DOELBEWUSTE STRIJD GAANDE
TEGEN GOD EN KERK
l
DE VERRE STEM |j
r
TWEE BIJZONDERE BOEKEN
ANTON BRUCKNER
NIEUW NOORDHOLLANDS DAGBLAD - Zaterdag 11 October 1947
PAC. 3
Poolse bisschoppen slaan alarm:
Precies als onder het nazi-regiem
Katholieke Pers overgeleverd
aan de willekeur der censuur
Kwade dagen
Bouwmeester van klanken
AFLEIDINGS
MANOEUVRE
J
J
J
C. Filmkeuring
Alkm. Biosc. Theater;
gast, 14 jaar; Cinema
Veertigduizend Rui-
jr; Harmonie, Antiquair,
•ner, 18 jaar; Victoria,
issoren en een meisje,
z
ER: de Witte, Make a
>ar; Tivoli, Antiquair v.
18 jaa.r
nston Theater. De Jan-
ar; Victoria, Destin, 18
Royal, De Zeehavik;
et Regiment, alle lee~.
)e Rustende Jager, La
rail, 18 jaqr.
1: Munt, Rebecca, 18
teken van Zorro,""18 j.
Scala, Mammy; Stil-
14 jaar.
de Haan, De vier ve-
ir.
Apollo. Geveltoerist;
Zorro, 14 jaar.
ND: Rebecca, 18 jaar.
en puntje in de Waard
Want Winkel is een
educht rekening mee
gehouden. Maar als
ran S.V.W. zich bewust
ernst is en zij moeten
»r mogelijk van de on
af te blijven, da» zal
weer loslopen en^dan
en spannende wedstrijd
n. Geeft jullie aanhang
chen, want je kunt'er
sr zal a.s. Zondag veel
Ook het tweede en
Ie de aspiranten, als zij
n, heel veel succes.
IR BURGEMEESTER
OWAARD. De bur-
verhinderd a.s. Zater-
iag d.a.v. spreekuur te
s spreekuur op Zater-
van 1113 uur ten
fG MET ERNSTIGE
1EVOLGEN
OWAARD. Donder-
id 6 uur kwam bij de
de heer K. uit Sijbe-
roleur van de NACO,
or in botsing met een
Mevrouw B. uit Heiloo,
wam nogal ernstig aan
motorrijder als mevr.
ïaar het ziekenhuis te
den vervoerd.
j. BOYS NIEUWS
Na het goede succes
Boys krijgt het eerste
de Zondag een zware
egen Kaagvogels. D.eze
i de tweede plaats en
noeilijk vallen in Kol-
boeken. Desondanks
p een winstpuntje. We
ai 1.15 uur per auto
hoolplein. Enkele per-
nog mee.
ys 2 zal thuis trachten
lemen op de 21 ne-
Alkmaar 2. Zal dit
ns?
anten deden het vorige
onze verwachting in,
thuis tegen LSVV b
wel moeilijker gaan.
STAAT 40 JAAR
Ter gelegenheid van
bestaan van de afd.
V.V. hield de federa-
's in de Rustende Ja-
aarsvergadering, waar
nnik de federatie na-
verwelkomde. Na de
zie elders in dit blad
d. de pfgevaardigdgn
welverzorgde lunch
ustende Jager, waar
rd gevoerd door de
Van Gemeren, Mr.
naar aanleiding van
ubileum dit feit in
morden herdachten,
laie bloemstukken ga-
medeleven met dit
varen hloemen van de
i de V.V.V.'s uit Ber-
mperduin, Zaanstreek,
Schoorl, Alcmaria
id, Texel en van tal
ke verenigingen, als
ïdsver., de H.S.V., het
nité, de Brandweer,
fieuw Tuindorp, Eens-
'oves, de Luchtpost,
enootschap Tintoretto,
Sans. Atout, het Wit-,
le anderen.
nadat de bezoekers
ratievergadering een
gebracht aan het in
ide St. Willibrordus-
de Rustende Jager
houden, waar tal van
sn hun belangstelling
het bestuur kwamen
tal van sprekers
et woord, om hun ge-
te bieden.
en Omstreken
LUKE S^TAND V
Geboren: Dirk
van D. Haremaker
atharina dochter van
S. van de Zee; Trijn-
D. Bakker en G.
Dirk .Cornelis Ver
en Maartje Koeman
orus Hoogendijk 30
Velzeboer, 30 jaar
ornelis Tolman, 24 j.
ihut, 25 jaar; Gerrit
an, 23 jaar en Bet-
5 jaar.
edieje Rijswijk, oud
note van Jan Kuijk.
LIjyKE STAND
""eboren: Pieter, z. v.
Honig; Gerardus, z.
f. en M. Jongkind;
'Maria, z. v. J. Stoop
stenburg.
""'Cornelis Jan de
r, wonendg te Zaan-
Kabel, oud 24 'jaar,
ift.
eter de Haan, oud
oot van J. Dekker.
CHE BETEKENIS
IORN In een in
voorkomende adver-
na H. Wübbe Co.
kpmt ook 't oude
er. Zoiets behoort
el tot de zeldzaam-
rond ziet men de
waarmede zaken
De aanwezigheid
inijn wijzen er op,
ook gevoerd werd
.verk.
der 18de en in de
19de eeuw was de
iliteit in hoge hoe-
en de dracht was.
alco en helm) zijn
><rden door de Hol
vastgehouden. Deze
itworpen in het jaar
betrekking op de
oen Napoleon hier
naast de Hollandse
ook de Napoleon-
nswaard is, dat de
igenaar, de heer J.
vanaf de oprichting
e firmant is in deze
ekende familiezaak.
OP HET FEEST van O.L. Vrouw Geboorte hebben de aartsbis
schoppen en bisschoppen van Polen hun jaarlijkse conferen
tie gehouden te Czestochowa, waar zij een belangrijke gezamen
lijke herderlijke brief hebben opgesteld, die op de laatste Zondag
in September in alle kerken van Polen is voorgelezen. In deze
brief spreken de bisschoppen hun vreugde erover uit, dat de
geestelijke kracht van het Poolse volk niet is gebroken. Het volk
bouwt de verwoeste kerken met grste edelmoedigheid weder op,
en is eensgezind in het gebed. „Dit blijde en geestelijk bemoedi
gende beeld van ons godsdienstig leven, gaat niettemin verge
zeld", zo schrijven de bisschoppen, „van een zekere mate van
onrust". „Tegen de achtergrond van de eensgezinde en krachtige
houding, die de katholieke gemeenschap inneemt, moeten wij
wijzen op bepaalde feiten, gericht tegen de heiligheid der waar
heden van het geloof, dat door ons volk wordt beleden, feiten, die
tegengesteld zijn aan de hoge beginselen der Katholieke zeden
leer, en daardoor het Geloof vanhet volk, de gezonde zeden
en de eerbied voor God ondermijnen".
„Er zijn vele van dergelijke fei
ten, zo veel, dat men de indsuk moet
krijgen, dat er een zeer doelbewust
geleide verborgen strijd tegen God
en de_ Kerk gaande is."
„Met het oog op deze betreurens
waardige omstandigheden doen wij,
die als Bisschoppen voor God ver
antwoordelijk zijn voor de schat,
die ons is toevertrouwd, voor de
gaafheid van het H. Geloof, voor de
eerbied tegenoyer Gods Naam, voor
de redding van uw zielen, een drin
gend beroep op u, Katholieken, om
op manhaftige, maar rustige en
waardige wijze de verdediging op
u te nemen van de eerbied die aan
God verschuldigd is.
Godslasteraars.
Ten eerste waarschuwen wij tegen
de groeiende brutaliteit der Gods
lasteraars, die op steeds agressiever
wijze spotten en lachen met alles
wat ons dierbaar is, met alles wat
in verband staat met Gods H. Naam
met Christus onze Heer, met Zijn
H. Moeder en met de H. Kerk. De
godsdienstige plechtigheden,' gebrui
ken en de zedenleer der christen
heid worden bespot in de voor
naamste periodieken.
Voor deze, gelukkig gering in
aantal zijnde personen is niets hei
lig. Omdat zij alle betamelijkheid
en het geloof in God missen kun
nen zij dit geloof ook niet eerbie
digen in de ziel van een gelovig
volk."
De bisschoppen sporen vervqjgens
de gelovigen aan, generlei toege
vendheid te hebben tegenover deze
godslasterlijke bladen en tijdschrif
ten en daaraan iedere geldelijke
steun te onthouden.
„Ten tweede waarschuwen wij
met gelijke* kracht tegen activitei
ten van allerlei sekten, die n het
land opduiken."
De aanhangers dezer sekten, die
Polen binnenstromen, trachten, al
dus de bisschoppen, van de nood
en de honger van het volk gebruik
te maken om de mensen voor zich
te winnen. Uit de wijze waarop zij
schrijven blijkt, dat zij niets ge
meen hebben met enig geloof, noch
met de waarheid, noch met de al
gemeen aanvaarde zedelijke nor
men.
„Wij moeten in dit streven dezer
sectariërs niet slechts een gevaar
zien, dat de eenheid van de H. Kerk
bedreigt, maar ook de zo gewenste
eenheid van het land."
Schoolstrijd
Ten derde wijzen de bisschoppen
in hun brief op de strijd die wordt
ingezet tegen de school. Ondanks
het belangrijke werk, door de ka
tholieke scholen verricht, wordt
van officiële zijde aangekondigd,
dat de verdere ontwikkeling i dezer
scholen zal worden beperkt. De
tijden voor godsdienstig onderricht
worden onder allerlei voorwend
sels verkort. De bisschoppen roepen
de ouders op, nauwgezet te waken
voor hun rechten inzake opvoeding
en onderwijs.
Ten vierde: „Juist op het gebied
der opvoeding der kinderen zien
wij een dreigend gevaar, gericht
tegen de zielen der meest onschul-
digen. Er zijn opvoedingsinstituten
gekomen, die zichzelf ten dpel heb
ben gesteld de z.g. Nieuwe Mens
te vormen, d.w.z. de mens beroofd
van zijn geloof in God, onbekend
met de naam van Christus de Heer,
instituten gevormd naar het voor
beeld van de zo beruchte Nazi-,
scholen.
Er zijn talrijke kindertehuizen
waaruit het Kruis is verbannen,
waarin men het gebruik van het
gezamenlijk gebed niet "kent, waar
een kind, dat zijn handje opheft
om het kruis te maken, wordt uit
gelachen, waarin de onderwijzers
moeten zwijgen over God, alsof de
grootste vijand der kinderen zou
zijn onze Hemelse Vader en de
Zoon van God.
En toch, wie kan onze kinderen
een schoner voorbeeld geven van
de Nieuwe Mens, dan Jezus Chris
tus, die zijn leven gaf voor zijn
broeders?
Wij herinneren u er aan, broe
ders, dat op u de zware plicht rust
bij de opvoeding der kinderen de
wetten van de Kerk toe te passen,
die godsdienstonderricht en gods
dienstige opvoeding eisen bij elke
vorm van onderwijs; wetten, die
in dat opzicht volkomen overeen
stemmen met de beginselen, neer
gelegd iy de Constitutie van de
Poolse Republiek.
Het is ook onze herderlijke plicht
onze stem te verheffen voor de
oorlogswezen, die in velerlei wees
huizen zijn ondergebracht, waar zij
beroofd zijn van godsdienstonder
richt, gebed, H. Mis. alsof zij geen
kinderen Gods waren.
De wezen mogen niet beroofd
worden van de zorg, hun gegeven
door hun Hemelse Vader. Deze
kleinen behoren godsdienstonder
richt en verzorging te hebben, zij
moeten kunnen bidden en deel
kunnen nemen aan het leven van
de H. Kerk."
Zondagsheiliging
Ten vijfde verheft het Poolse
Episcopaat zijn stem tegen de schen
ding van Zondagen en feestdagen.
Het geheiligd karakter van deze
dagen moet gehandhaafd blijven en
is ook noodzakelijk voor de rust
van de arbeider, die steeds harder
moet werken. De bisschoppen ke
ren zich tegen de voorwendsels
waaronder de arbeiders verplicht
worden op Zondag te werken. „Deze
pijnlijke feiten", aldus de bisschop
pen, „herinneren ons maar al te
sterk aan de nog niet zo lang ge
leden, droevige tijden, toen ons
'volk door de bezetters gedwongen
werd tot verplichte arbeid en dit,
op zeer kleingeestige wijze, zelfs op
de plechtige kerkelijke en nationale
feestdagen. Zulks'geschiedt ook op
de dag van vandaag: maar al te
dikwijls wordt z.g. dringend werk
gevonden, waartoe de bevolking
wordt opgeroepen, hoewel ook het
volk tenslotte recht heeft op zijn
rustdag".
Ten zesde: „De beveiliging der
burgerlijke vrijheden binnen de
redelijke grenzen van het algemeen
welzijn, is een der voorwaarden
voor gezonde sociale vrede en orde.
Daarom wensen wij de ongerecht
vaardigde en noodzakelijke beper
kingen der burgerlijke vrijheid uit
ons leven te zien verdwijnen. De
dwang, uitgeoefend op katholieken,
om lid te worden van bepaalde
politieke partijen, welker beginse
len strijdig zijn met het H. Geloof,
gaat niet zelden gepaard met de
bedreiging hun anders het recht op
financiële bijstand te zullen ont
nemen".
Perscensuur
Ten zevende: De bisschoppen ver
klaren verder, dat tot de meest on
gerechtvaardigde en vernederende
maatregelen behoren de censuur op
de pers. Deze censuur wordt zon
der enige beperking en willekeurig
uitgeoefend en gaat ver uit boven
datgene wat de veiligheid van de
staat vereist. Zelfs voor het hoogste
zedelijke gezag maakt men geen
uitzondering.
De Kerk wordt beperkt in de
uitoefening van Haar goddelijke
taak om te onderrichten, Zij
wordt gehinderd in Haar vrijheid
om de pauselijke encyclieken en
de bisschoppelijke brieven te pu
bliceren; zelfs zuiver wetenschap
pelijke katholieke theologische
boeken vallen evenzeer onder
deze censuur als de godsdienstige
leerboeken voor het volk, waarbij
dikwijls door ingrijpen der cen
suur de Kerkgeschiedenis en de
verdiensten van het Christendom
voor de beschaving en de cultuur
worden vervalst. Wij spreken niet
eens van het harde lot der Katho
lieke pers, die op genade of on
genade is overgeleverd aan de
willekeur der censoren, die zo
welwillend zijn tegenover secta-
rische bladen, doch uiterst snel
klaar staan om de vrijheid der
Katholieke pers te beperken, wan
neer zij er naar streeft de Naam
van God te verdedigen tegen
godslastering."
„Dit alles geschiedt onder het
voorwendsel de reactie, de onwe
tendheid en de achterlijkheid onder
de bevolking te bestrijden.
Doch waar zullen wij meer licht,
meer vooruitgang vinden, meer
moed ookpom gezonde sociale her
vormingen door te voeren, dan juist
door de lering der Sociale Ency
clieken, die in overeenstemming
met het Geloof, door Christus, de
Vader der toekomende eeuw, leiden
tot een ware vooruitgang der mens
heid?"
De i^rderlijke brief eindigt met
een dringend beroep op de Poolse
Katholieken, zich geheel en al te
geven aan de strijd voor de ver
dediging der Christelijke beginse
len. De verantwoordelijkheid voor
de toekomst van het Katholicisme
in Polen rust niet alleen op de
schouders van de bisschoppen en
priesters, maar ook op alle gelovi
gen. Zij moeten krachtig getuigenis
afleggen van de waarheid en de
rechten van de Kerk bij de hand
having der moraal in het openbare
leven en de nationale cultuur ver
dedigen.
„Terecht moogt ge fier zijn op
uw vereniging met de Kerk. Want
gij zijt kinderen van .een Glorie
rijke Moeder, die zo menige traan
in de wereld heeft weggewist, zo
vele harten heeft bewogen om goed
te doen en die met de melk der
Goddelijke Wijsheid geheel de
mensheid heeft gevoed en zonder
falen voortgaat zulks te doen".
DE VERHOGING VAN DE
OMZETBELASTING
Kqmer van Koophandel
zendt adres aan Minister
In de eerste vergadering, die
de Raad van Bijstand der Ka
mer van Koophandel en Fabrie
ken voor Nqprdholland Woens
dagmiddag in de Koopmansbeurs
te Amsterdam heeft gehouden, is
besloten een adres aan de minis
ter van economische zaken te
sturen, waarin er op wordt aan
gedrongen de Prijzenbeschikking
gedeeltelijke doorberekening
Omzet- en Invoerbelasting 1947
zo spoedig mogelijk in te trek
ken.
De Raad is van mening, dat
daardoor zal worden voorkomen,
dat de verhoging van de omzetbe
lasting, in strijd met het karakter
van deze heffing, ten laste wordt
gebracht van het bedrijfsleven.
Bovendien wordt op deze wijze
verhinderd, dat in het bijzonder de
middenstandsbedrijven hun in ve
le gevallen toch reeds onvoldoende
winstmarges nog verder zien in
krimpen.
De uitlatingen, welke de Kamer
van Koophandel uit middenstands
kringen bereiken, zo wordt aan de
minister o.a. medegedeeld, laten
voor haar geen twijfel, dat de mid
denstand, uitzonderingen daargela
ten, aan zware druk onderhevig is,
doordat een groot deel van zijn
winstmarges door de overheid
wordt vastgesteld en beheerst,
maar daarbij onvoldoende reke
ning wordt gehouden met de las
ten, welke op het middenstands-
bedrijf rusten.
Voor de middenstandsbedrijven
doet zich de druk.van onverhaal
bare lasten, door overheid op de
bedrijven gelegd, sterk gevoelen,
zoals die van de vereveningsbelas
ting, de ziekenfondspremie en de
kinderbijslagpremie. De „loonstop"
wordt feitelijk illusoir doordat
de vacantie-tceslag van 2 percent
en de uitbreiding van de vacantie-
dagen, komen ten laste van de
werkgevers. Bij de bedrijfs
lasten voegt zich thans de verho
ging van de omzetbelasting en het
verbod van doorberekening aan de
consument. De Kamer noemt dit
verbod onlogisch en onrechtvaar
dig.
De Peel smeult nog
Ondanks de regens van de laat
ste weken is de veenbrand in de
Peel nog niet geheel en al gedpofd.
Op verschillende punten smeult en
brandt de grond nog. Een „uitslaan'
van de brand wordt echter niet
meer verwacht.
„GELIJK MET DE
MORGENSTER"
„Naar de bronnen van
het geluk"
„Geljjk met de Morgenster" 1)
Het mag zeker 'n vreemd (ver
blijdend) verschijnsel genoemd
worden, dat een Amerikaanse za
kenman over het kloosterleven
schrijft. Thomas Kernan, vertegen
woordiger in Europa van een Ame
rikaanse firma, heeft dit met zoveel
kennis en liefde gedaan, dat het
bij „De Toorts" te Heemstede ver
schenen boek „Gelijk met de Mor
genster" een heel bijzonder werk is
geworden. Bijzonder in de dubbele
betekenis: van roman en van ge
loofsijver.
Het werk is geschreven als een
hulde aan de Cisterciënsers van de
Abdy „Maria-Morgenstern" te
Eberstein (Zuid-Duitsland).
De abdy moest aan de vooravond
van de tweede wereldoorlog wor
den ontruimd op bevel van de S.A.
en de monniken werden overaljver-
strooid. De lekebroeder Nicolaas„ is
de hoofdpersoon uit deze roman.
Hij ervaart, dat de wereld, waarin
hij tegen zijn zin wordt terugge
worpen, niets anders is dan een
vergaarbak van -ongeloof, haat, ach
terdocht, hoogmoed en machtswel
lust. Maar in zijn grote eenvoud
weet hij alles te aanvaarden als een
noodzakelijk deel van zijn offerend
leven en hij gaat zelfs zover, dat
hij zichzelf beschikbaar stelt, om 't
contact van de Duitse bisschoppen
met de buitenwereld te kunnen
vasthouden. Dan valt hij in handen
van de S.D. en belandt in een straf
kamp, dat de abdij „Maria Morgen
stern" blijkt te zijn.
Dit laatste deel van het boek is
van een zeldzame gaafheid en voert
de lezer tot de hoogte, waarop deze
primitieve mens als monnik is ge
komen.
De schrijver heeft in verschillen
de hoofdstukken de gelegenheid ge
kregen de diepe schoonheid en
grote - ontwikkeling van het kloos
terleven te kunnen vertellen en ob
jectief stelt hij zich tegenover de
rauwheid van de wereld.
Jammer is het echter, dat hij de
abt zo zwak heeft getekend tegen
over de brute Reichs- en gauwlei-
ters, want de werkelijkheid was
toch wel anders. Ook komt zijn
Amerikaanse geest te veel naar vo
ren, als hij het nodig vindt Kardi
naal Innitzer van Oostenrijk in 'n
tamelijk donkere hoek te zetten.
Ondanks deze (overigens in het
kader van 't* boek weinig storende)
tekortkomingen is het een bij
zonder werk geworden, dat ver
dient gelezen te worden door vele
begrijpende lezers. T. v. d. H.
1) N.A.V. „Gelijk met de Morgen
ster" van Thomas Kernan. Uitge
verij „De Toorts" te Heemstede.
„Naar de bronnen van het
geluk." 1)
Wanneer men als eerlijk en ob
jectief toeschouwer in dit leven de
oorzaken van de zedelijke en mo
rele achteruitgang bemerkt, zal men
tot de conclusie moeten komen, dat
de oorsprong van veel ellende te
vinden is in de kleine samenleving,
die „gezin" genoemd wordt. Daar
om is het een troost te kunnen le
zen, hoe goed het kan zijn in een
huiselijke kring, waar God hét mid
delpunt is en Zijn wetten de pijleas
waarop al het geluk wordt gebouwd.
Dr. Jos. de Boer schreef zulk een
boek en noemde het met 'n prach
tige titel: „Naar de bronnen van het
geluk".
Wil men deze bronnen weer ont
dekken en er het volle nut van on
dervinden, dan zal het noodzakelijk
zijn terug te keren naar de Godde
lijke eenvoud van ons geloof en
naar de kern van het gezin: God en
het kind.
Heel eenvoudig heeft dr. De Boer
dit verteld, als 'n vader, die zijn
gezin bewondert en liefheeft, maar
ook als een groot psycholoog, die
midden in het leven staat en met
grote zorg is vervuld om de ver
wording en achteruitgang in de
maatschappij.
Wij moeten dankbaar zijn, dat hij
zijn overpeinzingen op papier heeft
gezet, om ons enigszins te kunnen
helpen op de moeilijke pelgrims
tocht „naar de bronnen van het
geluk.'. T. v. <1. H.
1)N.A.V. Dr. Jos. de Boer „Naar
de bronnen van het geluk". Uitge
verij „De Toorts",' Heemstede.
piE WAREN ER AL, toen de
Apostel het Epistel schreef,
dat we morgen in de Zondags
mis horen. De geschiedenis ver
haalt al wat er aan kwaads sinds
die tijd is gebeurd en nog vertelt
zij niet alles. En wat beleven
wij, waar zijn wij de getuigen
van? Ja, het zijn kwade dagen,
dat is niet te veel gezegd.
Krachtig is het kwaad, groot het
gevaar. Hoe staan wij daar te
genover? Hoe moet onze hou
ding zijn? We moeten, zegt het
Epistel morgen, „toezien, dat we
voorzichtig zijn". „Niet onver
standig", dom naief wezen. Als
Christen, als goed Katholiek
willen we met het kwaad, met
datgenemwat niet van God is,
wat tegen God en Zijn wet in
gaat, niets te maken hebben.
„Voorzichtig zijn", niet met
vuur spelen. Lees geen niet-
katholieke bladen, geen domme
lichtzinnige romans. Luister niet
naar verkeerde, opruiende ge
sprekken. Handel niet in het
zwart. Knoei niet aan uw huwe
lijk. Laat u niet van de wijs
brengen door andersdenkenden,
wie ze ook zijn. „De dagen zijn
kwaad. Zie toe dat ge voorzich
tig bent." Een gewaarschuwd
man telt voor twee.
MARCUS
DE „VEENDAM"
HET DROOGDOK
IN
Het s.s. „Veendam"
van de Holland-Ame-
rilcalijn is momenteel
in het droogdok te
New York, waar het
schip van onderen
geschilderd wordt. Het
schip trekt alom de
aandacht.
De voormalige officieren van Hitler, die er van beschuldigd wor
den dat zij een millioen Joden en anderen hebben vermoord,
staan momenteel in Neurenberg terecht.
Vandaag, 11 October, herdenken
wij de sterfdag van een van de
allergrootste componisten der
laatste eeuwen, Anton Bruckner.
Geboren in het dorpje Ansfelden
in Opper-Oostenrijk, op 4 Sept.
1824,gestorven te Weenen op 11
Oct. 1896, vertoont zijn leven op
enkele punten veel overeenkomst
met dat van zijn grote landgenoot
Schubert. Zoon van een dorps
schoolmeester, werd hij eerst koor
knaap in de St. Florianusstichting,
toen hulponderwijzer te Windhag en
daarna organist aan genoemd insti
tuut. Na te Weenen les gehaald te
hebben in contrapunt, werd hij
enige jaren later organist aan de
dom te Linz. Hij nam nog geruime
tijd compositieles en verkreeg uit
eindelijk de positie van hof-organist
te Wenen en leraar in compositie,
theorie en orgel aan het Conserva
torium aldaar. In 1875 werd hij
hoogleraar aan de Weense Univer
siteit en in 1891 ere-doctor in de
phil.
Zijn composities, hij schreef 9
symphonieën, 3 Missen, een Te
Deum, Requiem en nog vele kleinere
werken, werden tijdens zijn leven
maar matig gewaardeerd, zo al niet
geringschattend beoordeeld. Zijn
tijd en vakgenoten begrepen weinig
van de grote geestelijke rijpheid en
diepe godsdienstigheid, die, evenals
bij Bach, in al zijn werken tot uit
drukking kwamen. Hetzij men een
van zijn monumentale symphonieën
beluistert of een van zijn a cappella
werken, overal hoort men uit de
klanken de drang naar God en het
hogere. Typerend, doch niet ver
wonderlijk, is het feit, dat Bruckner
een groot bewonderaar was van
Wagner, die geestelijk toch volkó
men zijn tegenligger was. De ge
weldige ommekeer, die de revolu
tionair Wagner in de muziek te
weegbracht, heeft ook Bruckner
niet onberoerd gelaten en heeft
vooral 'invloed gehad op de instru
mentatie en harmonisatie van zijn
werken o.a. in het massaal en hero
ïsch gebruik van het koper. De
geest van Wagner, het theatrale,
heeft echter nooit vat op Bruckner
gekregen. Zijn geest bleef ingesteld
op het hogere, hij schreef „ad majo-
rem Dei gloriam". Met Schubert,
aan wie hij waarschijnlijk het meest
verwant is, heeft hij de brede vorm
geving, de rijke melodische inspi
ratie en vooral de plotselinge mo
dulaties gemeen, die licht en don
ker, zon en schaduw zo bijzonder in
zijn werken doen uitkomem Dik
wijls worden zijn 'symphonieën ver
geleken met kathedralen. Inderdaad
zijn het bouwwerken van klank,
monumentaal tot in alle onderdelen,
breed en volgens een vast principe
gebouwd, als het ware verschillende
kleinere symphonieënin een groot
machtig werk verenigend.
Een bijzonderheid is zijn gebruik
van z.g.n. oer-motieven. Korte,
krachtige thema's van enkele ma
ten, telkens weer opflitsend in an
dere toonaarden. Een duidelijk
voorbeeld hiervan is het prachtige
trompet-motief in één van zijn
symphonieën. Vier korte, scherpe
intervallen, 4 maten, maar van een
ontzettende kracht, die doen den
ken aan de oproep tot het laatste
oorcjeel. Wat betreft zijn muzikale
richting wordt Bruckner tot de
hoog-romantici gerekend.
Nog steeds is zijn muziek geen
gemeengoed geworden. In ons land
is Eduard van Beinum een pionier
voor zijn werk geweest, en heeft
zich in het weergeven van deze
veeleisende muziek een aparte naam
verworven. Hij geldt als een van
de beste vertolkers van Bruckner.
Ook zullen vele uit Hoorn zich nog
herinneren de uitvoering van de
Mis in e kl. die voor de oorlog
plaats vond in de R.K. Kerk. Het
was een mijlpaal in de geschiedenis
van het kerkkoor. Eveneens de uit
voering van het Te Deum onlangs
in Alkmaar door de R.K. Oratori-
umver.lMoge de muziek van Brupk-
ner langzamerhand tot in alle lagen
doordringen. S. V.
Wanneerde invloed op het alge
meen wereldgebeuen niet zo groot
was, zou het onbillijk zijn nu weer
de binnenlandse, politiek van Enge
land in het daglicht te stellen. De
wijzigingen van het Britse kabinet
zijn echter té intéressant om niet
eens even onder de loupe genomen
te worden. Attlee heeft de veran
deringen aangekondigd, die niet zo
drastisch waren als algemeen ver
wacht werd. De Engelse minister
president heeft erdoor getracht zijn
kabinet nieuw leven in te blazen
en als het ware het onkruid uit te
trekken om plaats te maken voor
nieuw groen. Een voornaam teken
in de wijzigingen is het negeren van
de vakverenigingen. Immers hoe
vaak werd niet gezegd dat Labour
door de vakverenigingen en deze
door de communisten geregeerd
werden.
Attlee heeft niet gedraald de fa
lende minister van brandstofvoor
ziening Shinwell de laan uit te stu
ren, ondanks de heftige ^verklarin
gen van de vakverenigingen en wel
speciaal van de mijnwerkersbonden
die Shinwell kost wat kost gehand
haafd hadden willen zien.»De .wij
zigingen zijn voortgekomen uit het
persoonlijke inzicht van Attlee en
niet gebaseerd op de politiek van
de socialistische partij. Nieuwe
krachten krijgen gelegenheid hun
talenten te ontplooien. Shinwell
werd minister van .oorlog en in dit
verband is net wel wenselijk even
op het verschijnsel te wijzen dat er
in Engeland een onderscheid wordt
gemaakt tussen ministers en kabi
netsministers.
Zo had Shin-
well bijv. als
fi min. van de
s well bijv. als
1 min. van de
- I brandsfofvcior-
,rv> I ziening wel zit-
I i„. hot lr=.
HET
WERELD
GEBEUREN üng in, he(. ka_
J binet, doch nu
staat hij als
minister van oorlog onder de ver
antwoordelijkheid van het departe
ment van defensie en heèft geen
stem in de regering. Bovendien zal
qpk de opvolger van Shinwell geen
zitting in het kabinet hebben, want
Attlee heeft thans de brandstofvoor
ziening ondergeschikt .gemaakt aan
Sir Stafford Cripps, de nieuwe mi
nister van economische zaken.
Tegen alle verwachtingen in zijn
de minister van gezondheid, die ook
het probleem der huisvesting heeft
op te lossen, Bevin en de minister
van voedselvoorziening gehand
haafd. Juist hierop verwacht men
een reactie van het grote publiek,
daar juist deze niet te spreken zijn
over de rantsoenen en het huizente
kort.» Heeft Attlee juist hier niet 'n
psychologische fout gemaakt?
Ondanks dat Attlee nieuw bloed
in zijn kabinet heeft willen pompen
is het de vraag of hij hierdoor de
oude leden ook nieuw leven kan
bijbrengen. De gehele basis, waarop
de socialistische regering zijn werk
is begonnen en heeft voortgezet
zonder acht te slaan op de feiten,
kan als nu reeds ingestort worden
beschouwd. Het helpt niet een oud
pak speelkaarten te schudden of er
zelfs nieuwe kaarten in te voegen.
Men moet een sterke nationale
hand helpen, die de kaarten rond-
geeft en dirigeert. Het commentaar
van conservatieve zijde op de kabi
netswijziging is kort en duidelijk:
„Evenals voor als na deze verande
ring heeft het land geen nieuwe uit
gave van de oude regering nodig
maar een geheel nle.uwe regering".
Heeft Attlee inderdaad zo weinig
met zijn draai naar rechts bereikt?
Zeker is het echter wel dat de wij
zigingen als afleidingsmanoeuvre
zijn bedoeld. Sic transit.
Hardop gedacht
Jan Jobus doet aan politiek
en houdt zijn krantje goed bij.
Jobus vindt het heel verstan
dig van de Engelse minister
president Shinwell als kolen-
minister te ontslaan, want Jo
bus vindt het ook een grote
prutser. Houdt door zijn rede
voeringen de mijnwerkers van
hun werk. Jobus is ook nog
om een ander ding blij, want
Shinwell, de prutser, is tot
minister van oorlog benoemd
en dus concludeert Jobus ver
wachten ze in Engeland geen
oorlog en daar is Jobus best
voor te vinden.
Deel van Duitse goud
voorraad gevonden
De plaatsvervangend procureur-
generaal der V.S. te Neurenberg,
heeft medegedeeld, dat een gedeel
te van de geheime goudvoorraad
der nationaal socialisten en een deel
van hun buitenlands kapitaal thans
gevonden is. Deze fondsen heeft de
vroegere Duitse minister van bui
tenlandse zaken, Joachim von Rib-
bentrop, gebruikt om de diplomaten
en ambassadeurs in het buitenland
tot het laatst toe te blijven betalen.
Een diplomaat, die het goud in
oliepapier gewikkeld in zuid-Duits-
land had begraven, heeft verklaard,
dat hij het kort na de ineenstorting
van Duitsland heeft ontvangen. Het
betreft Zwitserse valuta ter wSarde
van vijfhonderd pond sterling.
Positie Nederlandse
schepen
„Bantam", RotterdamJava, pas#
9 Oct. Kaap Finisterre.
„Bloemfontein", 9 October van
Port Elizabeth naar East Londen.
„Boschfontein", 10 Oct. van Lo
renzo Marquez naar Beira.
„Delftdijk", VancouverRotter
dam, (via Liverpool en Antwerpen)
7 Oct. van San Francisco.
„Duivendijk", RotterdamVancou
ver, 8 Oct. van San Francisco.
„Edam", 8 Oct. van Rotterdam te
New York.
„Indrapoera", RotterdamJava,
pass. 9 Oct. Point de Galle.
„Kota Baroe", JavaRotterdam,
9 Oct.» van Singapore, wordt 20 Oct.
te Aden verwacht.
„Kota Inten", 9 Oct. van Batavia
naar Rotterdam.
„Volendam", Java-Rotterdam, werd
10 Oct. te Algiers verwacht
Nederland zendt cholera-
vaccin naar Egypte
De Nederlandse regering heeft aan
de Egyptische regering de levering
van honderdduizend eenheden cho-
lera-vaccin aangeboden. Dit aanbod
is in dank door de Egyptische rege
ring aanvaard. De aflevering zal
door het Rijksinstituut voor de
Volksgezondheid te Utrecht-'geschie-
den, gedurende tien achtereenvol
gende w%eken, te beginnen met *de
week van 6 October telkens tien
duizend eenheden. Deze zendingen
zullen rechtstreeks per K.L.M. naar
Egypte worden vervoerd.
Wilde varkens in
Noord-Limburg
Van beide oevers van de Maas in
Noord-Limburg komen er nu da
gelijks berichten over het optreden
van wilde varkens, die zich slechts
met grote moeite en ten koste van
veel geduld verschalken laten.
Inmiddels worden de dieren zo
brutaal, dat er op sommige plaat-'
sen bijzondere maatregelen geno
men moeten worden. De schoolkin
deren, die over de Hamertse Heide
naar de school te WellerlooL trek
ken, zijn beangst door ontmoetin-
gen met wilde varkens. Veiligheids
halve worden de kinderen thans
per autobus naar school gebracht
In de laatste dagen werden te Wel-
lerlooi twee bern (mannetjesvar
kens, drie zeugen en zeven biggen
gesignaleerd. De Wellerlooise ja
gers, die het toch al druk hebber
met de jacht, op vqssen, 'die eer
ware plaag voor de kippenhouders
vormen, kunnen hun hart ophalen
Naturalisatie van
oud-Spanjestrijders
Bij de Tweede Kamer is inge
diend een ontwerp van wet tot na
turalisatie van Wilhelm Bouman er
17 anderen. Met uitzondering van I
gevallen, hebben alle voorgedrage
nen het Nederlanderschap verlorer
door vrijwillig, zonder daartoe ver
kregen koninklijk verlof,' te treder
in Spaanse krijgsdienst, zij zijr
thans zonder nationaliteit.
FEUILLETON
door
PETE FALCON
Zqjvel de revolver als de uitroep
van Mary Regan brachten Fred
even van zijn stuk. „Ik weet niet
wat u van plan bent, mr. Vandijke,"
klonk de koele stem van Finnemore,
„maar ik moet u aanraden geen
dwaasheden uit te halen. Ga zitten
en luister".
„Dachten jullie som?, dat...."
voer Fred uit.
„Ga zitten!" klonk het dreigend.
„Mijnheer Vandijkesmeekte
Mary.
Fred keerde zich om, keek, het
meisje even aan en herwon zijn
zelfbeheersing. Hij nam weer naast
haar plaats.
„Wat doen we?" vroeg Finnemore.
Luisteren naar een redelijk voor
stel of
„Laat maar horen", gebaarde Fred
„Wij willen bij onze verdere be
wegingen niet worden gehinderd en
daar kunt u, mr. Vandijke voor
zorgen. Daarbij moet uw naam als
radio-expert de inzet vormen. Fred
werd een en al gespannen aandacht.
Wat zouden de kerels willen? „Ga
onmiddellijk naar mr. Regan en stel
hem voor, dat hij officieel verklaart
'tegenover de autoriteiten, waarmede
hij over de uitvinding van de radio-
stralen heeft gesproken," dat de be
rekening in de documenten van
Wrensky op waanzin berust. En u
bevestigt dat uw naam als radio-
ingenieur is een waarborg. Vervol
gens zorgt mr. Regan er voor, dat
er van elke vorm van actie tegen
ons wordt afgezien. Hij geeft een
redelijke verklaring voor mijn af
wezigheid bij de omroep. En dat al
les moet morgen vóór twaalf uur in
orde zijn. Ik behoef er zeker niet
aan toe te voegen, dat hierin ook is
begrepen het optreden van inspec
teur Burns."
Ze hebben Burns dus niet te pak
ken, schoot Fred door het hoofd.
Zijn hersenen werkten koortsachtig.
Hij'kon het gemakkelijk beloven
eenmaal vrij, zou hij'met Burns en
met behulp van het politieapparaat
ineens dacht hij niet verder in
deze richting wat gebeurde er
met Mary Regan? Hij zag, dat Fin
nemore glimlachte.
„Ik kan me voorstellen mr. Van
dijke," sprak hij, „dat u mijn voor
stel nog al onzinnig vindt. Als u
eenmaal in vrijheid bent, kunt u
handelen naar goeddunken. Dat
denkt u maar! We hebben een kost
baar pand miss Regan! Zodra we
merken, dat ook maar het gering
ste onderdeel van ons voorstel niet
wordt uitgevoerd, zal zij..'., en
zonder uitstel!" Deze laatste bedrei
ging klonk onheilspellend en mee
dogenloos. Fred beefde van woede.
Hij keek echter vol bewondering
naar de dochter van Regan. Het
meisje ging staan,'deed een paai
stappen naar Finnemore en beei
hem toe: „Je bent een beest. Een jaai
lang heb je van onze gastvrijheid er
ons vertrouwen misbruik gemaakt
Tot nu toe wist ik niet wat jou to'
medeplichtige aan die diefstal kar
hebbengemaakt. Nu begrijp in he'
er zijn documenten in het spel er
jij hebt je verlaagd tot een gemene
spion. Was er geen andere manie»
voor je om geld te verdienen?"
Het meisje was wonderlijk in haai
verontwaardiging ze toonde geer
vrees. Fred begreep, dat hij dezi
jonge vrouw niet moest zien al:
iemand, die in de eerste plaats zijr
bescherming nodig had, maar al:
een strijdster, dié naast hem stond
Finnemore zag haar zwijgend aan
Randall vroeg: „Moeten we haai
laten zwijgen?" Finnemore maakt<
een ontkennend gebaar.
„Mary", zei hij langzaam, „je ben
onweerstaanbaar mooi in je woede
Ik zou er heel wat voor over hebber
om jouw waardering weer te win
nen. Maar er zijn nog grotere be
langen
„Zeker de belangen van een ge
vulde portefeuille," viel het meisji
hem minachtend in de rede.
„Nee, die van het land, dat il
dien," zei Finnemore en Fred stel
de vast, dat zich ny enige opwin
ding van hem meester maakte.
„Dat is juist het verraad", pareer
de Mary Regan. „Je hebt maar éér 1
land te dienen de Verenigde Sta
ten!"
„Je vergist je ik ben geer
Amerikaan, al denken jullie dat
Voor my bestaat slechts
Wordt vervolge
