonnementsprijs I 1.10 per maand: 3.30 per icwartaal
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
HOORN
Draafsingel 59
Telefoon 4712
DEN HELDER
Loodsgracht 69
Telefoon 2383
SCHAGEN
Molenstraat 52
Telefoon 459
e
Het hoogwaardig epis
copaat heeft d.d. 25 Octo
ber, desgevraagd, aan den voor
zitter van den k.r.o., prof. dr.
J. B. Kors o.p. medegedeeld, dat
het de uitdrukkelijke wensch van
het Episcopaat is, dat de k.r.o.
er met alle krachten naar streeft,
zijn autonome werkzaamheid ge
waarborgd te krijgen overeen
komstig zijn doelstelling, d.i. het
uitdragen, der katholieke levens
beschouwing op alle gebied, met
den daartoe noodigen zendtijd,
zooals dit ook in het verleden
het geval was.
Ziedaar de uitspraak van het
Kerkelijk Gezag in de Katholieke
Kerk, aangaande een der bran
dende kwesties, die de geesten
bezig en verdeeld houdt. Zij
gaat, als het er op aan komt, nog
verder dan punt in hoofdstuk I
van het ontwerp-Urgentieprogram
der r. K. Staatspartij, dat „ten
aanzien van de radio-uitzendin
gen (wordt ge-) elscht de moge
lijkheid om de Katholieke levens
beschouwing volledig tot haar
recht te doen komen, met bereid,
heid om tot zoo innig mogelijke
samenwerking met andere land-
genooten te geraken".
Opgemerkt mag worden, dat
ten tijde van de opstelling van
dit ontwerp-program de Bisschop
pelijke uitspraak vóór de „auto
nome K.R.O." nog niet bekend
was. Voorts, dat het Kamerlid
Andriessen eenige dagen geleden
op een vergadering te Utrecht
heeft medegedeeld, dat men ons,
wat de radio in overgangstijd be
treft, 11 uren zendtijd wil geven,
terwijl wij er vóór den oorlog 56
(in de week) hadden!
Er is nog een uitspraak van
Kerkelijke zijde over de Radio.
De Generale Synode der Her
vormde Kerken, te Amsterdam
bijeen, heeft zich per motie met
algemeene stemmen uitgesproken
voor een Nationalen Omroep, om
dat „ook het belang van de Kerk
daarmede het meest gediend is".
Een eenigszins vreemde uitspraak,
die blijkbaar niet volledig weer
geeft, wat in protestantsch-chris-
r, telijke kringen leeft en, blijkens
den tekst, niet alleen kerkuitzen-
dingen, maar ook alle uitzendin
gen, die kerk en wereld raken,
aan „particuliere vereenigingen"
wil onttrekken en overdragen aan
organen der kerk. Een standpunt,
dat eensdeels beheerscht wordt
door de politieke meening van
dominee's, die op het standpunt
van de Volksbeweging staan, an
derdeels een gevolg is van de ver
scheurdheid in de protestantsche
kerken.
Wij zijn dankbaar voor de uit
spraak van het Episcopaat. Zij is
een belangwekkende vingerwij
zing en meer dan dat. De Bis
schoppen achten het blijkbaar
niet de taak van kerk-organen,
om radio-uitzendingen te verzor
gen en laten dit in vol vertrou
wen over aan den eigen omroep,
die het zoo noodig in volle har
monie met de kerk zal doen.
Van de twee hier gesignaleerde
uitspraken is die van de Bisschop
pen ons, om meer dan één reden,
het liefst, dat zal wel duidelijk
zijn. Katholiek Nederland moge
den plicht begrijpen, die er een
consequentie van is.
En hoe zit het nu verder met
het radio-vraagstuk? Blijkbaar is
de „Radio in overgangstijd" ge
strand op den onwil van de Om-
roepvereenigingen, om mee te
werken. Toch zijn die omroep.
vereenigingen er weer, getuige
het feit, dat haar omroepbladen
met ingang van deze week weer
verschijnen. Maar verder? Er
verschijnt ook een 'omroepblad
van „Herrijzend Nederland", de
nog altijd werkende staatsom
roep van het M.G. Hoe lang duurt
die toestand nog? De beschamen
de toestand, dat deze staatsom
roep gebruik maakt van de ap
paratuur. die de Duitschers had
den gestolen en die nog steeds
niet ter volledige beschikking
van de rechtmatige eigenaren, de
Omroepvereenlgingen, gesteld is!
VOLGENS DE VERKLARING van het geallieerde hoofdkwartier
te Batavia, waren Zondagmorgen strijdkrachten van de vijfde
Britsch-Indïsche divisie begonnen met Soerabaja schoon te vegen.
De Indonesiërs schoten met lichte machinegeweren. Tegen het einde
van den ochtend nam het verzet toe. Generaal Mansbergh bracht toen
artillerie en luchtmacht in den strijd.
Bepaalde deelen der stad, waar
de extremisten de overhand had
den, werden met granaatvuur en
bommen bestookt. Britsche oor
logsschepen beschoten het haven
gebied, het postkantoor en de an
dere regeeringsgebouwen vijf mi
nuten voor de aanvallen uit de
lucht. De luchtaanvallen werden
uitgevoerd door 4 R.A.F. Thun
derbolts en een Mosquito
In een tot Soerio, den republi-
keinsch „gouverneur" van Soera
baja, gericht schrijven, heeft gene-
raal-majoor Mansbergh de wapen
soorten genoemd welke ingeleverd
moeten worden. Alleen in uniform
gekleede politie en T.K.R. die met
niet meer dan vijf personen dienst
mogen doen, zijn gerechtigd hun
geweren met tien patronen voor
elk te behouden. Op volksverza
melingen zal vanuit de lucht ge
schoten worden.
In een radio-rede heeft Soerio
gezegd, dat een verzameling van
alle strijdkrachten noodig is, nu
alle pogingen tot onderhandelen
hebben gefaald. Het is beter onder
te gaan dan opnieuw onder vreem
de overheersching te moeten zuch
ten.
Mohammed Hatta, de vice-pre
sident van de „republiek" geeft de
schuld voor de gebeurtenissen in
Soerabaja aan de Britten. Indien
de Britsche troepen slechts geland
waren voor de verzorging der ge
allieerde krijgsgevangenen en ge
ïnterneerden, zou alles goed ver-
loopen zijn, maar „de betreurens
waardige beslissing om hierbij hun
Nederlandsche geallieerden te be
trekken" werd de oorzaak van al
le moeilijkheden.
Nader wordt gemeld, dat Soera
baja door twintig bommen is ge
troffen.
In tegenstelling met de bewering
van Soebardjo, dat maar lukraak
geschoten en gebombardeerd is,
deelt men van Britsche zijde mee,
dat welbewust op gebouwen is
gericht, waarvan men wist, dat
zich daarin opstandelingen bevon
den.
In strooibiljetten, uitgeworpen
door een met Indonesiërs bemand
vliegtuig, werd de bevolking ver-
Dit is de nieufre Engelsche vol
automatische waschmachine. Men
doet het waschgoed er in, voegt er
wat zeeppoeder aan toe, haalt de
schakelaar over enna veertig
minuten komt de wasch er schoon en
droog uit.
zocht te blijven strijden voor de
onafhankelijkheid.
Een leider van de T.K.R. deed
voor de radio vooral een beroep
op de jongeren en verklaarde, dat
de T.K.R. nu zijn toevlucht tot
guerillatactiek had genomen.
Indonesische rapporten melden,
dat te Soerabaja duizenden Indo
nesische soldaten en burgers zijn
gedood.
Ook in Batavia zijn Zaterdag
avond weer gevechten geweest.
Kinderen worden In Batavia
ontvoerd.
Gedurende de laatste weken
hebben de extremisten in Batavia
een steeds grooter aantal kinderen
op straat ontvoerd. In de meeste
gevallen heeft men omtrent de
ontvoerden niets meer vernomen.
In één geval werden twee zwaar
verminkte lichamen gevonden. De
politie schijnt machteloos te staan,
en tot nog toe zijn geen gevallen
bekend waarin een losgeld ge
vraagd werd. Het verdwijnen van
deze kinderen (twee dagen gele
den verdwenen er nog twee uit een
kamp), veroorzaakt aanzienlijke
onrust in Batavia.
Bantam een republiek
Volgens onbevestigde berichten
heeft Hadji Selan nu de „onaf
hankelijke republiek Bantam" uit
geroepen. Tegelijkertijd komen er
berichten binnen over een groot
aantal Indonesiërs, dat uit Batavia
naar Bantam gaat teneinde zich
na den ritueelen doop bij Hadji
Selan te voegen, terwijl men ook
meldt, dat een groot aantal Ban
tammere naar de voorsteden van
Batavia trekt.
Beloftebreuk van Soekarno
Radio Soerakarta heeft, ongeacht
Soekarno's belofte aan de Britten
om zijn uiterste best te doen om
aan de gewelddadige campagne die
door de extremisten wordt gepro
pageerd een einde te maken, op
hitsende mededeelingen gedaan, die
weer door radio Sarabaja gerela-
yeerd werden. Zelfs de officieuse
botte weigering om generaal Mans-
bergh's ultimatum te aanvaarden
is door radio Soerakarta verder
uitgezonden. In hoeverre dit be
loftebreuk van de zijde van Soe
karno is, wordt nu onderzocht.
Crisis in het „Soekarno-
kabinet".
Onmiddellijk na de terugkeer
van Soekarno uit Djokjakarta zal
een kabinetszitting plaats hebben.
Het is mogelijk dat eenige leden
van het kabinet zullen worden
vervangen door andere, die een
meer extreme kijk op de zaken
hebben, zoo verklaarde Soebardjo,
„minister van buitenlandsche za
ken". Pogingen om een nieuw ka
binet te formeeren, zijn tot heden
gefaald.
Volgens de laatste officieele op.
gave. bedraagt het aantal dooden
onder de burgers van Nijmegen
in het oorlogsjaar 19441945
2200. Ongeveer 5500 burgers zijn
zwaar verminkt of hebben blij
vend letsel. Het aantal lichtge'
wonden is nog grooter. Men
spreekt van 8000.
CEN OVERZICHT van een aantal „OU-barges", die b(j de invasie
gebruikt werden en door de Ver. Staten aan ons land geleend
zjjn voor het transport van kolen uit het Roergebied. De kolen wor
den als deklast vervoerd. De vaartuigen hebben een railing, ver
vaardigd uit metaalstrooken, welke voor den aanleg van noodstart-
en landingsbanen benut werden.
OM DEN ARBEIDERS de
beschikking te geven over
de noodige fondsen om bin
nenkort textielgoederen, huis
raad e.d. te kunnen koopen.
zijn drie mogelijkheden in
zeer ernstige overweging:
a. loonsverhooging, waarbij
de arbeider zelf moet sparen:
b. loonsverhooging, waarbij
het meerdere inkomen voor
dit doel wordt ingehouden
(een spaarsysteem dus); c. de
verstrekking van consumptief
crediet.
De vermaarde schrijver Emil!
Ludwig heeft Zondag lnDen Haag
gesproken over „Schuld en boete
van het Duitsche volk".
De Russen en Franschen en ook
de Hollanders, aldus was zijn
conclusie, begrijpen als buren
den Duitscher beter dan de Ame
rikanen en de Engelschen De
laatsten willen „fair play". De
Duitscher lacht daarom of zegt,
als hij goed behandeld wordt:
„dat Is nog eens een chef!".
Duitschland moet streng wor
den aangepakt. Een groot psycho
logisch effect zal verkregen wor
den, als ieder uniform verboden
wordt. Deze oogenschijnlijk onbe
langrijke maatregel zal op de mi
litante generatie van heden groo-
ten indruk maken,.
Alleen het gevoel van schuld
kan den Duitscher verbeteren.
Een valsch medelijden van onzen
kant zal funest zijn.
Een Chineesche communisti
sche woordvoerder heeft ver
klaard. dat de communisten den
regeeringstroepen den toegang
tot Mandsjoerije over land zullen
beletten. Hij zeide: „Er worden
in Peking groote voorbereidingen
getroffen om regeeringstroepen
door de lucht naar Tsjangtsjoen
in Mandsjoerije te vervoeren. De
communisten willen den burger,
oorlog beëindigen, maar onder de
huidige omstandigheden zullen
zij vooral weerstand bieden aan
de regeeringstroepen, die de be
vrijde gebieden binnentrekken".
Tenslotte verklaarde hij nog,
niets te weten van Yingkau (de
door de Russen verlaten haven,
die door de Chineesche commu
nisten werd bezet).
Hevige gevechten zijn ontbrand
langs den grooten Chineeschen
muur tusschen communisten en
regeeringstroepen, waarbij voor
het eerst artillerie en mortieren
in agtie zijn geweest.
Op een bijeenkomst van de R. K.
Werkgeversvereniging te Tilburg
is medegedeeld, dat voorbereidin
gen zijn getroffen tot een nauwe
aamenwerking van alle katholieke
standsorganisaties, waarvoor z'al
worden opgericht een Katholiek
Bureau van den Arbeid. In het
kader van dit bureau zullen alle
katholieke standsorganisaties sa
menwerken met het doel het ka
tholieke sociale leven in de ver
schillende aspecten tot een waar
achtige gemeenschap te vormen.
Het hoofdbestuur van den Nd.-
Brabantschen Christelijken Boe
renbond heeft een uitvoerig
adres aan den Minister v. Land
bouw, Visscherij en Voedselvoor
ziening gezonden, waarin ge
klaagd wordt over het te lang
uitblijven van de noodzakelijke
maatregelen, die voor deze boe
ren, in het bijzonder voor den
boer der kleinere bedrijven, een
redelijk bestaan mogelijk maken.
Talrijke mistoestanden worden
opgesomd, zooals het tergend
langzaam werken van het
ambtenaren-apparaat, corruptie,
dwaze praktijken bij de distri
butie, brutale aanmatiging van
controieerende ambtenaren en
willekeur bij tuchtrechterlijke
instanties, gevolgd door eischen,
o.a. directe ten uitvoerlegging
van de toezegging van den mi
nister omtrent bijslagregeling ten
bedrage van naar schatting non-
derd millioen en het vrij-geven
van den veehandel met afschaf
fing der verplichte regeling.
Voor de deur staat het mo
ment, aldus besluit het adres, dat
deze laatste krachtige roep om
zeer spoedige beslissingen, dia
den onrust nog kan wegnemen,
overstemd zal worden door ern
stige wanordelijkheden.
Naar ons van de zijde van da
Vereeniging ter behartiging van
den Nederlandschen Aardappel-
handel wordt bericht is de voor
zitter, de heer J. Bouwman, die
door den P.O.D. was gearresteerd
verdacht van samenwerking met
de Duitschers, weer in vrijheid
gesteld.
Zooals men zich zal herinne
ren heeft deze arrestatie veel
stof doen opwaaien en dreigde
aanvankelijk een staking in den
geheelen aardappelhandel.