BURGERS VAN DEN HELDER
TOCH SOCIALE ZUIVERING
BIJ DE MIJNEN
Rondom DE ZIEKENFONDSEN
door Anthony van Kampen
4
Nieuw Noordhollondsch Dogblod
Kwestie die in het centrum
van de belangstelling staat
Soldatenmoeder"
verried landgenoot
De zaak-Sanders wordt
onderzocht
De profetische woorden
van Pastoor Koopman
Ernstig ongeluk op de
Eems
DONDERDAG 5 DECEMBER 1946
Het Bali Hotel te den Pasar, waar de thans uitgestelde confe
rentie gehouden zal worden. (A.N.P. P.)
DE LANDELIJKE RAAD van
de federatie „Vereenigde
Maatschappij Ziekenfondsen"
(V.M.Z.), waarin de verzeker
den en de medewerkers (dokto
ren, apothekers enz.) gelijkelijk
vertegenwoordigd zijn, kwam te
Utrecht in een buitengewone
vergadering bijeen. Deze fede
ratie omval circa 2.7 millioen
ziekenfondsleden en heeft zich
tot taak gesteld: de bevordering
van het ziekenfondswezen in
Nederland en in het bijzonder
het behartigen van de belangen
der aangesloten ziekenfondsen.
In verband hiermede heeft de
federatie onlangs in Utrecht een
centraal bureau gevestigd.
De vergadering werd geleid
door den heer F. C. Nieuwen-
huyzen, arts te Ulreoht, voor
zitter van het federatiebestuur,
die er op wees, dat het vraag
stuk van de behartiging van dat
deel der volksgezondheid, het
welk door de ziekenfondsen
wordt verzorgd, thans in het
middelpunt van de publieke
belangstelling staat.
De bestaande situatie op zie-
kenfondsgebied is in hooge ma
te onbevredigend. De federatie
gaat uit van het beginsel, dat
een werkelijk goede opbouw
alleen tot stand kan komen door
een onderlinge samenwerking
der betrokken groepen op voet
van wederzijdsche waardeering
en gelijkgerechtigdheid.
Deze opbouw zal moeten
leiden tot een uit deze groe
pen voortkomend', leiding
gevend toporgaan (zieken
fondsraad), waaraan veror
denende bevoegdheid' zou
moeten worden toegekend,
een en ander met medewer
king van de overheid. De
vergadering sprak haar on
voldaanheid uit over het
ontwerp van wet tot instel
ling van een ziekenfonds
raad, zooals dit thans bij de
Tweede Kamer is ingediend
Hierin wordt te weinig ge
regeld en te groote ruimte
gelaten aan de bevoegdheid!
van den minister om princi-
pieele zaken bij uitvoerings
besluit vast te stellen.
Vele voorstellen en plannen tot
reorganisatie van het ZiekentondS-
wezen zijn de laatste jaren versche
nen. Onder deze neemt het z.g. "plan_
Heerlen" in opzet en uitwerking een
bijzondere plaats in; mede door de
samenstelling van de commissie, die
het plan heeft ontworpen. Dit "plan-
Heerlen" werd in bovengenoemden
landelijken raad door "den Ireer H. A.
A. J. Martiens; voorzitter van de
plancommissie; ingeleid, waarna
uitvoerig van gedachte werd gewis
seld. Bij de puntsgewijze bespreking
was men algemeen van oordeel dat;
hoewel de sociale en economische
zijde van het ziekenfondsvraagsiuk
zeer belangrijk is; het ziekenfonds-
wezer.' dient te worden gezien als een
onderdeel van de algemeene gezond
heidszorg.
Eenheid in verzekeringsvorm (d.w.z
opheffing' van bet verschil tiusschen
verplicht- en vrijwillig verzekerden)
werd urgent geacht, terwijl in dit
verband aan ten verplichte zieken
fondsverzekering, met inachtneming
van een nader vast te stellen wel_
standsgrens; door de meerderheid de
voorkeur werd gegeven.
Naast de premie, te betalen door
de verzekerden en een financieele
bijdrage van het bedrijfsleven, dient
de noodzaak van een staatsbijdrage
ter financiering van de sociaal ver_
anrwoorde en medisch noodzakelijke
verstrekkingen te worden overwogen.
Voorts acbtte de vergadering het
van zeer groot belang in de naaste
toekomst bij een rationeel en econo
misch verantwoorde reorganisatie en
opbouw van het Ziiekenfondswezen in
ons land uit te gaan van de grond
stelling, dat met één ziekenfonds per
nader af te bakenen gebied dient te
worden volstaan.
Het dagelijksch bestuur van
den mijnindustrieraad had,
Dinsdag, een onderhoud met
den Minister van Economische
Zaken in Den Haag,
Daarbij is gebleken, dat de
minister bij zijn brieven van 12
November jl. betreffende de
sociale topzuivering, bezwaar
heeft gemaakt tegen een be
rechting, waarvoor geen wette
lijke grondslag aanwezig is,
aangezien de zuivering van di
recteuren en daarmede gelijk te
stellen functionarissen op het
zuiveringsbesluit voor het be
drijfsleven 1945 berust, het
welk uitsluitend een zuivering,
d.i. berechting op politieke
gronden toelaat.
Geenszins is het de bedoeling
geweest, om uit te sluiten, dat
personen die in leidende func
ties worden gesteld,niet moe
ten worden beoordeeld op gron
den van hun sociale aanvaard
baarheid in verband met hun
maatschappelijke houding in het
verleden. Deze sociale beoor
deeling is een kwestie van be-
Door de P.R.A. te 's-Graven.
hage is gearresteerd mevrouw M
A. Hiddink-de Haan meer bekend
onder de naam „soldatenmoeder".
Zij wordt er van verdacht tijdens
de bezetting een landgenoot te
hebben aangegeven bij de politie.
Deze zaak is eerst nu aan de
orde gekomen, omdat er bij de
P.R.A. tot dusverre geen klachten
tegen haar waren binnengekomen.
Eerst na de publicatie, dat zij in
haar functie „soldatenmoeder"
naar Indië zou vertrekken is er
eenig gerucht ontstaan. Op ver.
zoek van andere instanties is deze
zaak thans in samenwerking met
de Haagsche politie onderzocht
Daarna heeft de arrestatie plaats
gevonden. v
leid en niet' een berechting op
grond van het zuiveringsbesluit
voor het bedrijfsleven. Op
grond van de besprekingen met
den minister is de overtuiging
ontstaan, dat het verschil van
inzicht met betrekking tot de
door eten beheerder genomen
beslissingen tüsschen dezen en
het dagelijksch bestuur van den
Mijnindustrieraad in onderling
overleg tot oplossing zal zijn te
brengen.
CR IS NOGAL wat deining
veroorzaakt door de zaak-
Sanders. Dat is niet Sanders
of the river, maar Sanders van
het Bureau voor de Nationale
Veiligheid, die stukken liet
verdwijnen en deze later ge
liefde terug te geven. Later
bleek weer, dat hij niet alle
stukken teruggegeven had en
er waren ook fotocopiën van
vervaardigd. Toen is er ook
nog gezegd, dat een en ander
geschied was in overleg met
ambtenaren van het departe
ment van Justitie! Natuurlijk
is deze zaak ook in de Tweede
Kamer ter sprake gekomen.
Eerst bij de begrooting van
Justitie, daarna bij die van
het kabinet van den minister
president. Minister dr. Beel
heeft medegedeeld, dat het
Bureau Nationale Veiligheid
einde van dit jaar geliquideerd
zal zijn. Er komt een nieuwe
Centr. Veiligheidsdient. Moet
die onder Justitie of onder
den Ministerpresident ressor
teeren? Dat zal worden uitge
maakt door een commissie,
die de gestes van het B.V.N.
zal onderzoeken en tevens de
rol, welke de heer Sanders ge
speeld heeft, onder de loupe
zal nemen.
DE EXPOSITIE der Fransche
wandtapijten in het Rijksmu
seum zal naast de gewone uren
ook Vrijdagsavonds van 8—10
uur te bezichtigen zijn.
Met groote belangstel»
ling had ik uitgezien naar
dit boek; eerstens omdat
de schrijver ervan mijn
collega was gedurende de
Heldersche periode van
mijn journalistieke loop»
baan en verder omdat hij
er de lotgevallen in be»
schrijft van de Marinestad
gedurende de vijf bezet»
tingsjaren; waarvan ik het
eerste ter plaatse mocht
beleven.
Van Kamper»' zegt dit
boek in een roes geschre»
ven te hebben; zoo heb ik
het in een roes gelezen;
achtermekaar in één ruk
uit. Maar de roes van het
schrijven en van het le_
zen van dit boek houdt
na de eerste 100 bladzijden
op; waarin hij het leven
van de burgers van Den
Helder beschrijft in de
dagen dat dit een roes was;
van den lOden Mei 1940 tot
den exodus van het groot_
ste g'edeelte der burgerij in
de Herfst van dit ramp
jaar.
Die eerste honde-rd blad_
zijden, die dit boek het
koopen alleen al waard
maken; zijn gevloeid uit
de pen van een gevoelig
schrijver, van een burger
van Den Helder; die zijn
stad, de zee; den dijk en
de duinen lief heeft; die
het rustige; gezapige leven
van vóór 10 Mei abrupt af
gebroken zag in de vijf be»
angstiger.de oorlogsdagen;
die eindigden niet het eer_
ste van de il7 bombarde»
menten die over onze Ma»
rinestad kwamen vóór na
vijf jaar de capitulatie van
ons leger en onze vloot ge_
volg'd werd door de capi
tulatie van het gehate
Herrnvolk.
En als Van Kampen de
angst van dat eerste bom
bardement beschrijft op
dien onheils.Dinsdagavond
dan beleeft de burger van
Den Helder uit die dagen-
weer die momenten van
vertwijfeling; die begon
nen bij het gieren van de
neersuizenüe bommen en
eindigden met der.' donder
slag; waarmee zij een kra_
ter sloegen in het lichaam
van de stad. Het was op
die momenten dat de bur
gers -van Den Helder van
aanschijn tot aanschijn met
den dood stonden en zich
afvroegen-: zal deze gie_
rende bom het einde van
miin leven brengen?
Bijna 200 dooden eischten
de 117 luchtaanvallen on_
der de burgers van Den
Helder; ik wist niet dat 't
er zooveel waren. En al»
leen- de groote uittocht uit
de stad heeft voorkomen
dat het er niet veel meer
waren.
Van Kampen was een
van de burgers van Den
Helder; die op hun post
bleven en velen van hen
herdenkt hij met eere; op
de eerste plaats burge
meester Ritmeester; de
ziel van het verzet in de
eerste jaren; tot de Duit»
schers hem haalden uit 't
Stadhuis en deporteerden
naar Buchenwald, wij
troffen onder de vele ac«
tueele illustraties in dit
boek een door Anton
Pieck in Buchenwald ge_ -
teekend portret van bur
gemeester Ritmeester aan,
dat dezer.- man wèl als een
geslagen, doch niet als 'n
vèrslagen banneling ka
rakteriseert.
Op sympathieke wijze
eert Van Kampen in dit
boek ook den door heel den
Helder .beminden Pastoor
Koopman, die waar
burgemeester tijdens de
bombardementen waakte
voor het lichamelijk en-
materieel welzijn van zijn
burgers door den schrij_
ver op de puinhopen gesig
naleerd werd, om de ster_
vènden bij hun entree in
de eeuwigheid bij te staan
met de genademiddelen
der Kerk. De schrijver
ontmoette dezen heiligen
priester in eer.- besmeurde
toog tusschen de bouw
vallen der huizenruïnes en
hoorde van hem de profe
tische woorden: "God de
Heer slaat onze stad wel,
maar Hij zal haar opheffen
en Zich barmhartig' too-
nen".
Nog andere personen- be_
schrijft Van Kampen in
dit boek, het serviele
Duitsche Schoenmakertje,
dat de eerste hakenkruis,
vlag ontplooide in de Ko
ningstraat, hij beschrijft
niet alleen de burgers van
Den Helder in hun leed en
angst, in hun verzet en
volharding, hij beschrijft
ook de weinige verraders
onder de burgers en de
Duitsche heerschers van
deze vijf barre jaren.
Na den exodus kwsir^de
vernieling' en- de afbraak,
de roof en de terreur en
dat alles geeft Van Kam
pen stof tot treffende
bladzijden. En teH'ens komt
terug de teleurstelling
van de burgers om het uit
blijven van de armada der
bevrijders, waarnaar vijf
jaren vergeefs werd uitge
zien.
Na deze eerste honderd
bladzijden, vol emotie be_
schreven en gelezen, vol
gen fragmentarische be»
schouwingen uit de latere
jaren, die vooral de bur
gers van Den Helder en
de strijders van het on_
dergrondsche verzet zullen
interesseeren.
Maar dit boek, dat in
een oplaag van 3000 op
royale wijze, goedverzorgd
werd uitgeg'even, zal zijn
weg wel vinden. En hij,
die het koopt of cadeau
krijgt, zal het als ik in
één roes uitlezen.
Dat Van Kampen schrij
ven kan, vooral over het
thema van zijn vaderstad
bewees hij in "Stormnest",
het boek der blauwe zee_
ridders rond de figuur van
Janus Kuiper, dat dit jaar
bij denzelfden uitgever
verscheen.
In dit hoek heeft hij. zijn
reputatie meesterlijk be
vestigd. Fr. O.
De Burgers van Den
Helder, door Anthony van
k Kampen, een gedenkboek
over de stad Den Helder
tijdens de jaren der bezet
ting', met teekeningen van
Klaas de Jong en- foto's
va*h Frits Lamberts, Van
Hasselt, Dick Abbenes en
Theo Verbey; Uitgave:
C.V. Uitgeverij v./h. C. de
Boer Jr.; Amsterdam.
^AAi'uSuti&riteuiv-i
Voor de tweede helft van de
13de periode 1946 (8 t.e.m. 21
Dec.) geeft elk der volgende
bonnen recht op het koopen
Bonkaarten KA, KB, KC 612
(strook no. 4)
51-1 brood 800 gr. brood
51-2 brood 400 gr. brood
51-1 boter 125 gr. boter
51-2 boter 125 gr. marg.
of 100 gr. vet
51-3 boter 250 gr. marg.
of 200 gr. vet
51-1 melk 4 liter melk
51-1 vleesch 100 gr. vleesch
51-2 vleesch 400 gr. vleesch
51-1 Alg. 50 gr. korst-
looze kaas
51-3 Alg. 500 gr. suiker,
boterh. strooi
sel enz. of
1000 gr. jam,
stroop enz.
51-lb reserve 1600 gr. brood
51-lc reserve 800 gr. brood
51-2b reserve 3 liter melk
51-2c reserve 3 liter melk
51-3b reserve 1 ei (5e klasse)
51-3c reserve 1 ei (5e klasse)
51-4b reserve 100 gram kaas
Bonkaarten KD, KE 612
(strook no. 4)
52-1 brood 800 gr. brood
52-1 boter 250 gr. boter
52-2 boter 125 gr. marg.
of 100 gr. vet
52-1 melk 12 liter melk
52-1 vleesch 100 gr. vleesch
52-2 vleesch 100 gr. vleesch
52-1 alg. 100 gr. kaas
52-2 52-3 alg. 250 gr. suiker,
boterh. strooi
sel enz. of
500 gr. jam,
stroop enz.
52-4 alg. 1 ei (5e klasse)
52-ld reserve 800 gr. brood
52-2d reserve 50 gr. korstl.
kaas
52-le reserve 250 gram rijst
of kindermeel
uit rijst bereid
of kinderbisc.
52-2e reserve 600 gr. bloem
of kindermeel
(piet uit rijst
bereid).
Tabakskaarten enz.
T 61 2 rants, tabaksartikelen
V 62 200 gram chocolade en/
of suikerwerken.
X 61 2 rants, tabaksartikelen
X 62 100 gram chocolade en/
of suikerwerken.
Voor de week van 15 t.m. 21
Dec. zullen nog bonnen worden
aangewezen voor tabak, ver
snaperingen,bloem, koffie, thee
en gedr. zuidvruchten.
Deze week is wederom 100
gram vleesch beschikabar, zoo
dat men in totaal 500 gr. per
14 dagen ontvangt.
Op de bonnen voor tabaks
artikelen zal bij aankoop van
twee rantsoenen cigaretten
ten minste een rantsoen ciga
retten vervaardigd uit Z. Am.
tabak gekocht moeten worden.
Bovengenoemde bonnen kun
nen reeds op Vrijdag 6 Dec.
worden gebruikt, met uitzon
dering van de bonnen voor
vleesch en melk, waarop eerst
met ingang van Maandag 9
Dec. a.s. mag worden gekocht.
Toen Maandagmiddag een
Joegoslavisch stoomschip door
de Duitsche loodsboot beloodst
zou worden, werd de door vier
personen bemande sloep door
de ruwe zee gegrepen en zeer
waarschijnlijk onder de boot
getrokken. Van de vier per
sonen kon slechts de loods ge
red worden, terwijl alle na
sporingen naar de drie andere
personen vruchteloos waren.
