REGEERING IS VOORNEMENS DE COMMISSIE-GENERAAL
TE MACHTSGEN DE OVEREENKOMST TE ONDERTEEKENEN!
KOLONIALE VERHOUDING RADICAAL
EN VOOR GOED GEBROKEN
Nieuw Noordhollondsch Dagblad
3
Regeeringsverklaring in de
Tweede Kamer afgelegd
DINSDAG 10 DECEMBER 194S
INDIEN DE REGEERING thans verklaard, dat het haar voor
nemen is de Commissie-Generaal te machtigen deze over
eenkomst te onderteekenen, moet deze verklaring uiteraard
zóó worden verstaan, dat die onderteekening de Nederland-
sche regeering tot niets meer of anders verbindt, dan wat vol
gens de door de Commissie-Generaal opgestelde toelichting
is overeengekomen met onverkorte inachtneming van wat de
regeering in deze vergadering verklaren zal, aldus begon
Minister Jonkman heden. Dinsdagmiddag, in de Tweede Ka
mer, na enkele inleidende zinnen de Regeeringsverklaring
over de Indische kwestie.
De overeenkomst, aldus de
minister, moet worden gezien
in het licht van de bij de wet
en in haar instructie aan de
commissie-generaal verstrekte
opdracht het bevorderen van
de voorbereiding van 'n nieu
we rechtsorde voor Neder-
landsch-Indië.
Deze overeenkomst stelt dus
de nieuwe rechtsorde niet
■vast, doch beoogt de basis aan
te geven, waarop die zal wor
den opgetrokken.
Aanvaarding van hetgeen
door de commissie-generaal in
dien zin is overeengekomen,
komt de regeering wensche-
lijk en noodzakelijk voor, om
dat het vooral psychologisch
en staatkundig geboden is
zoodanige afspraak te maken,
wil men daadwerkelijk de ba
sis voor een vernieuwde duur
zame samenwerking varif de
Nederlandsche en Indonesische
volkeren leggen. Psychologisch
immres moeten wij daartoe
eerst van vijanden weer vrien
den worden, of in het Indone
sisch gezegd van Moesoeh
weer temen".
De ontworpen overeenkomst
spreekt daarvan duidelijk.
Staatkundig moeten wij uit
drukkelijk de koloniale ver
houdingen verwerpen en het
vrijwillig volledig deelgenoot
schap in plaats daarvan doen
treden. De ontworpen over
eenkomst voldoet aan dien
eisch. En aan de beginselen
van de 7 December-rede moet
een begin van uitvoering ge
geven worden; de ontworpen
overeenkomst doet daartoe 'n
eersten stap.
Welsprekender dan welke
eenzijdige verklaring ook, zal
deze overeenkomst in het licht
stellen, dat Nederland de eeu
wenoude koloniale verhouding,
waarvan in het begin van den
tweeden wereldoorlog nog
slechts eenige overblijfselen
aanwezig waren, radicaal en
voor goed verworpen heeft en
dat het bereid is, om op voet
van gelijkheid duurzaam met
Indonesië samen verder te
gaan.
Het Koninkrijk der Nederlanden
is onder Gods Zegen en dank zij
Oranje, een schepping van het
Nederlandsche volk en Nederland
had daarin tot de Japansche occu
patie ook in Indonesië de leiding;
thans bieden wij den Indonesi-
schen volkeren aan het Koninkrijk
samen te hervormen en aan het
vernieuwde Staatsverband Ne
derland, Suriname en de Neder
landsche Antillen, en Indonesië in
één Unie vereenigd door ge
meenschappelijke organen, waarin
deze allen vertegenwoordigd zijn.J
leiding te geven.
In dit aanbod is de richtlijn
gevolgd overeenkomstig de
Koninklijke rede van 7 Dec. in
arl. 16 van de instructie aange
geven dat de vernieuwing
van de samenwerking van de
Nederlandsche en Indonesische
volkeren en andere bevolkings
groepen van Neierlandsöh-
Indië op de eerste plaats de in
stemming van de vertegenwoor
digers der Indonesische vólke
ren behoeft.
In de oprechte en vastberaden
bereidheid tot deze hervorming
en tot deze samenwerking ligt
voor de regeering het zwaarte
punt dezer overeenkomst.
De uitwerking moet nog
volgen.
De uitwerking dezer afspraak
moet intusschen nog grooten.
deels volgen, afhankelijk als die
is van nader overleg lusschen
Commissie-Generaal en Indone
sische delegatie, van nader be
raad met de vertegenwoordigers
dér Malinoge'oieden en der an
dere bevolkingsgroepen, van
samenwerking met de Stalen-
Generaal tot wijziging van de
Grondwet van hel Koninkrijk
der Nederlanden, van de voor.
gestelde constitueerende verga
dering voor de Grondwet van
de Vereenigde S laten van In
donesië en van d'e conferentie
voor het statuut von de Neder-
landsch-Indonesische Unie. De
hoofdlijnen van de gedachte
toekomstige staatkundige ver
houdingen zijn evenwel ge
schetst, waarbij wordt uitgegaan
zoowel van de geldend'e wette
lijke als van ae bestaande feite
lijke verhoudingen, zoo hand
haaft art. 15 de huidige staats.
en volkenrechtelijke positie van
het Koninkrijk der Nederlanden
en erkent art. 1 daarnevens de
regeering van de Republiek In
donesia als de facto uitoefenen
de het gezag over Java, Ma-
doera en Sumatra.
Bij den daarop aansluitenden
opzet der toekomstige staatkun
dige verhoudingen in <feze over
eenkomst verkrijgt de nieuwe
rechtsorde nog geenszins volle
dig gestal le, doch worden de
kiemen daarvoor gelegd en
worden de sferen aangewezen,
waarbinnen die zullen worden
verzorgd: een Nederlandsch-In.
donesisch staatsrecht zal de
staatsinrichling der Unie be-
heerschen, Nederlandsch staats
recht zal beperkt blijven
hierbij vooralsnog volgende de
terminologie der overeenkomst
tot het Koninkrijk (nieuwe
stijl) en Indonesisch staatsrecht
zal opgroeien in de vereenigde
staten. Zoowel de sta ten-leden
als de Unie zullen deelnemen
aan het volkenrechtelijk ver
keer.
Oppervlakkige beoordeeling van
den vorm der ontwerpovereen
komst zou nu al kunnen doen den
ken aan volkenrechtelijke verhou
dingen, als zou er hier namelijk
een verdrag met een vreemde mo
gendheid worden gesloten, door de
volksvertegenwoordiging goed te
keuren. Nauwkeuriger bestudee
ring van den tekst van aanhef en
artikelen leert echter, dat het er
om gaat: „De goede betrekkingen
tusschem de volkeren van Neder
land en Indonesië te verzekeren
in nieuwe vormen van vrijwillige
samenwerking, die het mogelijk
maken de relatie tu^schen beido
volkeren op nieuwe grondslagen
te vestigen" en dat met name. de
Nederlandsche regeering en de re
geering van de republiek Indone
sia daartoe zullen gaan samenwer
ken door den Staat der Nederlan
den te hervormen tot een Neder-
landsch-Indonesische Unie, waar
van Nederland en Indonesië .ge
lijkwaardige leden zullen worden.
In den aanhef zal voor wat
de Nederlandsche Regeering
betreft dan ook de onderwer
ping aan de „goedkeuring"
van de Volksvertegenwoordi
ging als vervallen moeten
worden beschouwd, aangezien
die passage er slechts aan be
doelt te herinneren, dat de
Nederlandsche Regcering ook
in deze aan de controle der
Staten-Generaal onderworpen
De relatie van volkeren wordt
aan de orde gesteld, waarbij de
Nederlandsche regeering verant
woording draagt jegens alle vol
keren en volksgroepen in het Ko
ninkrijk en de Regeering der Re
publiek Indonesia zich sterk maakt
voor wie onder de Indonesische
volkeren op Java, Madoera en Su
matra haar willen volgen.
In de Wet op de instelling van
de Commissie-Generaal ging de
Republiek nog schuil onder dë
z.g. „nieuw gevormde staatkun.
dige organisaties". In haar in
structie werd de Commissie-
Generaal onder meer opgedra
gen de hervalting te bevorderen
van besprekingen met verte
genwoordigers van die nieuw
gevormde staatkundige organi
satie, welke zich aandient als
de Republiek Indonesia. In d!e
aide-memoire werd een de fac-
lo.erkenning ingeluid. Deze
overeenkomst trekt deze lijn
door en erkent een de facto-
gezagsuitoefening van de Re
geering der Republiek over Ja.
va, Madoera en Sumalra.
De regeering verklaart, dat zij
wenscht, dat ook Nieuw-Guinea
een eigen status len opzichte
van het Koninkrijk (nieuwe
stijl) en de vereenigde staten
moei kunnen verkrijgen, al zou
misschien de autochthone be
volking zich nog moeilijk kun
nen uitspreken. In het bijzon
der immers behoort daar de
mogelijkheid opengehouden te
worden voor grootere volks
plantingen van Nederlanders, op
de eerste plaats van Indische
Nederlanders, die onder eigen
bestel willen leven.
Over de centrale organisatie
van de Vereenigde Staten van
Indonesië is nog niets bepaald,
noch over haar taak en be
voegdheden.
In de Unie zal Indonesië zelf
standig worden en Nederland
zelfstandig blijven. Een meer
unitarisch geordend staatsver
band zou niet alleen de Indone
sische vrijheid beknotten, doch
ook Nederland sterker onderge
schikt maken dan het wellicht
verdragen zou.
De positie van de Kroon.
Aan het hoofd van de Unie
staat volgens art. 8 de koning
der Nederlanden, aan wien
volgens de toelichting van de
commissie-generaal opperge
zag blijft opgedragen. H.M. de
Koningin draagt dus de kroon
der Unie, onpartijdig troonend
boven de leden der Unie
(evenals in Nederland boven
volksgroepen en partijen)
aan het hoofd der Unie im
mers niet te zien a 1 s Koning
in der Nederlanden, doch
tevens dit zijnde.
In zoodanige constructie zal
de Koningin derhalve handha
ven, overeenkomstig art. 53
van de grondwet, de onafhan
kelijkheid en het grondgebied
van den Staat (dan de Unie)
en zal de bescherming van de
vrijheden en de rechten van
alle staatsburgers nog sterker
uitdrukking vinden.
Hoe de Unie en de Koningin
aan het hoofd daarvan in de
Vereenigde Staten van Indonesië
zullen zijn vertegenwoordigd, wie
het Staatshoofd der Vereenigde
Staten zal zijn, zooals de Koningin
vanzelfsprekend het Staatshoofd is
van het Koninkrijk der Nederlan
den (nieuwe stijl), is in het ont
werp opengelaten. Het is echter
duidelijk, dat ook de Vereenigde
Staten een Staatshoofd zullen be
hoeven en dat ook dit Staatshoofd
tot het Hoofd der Unie in nauwe
betrekking zal moeten staan: Als'
een rechtsstaat onder werkelijl-
overheidsgezag zullen de nieuwe
Vereenigde Staten van Indonesië
moeten worden opgebouwd.
Ook in de internationale samen
leving zal Indonesië een eigen
plaats gaan innemen, wanneer de
Nederlandsche Regeering erin
slaagt de toelating van de Veree
nigde Staten van Indonesië als lid
van de Organisatie der Vereenig
de Volken te erlangen (art. 13),
hetgeen de jongste troonrede mede
in het vooruitzicht heeft gesteld.
De Regeering ontveinst zich
niet, dat de Commissie-Gene
raal door de bepaling omtrent
arbirtage (in art. 17) op te ne
men, zeer ver is tegemoet geko.
men aan het veriangen der
Republiek om al bij aeze over
eenkomst en gedurende den
overgangstijd voordat de nieuwe
rechtsorde zal zijn gevestigd,
ten volle als zelfstandige partij
te worden erkend. De Regee
ring heeft na rijp beraad! ook
deze bepaling aanvaard met in
achtneming van den daaraan
door de Commissie-Generaal
gegeven uitleg, welke eenerzij ds
onverkort laat de onderscheiden
verantwoordelijkheid van par
tijen, en anderzijds de mogelijk
heid van arbitrage niet uitstrekt
tot de vaststelling van de nieu
we rechtorae zelve en welke
overigens uiteraard die arbitrage
beperkt tot die geschillen, wel
ke uitsluitend op de verhouding
tot de Republiek belrekking
hebben.
Samenvattende stemt de
regcering derhalve in met
de psychologische en staat
kundige strekking der ont
werp-overeenkomst en ziet
zij in. de daarin neergelegde
schets der toekomstige
staatkundige verhoudingen
de mogelijkheid geopend om
de beginselen der 7 De.
cember.rede bevredigend te
verwezenlijken.
Zij is natuurlijk zich ervan
bewust, dat van de uitwerking
dezer afspraak overigens alles
afhankelijk is en dat zij dus de
belangen der Indonesische en
Nederlandsche volkeren
geestelijke en stoffelijke bij
voortduring gewaarborgd moet
welen.
De Regeeringsverklaring
gaat dan de strekking der ver
schillende artikelen van de
overeenkomst kort na en zegt
dat uit het vereischte demo
cratische karakter van de V.S.
van Indonesië en de verzeke
ring der fundamenteele rech
t enen vrijheden mede volgt,
dat zal verdwijnen, wat de
Japanners als daarmede tegen
strijdig hebben achtergelaten.
Naar de voorwaarden van
het gesloten bestand zal de
evacuatie der nog in het ge
bied der republiek geinter-
neerden snel moeten worden
voltooid.
De toelichting, door de com
missie-generaal op d eaitt 1 en
16 verstrekt, voor wat betreft de
positie der bezette gebieden en
d etunctie der troepen, bevestigt,
dat de vooi oereiding eer nieuwe
rechtsorde in Indonesië, gelijk
overal ter wereld, op voldoende
machtsmiddelen zal moeten steu
nen en dat niet tot verzwakking
of vermindering daarvan zal mo
gen worden overgegaan, voordat
de waarborgen eener rechtsorae
aanwezig zijn. Dit is ook het
stellig standpunt der regeering.
De Commissie-Generaal stelt
zich voor na dit politieke ac-
coord over de gewenschte fi-
nancieele en economische ven
houdingen nadere besprekingen
met de Idonesische delegatie te
voeren en ook te dien aanzien tot
een afspraak te komen over wat
gezamenlijk zal worden nage
streefd. Ook de regeering acht
dit noodzakelijk. Art. 14 beslaat
slechts een beperkt terrein en de
afspraak, gemaakt over de aan
sprakelijkheid van de Vereenigde
Staten van Indonesië voor de
verplichtingen van Nederlandscli-
Indië tot aan het conïlict en over
nader overleg omtren tde daar
na aangegane verplichtingen, ko
men nog niet voldoende voor, om
voor den nieuwen staat van za
ken in binnen- en buitenland
voldoende vertrouwen te ver
werven, hetgeen evenwel voor
den wederopbouw en het schep
pen van nieuwe welvaart onont
beerlijk is.
Het zal derhalve noodzakelijk
zijn op den grondslag van be
stand en politiek accoord ten
spoedigste mede overeenstem
ming te verkrijgen over finan-
cieele en economische waarbor
gen, welke het beginsel van art.
14 over breeder terrein uitstrek
ken, rechts- en bedrijfszeker
heid, onder art 10a behoorend,
nader omschrijven, en bij den
opbouw der federatie en der unie
ook de financieele en economi
sche eischen volledig in acht ne
men.
In dit kader waren dan in het
algemeen de voorwaarden te
scheppen waarop Nederland
overheid en particulieren voor
zoover noodig gesteund door bui-
tenlandsche ondernemingsgeest
bereid zullen kunnen worden
gevonden, de volkshuishouding
van het nieuwe staatsbestel te
dienen in wederkeerigheid, te
vens arbeid, vernuft en kapitaal
uit de geheele Unie over zoo
breed mogelijk gebied productief
makende
D cregeering zal daartoe de
Commissie-Generaal van na
dere instructies voorzien. De
regeering meent echter de
onderteekening van de basis
overeenkomst niet op deze
aanvullinge nte moeten laten
wachten.
Op het eerst gesloten bestand
behoort dit politieke accoord zoo
spoedig mogelijk te volgen, opdat
op deze voorloopige basis, gesteund
door de bestaande waarborgen, de
uitwerking der gemaakte afspra
ken voortvarend en doelbewust
kunne worden aangevat en opdat
eindelijk de door de Japansche
bezetting onderbroken aloude sa
menwerking van alle volkeren en
bevolkingsgroepen van Indonesië
en van alle deelen van het Ko
ninkrijk volledig worde hersteld
en vernieuwd en op de nieuwe
basis duurzaam worde gegrond
vest.
(Zie Slot pagina
Ongecorrigeerd)
