a
POLEN IN DE GREEP VAN MOSKOU
Dffe Oosterse afbeeldingen van de HMaagd
INTERNATIONALE BIDWEEK
VRAAGT ONS GEBED-
MOEILIJK WERK IN BORNEO
GREPEN
uit Pers
HET LAND, V/AAR CHURCHILL SCHRIJFT...
Van het Westen wordt de bevrijding verwacht
H'
NIEUW NOORDHOLLANDS DAGBLAD - Zaterdag 17 Januari 1948
PAG. 3
s
Dat alien een zijn
Bruiloft
De Maria-ikoon
Bekering der heidenen
Missie moet opnieuw
beginneri
Jam van rozen,
kauwgom-thee en
jakhalstanden
De hand van de
priester
J
Drie Oosterse afbeeldingen van de H. Maagd in een z.g. drieluik verenigd. Links de „Hodigitria",
de Koningin der ene, ongeschonden Kerk. De oorspronkelijke voorstelling is afkomstig uit Tichwin
in het Russische gouvernement Nowgarod en dateert uit de 2de helft der 14de eeuw. Volgens de
traditie is deze ikoon geschilderd naar een gelijksoortig werk van de evangelist Lukas, dat in 438
door keizerin Eudoxia van Jerusalem naar Constantinopel gebracht werd. In het midden de be-
kende voorstelling van O. L. Vrouw van Altijddurende Bijstand, hoop op het herstel der eenheid.
Een oudere voorstelling uit de school van Wladimir 1250). Rechts de „Strastnaja", de lijdende
Moeder Gods, treurend over het verlies der eenheid. Vertoont veel overeenkomst met de ikoon
der Moeder Gods van de Don (14de eeuw).
1-nE VERDEELDHEID onder de
Christenen is altijd een pro-
bleem geweest, dat de goed willen-
den van alle groeperingen tot ern-
stig nadenken heeft gestemd. Bij
het naderen van de Internationale
Bidweek, meer dan anders, is men
geneigd te overwegen, hoe dit ont-
zaglijke probleem op te lossen. Als
men de toestand overziet, dan is
men licht geneigd de zaken met
een te donkere bril te bekijken.
Immers, de vormen, waarin zich
het begrip Christendom aan ons
voordoet, de veelheid der verschil-
lende belijdenissen, de verschillen-
de vormen zelfs, waarin men de
persoon van Christus ziet, zijn vaak
oorzaak, dat men een hereniging
voor practisch onmogelijk houdt.
Toch heeft de praktijk der laat-
ste tientallen jaren bewezen, dat
het begrip ..hereniging" werkelijk
te verwezenlijken is en verwezen-
lijkt werd. Dat daarbij het proces
der definitieve aansluiting van de
afgedwaalde kerken bij Rome niet
in een handomdraai als beeindigd
kan worden beschouwd, ligt voor
de hand. Er zijn zoveel moeilijkhe-
den te overwinnen, dat men er zich
niet over verwonderen moet, dat
het proces der hereniging jaren, ja
zelfs tientallen jaren kan vergen.
En een punt is er, waarop men zich
dient te bezinnen: de muren der
verdeeldheid reiken niet tot de
hemel of m.a.w. gezegd. en wij leer-
den dat reeds in de Catechismus-
les, God is een vader voor alien,
die met een oprecht hart Hem die-
nen. Dat is eigenlijk ook de basis
van het werk der. hereniging. Ge
loof. het is een genade; maar een
heid in 't geloof is evenzeer een
genade. Daarom wordt er tijdens
de Internationale Bidweek dan ook
gebeden, door Katholiek en Pro
testant, door Anglicaan en door de
gelovigen der Oosterse kerken.
Ondanks de vele verschillen, die
de Russisch-orthodoxen, de Kopten,
de Ned. Hervormden, de Doopsge-
zinden en de Luthersen, om maar
een greep te doen uit de tientallen
verschillende godsdiensten, beletten
om samen een te zijn of zich aan
te sluiten bij de ene Moederkerk,
zijn er toch weer zovele puntenvan
overeenkomst, dat een samengaan
op brede basis zeker tot de moge-
lijkheden gerekend kan worden. En
met Gods genade kan uit deze sa-
menwerking nog zeer veel goeds
groeien. We hebben het in de afge-
lopen jaren gezien, hoe groeperin
gen tot elkaar kwamen. Ook nu
moet dat kunnen.
Het meest in het teken der be-
langstelling staan momenteel wel
de Oosterse Christenen. Velen keer-
den reeds tot de Moederkerk terug,
met behoud van hun eigen gewoon-
ten en gebruiken. Zo zijn de meeste
gelovigen der Armeniers weer te
rug in de ene schaapsstal, andere
geunieerden zijn de Maronieten
(Syrie en de Libanon), de Roethe-
nen (Oost-Polen en de Oekraine),
de Roemenen, een groot deel der
Melkieten (Mesopotamia) en de
Jacobieten (Syrie). Van de laatste
tijd dateren de unies der Malanka-
ren en Malabaren (Voor-Indie)
Anderen staan nog op zich zelf,
TE Cana vera.nd.ert Christus
water in wijn: dit is een
rtieuwe Verschijningeen nieu-
we Openbaring van Zijn God-
heid. Hij heeft macht over de
schepping. De natuur is Hem
onderwcrpen. Zij staat Hem ge-
heel ten dienste en Hij kan haar
omvormen, haar herscheppen
zoals Hij wil. Christus is God.
Dit bewustzijn moeten wij mor-
gen weer uit de H. Mis meene-
men. Hij is de Heer, de Meester
in wiens hand alles besloten ligt.
Het lot van de wereld, van ons,
van mij persoonlijk. Hij kent
mij, Hij weet van mij of, van
mijn leven, mijn plannen en ide-
aten, van mijn tekorten en fou-
ten, van mijn goede wil en mijn
zwakheid. Maar Hij helpt ook.
Hij hielp te Cana het jonge
bruidspaar uit hun verlegenheid.
Hij is een goede Gast. Hij weet
vrettgde en blijheid te brengen
op een bruiloft. Zo ook op de
bruiloft van ons leven. Laat
Christus in ons Huwelijk staan.
Hij is de bron van alle goed, van
alle geluk en zegen.
MARCUS
soms kwijnend, soms bloeiend. De
uitgeweken Russen hebben b.v. in
Parijs een eigen theologische Aca-
demie en een over het algemeen
bloeiend geloofsleven, zich voorna-
melijk openbarend in de kerkjes
aan de Rue Petel en het intieme
kerkje op de Montagne Sainte Ge
nevieve in het Quartier Latin. Hoe
zal het allemaal weer tot eenheid
moeten komen? Een grote vraag in
deze dagen.
Wij kunnen echter, neen, wij
moeten de hereniging steunen, in
ons gebed betrekken de theologi
sche professpr en de Koptische
priester, die niet eens het Evange-
lie kan lezen, alien aanbevelen in
de genade van Hem, die troont bo-
ven alien en woont temidden van
alien. Geven wij gehoor aan de
oproep van het Apostolaat der Her
eniging en bidden wij met alle
Christenen, opdat spoedig alien een
zijn.
L. S.
Hoe vreemd wij soms ook staan
tegenover de liturgische plechtig-
heden van de kerken der Oosterse
ritus, ten opzichte van de ikonen
der Moeder Gods voelen wij ons
toch weer een met de gelovigen der
van Rome afgescheiden Kerken.
Want zoals bij ons in het Westen
in geen enkel gezin het Mariabeeld
ontbreekt, zo zal men in het Oos-
ten slechts zelden in een gelovig
gezin de Maria-ikoon missen. Deze
ikoon bekleedt in hot leven van de
Rus, de Oekrainier, kortom bij alle
slavische voiken, alsook bij de
Grieken een voorname plaats. Voor
de ikoon wordt gebeden, met de
ikoon worden zieken en vertrek-
kenden gezegend, op de ikoon richt
de stervende zijn laatste blikken.
Uit de laatste oorlog is bekend, dat
op de Europese slagvelden vele
jonge Russische soldaten werden
gevonden met een miniatuur Ma
ria-ikoon in hun bezit, hetgeenwel
bewijst, welke voorname plaats ook
nu nog de Maria-beeltenis bij de
Oosterse volkeren inneemk
IN HET KADER van de Interna
tionale Bidweek hadden wij
dezer dagen een onderhoud met
Mgr. Buis, Apostolisch Vicaris
van Noord-Borneo, die ons uit
zijn rijke ervaring als missiona-
ris wetenswaardige dingen ver-
telde over de missie in zijn Vi-
cariaat, een gebied, driemaal
zo groot als Nederland.
Opmerkelijk is dat al deze
heidense volkeren en stammen,
waaruit de inlandse bevolking
van Borneo bestaat, geloven
aan een hiernamaals. De gods-
dienst verschilt naar de volks-
stam, maar alle inlanders zijn
animisten, geestenvereerders.
Alles, wat er zo al in het leven
gebeurt is het werk van de gees-
ten. Speciaal komt dat tot uiting
bij geboorte, ziekte en dood.
Iemand die ziek is, is volgens
de inlander zijn geest kwijt. De
ze zweeft ergens rond en het is
de schone taak van de toverdok-
ter, die weggelopen geest weer
terug te brengen, natuurlijk te-
gen een behoorlijke betaling.
Wordt zo'n zieke na een speciale
behandeling niet gezond, dan
ligt het natuurlijk niet aan de
dokter, maar aan de geest!
Het is begrijpelijk dat de mis-
sionarissen, in wie men concur-
renten ziet, niet erg welkom
zijn. Maar toch komt het voor,
dat deze tovenaars zich bekeren,
en dan zijn het nog lang niet de
slechtste katholieken.
Behalve onder de inlanders,
werken de missionarissen, van
de bekende congregatie van
Mill-Hill, waartoe ook Mgr.
Buis behoort, onder de vele ge-
immigreerde Chinezen. En dat
is over het algemeen dankbaar
werk. Deze mensen zijn rustig,
vreedzaam van natuur en zeer
goede kolonisten. Zij hebben
vaak geen eigen geloof en het
katholicisme wordt weinig in de
weg gelegd.
Anders is dat met de „ho-
kiens" de handelslui, die zijn
veelal afgodendienaars en moei-
lijk te bekeren.
Het Vicariaat Noord Borneo
telt ongeveer 500.000 inwoners,
slechts 13.000 zijn er katholiek!
Er valt dus genoeg te doen.
Vooral daar, zoals Mgr. Buis
vertelde, men hier geheel op
nieuw moet beginnen. De Jap-
pen hebben alles, maar dan ook
alles, vernield. Kerken, scholen,
ziekenhuizen, er is niets meer
over. De voorganger van de
Nieuwe Vicaris, Mgr. Wachters,
werd met 10 priesters vermoord.
Ook van de vooraanstaande ka
tholieken werden er veel omge-
bracht. Omdat ze, via het katho
licisme, Westers georienteerd
waren.
Wij informeerden nog naar de
samenwerking met de Engelsen.
Die is, volgens Mgr. Buis, uit-
stekend. Met het eigenlijke mis-
siewerk bemoeien zij zich niet.
Wel steunen zij de scholen. Ove-
rigens zijn zij zeer goed voor de
missionarissen.
Naast dertig priesters werken
er nog tal van kloosterzusters.
Een Engelse Congregatie heeft
in Yesselton, de hoofdstad, waar
ook een CarmelitessenklooSter
met Chinese nonnen is, nog in
vier grotere plaatsen kloosters.
En dan is er nog een inlandse
congregatie die dateert van een
15 jaar terug en die momenteel
12 religieuzen telt.
Mgr. Buis, die twintig jaar in
Borneo heeft gewerkt, zat 31'"
jaar gevangen en is naar Leiden
gekomen, om bij te komen van
de zware jaren. Maar daar is
niet veel van terecht gekomen.
Hij heeft.heel wat moeten pre-
ken en reizen, om geld voor zijn
Missie bijeen te krijgen. Mgr.
was tevreden over de hartelijke
ontvangst en de moeite die men
zich voor hem getroost. Maar de
hulp, hoe royaal ook gegeven,
is een druppel op een gloeiende
plaat. Daarom, wie nog hulp wil
bieden aan de fathers van Mill-
Hill, hij versta zich met het Mis-
siehuis te Hoorn.
VRIEND KOEJEMANS is wel het
onderwerp van beschouwingen en
spotprenten in de bladen. Zo heeft
het „Vrije Volk" een tekening „uit
de communistische zwarte wereld",
voorstellend Paul de Groot, als sla-
ger, met sikkel en hamer, er hangt
iets aan de haak en er staat onder,
dat de „Koei" clandestien geslacht
wordtEr is een communique
gepubliceerd, waarin staat, dat het
werk van K. als hoofdredacteur van
de Waarheid besproken is in een
bestuursvergadering van de Partij,
waarin K. aanwezig was, die ver-
klaarde, dat hij de Partij trouw^teal
blijven! Maar intussen is hem toch
maar verzocht, ook te bedanken als
lid van de Eerste Kamer en van de
Provinciale Staten. Het „Vr. Volk"
hekelt de C.P.N.-methode van de
uit Rusland gei'mporteerde „volks-
democratie" en stelt vast, dat K.
zich gelukkig mag prijzen, dat het
hier nog niet helemaal volgens
Russisch recept gaat, want dan zou
hij er niet met een communique af-
gekomen zijn, maar was hij geli-
quideerd, d.w.z. ter dood gebracht.
Het geval K. heeft intussen, menen
wij, nog een andere kant: zijn af-
zetting aan de hoofdredactie van
de Waarheid, omdat hij niet scherp
genoeg was, bewijst, dat het de C.
P. N. ernst is met haar voornemen,
om krachtiger en harder en scher-
per op te treden. Ook in dit op-
zicht geldt een gewaarschuwd man
voor twee!
O
DE RADIO trekt op het ogenblik
de aandacht, de minister is aan
het peinzen over een oplossing, op
de propagandavergaderingen van
de K.R.O. worden hier en daar mo-
ties aangenomen, om te betogen,
dat in elk geval de principiele roe-
ping van de K.R.O. moet worden
veilig gesteld. Er is nog een andere
kant aan de zaak. Als we de radio
gaan regelen, moet het ook zo wor
den, dat een omroep als de Vara
niet langer de reglementen aan zijn
laars lapt. De ..Nieuwe Dag" wijst
er op, dat de Vara misbruik maakt
van haar positie ten bate van de
Partij van de Arbeid. Dit is inder-
daad een onhoudbare toestand. De
vastgestelde programma's worden
zo nu en dan finaal onderste boven
gegooid ter ere Van propaganda-
uitzendingen van de P.v.d.A. Er
moet een effectieve regeling komen
en tegen overtredingen streng wor
den opgetreden. De verplichte luis-
terbijdragen zijn allerminst be-
stemd voor de instandhouding van
een politiek propagandawerktuig.
O
Minister huysmans werd
eerst vriendelijk uitgeluid door
Prof. Romme in een ster-artikel in
de Volkskrant. Hij riep hem een tot
weerziens toe. Dat doet de „Tijd"
van deze Vrijdag ook, met de wens
voor spoedig herstel. die wij gaar-
ne onderschrijven. Deze twee ge-
zaghebbende stemmen versterken
de indruk, dat onjuist zijn de ge-
ruchten, als zou minister Huys
mans vooral ook afgetreden zijnom
politieke redenen, meer dan om re-
denen van gezondheid. Dat is on-
waar. Dr. Huysmans treedt af op
medisch advies. En dat die reden
dringend was, wordt wel bewezen
door het feit, dat het aftreden
plaats vindt vlak voor de toch al
verlate behandeling van de begro-
ting van Economische Zaken. De
„Tijd" wijst er op, dat er niettemin
wezenlijk verschil bestaat tussen de
K.V.P. en een deel van de
P.v.d.A. inzake de ordening. Dit
verschil zou kunnen worden aange-
geven door de tegenstelling tussen
wat vroeger nogal eens werd aan-
geduid als de Corporatieve Maat-
schappij en de Corporatieve Staat,
meent het blad, en dan staat dr.
Huysmans, met de katholieken, na
tuurlijk aan de zijde van de Ka
tholieken, die de voorbereiding van
de nieuwe sociaal-economische or
dening aan zijn bekwaamheid zon-
der de minste aarzeling zouden
hebben toevertrouwd.
O
DE tt.t.egat.e BUNDELING, al-
rSe door ons ongewenst geacht,
zoals ze tot uiting kwam op het
congres van de Federatieve Raad
der Oud-illegaliteit, wordt ook in
een artikel in „Trouw" veroor-
deeld. Het a.r. blad acht deze ver-
eniging ongewenst en onwerkelijk.
Men zegt geen politieke beweging
te willen, maar begint niettemin
met punten van staatkundige aard
op zijn program te zetten, zoals de
zuivering en de berechting. Er zijn
op dit punt belangrijke verschillen
van inzicht waaraan nu eenmaal
een politieke kant niet ontbreekt.
Als bovendien in een artikel in het
„Parool" gesproken wordt over de
splijtzwam, die de kop opsteekt en
de geest van vertrouwen en kame-
raadschap dreigt te verstikken, re
den waarom ,,Parool" die bundeling
nodig acht, dan waarschuwt
„Trouw" terecht tegen dit addertje
onder het gras, want onder dit
motto is steeds strijd gevoerd tegen
de Christelijke actie. Er waren in
de bezettingstijd „preciezen" en
minder-preciezen, ten aanzien van
het gedrag tegenover de bezetters,
maar wat heeft het voor zin, op dit
punt weer met de splijtzwam te
gaan werken? „Trouw" waarschuwt
terecht tegen dit gevaar, dat het
politieke en wij zouden zeggen,
algemeen-maatschappelijke leven
tot in lengte van jaren kan vergif-
tigen, zonder enige genezende
krachtvoort te brengen!
Churchill's ziekte heeft voor het
eerst doen beseffen, dat er ergens
een plaats bestaat, die Marakesh
heet. Het is een stad in Marokko
en is dat gedurende bijna 1000
jaar altijd geweest. Daar vele men-
sen van het bestaan van Mara
kesh niets af wisten, laten we de
Engelse journalist Bernard Wick-
steed hieronder aan het woord.
Honderd gulden per dag
Je kunt er vanuit Londen in een
nacht vliegen komen en men er-
vaart, dat men naar bed gaat in de
wereld en in de Bijbel wakker
wordt. Als je uit het vliegtuig stapt
wordt je omringd door mensen, die
er precies eender uitzien als de
Bijbelse figuren van je verbeelding. j
Alle gebouwen zien er precies even
rood en stoffig uit en het krioelt I
er van palmen, ezels en kamelen.
Marakesh is werkelijk een woes- j
tijn-oase op grote schaal. Nu kun
je wel denken, dat een oase een
waterput is met een paar palmen er
rond heen, maar deze heeft mo-
derne hotels, waar men 100 gulden
per dag vraagt en die voorzien zijn
van stromend water en omringd
worden door een muur van meer
dan 15 kilometer lang. Marakesh is
ontstaan uit de samenvoeging van
twee steden. In de ene helft leven
182.000 Arabieren, Berbers, negers
en andere rassen Afrikanen. In de
andere helft wonen 6000 Europea-
nen onder de palmen op meer com-
fortabele wijze.
Inplaats van de paar palmen staan
er 90.000 exemplaren, evenals si-
naasappelenplantages, olijfbomen en
rozentuinen. Men kweekt de rozen
niet voor de schoonheid, maar om
op te eten. Van de rozenblaadjes
kan men jam maken en met de
Stengels geeft men taarten een fijne
smaak.
Aan drie kanten is het landschap
slechts woestijn en aan de vierde
zijde bevindt zich het Atlasgebergte,
waarvan de toppen met sneeuw zijn
bedekt. De Fransen gaan daar skien,
wel een wonderlijke ontspanning
aan de rand van de Sahara.
Als je in Marokko langer dan zes
maanden per jaar woont, dan be-
hoef je in Frankrijk geen belasting
te betalen en er zijn mensen, die
van de op deze manier uitgespaar-
de belasting hun verblijfkosten, zelfs
tegen 100 gulden per dag, betalen.
Er is geen rantsoenering in de
restaurants en men kan net zoveel
eten als men bereid is te betalen.
Bij de lunch serveerde men mij de
eerste keer meer ham, dan mijn
familie in een maand te eten krijgt.
Dan kwam er een lamscotelet, zo
groot als het vleesrantsoen van een
week.
Temidden van deze overvloed is
er gebrek aan zeep. Voor de fabri-
cage van zeep heeft men soda
nodig en Frankrijk exporteert al
haar soda naar Amerika. Zo gaat
ook zelfs in deze oasis-economie de
dollar voor alles, zelfs voor helder-
heid en godsdienst. Bedienden kos-
ten practisch niets en als je weet
waar je moet zijn, dan kun je nog
wel eens een slaaf kopen. Dit is dan
een soort van zwarte handel, daar
De grote Engelse staatsmanen
oorlogsleider, Winston Chur
chill, schrijft op het ogenblik
zijn oorlogs-memoires en be
vindt zich in de stad Mara
kesh in Marokko. Bernard
Wicksteed, een verslaggever
van de Daily Express, geeft
in bijgaand artikel een be-
schrijving van Marakesh, welke wij voor onze
lezers in het Nederlands vertaald weergeven.
officieel de Fransen slavenhandel
hebben verboden.
Weinig van de oorspronkelijke
bewoners van deze oase leven er zo
goed van als de Europeanen. Dui-
zenden moeten het met een dub-
beltje per dag doen en krijgen daar-
voor een stuk brood en een kop
thee. Arabische thee heeft een pe-
permuntsmaak en smaakt als kauw-
gom. Op het punt, waar de oude
en nieuwe stad bij elkaar komen,
bevindt zich een groot plein met
moderne gebouwen aan de ene kant
en een inheemse markt aan de
andere zijde. Hier raken de twee
beschavingen tamelijk met elkaar
vermengd.
Precies tegenover het postkantoor
staat een vuurvreter, die met een
fakkel vlammen in zijn mond duwt
en deze netjes blauwgekleurd weer
te voorschijn blaast. De slangenbe-
zweerder heeft zijn plaats vlak bij
de grootste bank, zodat hij slechts
over een grote cobra heen behoeft
te stappen om een cheque te kunnen
innen. Dan is er verder een drogis-
terij, waar je Europese medicijnen
en toiletartikelen, behalve zeep,
kunt kopen en vlakbij heeft een
inlander zijn koopwaar, bestaande
uit jakhalstanden en luipaardhui-
den. op de grond uitgestald. Van de
tanden wordt gezegd, dat vrouwen
verliefd worden op iedereen, die ze
in zijn zak draagt.
Over de gehele markt verspreid
vindt men inlandse dokters, tand-
artsen, kappers en beroeps-brieven-
schrijvers en rond hen verdringt
zich een menigte van dorpelingen
uit de bergen en herders van de
vlakten.
De absolute heerser over al deze
mensen en tevens ook nog een mil-
lioen van het Atlasdistrict is Pasha
El Glawl. Hij ziet er bijna honderd
jaar oud uit, heeft vier vrouwen en
twee Rolls-Royce auto's.
Ik ging hem opzoeken en nadat
ik geescorteerd langs een half do-
zijn schildwachten, die met akelig-
gevaarlijk uitziende kromme dolken
waren gewapend, was gebracht,
werd ik ontvangen in een kamer,
die er uitzag als een antiquairs-
winkel. Het was de audientiekamer
van Pasha. Speren en zwaarden
hingen aan de muur. Chinese vazen,
Japans drukwerk, oude Franse ta-
pijten en meubelen, Engels porce-
lein en stapels vergulde schilderij-
lijsten en schilderdoeken stonden
tegen de muur, met de bonte men-
geling van dozen, pakketten en
inpakpapier.
Terwijl Pasha vertelde over zijn
oude vrienden, Churchill en Roose
velt, fungeerde zijn lievelingszoon
als tolk. Hij spreekt Engels, omdat
hij in Cambridge op school was.
De sultan van Marokko heeft een
zeer gemengde verzameling kinde-
ren. Een zoon is zo zwart als een
nikker, een dochter ziet er uit als
een Spaanse en een andere zoon is
een blanke. Ik durfde Pasha geen
vragen te stellen over zijn familie,
want dat is bij de Moslems ver
boden.
De communistische partij van
Marokko heeft een bureau in de
hoofdstraat. Vlak er naast bevindt
zich de kinderbibliotheek. Er be
staat ook een nationalistische bewe
ging, die met Frankrijk wil bre-
ken. Deze heeft geen bureau en
maakt niet veel vorderingen, omdat
Pasha het niet goed vindt en al wat
hij zegt, is voor alle Moslems wet.
En midden tussen deze cosmopo-
litaanse omgeving, waar twee we-
relden samenkomen, beweegt zich
de memoires schrjjvende Churchill
als een oranjekleurige cherubijn
met sirene-kleren aan.
(Bijzondere correspondentie)
ET KATHOLIEKE POLEN zit in de greep van Moskou; het
fiere volk wordt geregeerd door een minderheid van 10 tot
20 die steunt op de macht haar door Moskou verleend. Het
volk leeft onder de zware druk en in de hoopvolle verwachting,
waarin het Nederlandse volk in de laatste oorlogswinter leefde,
toen de bevrijding zo dicht nabij was. Omdat het Poolse volk die
bevrijding zo vurig wenst, hoopt en verwacht het ook in de zeer
nabije toekomst, dat van het Westen de bevrijding zal komen
van het Russische juk- Hoe lang nog zal Polen in deze bange
verwachting moeten leven?
Ogenschijnlijk is er godsdienst-
vrijheid in het Katholieke Polen; de
kerken zijn stampvol; de processies
trekken nog in oude luister door
steden en dorpen; de priester gaat
nog als voorheen in superplie en
stola, voorafgegaan door een mis-
dienaar door de straten,, om de
stervende de H. Teerspijze te bren
gen.
Maar de priesters op de preek-
stoel kunnen niet vrijuit spreken;
de katholieke scholen zijn staats-
scholen geworden, waarop nog
slechts een uur godsdienstonder-
wijs is toegestaant Een katholieke
pers bestaat niet meer; de pers is
in handen van de Staat, maar om-
Palestina, het Beloofde LandZes honderd „illegale immigran-
ten'" zijn er in het begin van deze maand in geslaagd door de
Britse blokkade heen te breken. De ..United National" bereikte
ten Noorden van Haifa de Palestijnse kust en raakte op honderd
meter afstand van het strand aan de grond. De vluchtelingen
moesten zwemmend of per sloep de kust bereiken, waar zij door
de bevolking werden ontvangen, geholpen, en direct over het
Beloofde Land verspreid werden om opsporing te voorkomen.
dat een abonnement nog niet ver-
plicht is, negeert de massa van het
Poolse volk de bladen, evenals de
van Staatswege verzorgde radio.
Wel luistert men gretig naar de
Poolse uitzendingen van de Engel
se radio, hetgeen nog niet verboden
is; dat doet het verlangen naar de
bevrijding, die vanuit het westen
tegemoet gezien wordt.
Het Poolse volk wacht en bidt
tot de H. Maagd van Czechenstowa
het Sub Tuum Praesidium
onder uwe bescherming.
„Vrlje" verkiezing.
Toen er onlangs verkiezingen wa
ren, zorgden de vier „deelnemen-
de" partijen zeH voor de stem-
briefjes; dat waren slechts vodjes
papier, waarop de cijfers van 1 tot
en met 4; nummer drie was het
lijstnummer van de communistische
partij.
In het stembureau zaten slechts
communisten en er was een stem-
bus. waarin alleen de drietjes te
recht kwamen; geen stemhokje,
noch stembiljet was er. om het ge-
heim van de stemming veilig te
stellen. Geen wonder, dat de ver
kiezing een succes was voor de com
munistische partij. Maar wie gelooft
het, dat het katholieke Polen kiest
voor het communisme uit Rusland.
sinds eeuwen de erfvijand van dit
katholieke volk, dat vanuit het Oos-
ten slechts verdrukking en terreur
heeft ondervonden?
Het bestuur in stad en land is in
handen van de partij en het zijn
vooral de Russische joden. die hier
de communistische machthebbers
vertegenwoordigen en bestuurs-
functies bekleden.
Ogenschijnlijk is er vrijheid. maar
overal weet men zich beloerd en be-
spionneerd door de U.B.-mannen, de
Gepeoe-agenten, die niet werken,
maar met dikke portefeuilles lopen
en kopen kunnen wat zij willen.
Want zoals in Rusland hebben de-
gene, die aan de touwtjes trekken
en hun satellieten de grote salaris-
sen: zij kunnen kopen. wat de ar-
beiders. met hun veel te lage lo-
nen niet kunnen betalen. zoals een
costuum of een paar schoenen.
Uit Bromberg in Polen be
reikte ons het volgende ver-
haal: Onder de vele slacht-
offers der Duitse fusillades
in het begin van de oorlog
bevond zich te Bromberg een
priester, die met vele ande
ren voor de muur van een
kerk aldaar werd gefusil-
leerd.
Na door de kogel te zijn ge-
troffen, viel hij in de vorm
van een kruis met zijn han
den tegen de kerkmuur,
waarop na het bloedig dra
ma een afdruk zichtbaar was
van de rechterhand van de
priester.
Toen de bevolking zich in
grote getale naar deze plaats
begaf, om de hand-afdruk te
zien, kwamen de Duitsers,
die het gedeelte van de
muur, waarop de handafdruk
zichtbaar was. met een dikke
verflaag bedekten.
Het mocht niet baten; de
hand-afdruk bleef zichtbaar.
De Duitsers hebben daarop
een stuk uit de muur gehakt,
doch toen ook daarna nog de
hand-afdruk van de priester
op dezelfde plaats zichtbaar
bleef, hebben zij de kerk tot
de grond toe afgebrand.
Een gedenkplaat. aangebracht
op de plaats, waar de fusilla
des plaats vonden, herinnert
aan dit wonderlijk gebeuren.
Er is in Polen van alles te koop;
zowel op het gebied van kleding
als voeding; tot zelfs pinda's en
bananen, chocola en tabak. Maar de
prijzen zijn heel hoog en kunnen
alleen door de bevoorrechte cate-
gorie worden opgebracht. Zij, die
in dienst van de staat zijn. krijgen
ofschoon er geen distributie in
Polen is extra toewijzing voor
bepaalde artikelen, al zijn deze niet
altijd in de winkels voorradig
Via radio en pers worden door de
machthebbers grote reclame-cam-
pagnes opgezet voor b.v. de t.b..c.-
bestrijding, voor de ouden van da
gen enz. In fabrieken moet het werk
stil gezet worden, om de arbeiders
gelegenheid te geven, naar deze
propaganda te luisteren en wie niet
vrijwillig offert, ziet een zeker be-
drag van zijn loon voor het ge-
propageerde doel afgetrokken. Gro
te sommen worden zo bijeengepro-
pageerd, maar nooit is gebleken, dat
zij voor het aangegeven doel wer
den besteed.
Vrij-uit spreken durft men in
rolen al niet meer, omdat het
volk leeft onder de druk van het
systeem, dat eigen is aan de com
munistische. zowel als aan de na-
tionaai-socialistische dictatuur, het
systeem, dat steunt op de macht
van de geheime politie, die haar
agenten uitstuurt onder de bur-
gerij en het leger.
Ja, Polen heeft nog een leger, al
is natuurlijk de leiding daarvan in
handen van de Russische macht
hebbers of hun Poolse trawanten.
Dit Poolse leger kan echter het
Poolse volk niet vrijmaken; de ge
heime agenten maken iedere poging
tot opstand onmogelijk en met de
weinige oefen-munitie zou het leger
een opstand niet tot het gewenste
resultaat kunnen voeren En men
herinnert zich nog het drama van
Kat.vn, waar de officieren van het
Poolse leger door de Russen wer
den afgemaakt.
De haat tegen Rusland zit diep
in de harten der Polen. De Duitsers
gedroegen zich bij de inval in Po
len als beesten tegenover de bevol
king. maar nog zegt men in Polen
dat de slechtste Duitser gelijk staat
met de beste Rus. Men herinnert
zich nog de vreselijke tonelen. die
zich afspeelden. toen het Russische
leger door Polen trok op weg naar
Berlijn, al geeft men toe. dat de
Russen. die momenteel in Polen het
Rode leger vertegenwoordigen, vrij-
nette kerels zijn.
Uit het door Rusland gean-
nexeerde gedeelte van Polen, de
vier oostelijke provincies, die tot
de vruchtbaarste Iandbouwgebie-
den van het land behoorden, hoort
men niets: de bevolking daar was
gedeeltelijk gevlucht en van de
rest weet men niets; het iizeren
gordijn dat het oosten afsluit, is
ondoordringbaar.
De bezittende klasse in Polen, is
tot de ondergang gedoemd; een hui-
zenbezitter, wiens onroerend goed
op 20 millioen zloty wordt geschat
(hetgeen meer lijkt dan het is, als
men weet, dat een spoorkaartje
Bromberg-Amsterdam 20.000 zloty
kost) leeft als een bedelaar. omdat
hij enorme belasting moet betalen.
Hij bedelt zijn kostje op en kan zijn
bezit niet verkopen, omdat er geen
koper is. De staat krijgt steeds meer
macht in het economische leven; de
middenstand is aan het verdwijnen.
De tabakshandel is een monopolie
van de staat evenals zovele andere
takken van het bedrijfsleven.
Openlijke sabotage komt niet voor;
wel tracht men de regeringsmaat-
regelen in het gebeim zoveel moge-
lijk tegen te werken. Een onder-
grondse verzetsbeweging is er niet
maar men kan wel de grote mas
sa van het Poolse volk als £en groot
verzetsleger beschouwen ,dat slechts
wacht, tot in het westen het licht
der bevrijding gaat gloren
Maar als dit bevrijdende licht
niet zal gaan schijnen, dan vreest
het Poolse volk, dat aan de thans
nog beperkte godsdienstvrijheid
een einde zal komen. dat het steeds
vaster gedrukt wordt in de greep
van de rode terreur uit Moskou en
dat het nacht wordt over Polen.
