Het gaat niet goed in de
Wieringermeer
Alkmaarsche straatnamen
Nieuw Noordhollandsch Dagblad
3
De staking heeft het heusch gedaan
Zwarte of witte boeren
OUDE TRADITIE IN
Krijgshaftige generaal
Amsterdammers zagen
water branden
MINISTER.. I
De kaarten op tafel!
Amerikaansch crediet
voor Polen
9 JUNI 1946
ZATERDAG 29 JUNI 1946
'an den jubi-
dochter aan-
gen merkten
:n mr. Veen-
je, respectie-
>n secretaris
tot Nut van
tement Alk-
ïuiter toege-
lirecteur, cfie
iandi;|te van
inscriptie en
met inhoud,
toor- en ta
ak de heer
ubilaris een
zeld van een
>ud overhan-
oor den heer
c'lrzïtter van
Nut van 't
loma aange-
ïet officieele
een gezellig
waarna het
kring werd
WERKENDE
V
niet gezegd,
oep is, waar-
ooit eens iets
if a.s. Maan-
dat in Alk-
wordt de uit
at diegenen,
ie parochies
n gezin, een
een kantoor
genoodigd bij
ntie, te geven
huizen in de
Elisabeths-
in de bedoe-
deelname te
'end contact
lotere clubs,
liet de eerste
dit nieuwste
aken. Nadere
eft Sursum
:k De confe-
ilf acht.
tKT
erd 40530 kg
was de han-
HEILOO
ENT GEEN
VOOR DE
SCHOOL
gehouden
wam weder-
verzoek van
at. Schoolon-
werking tot
christelijke
mtspon zich
ussie over de
ngen, die op
de aanvrage
voorkwamen,
rlingen be
rden. De heer
dat het Dep
m uitspraak
'fende geëva-
volgens hem
aag aan de
treft het aan-
roorzitter, die
ïaar den chef
tn het Depar-
'ijs ,den heer
est, verklaar-
meening kin-
ueerden niet
jeval konden
en aanvaard
aad nog eeni-
mt had gede-
r het verzoek
leek, dat de
hts drie me-
fe r k. raads-
:ts, Bolten en
rige 7 raads-
;n. De heer
leroep te zul-
raadsbesluit
twijfelen, of
v. Gemeren
werd voor
enomen. De
e tallooze in-
itsten tijd en
ilitie-toezicht,
er zei, dat hij
niets te zeg-
:h echter met
:raal in ver
uitbreiding
•ijgen. De hr.
tie in, waarin
over het te
icht tot uiting
ie> door den
>men en ter
>c. gen ge-
rak woorden
eid tot den
wegens ver-
ilïcfmaatschap
v. Bronkhorst
ie van advies
lijk Hulpbe-
hetgeen door
n overwogen.
ONS ARTIKEL „HET gaat
niet goed in de Wie
ringermeer", hetwelk wij
eenigen tijd geleden publi
ceerden, heeft nogal eenig stof
doen opwaaien. Velen zijn
't er mee eens, weer anderen
niet of althans niet geheel.
Vooral de aannemers voelen
zich verkeerd beoordeeld. Dat
is begrijpelijk.
In de betreffende passage wezen
wij op het z.g. regiewerk, waarbij
door aannemers zou worden ge-
trr'neerd.
-j<e Dienst Wederopbouw Wie
ringermeer met wien wij enkele
malen over onze publicatie spra
ken. merkte op, dat het regie-
werk in de begin-periode van den
wederopbouw noodzakelijk was,
gezien de onzekere toestanden op
vrijwel elk gebied. Daar regiewerk
echter altijd inhoudt, dat de aan
nemer weinig of geen belang
heeft bij een snellen voortgang
der werken is steeds de gedachte
geweest om deze wijze van wer
ken zoo snel mogelijk te beëindi
gen en te vervangen door aanbe
stedingen. Bonafide aannemers
geven ook aan dit systeem de
voorkeur. „Dat. zich bij regiewerk
gevallen van traineeren kunnen
voordoen is zeer wel mogelijk,
doch dit is geen specifiek Wierin-
germeer-verschijnsel" aldus deze
Dienst.
Dat valt nog te betwisten. Er
zijn ons in andere gedeelten van
het land ook betere resultaten
bekend, waar het werk zelfs vlot
ter liep als dit het geval zou kun
nen zijn bij uitvoering door een
officieelen Dienst zelve Daaraan
hebben de Diensten geen schuld.
Het is echter duidelijk, dat parti
culiere aannemers beter kunnen
improv iseeren dan officieele appa
raten, omdat deze gebonden zijn
aan hun, vaak belemmerende,
ambtelijke bepalingen.
In ons artikel constateerden wij
een vermoedelijk traineeren. we
gens dit regiewerk. Dat heeft de
Dienst met zijn opmerking er
kend En of dit iets is, wat nood
zakelijkerwijs aan regiewerk vast
kleeft doet daarbij niet terzake,
evenmin het'feit, of dit elders in
ons land ook het geval zou zijn.
De strekking van deze passage
uit onze publicatie is intusschen
verleden tijd geworden, omdat er
in De Meer thans practisch geen
regiewerk meer is.
De schuld lag bij de staking.
Wat betreft de noodwoningen
deelde een der Wieringermeer-
ingenieurs ons mede, dat hij in
derdaad op een bijeenkomst van
Wieringermeerboeren te Winkel
gezegd zou hebben dat de vorde
ringen met de noodwoningen nog
zeer teleurstellend waren Voor
de eerste groep van 116 noodwo
ningen, type A 4, waren er moei
lijkheden met schilders, die niet
te krijgen waren en met 36 wo
ningen, type A 7, waren er moei
lijkheden met het transport door
de staking in Amsterdam. Deze
lagen n.l. op de kade Hij heeft er
toen aan toegevoegd dat er, net
voor deze vergadering, uitzicht
was gekomen, dat deze woningen
zouden kunnen worden overge
bracht naar de Wieringermeer. Dit
is inderdaad gelukt en thans staan
ze al gedeeltelijk overeind. „Ik
heb den toestand niet gunstiger
of ongunstiger voorgesteld dan hij
was. Van een dooddoener was
geen sprake. Het was de naakte
werkelijkheid zonder meer" zoo
schrijft ons deze ingenieur.
De cemmissie Landbouw-
herstel.
„In de Wieringermeer" zoo
schreven wij, „werd gefluisterd,
dat juist degene die functies be-
kleeaen, reeds hun uitkeering van
Landbouwherstel ontvingen, ter
wijl zeventig procent daarop nog
wachtte".
Inderdaad was dat in zijn al
gemeenheid waar, al is ons be
kend, dat b.v. de voorzitter dier
commissie bij het schrijven van
ons vorig artikel nog geen uitkee
ring had gehad.
Toch komt voor bedoelde fluis-
teraars de zaak wel even in een
ander licht te staan, zoo vertrou
wen wij. Men heeft begrijpelijk in
deze commissies boeren zitting
doen nemen, op wier gedrag in
den bezettingstijd niets is aan te
merken boeren dus van wie on-
omstootelijk vast staat, dat zij
„wit" zijn. -Zij behoeven dus voor
de uitkeering niet meer door de
zeef of -zullen althans sneller
„gezuiverd" kunnen worden
Dit heeft met corruptheid niets
uitstaande. Inmiddels heeft ech
ter deze kwestie haar actualiteit
verloren, daar, na maanden prac-
tische stilstand, de commissie
haast, heeft gezet achter de uit-
keeringen en het overgrootfe deel
zulks thans heeft ontvangen of
althans toegezegd gekregen.
Was de Wieringermeer
zwart of wit?
Ook wat betreft de zekerheids
stellingen waren eenigen het niet
met ons eens, omdat zoo zeggen
zij zekerheidsstelling en ge
blokkeerd saldo losstaan van el
kaar. „Zwarte boeren", zoo schreef
iemand ons, „kan men toch rustig
een groote zekerheidsstelling op
leggen".
Dat kan men niet alleen, maar
dat moet men zelfs. Gelukkig
maar.
Onjuist is het echter, wanneer
men het voorstelt, alsof de
geheele Meer zwart zou zijn
geweest. Er waren er, natuur
lijk. Maar in zijn algemeen
heid gaat dat gelukkig
niet op en de boer wiens ge
val -.wij als voorbeeld aanhaal
den, was zoo wit als sneeuw.
Men had trouwens van ons
niet kunnen .verwachten, dat
wij te rade zouden gaan bij
zwarte boeren.
Hun moeilijkbeden laten
ons steenkoud.
Wij erkennen de juistheid var
de stelling, dat zekerheidsst'lSng
en geblokkeerd saldo theoretisch
lostaan van elkaar. Desondanks
bestaat er zoo is is gebleken
ze"ker eenig verband Al geeft
een geblokkeerd saldo dan niet.
zelfs heelemaal niet juist aan, hoe
de betokken boer er financieel
voorstaat, al is een geblokkeerd
saldo slechts een deel van het
bezit, toch geeft het wel degelijk
eenigen kijk op den financieelen
toestand van den betrokkene. Een
bescheiden boertje bezit heusch
geen saldo van 21.000 gulden en de
boer, aangehaald in ons artikel
had een totaal bezit van 22.500
gulden. Intusschen blijken meer
dere boeren een onmogelijke ze
kerheidsstelling te hebben ontvan
gen waaruit een zekere mate van
willekeur niet moeilijk te dist.il-
leeren valt.
De publicatie van ons artikel
deed tenslotte zooveel brieven in
onze bus belanden, vooral uit aan
nemerskringen, waarin men met
nog veel meer moeilijkheden voor
den dag kwam, dat de titel van»
onze publicatie reeds daarin be
vestiging vond.
Het ware ons liever geweest, te
schrijven: het gaat weer uitste
kend Helaas kon dat niet de con
clusie zijn van onze beschouwing.
Hopenlijk kunnen wij spoediger
dan verwacht wordt, schrijven:
het gaat toch weer wel goed.
P S.
En de 8-October-optocht.
Ook verpleegsters zullen aan den
optocht kunnen deelnemen want wij
kennen ook de Gasthuisstraat, dié
ons herinnert aan den tijd dat het
St. Elisahethgastfcruis hier aan de
Noordzijde stond.
In 1680 was het de Gasthuissteeg
van de Paternosterstraat westelijk tot
,;'t Sand". Deze buurt liep van de
Gasthuisstraat langs het Geestwater
tot de KeuI en er Stonden in 1740 elf
huizen.
De Gashouderstraat kreeg den naam
in 1908 naar den daarachterstaanden
Gashouder.
De Hekelstraat heeft dezen naam
niet steeds gehad want daarvoor was
het de St. Jansstraat. Deze naam
werd ontleend aan het in de 15e eeuw
op den hoek van Verdronkenoori ge_
bouwde Gasthuis van de St, Jans-
heeren, die ook de in 1442-43 gebouw
de kapel in eigendom hadden.
De tegenwoordige naam is gegeven
in verband met een enkele eeuwen
terug in de straat gevestigd bedrijf nl.
het hekelhuis, waar het vlas werd
gehekeld.
Ook de naam Houttil spreekt, meer
voor zichzelf. Aan het einde der stad
en bij het water waren de opslag
plaatsen (tillen) van hout. Dat de
straat reeds vroeg bewoond was,
blijkt uit een opgave uit 1516, dat er
waren 53 schatbare haardsteden.
De houttillen waren inmiddels reeds
verplaatst naar den Noordam, van
waar zij in 1557, in verband met de
verbreeding van het water, moesten
verdwijnen.
Huig (de Brouwer) woonde in de
steeg, die van de Mient naar de Laat
liep. De driekannen hingen bij hem
uit. Hij was een goede békende en
het verwonderd ons dus niet, dat de
steeg zijn naam kreeg in Huigbrou-
wersteeg.
Steeg is echter wat klein voor een
nij veren middenstand als daar in 1108
woonde en de raad besloot dan ook er
"straat" van te maken.
De Kaarsemakersgracht heeft meer
dere namen gehad. Kwakelgracht,
Mattengracht en Mient.
De naam is verkregen door de
aanwezigheid in de Pieterstraat van
smeersimelterijen en kaarsenmakerij.
Men kon deze ook van de gracht be
reiken en noemde het water Kaar
senmakers gracht.
Ook hier dus weer het bedrijf oor
zaak van een naam. evenals dat weer
te vinden is' in Kalkoven weg naar de
in de Egmondermeer staande kalk
ovens.
Zoutstraat, Keetgracht, Ooster_ en
Westerburgstraat en Qoster. en
Westerkolkstraat brengen ons bij de
zoutnering. Zoutkeeten stonden o.a.
in de 16e eeuw op het einde van de
Laat en moesten met het oog op de
versterking der stad worden afge
broken. De Keetgracht dankt den
naam de zoutkeeten aan de overzijde
der Oudegracht, waar ook de zout
keet de Burg1 stond; waaraan dus
Ooster- en Wester burgstraat den
naam ontieenen vanaf 2 Sept. 187g
evenals de Ooster_ en Wésterkolk
straat dit doen vanaf 1888 aan de
kolk, welke er tusschen de zoutkee
ten te vinden was.
De Kinheimstraat moet ons blijven
herinneren aan de Bioterfabriek van
dien naam, welke in de nabijheid
stond en kreeg in 1908 dien naam,
zooals de Korenlaan de weg was naar
de Korenvelden.
De K'raanbuurt is genoemd naar de
hijschkraan, welke daar in 1527 werd
geplaatst en in 1590 naar de Bierkade
nabij Fnidsen werd overgebracht.
De Lombardsteeg is' „genoemd naar
een heel oud bedrijf n.l. de Lombard
of Bank van leening. Reeds, in 1544
was hiervoor door Karei de V octrooi
verleend.
Kweerenpad; Wolfpad en Molen
buurt wijzen ons waar molens te
vinden waren. De Molenbuurt was in
1614 bekend niet alleen om de Molen
de Munnik of Monnik, maar om het
"quat regiment", wat daar door vrou
wen en anderen werd gehouden en
waartegen de officieren op 4 Mei
werd gelast ernstig op te treden. In*
1756 kreeg de straat het aanzien van
thans en werd de 4 voet hooge muur
gemaakt, de zijweg was in 1757 klaar.
Hij is wal een der oudste buurten. In
1519 woonden er 30 personen.
Een andere molen was de Mosterd
molen, die in 1871 den naam deed
geven aan de Mosterdsteeg. Voor
dien was het de Wormer-bakkersteeg
naar de bakkerij aldaar. Aan de hout
zaagmolen denken wij bij de Zaag
molenstraat en Houthavenstraat, ter-
wij de Papiermolenstraat wijst op de
papiermakerijen, welke Alkmaar
vroeger bezat, maar op heel andere
plaatsen.
Dat Alkmaar een belangrijke plaats
innam bij de lakenfabrikag'e is be
kend. Daarvan is alleen overgebleven
de naam Ramen, waar vroeger dus
de lakenramen op schuiten of vletten
werden geplaatst. Het Raamveld
werd in 1587 voor huizenbouw ver
kocht. In 1867 werd de sloot gedempt.
De Runstraat doet ons denken aan
de Runhuizen en molen tijdens het
beleo in 1573, terwijl de Zanderbuurt
en Schelphoek ons vertellen waar de
zand- en schel penschippers verbleven
met hun pramen. Ook de Wagenma
kersstraat komt voor den optocht in
aanmerking als bedrijfstraat.
EERi HERSTELD
Te Valkenburg had een dezer
dagen in tegenwoordigheid van
het gemeentebestuur en vele,
autoriteiten de uitreiking plaats
van nieuwe geweren aan de al
daar opnieuw opgerichte schut
terij.
De „Jonge Schutterij van Stad
en Vrijheid Valkenburg", is
reeds zeer oud. Officieel neemt
men als stichtingsjaar 1656 aan,
doch het is vrij zeker dat haar
geschiedenis tot ver in de 12de
eeuw teruggaat. Helaas zijn de
bezittingen dier eeuwenoude
schutterij verloren geraakt, men
kan slechts de geschiedenis der
laatste 300 jaar reconstrueeren.
De oudste zilveren plaat draagt
het jaartal 1683,>voorts is er nog
een dergelijke plaat uit 1808 en
een door Jhr. Schimmelpenninck
geschonken exemplaar. Geduren
de de 20ste eeuw was er weinig
belangstelling voor de schutte
rij. Sinds 1921 trad zij alleen bij
feestelijke gelegenheden voor 't
voetlicht o.a. bij het regeerings-
jubileum van HJVL de Koningin
in 1928 en bij plechtige proces
sies.
Met de heroprichting van deze
oude schutterij is een traditie in
het schoone land van de kron
kelende Geul en de grijze mer
gelgrotten in. eere hersteld.
Volgens de Indonesische
radio heefl generaal Soedir-
man bij een recent bezoek
aan Banjoemas een redevoe
ring gehouden waarin hij
zegt. dat het Indonesische
volk in de komende dagen
een moeilijke periode zal
doormaken. Java zal oorlogs-
tooneel zijn en duizenden zo
nen van Indonesia zullen
worden geofferd voor de on
afhankelijkheid van het va
derland.
In verband mei de berichten
uit Makassar omtrent een vorm
van interneering op dr. Ratulangi
en 6 anderen toegepast, verne
men wij cat het hier betreft een
maatregel ,ter handhaving van de
openbare orde en rust in verband
met de dreigende verstoring
daarvan van de zijce der betrok
kenen.
Dr. Ratulagi c.s. zullen onder
deze .„interneering'' in ruime
mate bewegingsvrijheid genieten
en onder meer hun gezinnen
kunnen medenemen.
Tenminste duizend Necterland-
sche, Britsche, Australische en
Amerikaansche guerillastrij ders,
die tusschen Maart 1942 en De
cember 1943 door de Japannee-
zen op lava ziin gevangen geno
men, zijn in manden bijeengepakt
waarin men varkens pleegt te
vervoeren, op lorries geladen en
bij Soerabaja in zee vgrdronken.
Dit is met zekerheid vastgesteld
door het departement van den
auditeur militair te Soerabaja op
grond van getuigenrapporten.
Onderscheidingen
moeten hun waarde
behouden
Daar de regeering van mee
ning is, dat een beperking van
het aantal uit te reiken onder
scheidingen zeer gewenscht is,
willen deze hun volle waarde be
houden, zullen in de toekomst
geen decoraties meer worden
verleend aan bestuursleden enz.'
van jubileerende vereenigingen
en instellingen.
In bepaalde gevallen echter
b.v. wanneer het 25-jarig be
staan vap een organisatie samen
valt met het jubileum van hem,
die haar oprichtte en sindsdien
leiding gaf, kan de persoonlijke
verdienste van laatstgenoemde
aanleiding geven tot 'het uitrei
ken van een onderscheiding.
Een vonk, afkomstig van een
op de „Tegelberg" te Amsterdam
in gebruik zijnd lasch-apparaat,
deed een plas olie op het water
ontbranden. Het hoog oplaaiende
vuur blakerde een deel van den
scheepswand.
De Amigoe over de
West-Indische delegaties
Het West-Indische blad „De
Amigoe" schrijft, dat d'e Curacao-
sche delegatie niet representatief
is. Verklaringen der delegatie
leden zouden door de feiten zijn
gelogenstraft. West-Indië denkt
niet aan scheiding. Het is te be
treuren, dat deze érnstige kwes
ties besproken worden d'oor per
sonen. die alle mogelijke kunst
grepen toepassen om zichzelf op
den voorgrond te plaatsen. Het
is net alsof de Commissievoor
autonomie zich hoofdzakelijk
tegen Gouverneur Kasteel richt.
Op eenige uitzonderingen na zijn
de leden stuk voor stuk niet de
juiste mannen op de juiste plaat
sen. „De Amigoe" schrijft, dat
het hier een publiek ,geheim is,
dat eenige leden d'er Staten dë
mogelijkheid overwegen om dén
mandaat van de delegatie in te
trekken.
Nederiandsche schepen
in de Middell. Zee
In het voorjaar kwam te Am
sterdam een verzoek uit Frank
rijk om eenige schepen te stu
ren voor vrachtvervoer van Al
giers naar Zuid-Frankrijk waar
voor men een tweetal schepen uit
kon zenden.
Dit feit en de overweging dat
het Oostzeegebied voor onze
kustvaart practisch is afgesloten
deed' de Grunoscheepvaartmaat-
schappij een onderzoek naar an
dere vrachtmogelijkheden instel
len.
Als gevolg van een en ander
kon ruim 7000 ton scheepsruimte
naar de Middellandsche Zeé ge
zonden worden en zal een Ne
deriandsche basis voor da
scheepvaart ingericht worden
met Nederlahdsch Dersoneel.
Nu al weer een jaar geleden
schreven wij over Den Helder
en zijn Marinebasis en druk
ten bij die gelegenheid onze
stellige verwachting uit, on
danks alle pessimistische klan
ken. vaak zelis van insiders,
dat Den Helder een herrijzenis
zou beleven van zijn marine
basis.
Vooral de laatste weken be
wijzen, dat wij juist gezien
hebben. Den Helder wordt
weer marinestad. minstens zoo
als voor den oorlog.
Misschien doen wij hiermee
een stap te ver. Immers een
officieele bekendmaking is nog
steeds niet gepubliceerd. Maar
voor wie iets meer achter de
schermen kan zien, is het een
voldongen feit, ondanks het
wegblijven van officieele be
vestigingen.
De marinemenschen in Den
Helder en zij, die zijdelings er
mee te maken hebben en
wie hebben dat niet? proe
ven ligt zelf ook. Het woord
marinebasis wordt niet uitge
sproken, maar het zweeft door
de straten en over de marine
werf en men proeft van alle
zijden, dal een beslissing ge
nomen moet zijn ten gunste
van onze stad.
Zooals wij reeds eenigen tijd
geleden mededeelden, is een
groot bedrag uitgetrokken voor
den wederopbouw en nieuwen
uitbouw van de stad.
Een bedrag, zoo groot, dat
alleen daar reeds een bevesti
ging van onze veronderstel
ling kan worden gevonden.
Maar er is veel meer, dat de
optimistische kijk op de zaak
stijft.
Op de Marinewerf heerscht
een vooroorlogsche drukte en
van verschillende af deelingen
en onderdeelen is men druk in
de weer met de uitbreidings
plannen. waarover wij op
verzoek moeten zwijgen die
gedeeltelijk voor den inval der
Duitschers reeds bestonden,
doch toen in de map moesten
blijven tot een ver verwijderde
toekomst.
Dat tijdstip schijnt nu aan
gebroken te zijn.
Vele middenstanders, die
indertijd moesten evacueeren,
maken zich begrijpelijk weer
gereed, hun oude plaats in de
stad der Jantjes in te nemen
en meerdere zakenlieden uit
andere omgeving speculeeren
op een plaatsje in het herleef
de Den Helder.
Iedereen in Den Helder, ma
rineman of niet, is er thans
wel van overtuigd, dat het
met Den Helder weer fluks
excelsior zal gaan.
Bevreemdend in dit verband
is zeker, dat men van offi
cieele zijde nu toch voelbaar
een gunstige beslissing achter
de coulissen is genomen, geen
publicaties doet.
Den Helder heeft lang ge-
noea in onzekerheid verkeerd.
Het heeft er recht op, zoo
spoedig mogelijk een officiee
le bevestiging te krijgen. Daar
van hangt voor teveel men-
schen veel af.
Om misschien begrijpelijke,
doch in elk geval beter te ver
zwijgen redenen geeft het mi
nisterie er de voorkeur aan,
noa even kiekeboe te spelen.
Ér domineert thans in Den
Helder één wensch: Minister!
De kaarten op tafel!
Dan kan Den Helder weer
met sprongen voorwaarts, naar
oude glorie!
P. S.
De Ver. Staten hebben het op
geschorte crediet van 50 millioen
dollar voor Polen vernieuwd. Öit
crediet werd reeds verleend op
24 April, maar op 10 Mei opge
schort, omdat de p^olscfte regee
ring naar de meemng van de
Amerikaansche regeering had
nagelaten de op zich genomen
verplichtingen na te komen. Het
crediet is bestemd voor dén aan
koop van overtóllige voorraden
van leger en vloot.
