De sluwe diplomaat von Papen
Weet U wel hoeveel
een milliard is?"
Nieuw Noordhoflandsch Dogblad
'n Atoombom valt...
DE EFFECTENBEURS
Uitbuiter van relaties in
achtenswaardige kringen
SCHAPEN EN GLAD IJS
OVEREENSTEMMING
IN FRANKRIJK
De betrekkingen met
Spanje
Weer een rondje vol
verrasingen
VRIJDAG 25 JANUARI 1946
ONDEUGENDE VRAAG VAN EEN MINISTER, DIE
VOET BIJ STUK HOUDT. - OORLOGSSCHADE
REGELING IS EEN ZAAK VAN MILLIARDEN.
LIET WAS MERKWAAR-
DIG, dat op den twee
den dag van het Kamerdebat
over de financieele voorzie
ningen met betrekking tot
oorlogsschade, een drietal
sprekers nog aan het woord
kwamen die zich veel sterker
op het Regeeringsstandpunt
(basis prijspeil 9 Mei 1940)
stelden dan de reeks sprekers
den dag te voren.
Minister L i e t' t i n e k toog
met een geruster hart ten
aanval
Hij wees er op, dat de regeling
der oorlogsschade een milliarden-
project is. Ik vraag me wel eens
met bezorgdheid af of degenen,
die erover te oordeelen hebben,
wel een begrip hebben van het
geen een milliard is. merkte de
minister op. Wij staan voor een
grootscheepsche herverdeeling
van het vermogen, die zich nog
generaties lang zal doen gevoe
len.
Het „Besluit Oorlogsschade
1945" is, zoo constateerde Z. Exc-,
uitdrukkelijk een voorloopige re
geling. De definitieve regeling zal
bij de wet worden vastgesteld."
De minister besprak achtereen
volgens verschillende aspecten
van de regeling der oorlogsscha
de. namelijk het moreele het we
deropbouw- en het financieel-
economische aspect. De gemeen
schapsgedachte brengt nog niet
mede, dat alles zooveel mogelijk
hersteld wordt in het oude, wel
dat de sterken de zwakken zul
len helpen. Het verzekerde be
drag bij de Molestmaatschappïj-
en bedraagt 25.8 milliard. De
schade tot de waarde verhoudt
zich van 110 zoodat de totale
verzekerde schade 2% milliard
Is.
De financieele regeling zooals
die luidt heeft het voordeel, dat
er naast een statisch element ook
een dynamisch element in zit.
Dit laatste kan worden aange
past aan de welvaart van het
land en de economische coniune-
iuur.
De schadevergoeding, te beta
len aan particulieren, be
draagt tusschen de 3 en 4
milliard. Onze staatsschuld
bedraagt nu reeds tegen de
20 milliard en deze zal in de
toekomst nog stijgen tot 25
a 30 milliard. Nu moet men
er niet van uitgaan, dat het
hier betreft een uitgave in
eens. Want rente en aflos
sing van deze nieuwe staats
schuld legt groote last voor
de toekomst op.
Wanneer men nu gaat vergoe
den op basis van de reproductie-
kosten wordt h.et vraagstuk nog
veel ernstiger. Wij komen er niet
door geld in circulatie te bren
gen tegelijk met de goederen. Im
mers de goederen worden slechts
eens of tweemaal omgezet, maar
he+ geld blijft in circulatie.
De Minister waarschuwde er
tegen, een weg .op te gaan, welke
in de toekomst zou leiden tot in
flatie of een nieuwe geldsanee-
ring.
De schade aan onroerend goed
is 49 pet. van de totale schade en
dus verreweg de belangrijkste,
d'e aan huisraad is ook zeer
groot namelijk 21 pet.
De minister kon in geen geval
ijlgaan op den wensch om op
basis van vervangingswaarde
te vergoeden. Vergoeden op
de voorgestelde basis (prijs
peil 9 Mei 1940) met daar bo
venop een percentage is- min
der gevaarlijk, uiaar zou
toch de lasten dermate groot
maken, dat de gevolgen eer
moeilijk te overzien zouden
zijn.
Wel is de minister bereid zijn
standpunt ten aanzien van de
vergoeding der huisraadschade te
herzien en wel met betrekking tot
de samenvoeging der laagste
klassen met opvoering van de
normen. Verder den gezinsom
vang als factor en de verschillen
tusschen bijdragen voor schade
in stads- en plattelandsgemeen
ten.
Wanneer de minister bereid is
voor Walcheren een aparte rege
ling te treffen, doet hij dat niet
omdat de schade daar het grootst
is. maar uit sociale en economi
sche redenen.
Wat de dekkingsmaatregelen
betreft, zette de minister uiteen,
dat de regeling van Parijs be
paald heeft, dat de waarde der
goederen, die terug komen, afge
trokken wordt van de eventueele
te ontvangen reparatiekosten.
Minister Lieftinck eindigde met
er den nadruk op te leggen, dat
de voorgestelde regeling onze fi
nancieele positie reeds op zeer
zware proef zal stellen.
De minister van wederopbouw,
de heer Ringers en de minister
van landbouw enz. dg heer Mans-
holt, deden nog eenige aanvul
lende mededeelingen.
Na re- en duplieken werd de
beraadslaging over dit hoofdstuk
der Regeeringsnota gesloten en de
vergadering verdaagd tot Vrij
dag.
OP DE MARSHALL
EILANDEN
In de Amerikaansche se
naatscommissie voor de atoom
energie is medegedeeld, dat
een vloot van 97 schepen be
gin Mei voor anker zal gaan
aan de Bikini-Atol, een der
noordelijkste van de Marshall
eilanden, voor proefnemingen
met de atoombom. Het expe
riment kan een revolutie te
weegbrengen op het gebied
van de oorlogvoering ter zee.
Onder de hiervoor te gebrui
ken schepen bevinden zich de
vroegere Duitsche kruiser
„Prinz Eugen" en twee Japan-
sche kruisers. De overige vaar
tuigen zijn Amerikaansch.
Admiraal Blandy verklaar
de, dat de eerste proef zou
bestaan uit het laten springen
van een atoombom op een
paar honderd meter boven de
schepen. De proefnemingen
zullen worden bijgewoond
door militaire waarnemers,
door journalisten, leden van
het congres en Amerikaan
sche geleerden. Men over
weegt nog om vertegenwoor
digers van andere landen en
van buitenlandsche persbu-
reaux uit te noodigen.
Onder de tot doel dienende
vloot bevinden zich eenige
der bekendste oudere Ameri
kaansche schepen, o.a. het
vliegdekschip Saratoga, de
slagschepen Pennsylvania, Ne
vada, Arkansas en New York
en de kruiser Salt Lake City.
A'dam-Curacao?
Volgens K.L.M.-officials te
New-York zal half Februari
het eerste K.L.M.-vliegtuig van
Amsterdam via Dakar en Na-
tal naar Curacao vertrekken.
Volgens dezelfde kringen zou
vanaf 25 Februari één maal
per week deze route gevlogen
worden. Bij de K.L.M. is van
deze plannen nog niets be
kend!
In de gemeentelijke en provinciale
obligatiën was weer minder te doen.
De stukken van het 3'/2 pet. type
werden afgedaan tegen prijzen loo-
pende van 101 tot 102 procent. Zoo
werden b.v. 3tls pr. Arnhem 102 ge
noteerd; 3l/s pr. Eindhoven I017t en
3Vb pr. Heerlen en 3'/a pr. Nijmegen
beide 101. Voor een paar 3 1/4 pr.
leenmgen kwamen noteringen to»t
stand tegfen prijzen van 101 1/4, zoo-
als voor Nijmegen en 101Vi voor Hil
versum. De 3 pr. obligatiën voor
zoover het tot noteering kon komen
golden 100 5/8; de 2 12/2 pr. leenin
gen met korten looptijd werden af
gedaan tegen lOOVs. De omzetten in
Panctrleven waren voor zoover kon
worden nag'egaan ongeveer gelijk aan
die van daags te voren; terwijl de
koersen weinig of niet bij de vorige
verschilden. De belangstelling voor
de pandbrieven in buitenlandsche
hyptheekbanken bleef bestaan, in
zooverre zich no£ steeds vraag open
baarde en maar weinig' materiaal be
schikbaar was. De handel in de in-
dustrieele obligatiën had weinig te
beteeken en. Koersverschillen van
beteekenis konden niet worden op
gemerkt. Voor de 3Vi pr. Obligatiën
Levermij. bestond vraag tegen 104
procent. 3''2 pr. AKU waren l0l1/2,
3Vi pr. Werkspoor 102 3/4. Prolonga
tie 2 1/4 procent.
CEN DER MEEST SINISTERE FIGUREN van de Nazi-kliek,
Franz von Papen, verachtelijk juist om de huichelachtige
rol, die hij speelde, geen lid van de partij, en door het aanzien
dat hij in bepaalde kringen genoot, een zeer gewaardeerde
medewerker van Hitler, is te Neurenberg nog eens in het juiste
licht geplaatst. Natuurlijk voerde hij, evenajs von Neurath, den
voorganger van von Ribbentrop als minister van buitenland
sche zaken, wiens zaak tegelijk behandeld werd, ter veront
schuldiging aan, dat hij tegen zijn zin voor het karretje van
Hitier gespannen was. Maar hij heeft toch maar aardig mee
helpen trekken.
De documenten, die over zijn
doen en laten handelen, toonen
dit duidelijk aan Uit alles valt op
te maken, dat von Papen een zeer
wispelturige oppurtunist was. Het
is waar. dat er tusschen Hitier en
hem herhaaldelijk ernstige con
flicten bestonden, maar de des
poot had hem herhaaldelijk noo-
dig en van Papen heeft de lage
diensten, die van hem gevraagd
werden, niet geweigerd.
Een markant voorbeeld, dat
Hitier en von Papen nu niet be
paald door ware vriendschaps
banden met elkaar verbonden
waren, was de haat van den
machtswellusteling tegenover den
laatste, na de historische ontmoe
ting van Hitler met von Hinden
burg in 1932, welke door von Pa
pen was gearrangeerd. De nazi
leider, die pas 'n verkiezingsrede
had gehouden, verwachtte iets
anders van von Hindenburg te
hooren dan de woorden: „Wij
zullen samen praten, maar gij
wordt nooit kanselier." Hitier
wist evenwel, dat von Papen
reehtsche machten acnter zich
had en daarom legde hij de twis
ten bij. Uit vele brieven en rede
voeringen van von Papen kwam
vast te staan, dat hij de nazi's
yoor en na 1933 bij hun greep naar
de macht gesteund had.
Na den beruchten bloednacht
van 30 Juni werd von Papen ge
arresteerd, een gebeurtenis, die
echter te doorzichtig was dan dat
zij kon dienen als een pleidooi
voor dezen sluweri man. Tevens
ging hij heen als vice-kanselier.
'e nazi's wilden hem veilig stel
len voor de moordrazernij in die
dagen, zooals de Amerikaansche
aanklager thans betoogde en Hit-
Ier had hem voor ander werk noo-
dig. Dan volgt zijn lafhartig spel
als gezant in Weenen met de be
doeling de Duitsche politieke en
economische controle over Oosten
rijk te verzekeren. Heel cynisch
heeft hij zelf aan den vroegeren
Amerikaanschen diplomaat Mes-
sersmith verklaard, dat heel Zuid-
Oost Europa Duitschland's ach
terland was. Onomwonden ver
klaarde hij in Weenen te zijn om
den Oosténrijkschen staat te on
dermijnen. Hij buitte zijn relaties
uit, die hij als ka'holiek had en
hoopte o.a. Kardinaal Innitzer
voor zich te winnen.
Toen zijn werk in Weenen vol
tooid was. kreeg hij een andere
belangrijke post, Ankara. Eerst
2 Augustus 1944 was zijn verra
dersrol uitgespeeld en als dank
kreeg hij van Hitier een hooge
onderscheiding, waarmee hij zich
terugtrok in zijn geboortestreek
Westfalen
®i?afl/s/e nieuws
Naar de Poolsche Vice-Minister
van Buitenlandsche Zaken heeft
medegedeeld, zijn in Polen in de
afgeloopen maanden meer dan
duizend politieke moorden ge
pleegd. Geraamd wordt, dat er
van het totaal aan arbeidskrachten
van ruim 50 millioen man in
Amerika momenteel 1.600.000 in
staking zijn.
|N FRANKRIJK is overeen
stemming bereikt. In het pro
gramma der drie groote par
tijen wordt aangedrongen op
het verbreken van de diplo
matieke betrekkingen met het
Spanje van Franco.
Het programma bevat ver
der o.m. de volgende punten:
ten eerste de maatregelen,
waarover men reeds overeen
stemming heeft bereikt in de
voorafgaande drievoudige coa
litie, onder generaal de Gaulle
(de nationalisatie van de elec-
triciteitscentrales). Ten tweede
het opmaken en de publicatie
van een juiste inventarisatie
van de Fransche hulpbronnen
en omïddellijke behoeften.
Ten derde een spoedige uit
voering der reeds door de
constituante aangenome maat
regelen (de nationalisatie der
banken). Ten vierde een her
vorming van het bestuursap
paraat, met het opheffen van
nuttelooze ambten.
Verdere punten van het re-
geeringspi'ogram zijn de ont
wikkeling van de productie,
in het bijzonder door nationa
lisatie „zonder bureaucratie
en zonder verspilling"; het
aanpassen van de productie
aan de behoeften; het respec
teeren van de rechten der bij
zondere vakvereeniaingen en
der bijzondere scholen.
Dr. M. Euwe seint uit Londen:
De resultaten van de partijen
gespeeld voor de tiende ronde
luiden:
Groep A: GolombekBröad-
bent (Slavisch damefambiet)
10: PomarList (Konings.
Indisch) 10; Opocensky.Fried.
mann (Bogo.Indisch) 10; S'one
Tartakower (dame-Indisch)
10: BernsleinPrins (Schot.
scbe openine) afgebroken in on
geveer gelijke stelling; Fairhurst
Steiner (Meraner variant) af
gebroken in voor Fairhurst gun
stige stelling.
Sectie B: DevosNewman
(Siciliaansche verdediging) 10;
ThomasKoenig (Fransche ver.
dediging) remise: Abrahams
Winter (Siciliaansche verdedi
ging) 10: EuweDenker (Sici
liaansche verdediging) 10; Lupi
Christoffel (Siciliaansche ver
dediging) 01; MedinaWood
(Spaansche opening) afgebroken
in voor Medina gunstige ste'Iing.
Alweer een ror.de vol verras
singen. Tartakower verloor tegen
den hekkesluiter S+one, doordat
hij een remise-eindspel te lang
op winst speelde.
Ook Steiner deed het niet best.
Reeds in de opening had hij met
moeilijkheden te kampen. Om
wat tegenspel te krijgen offerde
hij in het middenspel de kwali
teit, maar het is de vraag of hij
in de afgebroken stelling stand
zal kunnen houden.
Bernstein, de derde leider, kon
tegen Prins maar geen voordeel
krijgen. Het eindspel staat zelfs
een tikje gunstiger voor onzen
landgenoot.
Gezien deze tegenvallers zijner
concurrenten was Opocensky
vandaag de lachende vierde. Een
fiksche overwinning op Fried.
mann beteekende een aanzien,
lijke verbetering van zijn kansen
op den eersten prijs.
TtriNBOUWPERIQELEN ZIJN
NOG ZWAAR
(Vervolg van pag. 1)
De tuinbouwconsulent Ir. Rietsema
meende dat aan dit besluit de hand
moet worden gehoudenal ontveinsde
hij zich niet, dat er aan cfe uitvoering'
zeer vele moeilijkheden verbonden
zijn. Het beste middel is krachtige
propaganda te voeren.
Ir. Rietsema kon namens d'en
Directeur-Generaal van den
Landbouw de toezegging doen,
dat dit zeer belangrijke vraagstuk
binnenkort zal worden opgelost.
Op voorstel van het bestuur werd
de maatree'el tevens uitgebreid!
tot alle aardappelrassen in bet
sebied omsloten door de oude
Zuider'eedjjk van Kolhorn tot
beoosten Purmerend, van Pur-
irmrenc.' langs bet Noordhollandsch
Kanaal tot Scboorldam, waarna
de grens gevolud wordt langs den
Westfriesch^n dflk en Wieringer-
waard tot Kolborn.
De klok vijftic jaar terug?
H^+ voorstel van d'en Noord er-
marktbond', om door bet Centraal
Bureau de moseHikheid te doen on
derzoeken van coöneratieven afzet der
tuin bom* n^nducten lokte nogal wat
dJ«=euscie uit.
De beer H^m (Wijdenes) kreeg fei
telijk .geen afdoend' antwoord op zijn
vraa<* of be+ hesbnrr volkomen ach
ter dit voorspel staat.
De beer Rusteubn~g (Opperdoes)
utt+e 7b*r verwondering' over dit
voorspel. Volsens bem werd daarmee
d'e klok 50 jaar teruggezet. Hem was
vrije veilingsysteem best beval
len.
A*^ere stemmen in d'e vergadering
wilden een correctie aanbrengen in
den vorm van een vrile veiling tus
schen maad™nm- en mirdrnumnrilzen
De heer Veltrop waarschuwt ervoor
dat men niet moet ferugvalVn in het
ou^e snel van vraag en aanbod.
De voorzitter vrees ten slotte on
he+ onzekere in den toesand. Zal de
vellingklok voor alle artikelen kunnen
draaien? Wat betreft de bezwaren
van eenige leden tegen het voorstel
merkt bü op dat het niet de bedoe-
Unc» is d<m hardel uit te schakelen.
D^ze vorrt een veel te onmisbare
^cbake1. Het voorstel is s'ecbtc fre-
doeM a1s een zoeken naar den juisten
weg; r.'pzi-om kan niemand er iets
tevon hebban.
Een voorstal van den Noorder-
Tr>srVtbord cfe tuiubouvrfgeitvergun
ningen atvrb^el te willen herzien,
werd. na discussie, door de vergad'e-
rtw aanvaard.
vorteeenvrnordlger van Pnrmer.
md brengt order bet oog dat de
1p«<*hmrw tegenwoordig een der ern-
*tivc+e concurrenten is van den tuin
bouw
rtip nfriooling A^ste^dam Jg f>e-
vree^d dat zooals d» voorz^ter
o"n«»-P»»io**kt W3*1-
j)»nr snoed"" de +«»ol+ var w,flof
vrllienrrtt. do gebade Ra a riem--
jpormpn" 0p deze teelt zal
gaan toeleviroji
T-nni7:Hpr (Jcplili» ynedo dat
all» J)if7onr1»rp toe!tvermmp*n"er|
wa^eu to eerrok1'en.. Re .louee
tMïwdpTs: als zodanig wor
den «reaecentoerdz"P<*ti zokor oa
aanvraag een teeltverminnlug be
komen.
"P'o+ voorstel beoogt c'anv+c r.'e ni-
bihtukheid te doen verdv-iinen.
land moet worden.
(Slot volst)
IN P*7
IWW.vopt
(Vervolg van pag. 1)
Voorts hebben wij een bezoek
gebracht aan het bureau van de
Amerikaansche hulporganisatie
voor Nederland, welke zulk schit
terend werk voor Nederland ge
daan heeft en nog steeds doet.
Deze organisatie heeft duizenden
aanplakbiljetten, vlugschriften,
brochures enz. in omloop ge
bracht en heeft regelmatig ge
ïllustreerd nieuws over Neder
land uitgegeven, welke soms met
groote sprekende koppen werden
gepubliceerd, toen men de aan
dacht van de Amerikanen wilde
vestigen op den moeilijken toe
stand. welke door de nazi-bezet
ting en vooral na den laalsten
hongerwinter in Nederland was
ontstaan.
Ik zag b.v. een groote brochure
waarin een foto stond van een Ne-
derlandsche dame, oneer welke foto
alsof het een filmster gold, stond:
"Een ondergrondsche strijdster ver
telt over de toestanden in Neder
land". En foto's, zooals b.v. van een
Nedërlandschen jongen met een veel
te groote jas aan en van drie kleine
Nederlandsche meisjes die bloemen
leggen op het graf van Amerikaan
sche soldaten. Öp andere foto's ziet
men H.M. Koningin Wilhelmina, ter
wijl zij haar dank uitspreekt aan
Amerikaansche vrijwilligers, Prinses
Juliana, terwijl zij een werkplaats
bezoekt. Een anderen keer wordt een
foto van een schilderij afgedrukt,
waarop men een Nederlandsch kina!
ziet, dat aan een houten tafel zit,
met een leeg bord voor zich, waar
onder dan vermeld staat: "Verhoort
hun gebed".
Een intensieve propaganda wordt
nog steeds voor Nederland gemaakt
met behulp van slagzinnen als b.v.
"Dit stoere, edele en godvreezende
land is door een ramp getroffen.
Laten wij dat land weer helpen op
den weg naar leven, gezondheid;
vrede en geluk."
Wij hebben niet nagelaten al dege
nen die in d'eze hulporganisatie voor
Nederland zooveel voor ons land heb
ben gedaan en nog steeds doen, har
telijk te bedanken voor al hun werk,
waarbij wij er op hebben gewezen,
dat er in Nederland nog steeds een
dringende behoefte bestaat aan tex
tiel. schoenen en grondstoffen. Wij
hebben aan d'e Amerikanen om de
werktuigen gevraagd, waarmede wij
ze1* het werk zullen kunnen vol
tooien.
Woensdag is ons gezelschap naar
Boston vertrokken.
