Prinses en Prins in Kopenhagen
DE VROUW OP
DE JAARBEURS
DE TRAGEDIE VAN TEXEL
Nieuw Noordhollandsch Dagblad
3
Kent U me niet meer, Prinses?
Binnenlandsch
nieuws
Boebi Trep en Jippie Jee in Nederland^
H'
De Russen-opstand
in April 1945
ZATERDAG 6 APRIL 1946
Prinses Juliana en Prins
Bernhard zijn gistermorgen
per vliegtuig in Kopenhagen
aangekomen. Zij arriveeer-
den om 10.50 uur op het
vliegveld Kastrup, waarvan
de gebouwen met vlaggen
waren versierd. Het was
stralend weer.
Het prinselijk paar werd be
groet door koningin Alexandri-
na, kroonprins Frederik, kroon
prinses Ingrid, prins Knud, den
Nederlandschen gezant jhr. W. F.
van Lennep en mevrouw Van
Lennep en vele leden van het
gezantschap met hun dames. De
prinses werden bloemen aange
boden.
Nadat om elf uur het eerste
vliegtuig met leden van het Con
certgebouw-orkest en zijni diri
gent Eduard van Beinum was ge
land, vertrok het gezelschap van
het vliegveld naar het slot Ama-
lienborg. Overal langs de route
werd gevlagd, in étalages prijk
ten portretten van het prinselijk
paar en langs den weg stonden
schoolkinderen met Nederland-
sche en Deensche vlaggen opge
steld.
Op het ruime binnenplein van
het paleis stonden 200 Nederland-
sche kinderen opgesteld
Toen om elf uur de prins en
de prinses verschenen, wer.
den zij geestdriftig toege
juicht. Nadat de kinderen het
Wilhelmus en nog eenige an
dere liederen hadden gezon
gen, onderhield de prinses
zich met hen. Hun enthou
siasme kende geen grenzen.
Een hunner stelde haar spon
taan de vraag: „Kent u me
niet meer, prinses, ik lag in 't
ziekenhuis in de Middenlaan
in 1945?" Ook bij het Deen
sche publiek was er laaiende
geestdrift.
Omstreeks twee uur ontvingen
prinses Juliana en prins Bern
hard ten paleize 30 Deensche
journalisten. Kapitein Van Maas
dijk introduceerde de journalis
ten en prins en prinses beant
woordden gedurende een kwartier
de talrijke vragen die de journa
listen "f.lden en welke betrek
king hadden op den wederop
bouw van Nederland, de verzets
beweging en dergelijke onder
werpen. Prinses Juliana en prins
Bernhard spraken hun lof uit
over het sociale en charitatieve
werk van Denemarken voor ons
land en zij gaven den journalis
ten de verzekering, dat de Neder-
landsche bevolking Denemarken
een warm hart toedraagt.
Omstreeks vier uur was in het
gebouw van de Nederlandsche
legatie een receptie gearrangeerd
voor de Nederlandsche inwoners.
Hedenavond werd het prinselijk
paar een souper aangeboden door
den Nederlandschen gezant, jhr.
Van Lennep waaraan, de koningin
van Denemarken, kroonprins en
kroonprinses, prins Axel, prinses
Margaretha. prins en prinses Vig-
go, prins Knud, prinses Carolina
Mathilde, Eduard van Beinum en
talrijke Deensche en Nederland
autoriteiten aanzaten.
Receptie op het Nederland
sche gezantschap.
Hedenmiddag om vier was er
ter gelegenheid van het bezoek
van den prins en de prinses een
receptie van de Nederlandsche
kolonie op het Nederlandsche ge
zantschap. De receptie was zeer
druk bezocht. De prins en de prin
ses werden ontvangen door den
gezant jhr. W. F. van Lennep en
mevrouw Van Lennep.
A.n het eind van de receptie
reikte prins Bernhard namens de
koningin aan de weduwe van v
Biallosterski dig in 1945 als ille
gaal strijder tn de gevangen.
te Soheveningen is overleden de
postuum verleende onderschei
ding „Militaire Willemsorde 4e
klasse" uit.
Prinses en prins onderhielden
zich hierna nog geruimen tijd met
de ruim 200 aanwezigen.
Alle bladen schenken, in groo-
ten opmaak, aandacht aan het
bezoek van Prinses Juliana en
Prins Bernhard. Niet slechts
de straten der stad zijn ver
sierd, doch ook de kranten,
die alle foto's brengen met
zeer uitvoerige artikelen, die
de beteekenis van dit bezoek
accentueeren,
„Ekstra Bladet" geeft uitvoerige
berichten omtrent de komst van
het Prinselijk Paar en de huldi
ging door de kinderen voor het
paleis Amaliënborg. Het onafhan
kelijke ex-illegale blad „Informa
tion" wijdt een hoofdartikel „Aan
Holland", waarin gesproken wordt
over de moeilijkheden in Neder-
landsch-Indië en de mogelijkhe
den, die ons bij uitstek democra
tische volk bezit om daaruit te
geraken.
Men behoeft er niet aan te twij
felen, de Nederlanders zullen
den Indonesiërs een democrati-
schen status verschaffen, aldus het
blad.
„Politiken" (liberaal) schetst de
verhouding tusschen Denemarken
en Nederland. „Nederland heeft
de laatste jaren veel geleden. Het
bombardement van Rotterdam dat
een van de verschrikkelijkste
voorbeelden is van den terreur,
dien de Duitscher heeft uitge
oefend, bewijst zulks. Ook Dene
marken zal niet vergeten, hoe de
Duitschers tijdens het laatste wan
hopige verzet vóór de ineenstor
ting in Nederland nog een beest
achtige vernietiging veroorzaak
ten. De Duitsche terreur kon ech
ter het Nederlandsche moreel niet
ten onder brengen. Sedert V.E.-
day ontstonden talrijke relaties
tusschen Denemarken en Neder
land en Prinses Juliana en Prins
Bernhard zullen in Denemarken
De Hilversumsche economi
sche recherche is er in geslaagd
'n omvangrijken handel in valsche
bonnen op het spoor te komen,
waaruit gebleken is, dat vele dui
zenden valsche suiker-, boter-,
vet- en margarinebonnen op een
speciale drukkerij zijn vervaardigd
en in groote kwanta in omloop
zijn gebracht. In verband hiermede
werd te Amsterdam een zekere
H H. gearresteerd
Als gevolg van de arrestatie
van een jongeman, die vleesch bij
zich had. dat kennelijk van een
clandestiene slachting afkomstig
was, heeft de politie te Amsterdam
een complete slachterij met toe-
■behooren aangetroffen plus een
geslacht paard, dat bestemd was
om zonder bon te worden ver
kocht.
niet slechts de eerste teekenen
van de lente ontmoeten en een
officieel welkom, doch het harte
lijke welkom van het geheele
Deensche volk. Wij hopen, dat zij
de hulde en den eerbied van de
geheele Deensche natie naar Ne
derland zullen willen overbren
gen."
ET IS WERKELIJK een
sprookje deze Jaarbeurs,
met zijn duizenden kleurige
en fleurige stands, welke zich
aaneenrijen en je de gewaar
wording geven in een drukke
winkelstraat te loopen. Een
kleine winkelstad op zich zelf,
met zooveel keurcollecties aan
artikelen, dat men oogen te
kort heeft. Nu beseft men
eerst goed, wat wij de laatste
jaren hebben moeten missen,
nut alleen aan luxe, maar ook
aan de meest elementaire le
vensbehoeften, die het leven
veraangenamen.
De eerste indruk, dien deze
Jaarbeurs wekt, is dien van
een heerlijk Luilekkerland,
waar je te kust en te keur
kunt bewonderen, uitzoeken
en koopen. Edoch, we zijn er
nog niet. Er worden hier en
daar wel orders genoteerd,
maar het meerendeel van de
geëxposeerde artikelen is nog
niet leverbaar. Dit ontdekken
wij reeds spoedig.
In een stand vol met gezel
lig gebloemde eetserviezen,
kopjes, melkkannen en ander
aardewerk, vragen wij wan
neer de schamele resten van
ons servies weer zal kunnen
worden aangevuld. Men was
zeer pessimistisch. „Alles wordt
geëxporteerd voor deviezen,
juffrouw. Nee, het zal min
stens nog wel een jaar duren,
voordat U zonder punten weer
wat aardewerk zult kunnen
koopen," was het antwoord
van den standhouder in aar
dewerk.
Hét was werkelijk even een
ontgoocheling. Het deed je weer
even belanden vanuit de sprook
jeswereld in het nuchtere re-
eele leven, dat nog steeds de na
weeën van den oorlog gevoelt.
De poppenkinderen in. de speel
goedstand aan den overkant lach
ten mij echter bemoedigend toe.
In deze branche werden alweer
orders genoteerd, hetgeen betee-
kent voor de toekomst weer vele
blijde kindergezichtjes.
Langzaam glijden wij mee in
de drukte en bewonderen beel
dige bontmantels, solide haarkam
men, prachtige collecties koper
werk en een moment later laten
wij ons op uinoodiging even
neervallen op een kunstig ver
vaardigd smeedijzeren jjankje,
hetgeen bekleed is met een kussen
van prachtig soepel kalfsleer. De
open haarden In dezen stand doen
ons zoowaar verlangen naar een
winter zonder kolenschaarschte.
De kandelaars, lampen, blaasbal
gen. alles is even fraai uitgevoerd.
We gaan weer verder en danken
onzen weldoener voor de 3 minu
ten rust, die ons even onze moede
voeten lieten vergeten.
De textielafdceling
vraagt onze aandacht. Vele stands,
de een nog kleuriger dan de an
der. Behalve prachtige wollen
dekens, kousen, ochtendjaponnen
en stoffen, een weelderige uitstal
ling van de fijnste wolsoortén. De
vele knotten wol in hun bonte
wemeling doen ons denken aan
de bollenvelden. Doch ook hier
alles nog schaarsch. Personeels-
schaarsohte en gebrek aan kolen
zijn hier de oorz:aken. Ook de
veel begeerde kaartjes wollen sa
jet en fille de cosse geven acte de
presence. Alles voorloopig nog
distributieartikelen.
Toch kunnen wij onze zomer
jurkjes dit jaar opfrisschen met
een wit kraagje. Heel trots ver
zekert de juffrouw in dezen stand
terwijl ze mij een vlot wit piqué
kraagje tpont: wij "kunnen alles
leveren! Anders is het met de
^ADAT ze nog eens goed afgesproken hadden hoe alles gaan
zou, kon de verfilming beginnen.
Boebi Trep stelde de camara in en Jippie Jee stond buiten te
wachten op het sein om binnen te mogen stormen en Hermelijn
in zijn kraag grijpen. Hermelijn was in zijn schuilplaats ge
kropen om alles zoo echt mogelijk te doen gelijken. „Oké Jippie,
kom maar binnen!"
wrijfwas. O.ok hier mondjesmaat
en alleen aan de oude relaties.
De samenstelling is nog- niet ge
heel vooroorlogsch bii gebrek
van terpentijn gebruikt men ter
pentine.
in 'n zachtrose gekleurdcn
parfumeriestand
moeten wij beslist wat eau de
cologne op onze zakdoek nemen,
doch een moment later houden
wij Finsche ski's in onze handen
en maken kennis met Zwitserland
in den vorm van beeldige origi-
neele shawls en practische regen
jassen van synthetische rubber.
Is thans de schoudertasch popu
lair. het nieuwste Amerikaansche
snufje is de ceintuurtasch, die
thans weer door htm exclusieve
modellen zullen trachten de
schoudertasch te verdringen. Zoo
belanden wij bij de schoenfabri
kanten. Persoonlijke smaak en
vakkundigheid voeren hier den
boventoon. Vanaf de stevigste
sportschoen tot aan het meest
luxueuse avondschoentje, dat alles
is uitgevoerd in zulke fraaie mo
dellen en kleurencombinaties, dat
het je ademloos maakt. Doch niet
alleen fabrikanten uit Brabant en
Gelderland, maar wij ontdekken
ook een fabrikant uit Bunscho'en.
Bij informatie bleek, dat deze
fabriek vele Zuiderzeevissehers
onder haar personeel telt, die
door de drooglegging zich een
ander beroep moes en kiezen en
zich zoo hebben opgewerkt, dat
zij vooral op het gebied van- luxe
pantoffels met het buitenland kun
nen concurreeren. Bij den stand
van de Bedrijfsgroep Lederver-
werkende ambachten zien wij de
prestaties van de maatschoenma
kers. Zelfs de schoenen van
Monty" prijken tusschen de ge-
exposeerde exemplaren. Ortho-
paedisch maatschoenwerk, dat
zeer vernuftig menig voetgebrek
kan verhelpen.
Tot onzen spijt zullen onee pan
nen in de keuken, aezien de me-
dedeelingen van insiders, nog wel
een tijdje meemoeten. Wel kun
nen. wij onze uitrusting verrijken
met een broodsnijmachine, welke
zeer zeker practised is. maar toch
geloof ik. dat een nest nieuwe
pannen de huisvrouw beter kan
gebruiken.
Wanneer wij even later een
stand van uurwerken passeeren,
realiseeren wij ons eerst, dat de
middag reeds ten einde spoedt. In
de lift zoeven wij naar beneden
en knipperen buiten tegen het
felle voorjaarszonnetje. Het is
als ontwaken wij uit een zoete
droom en dan te moeten beden
ken, dat wij feitelijk nog niet
eens de helft van de Jaarbeurs
1946 hebben gezien.
C. v. L.
Het was voorjaar 1945. Terwijl hongerend Nederland in verbijs
terde ontroering keek naar de vliegtuigen, die een wolkbreuk van
voedsel over het land deden uitstorten, om zoo de hongersnood en
de diepe ellende te helpen verdachten, terwijl als het ware in de
lucht voelbaar was, dat de bevrijding op handen was, ontbrandde
op het eiland Texel een oorlog, die hoe klein ook vergeleken bij
de slagen, die op het groote slagveld vielen, in niets verschilde, wat
betreft wreedheden, dood, verderf, maar ook heldenmoed.
Het kleine eiland, reeds zwaar gehavend en geschonden door de
vele forten, bunkers en versterkingen, die er waren gebouwd zag
een ramp over zich heen trekken, als nooit te voren in zijn lange
geschiedenis.
De strijd ging door, ondanks het feit dat op eenige kilometers
afstand, het vasteland al zweefde in een roes van bevrijding, totdat
midden Mei het eindsignaal van den kleme, wreeden oorlog op
Texel klonk.
Het is misschien goed, nog even
stil te staan bij deze tragedie, die
vele menschen den dood bracht en
tallooze anderen in leed en tranen
achterliet.
De feiten
De op Texel gelegerde Georgiërs
hadden eind Maart begin April
aanzegging gekregen, dat zij zou
den worden „ingezet" tegen de
geallieerde troepen in Gelderland.
Zij waren krijgsgevangenen, op
genade of ongenade aan den Duit
scher overgeleverd en het klonk
daarom ook niet vreemd, dat ze
zouden worden gebruikt tegen
hun eigen vrienden.
In korten tijd echter was er een
verzet gegroeid, dat op 9 April
1945 uitbarstte in een wilde orgie
van schietpartijen en veldslagen.
In een minimum van tijd waren
de meeste Duitschers of gedood of
overmeesterd en de overigen red
den zich in een vlucht. Ook vele
burgers hadden zich bij het verzet
aangesloten, illegale strijders en
zij die de onderdrukking moe wa
ren en hun geduld niet langer
konden beheerschen. De Duit
schers begonnen hierop met troe
pen-zendingen naar het eiland en
met zwaar geschut van de stellin
gen die nog in hun handen waren
en vanuit den Helder werden de
Russen en de dorpen onder artil
lerievuur genomen. Geleidelijk
wonnen de Duitschers terrein en
de Georgiërs met de burgers in
hun rijen moesten zich steeds
meer terugtrekken naar het Noor
den van het eiland Vooral in het
gebied om Eierland is zwaar ge
vochten.
Als repressaille werden door de
Duitschers tien burgers gefusil
leerd en in een massagraf gewor
pen.
Na heldhaftigen strijd viel ten
slotte de Commandant der Geor
giërs. kapitein Loladze, zoodat
toen deze oorlog in het klein af
liep.
Door de artillerie-beschietingen
zijn ook vele burgers gedood, voor
al in den Burg en omgeving, ter
wijl de Duitschers naar schatting
ruim duizend man verloren en de
Russen ruim vijfhonderd.
Pogingen, om hulp van Enge
land te krijgen mochten niet ba
ten en toen eenige dappere man
nen Engeland bereikten was de
wapenstilstand ingegaan.
Vele wonden zijn
geslagen
Texel heeft het zwaar te ver
duren gehad en is diep-geschon-
den uit dezen strijd te voorschijn
gekomen. Behalve de vele men-
schenlevens, die niet meer zijn te
vervangen, is er aanzienlijke
schade aangericht. In het dorp
den Burg zijn talrijke huizen ka
potgeschoten, weer anderen zijn
dermate beschadigd, dat ze voor
langen tijd onbewoonbaar zijn,
terwijl vgje gebouwen lichtere
schade opliepen. Het ruitenmate
riaal is zoo goed als verdwenen en
in dit verband verdient het ver
melding hoe de Texelaars van
de kleine stukken glas, die ze
over hadden, hun ramen op een
deskundige manier hebben her
steld.
Het kerkje van de Waal is een
puinhoop geworden en verderop
bij de Vlijt ziet men ruïne op
ruïne. Het kamp de Vlijt vertoont
aanzienlijke beschadigingen en
daaromheen zijn een dertigtal
boerderijen platgeschoten of uit
gebrand.
Ook Cocksdorp leed onder de
beschietingen, alleen de vuurtoren
al is een smister oorlogsmonument
geworden, waar aan den voet een
groot soldatengraf ligt, bedekt met
eenige helmen. Hier is de stilte
van den dood voelbaar in de stilte
van de duinen.
En als slachtoffer van dit alles
woont de vuurtorenwachter in een
onderaardsche bunker, waar nau
welijks licht naar binnen valt en
waar het somber is en koud, zelfs
bij het heerlijke lenteweer.
Maar ook hier is de wedei op
bouw in vollen gang. Er wordt
gewerkt door menschen van alle
windstreken vandaan en alleen
de diepe wonden van verdriet en
vernielingen herinneren aan een
tragedie, die een jaar geleden. 9
April 1945 begon.
Maar ook zijn 'er herinneringen
op het groote soldatenkerkhof
waar een eenvoudige zuil de plaats
aangeeft van vele soldatengraven,
wier namen ons niets zeggen,
maar wier daden de vrijheidszin
vertolkten, die wij allen in ons
hebben. Kapitein Loladze als com
mandant viel den heldendood en
met hem vele van zijn vrienden,
die vandaag worden geëerd in
een sobere en juist daarom in
drukwekkende plechtigheid. Hun
graf is ver van net land, waar zij
van droomden en waar zij allen
wenschten terug te keeren. Het
mocht niet zoo zijn. Doch voor
helden is er geen betere rustplaats
dan juist hier op het stille eiland,
dat van het vasteland af in wazige
verte van grijs en blauw is ver
borgen en dat door de zee wordt
omspoeld als 'n wachter over vele
naamloozen, van wie alleen de
daden bekend zijn.
