HET BELEG VAN ALKMAAR
OP DE PLANKEN
Professor Koelma aanvaardt
zijn ambt
2
Nieuw Noordhollandsch Dagblad
In een operette met 120 acteurs en orkest
HET TRIBUNAAL
Ideologie en
bestuursstelsel
NOORDERMARKTBOND
Garantieprijzen tot
100 pet. van kostprijs
Joden-verraders
in de kast
VRIJDAG 15 MAART 1945
De Dans. en Zangvereeniging
„Danza" heeft groote plannen.
Ter gelegenheid van de opening
van de Alkmaarsche Noodschouw-
burg hoopt zij een Operette voor
het voetlicht te brengen, waarin
met een tikje romantiek ver
mengd, de historie is verwerkt van
het Beleg van Alkmaar in 1573.
Vele jaren is aan de voorberei
ding van deze Operette gewerkt.
Het was de heer R. Vóórhaar, die,
gedreven door de liefde voor de
stad Alkmaar, tijdens de bezetting
zijn lange avonden productief
maakte door een gedegen bron
nen-studie over deze materie. De
gemeente-archivaris, de heer Th.
Wortel, stond hem hierbij mét
raad en daad terzijde, evenals de
heer H. van Drunen, een uitne
mend kenner van de geschiedenis
van Oud-Alkmaar.
In de Van Teylingen-zaal van
„Irene" genoemd naar den man
die tijdens het beleg burgemeester
van Alkmaar was, -ontvouwde
„Danza" voor vele genoodigden
w.o. bestuur van Oud-Alkmaar,
8-Oct.-Vereen. en bestuur Stich
ting Noodschouwburg haar groot-
sche plannen.
De heer Vóórhaar gaf"een uit
eenzetting van het werk, waarvoor
Jan van Alphen die zijn sporen
op dit gebied verdiend heeft de
zangteksten schreef en de direc
teur van „Danza", G. Pranger de
muziek componeerde.
Na raadpleging van den besten
Kroniekschrijver van Alkmaar
Boomkamp en verder van Eike.
lenberg, v. d. Woude en Hofdijk,
alsook van een „dagboek van een
ooggetuige van het Beleg" stelde
de heer Vóórhaar een verhaal sa
men, waaruit de stof voor de
Operette die overhelt naar de
Opera kon worden geput.
Dramatis personal.
Niet minder dan 120 personen
worden ten tooneele gevoerd, w.o.
plm. 40 heerenrollen; wij noemen
o.a. de figuren van Prins Willem
van Oranje, Floris van Teylingen
en Klaas Sterks, burgemeesters
van Alkmaar; Cabelian, Dirk Duy_
vel, Cath. Remme, de Alkmaarsche
Kenau Simonsdochter Hasselaar,
Egbert Dierten. 'n dichter, Jkvr.
Wilh. v. Sonneveld en pieter
Harks, 'n lakenwever.
Verder zullen Poorters en Wal-
vischvaarders de koren vormen.
De hoofdpersonen zullen gegri
meerd worden zooals de figuren die
ze voorstellen, er uit zagen en om
de medespeleriden met deze histori
sche personen bekend te maken,
zullen zij na de rolverdeeling een
bezoek brengen aan het Stedelijk
Museum, waar de conterfeitsels van
onze voorouders op oude schilderijen
te zien zijn.
De inhoud.
De operette bevat 4. bedrijven
verceeld in 6 tafreelen. De decors
zullen der historie getrouw nage
bootst worden naar teekeningen van
den heer Bankert; die zijn gegevens
aan het gem. archief ontleende.
Het eerste bedrijf speelt aan de
Waterpoort bij het zakkendragers,
huisje; waar feest gevierd wordt ter
eere van het bezoek van den Prins
van Oranje.
Het tweede bedrijf verplaatst ons
ln de patriciërswoning van Jvr. v.
Sonneveld; die een toren-achtig-
gebouw bewoonde op de Breeostraat
waar nu het "Wapen van Heems
kerk" staat. Een historisch feit
de uitvinding van een in tafeldamast
geweven jachttafreel dat voor
den uitvinder Pieter Harks opname
in het lakenweversgiloe beteekende
en waardoor ook het meisje zijner
droomen zijn vrouw werd wordt
in dit bedrijf uitgebeeld, het ein^|it
met een algemeene voorbereiding
van het beleg.
De Raadszaal is het tooneel van
het 3e bedrijf en brengt ons dichter
bij het beleg, in het tweede tafreel
van dit bedrijf zien we Dirk Duyvel
(Vervolg van pag. 1).
Naar wij hedenmorgen verna
men hebben noch Mr. Schenke-
veld, noch de leden van het Tri
bunaal bericht ontvangen van hun
benoeming.
Mr. Windhausen heeft eergiste
ren wel bericht van zijn benoe
ming ontvangen
Het Tribunaal zal worden on
dergebracht in Huize „Voorhout".
BENOEMING DIJKGRAAF EN
HOOGHEEMRAAD
Bij K.B. zijn benoemd:
tot Dijkgraaf van het Hoog
heemraadschap van de Uitwate-
rende Sluizen in Kennemerland
en West-Friesland, de heer J.
Posch te Stompetoren en tot
Hoogheemraad van het Hoog
heemraadschap Noordhollands
Noorderkwartier de heer P.
Tromp Sr. te Heerhügowaard
aan het hoofd van zijn 800 geuzen de
Friesche Poort binnenkomen. Een
romantisch tintje liefde op het
eerste gezicht tusschen Catbr. Remme
en Dirk Duyvel is gegeven aan
de slotscène.
De bangste dag 18 Sept. 1573
en de bevrijdingsdag 8 Oct. vor
men den inhoud van de twee tafree
len van het 4ce bedrijf.
Het spel wordt afgewisseld door
drie balletten, waarvan twee oud-
Holl. dansen en een Quadrille.
Tekst en muziek.
De heeren Pranger en v. Alphen
die met Vóórhaar het driemanschap
vormen, dat deze historische operet_
te deed ontstaan, gaven ons dan een
voorproefje van de tekst, muziek en
zang. Wij zullen daar niet uitvoerig
op ingaan, coch volstaan met onzen
totaalindruk, dat een en ander op
hoog peil staat en in een goeden
vorm gegegoten is.
Wat op dezen avond op muziek
gebied geboden is, werd nog maar
als een surrogaat aangediend, ten
slotte was het alleen maar de piano
partij die ten gehoore gebracht werd
terwijl de premiere ons duetten,
kwartetten en een zes-stemmig koor
werk met orkestbegeleiding zal doen
genieten. En als dan het applaus,
dat na dit voorproefje opklonk ook
een surrogaat-applausje was, dan
houaen we ons hart vast voor het
applaus, dat na de eerste opvoering
in de noodschouwburg zal losbarsten
De penningmeester' van de Stich
ting Noodschouwburg de heer Be-
rendsen deelde nog me de dat de
plannen ter goedkeuring bij B. en W.
zijn ingediend en wekte alle aanwe
zigen op de komende actie voor de
uitvoering der plannen te steunen.
De 8 Octobervïering belooft dit
jaar iets heel bijzonders te worden.
MISSIE-AVOND
door Pater van Rijn O.P.
Ter gelegenheid van het 75.
jarig jubilé der Dominicaansche
Missie in Curacao wordt op
Woensdag 20 Maart in het Gul
den Vlies een Missie-avond ge.
geven
Pater N, A, van Rijn O.P., de
bekende algemeen directeur van
de St. Dominicus Penning, zal
dien avond een interessante le
zing met lichtbeelden houden
over: „Wat de Dominicanen in
Curagao tot stand brachten".
Toegangsbewijzen ad f 1.50 en
1.verkrijgbaar bij de zela.
kricën van de St. Dominicus
Penning en bij me'j. T. 'Iroen,
Emmastraat 66.
POLITIE VOETBALT
Aangemoedigd door het succes
van de vorige wedstrijden, is de
Alkmaarsche Politiesportvereeni-
ging blijkbaar vast besloten op
den ingeslagen weg voort te gaan,
en het spelpeil door onderlinge
matches zoo hoog op te voeren,
dat binnenkort ook weer met
succes den strijd kan worden aan
gebonden met elftallen uit de
Alkmaarsche bedrijfs- en over
heidsinstellingen. Gistermiddag
had men het tot dusverre gevolgde
beginsel van vast-personeel contra
hulp-politie laten varen, en het
materiaal grondig gemixed. waar
door tal van nieuwe krachten een
kans kregen; het dient gezegd, dat
zij uitstekend hebben voldaan.
De in een hoog tempo gespeelde
wedstrijd eindigde in een 33
gelijk spel. Er werd energiek en
snel gespeeld, waarbij tot aan
het einde toe de spanning bleef
bestaan.
Ook voor den eenzamen suppor
ter was de strijd door de snelle
ilaatsfngen van de afwisse-
e aanvallen het aanzien ten
volle waard. Wij zijn benieuwd
wanneer APSV buiten eigen ver
band in het krijt gaat treden.
VLEESCH MET EEN LUCHTJE
Door den Econojnischen Dienst
werd bij een boer in de omge
ving van Alkmaar een hoeveel
heid ongestempeld vleesch aange
troffen, Het ingestelde onderzoek
bracht aan het licht dat dit vleesch
van clandestiene slachting afkom
stig was. Een deel bleek reeds,
ongekeurd en wel, in een slagers
winkel te zijn verkocht. Als ver
dacht van deze clandestiene
slachting werden 2 personen aan
gehouden en aan het Bureau van
Politie alhier in verzekerde be
waring gesteld.
A-SOCIAAL
Door de Politie is tegen twee
vrouwen alhier proces-verbaal op
gemaakt terzake van het verrui
len van een kinderwagen tegen
distributiebescheiden. De koopster
van den kinderwagen was niet in
staat den gevraagden prijs te be
talen, waarop de verkoopster 'te
kennen gaf, dat zij ook genoegen
nam mef distributiebescheiden. De
distributiebescheiden werden in
beslag genomen.
INSTALLATIE PASTOOR
L. BIESTA O.P.
Met groote plechtigheid is gis
teravond de Z.E. Pater L. Biesta
O.P. door den H.E. Deken Jacobs
geïnstalleerd als pastoor van de
St. Domimcusparochie. Onder
klokgelui en orgelmuziek kwam de
nieuwe herder, voorafgegaan door
verkenners, gidsen, palmdragenüe
bruidjes en zijn kapelaans "in ge
zelschap van den H.E. Deken het
kerkgebouw binnen; de leden van
de vrouwelijke en mannelijke
jeugdbeweging vormden een eere
haag aan weerszijden van het mid
denpad. Het zangkoor zette het
feestelijk Veni Creator in, waar
na de benoemingsbrief werd voor
gelezen.
De eigenlijke installatie-cere
moniën, waarmede de pastoor in
Gistermiddag aanvaardde
Mr. A. F. Koelma, gemeente
secretaris van Alkmaar, zijn
ambt als Hoogleeraar aan de
Economische Hoogeschool met
een rede over „Ideologie en
bestuursstelsel", waarvan wij
hieronder een résumé laten
volgen:
De bezetting' heeft ons in aanra
king gebracht met een bestuurssy
steem, dat getracht heeft het onze
te verdringen, op grond van een
ideologie, die ue onze niet was. Het
verband tusschen ideologie en be
stuursstelsel wordt nu onderzocht.
Nagegaan wordt, hoe in het verleden
iceolog een hebben ingewerkt op be.
stuurstelsels (b.v. de Fransehe revo
lutie). Ook wordt aandacht geschon
ken aan de verschillende Utopia's
(Plato. Thomas Morus, Campanella,
Morelly, Bacon, Rousseau). De- aan
dacht wordt gevestigd op de eige
naardige tegenstelling tusschen de
ideologie en de werkelijkheid (Frank
rijk, Ver. Staten van Nrd Amerika)
of tusschen schijn en wezen (het
nationaal-socialistische Duitschland,
waar men b.v. ondanks de invoering
van het aan partijrichtljjnen gebon
den leidersbeginsel nog sprak van
handhaving der gemeentelijke auto
nomie).
De vraag wordt gesteld, met
welke ideologie Nederland zijn
bestuur in de 19de eeuw heeft op
gebouwd. Het is zeker geen ge
schreven Ideologie, behoudens dan
de term, die voorkomt in de wet
op het L.O.. waar als taak der
Openbare School wordt vermeld,
dat zij de leerlingen moet oplei
den tot alle christelijke en maat
schappelijke deugden en zich
moet onthouden van alles, wat in
strijd zou zijn met den eerbied,
van andersdenkenden, een term,
verschuldigd aan den godsdienst
die reeds voorkwam in het School
reglement van 1806 en, ten on
rechte, ontbreekt in de wettelijke
regelingen voor de scholen voor
voortgezet onderwijs.
Verder wordt nagegaan hoe het
bestuur zich ontwikkeld heeft, se
dert de wetgever van 1850 en 1851 de
regelingen trof ,voor het provinciaal
en het gemeentebestuur.
Vervolgens wordt gewezen op de
beteeken.s van het ambtenarencorps
voor het bestuur en in verband
daarmede op de positie en de taak
van den ambtenaar. Heeft de Staat
een norm vastgelegd voor goed be
leid?
Art. 58 der Ambtenarenwet in ver
band met de ambtenarenreglementen
worut vervolgens in beschouwing ge
nomen. Immers een der gronden,
waarop men zich tot den ambtena
renrechter kan wenden, is deze dat
er onevenredigheid bestaat tusschen
de door de Overheid' opgelegde straf
en de begane overtreding. En tot die
overtreding behoort deze dat een
ambtenaar niet gehandeld heeft ge
lijk een goed ambtenaar betaamt.
Bestaan er normen voor een
goed ambtenaar. Dit hangt weer
samen met de vraag: wat. is een
goed ambtenaar? Gewezen wordt
op de pogingen (o.a. het Zuive
ringsbesluit 1945) om geschreven
normen vast te stellen. En het
onvoldoende resultaat. Immers
uiteindelijk is het hier een inner
lijk proces, dat niet aan regels is
te binden; men schrijft of te veel
(als.de innerlijke overtuiging niet
of niet meer met die geschreven
normen overeenstemt, helpen
geen voorschriften) of te weinig.
Het gaat in Nederland ten slotte
om zuiver Nederlandsch bestuur dat
samenhangt met Nederlands geestes.
merk, dat het volk typeert; zich op
Nederlandsche geesteswaarden te be
zinnen, is de hoogste taak van het
bestuur. Tot de studenten zegt spr.
dit steeds tn het oog te houden. Im
mers, niet gij draagt den wortel;
maar de wortel draagt U.
het zakelijk en werkelijk bezit
van de parochie gesteld werd, be
schreven wij reeds ln ons verslag
van de installatie van Pastoor
Binkhorst.
Deken Jacobs had voor zijn in
stallatierede de toepasselijke tekst
gekozen: Een weinig tiids en gij
zult mij niet zien en wederom een
weinig tijds en gij zult mij zien,
daarmee herinnerend aan het pas
toraat van Pastoor Biesta, dat 12
jaar geleden beëindigde. Ongetwij
feld was het hem een genoegen
terug te keeren en dit genoegen
weer in de St. Domimcusparochie
is ongetwijfeld wedërkeerig. De
H.E. Deken schetste voorts de
priester als de afgezant van God
en als uitdeeler van Diens gena
degaven. Tenslotte uitte hij den
wensch voor een prettige samen
werking, ieder op eigen terrein
volgens de grenzen door den bis
schop aangegeven. Na een korte
adoratie van het Allerheiligste
werd met het feestelijke Jubilate
de plechtigheid gesloten.
VOOR NIET-KATHOLLIEKEN
Gaarne herinneren wij nog even
aan de conferenties voor niet-
katholieken in de St. Dominicus-
kerk. welke hedenavond om 8 uur
in de St. Dominicuskerk aan de
Laat beginnen; op deze eerste
conferentie zal de W.E. Zeergel.
Pater Lector A. v. Groenewoud
O.P. de vraag beantwoorden; Is
Godsdienst wel noodig? Hoewel
de conferentie ook toegankelijk is
voor katholieken, blijft het mid
denschip gereserveerd voor de
niet-katholieken
DE KNEPPELBRUG
die de verbinding vormt tus
schen het Naussaukwartier en de
binnenstad en die tijdens de be
zetting opgeofferd werd aan den
brandstoffennood, is vandaag,
hoewel de leuningen nog steeds
ontbreken, voor het verkeer
opengesteld.
NOORD SCHARWOUDE
Een commissie zal desbe
treffende voorstellen ont
werpen
Woensdagmiddag heeft het be
stuur van de Veilingvereeniging
„Noordermarktbond" vergaderd
over de voorstellen van de Tuin.
bouwvereeniging „De West" te
Koedijk, om te komen tot een
garantieprijs vobr de tuinbouw
producten welke de volle 100
pet. van den kostprijs garandee
ren, waardoor een einde wordt
gemaakt aan het vrije spel van
vraag en aanbod en dus ook aan
het vrij draaien van de klok.
Eenstemmig was men van oor
deel, dat de voorstellen van „De
WesV' moesten worden onder
steund en dat desbetreffende
voorstellen aan het Centraal
Bureau van Veilingen moesten
worden voorgelegd. Duidelijk
werd ook uitgesproken, dat de
tuinbouw in de toekomst haar
eigen zaken zal moeten kunnen
behartigen.
De voorzitter, de heer J. Klif
fen, wees er' op, dat stabiliteit
zou komen in het bestaan van
den tuinbouw, wanneer de re
geering den gerechtvaardigden
eisch om garantieprijzen tot de
volle 100 pet van den kostprijs
te geven zal inwilligen.
In het blad „Groente'en Fruit"
had een beschouwing -gestaan
over wat er moest gebeuren bij
overproductie. Twee wegen wer
den higr aangewezen. Op de
eerste plaats werd de diepvries
methode aangewezen als conser.
veeringsmetihode. De veilinglei
der, de heer J. Kas Wz., besprak
deze methode en de groote voor.
deelen, welke er aan verbonden
zijn voor conserveering en ex
port. Spr. uitte zich als 'n warm
voorstanden van den diepvriezer.
Deze conserveeringsmetihode dient
echter in handen te blijven van
de veilingorganisaties en de re.
geering en behoort niet in han
den te worden gesteld van eenige
speculanten, die dan ook met de
revenuen gaan strijken. Op de
tweede plaats werd aangedron
gen op fondsvorming, teneinde
uit dit reservefonds te kunnen
putten als producten worden ge
ëxporteerd beneden den kost.
prijs. Deze fondsvorming zou
kunnen worden verkregen door
10 pet. op den kostprijs te leg
gen en deze 10 pet te' storten in
een reservefonds. De handel
dus uiteindelijk de consument
zal dus voor het product den
kostprijs, vermeerderd met 10
pct„ moeten betalen.
Uit de vergadering werd een
commissie benoemd, welke de
voorstellen betreffende garantie
prijzen tot de volle 100 pet. voor
de vergadering van het Centraal
Bureau van Veilingen zal moe-
'N VROUW VAN VER
DACHT ALLOOI HAD
CONNECTIES MET DEN
A.K.D.
Na een langdurig en diepgaand
onderzoek heeft de P.O.D. te Alk
maar klaarheid gebracht in een
verraadzaak, welke de gemoede
ren in den Langedijk geruimen
tijd bezig hield. Bij de fam, de
Boer, die onder Langedijk een
molen bewoont, waren in 1944
zes Joden ondergedoken, waar
van er een op natuurlijke wijze
overleed. Op 3 September 1944,
des avonds om half elf, werd op
den molen een overval gepleegd
door een vijftal leden van den
Arbeids-ConUróle-Dienst (A.K.
D.), waarvan er drie de voordeur
binnen gingen en twee langs een
achterdeurtje naar binnen kwa
men
„Waar zijn die Joden verbor
gen?" was hun vraag aan de
danig geschrokken familie de
Boer; deze probeerde nog de
aandacht van de invallers van
de ondergedoken Joden af te lei
den door te vertellen, dat zij
slechts enkele logeergasten her
bergden, die hier eenige dagen
kwamen visschen. Maar die vlie
ger ging niet op; de vijf Joden
werden al spoedig gevonden en
werden voor transport gereed
gezet. Terwijl de „heeren" A.K.
D.-ers uit de woning van de fam.
de Boer plunderden wat maar
van hun gading was, wist een
der Joden, zekere Vleesing, met
behulp van mevr. de Boer, het
hazenpad te kiezen, doch de an
deren werden aan den S.D. uit
geleverd en via Amsterdam'naar
Duitschland vervoerd. Laten wij
er terstond bij vermelden, dat
dank zij het feit, dat de oorlog
op zijn eind begon te loopen, de
Joden niet ver Duitschland in
werden gebracht en na de be
vrijding weer gerepatrieerd zijn
Het verraad
Hoe wist de A.K.D., dat in den
molen van de Boer'Joden ver
borgen zaten? De verdenking
viel al spoedig op A. de Wever,
een man van niet al te onberis
pelijke reputatie, die in familie
relatie stond met de familie de
Boer. Bij hem was destijds een
radiotoestel in beslag genomen,
waarop zijn arrestatie volgde;
hij werd echter al spoedig weer
vrijgelaten, hetgeen bevreem
ding wekte.
Gebleken' is echter, dat de W
ten onrechte van het verraad
verdacht werd; hij leefde echter
samen met zekere Aagje Krijgs
man, een Alkmaarsche „dame"
van verdacht allooi, die voor de
W. regelmatig zwarte shag ver.
handelde. De leden van den A.
K.D. belioorden tot haar cliën.
tèle en zoo kwam zij in connec
tie met zekeren Bekelaar, die bij
de huiszoeking in den molen de
leiding had. De relatie tusschen
deze twee bleef niet beperkt tot
't zakelijke, wat de zwarte shag
betrof; hun verhouding werd al
spoedig van meer intiemen aard
en zoo kwam Bekelaar te weten,
dat in den molen van de Boer
Joden zaten ondergedoken: Aag
je had dit van de Wever gehoord.
Doordat eerst de Wever ten
onrechte verdacht werd hoe
wel hij niet geheel vrij.uit gaat
door zijn mededeeiing aan Aagje
Krijgsman, en mede doordat deze
„dame" door onjuiste verklarin
gen het onderzoek zeer belem
merde heeft het zoo lang ge
duurd, voor de P.O.D. deze zaak
■tot klaarheid bracht. De zaak is
nu echter in kannen en kruiken;
de Wever is weer op vrije voeten
gesteld, doch de vijf A.K.D.-ers
en hun marketentster Aagje
Krijgsman wachten in de cel op
hun berechting.
ten formuleeren. In deze voor
stellen zullen tevens worden
verwerkt de hierboven aangege
ven punten betreffende de diep
vriesmethode en de vorming van
een reservefonds.
In deze commissie hebben
naast den voorzitter Kliffen en
veilingleider J Kos Wzn. zitting
de heeren P. K!. Volkers uit Oud
karspel, G. Koopman uit Noord
Scharwoude en H Dekker uit
Waarland.
Medegedeeld werd, dat met de
uitbetaling van de gelden voor
geleverde peen een aanvang zal
worden gemaakt.
De omzet bver Februari 1946
had 361.461.83 bedragen.
De Tuinbouwvereeniging'Waar
land en Omstreken is opgehe.
ven. Haar leden zijn over de
andere tuinbouwvereenigingen
verdeeld.
