De maatregelen tot versterking
van het Gezagsapparaat
k
HOE WORDT EUROPA EEN
Mi
Bijzonderheden over aanmelding,
medewerking van bestaande
organisaties
MEIMAAND EH MOEDERDAG
Over uw kinderenouders!
De betekenis van het komende
Europees Congres
DE SPEURHOND
Feiten en cijfers
Voor de Vrouw
Loopt men te hard
van stapel?
Het begon in een
apothekerswinkel
N1EUW NOORDHOLLANDS DACBLAD - Woensdgg 5 Mei 1948
PAG. 3
©E ARABISCHE LIGA
TITO NEEMT GEEN
HALVE MAATREGELEN
70.000 boeren in kampen
son.dergebracht'"
:'Z~
Maandagmiddag werd lt.-generaal Charles Foulkes geinstalieerd
als ere-burger van Wageningen. Na de installatie tekende gene-
raal Foulkes op dezelfde plaats, waar hij in Mei 1945, de capitu-
latie-oorkonde van de Duitsers mede ondertekende, het gasten-
boek van de gemeente Wageningen als ere-burger van de
gemeente.
5 MEI-PRIJZEN
aan toneelspelers
toegekend
ONDERWIJS EN OPVOEDING
Bisschop van Gent
naar Haarlem
Berucht S.S.-er
gearresteerd
JAMFABRIKANT WERD
ERE-BURGER VAN ELST
Niet alleen de menselijke sa-
mertleving heeft te kampen
met een nijpend tekort aan
woonruimten, zelfs in de vogel-
wereld moet men zich weten
te behelpen. Deze ooievaar
heeft zich veel initiatief ge
instalieerd op een hoge tele-
graafpaal, waar hij zich blijk-
baar beter op zijn gemak voelt.
Naar men ons verzekert, heeft
hij zich echter nu reeds in laten
schrijven voor een comfortabe-
ler woning, want zelfs een
ooievaar denkt vooruit.
I:-.'
Het Arabische front
FEUILLETON
IkylET BETREKKING tot de
maatregelen, welke door de
regering tot versterking van het
gezagsapparaat der overheid wor-
den genomen, zijn door vefschil-
lende Instantles communique's
verstrekt. Teneinde de bevolking
een duidelijk beeld van het gehele
complex van maatregelen te ge-
ven en eventuele misverstanden
weg te nemen, volgt hler in aan-
sluiting op de radiorede van de
minister van binnenlandse zaken
een samenvatting dezer maatre
gelen.
Bij de bestaande formaties van
politie en leger wordt de mogelijk-
heid geopend om individueel als
vrijwilliger in reserveverband toe
te treden.
Reserve formaties.
Bij dienstneming als vrijwilliger
heeft men de keuze uit vier moge-
lijkheden, t.w. toetreding tot
a. de reserve gemeentepolitie in
gemeenten, waar gemeentepolitie
optreedt;
b. de reserve rijkspolitie, in ge
meenten waar rijkspolitie optreedt;
c. de nationale reserve van de
koninklijke landmacht;
d. de reserve grensbewaking van
het wapen der koninklijke mare-
chaussee in een strook van ongeveer
30 km landinwaarts van 's rijks
landgrenzen, in de havengebieden
en bij de vliegvelden.
Uiteraard komen voor aanneming
bij een der reserves van de vier ge-
noemde formaties uitsluitend in
aanmerking personen, wier vader-
landse en democratische gezindheid
boven alle twijfel verheven blijkt te
zijn.
Voor de reserve gemeentepolitie
kan men zich aanmelden bij de
burgemeester. Hetzelfde geldt voor
de reserve rijkspolitie en voor de
reserve grensbewaking, met dien
verstande, dat men zich ook kan
vervoegen bij de groeps- of dis
tricts-commandant der rijkspolitie
of de dichtstbijzijnde brigadecom-
mandant der koninklijke mare-
chaussee.
Voor de nationale reserve dient
men zich eveneens bij de burge
meester te melden.
De toegelaten vrijwilligers wor-
den individueel opgenomen in het
normale verband van de politie en
het leger.
Er heeft zich met instemming van
de regering een instituut gevormd,
dat zich ten doel stelt, de toetreding
te bevorderen van vrijwilligers tot
en het voortdurend verlenen van
medewerking aan door de rege
ring te vormen organen tot steun
van het wettig gezag door het geven
van militaire-, polltionele- en eco-
nomische bijstand.
Het instituut draagt de naam van
..Instituut steun wettig gezag" en
zal optreden In landelijk, gewestelijk
en plaatselijk verband.
De organisaties, welke zich tot
dusverre op dit gebied hebben be-
wogen, te weten: de Bijzondere Vrij-
willige Landstorm, Volksweerbaar-
heid, de V. M. Binnenlandse Strijd-
krachten, Nationale Bijstand, Orga-
nisatle Nationale Hulp en de Ver-
EGYPTt:.
Qd. Ar.bl.cti.
CARTO-47152
De Arabische Uga ^jeprojecteerd
op Ewropo
/tIBAN
MIDDELLANDSE
TRANS-
Subiirf
JORDANIE
7 NECEB
T.H .1 Hk>M>
i r ap to471 5
Arabische
eniging van Vrijwillig Politieperso-
neel, zullen erkennende de nood-
zaak, geen activiteit te voeren in af-
zonderlijke organen hun werkkracht
en ervaring tezamen met andere
groepen uit de bevolking ter be-
schikking van het Instituut stellen
De oefening van de vrijwilligers
bij de rijks- en gemeentepolitie zal
gedurende ongeveer drie maanden
een avond of middag per week be-
dragen, terwijl bovendien schiet-
oefenlngen enexercities zullen
worden gehouden.
De oefening van de vrijwilligers
van de nationale reserve zal ge-
schieden gedurende twee avonden
of een avond en Zaterdagmiddag
per week, terwijl bovendien enige
dagen per jaar oefeningen in groter
verband zullen worden gehouden.
De oefening van de vrijwilligers
van de reserve grensbewaking zal
geschieden gedurende maximaal
twee avonden per week. De oefe
ning van vrijwilligers van de natio
nale reserve en van de reserve
grensbewaking zal per jaar 200 uur
niet te boven gaan.
Tot de felfcte tegenstanders van 't
Tito-bewind behoren de Joegoslatvi-
sche boeren. die zo zij al niet recht-
streeks deelnemen aan de activiteit
van de in de wouden en bergen
opererende verzetsgroepen, ffeze
over het algemeen met alle hun nog
ter beschikking staande middelen
ondersteunen. Anderzijds zien deze
verzetsgroepen zich soms genood-
zaakt, om bevreesde boeren te dwin-
gen tot hulpverlening.
Dat Tito geen halve maatregelen
neemt. blijkt hieruit, dat hij onge
veer drie maanden geleden de ge-
hele boerenbevolking van de hoog-
vlakte van Kozarara nabij Banja
Luka in Bosnie binnen de 24 uur
uur liet evacueren, omdat zij al dan
niet vrijwillig steun verleenden aan
de ..Kruisdragers", die zich in dit ge
bied gewapend verzetten tegen het
rode bewind. De 70.000 betrokkenen
mochten slechts meenemen wat zij
konden dragep en werden onderge-
bracht in kampen in de onmiddel-
li.ike nabijheid van Banja Luka. Tal-
rijke van deze boeren stierven er
reeds van ontbering.
Van 3 tot en met 8 Mei gaan de
medewerkers van de Stichting 1940-
1945 weer op pad om gelden in te
zamelen voor de nabestaanden van
de slachtoffers van het verzet.
In. de laatste 9 maanden van 1947
bood de Stichting 1940-1945 onge
veer 130.000 kwitanties aan contri-
buanten aan tot een bedrag van
ruim f 400.000.Ruim 45 van
de toegezegde bedragen werd niet
betaald!' Een ieder zal het met ohs
eens zijn behalve zij, op wie dit
van toepassing is dat het niet
op gaat je handtekening te zetten
voor 'n bepaald bedrag of bedragje
en .ie aldus gegeven belofte later
niet na te komen! Wanneer men
zijn handtekening zet, belooft men
iets! Men weet dat en moet het
dus nakomen!
Dus: Gij, die reeds contribuant
was, betaalt uw vrijwillig vastge-
stelde bijdrage, als de Stichting er
om komt!
De stichting van Nederlandse to
neelspelers reikt ieder jaar aan 3
jonge actrices en 3 jonge acteurs,
die nog geen vijf jaar aan het to-
neel zijn en niet meer verdienan
dan f 4000.een „5 Mei-prijs",
groot f 250.uit.
Dit jaar zijn de prijzen toege
kend aan mevr. EllenVogel (Co-
media); Lily Meulman (Nederlands
Volkstoneel); mej. Henni Orri
(Vrije Toneel); Raymond Oosthout
("Amsterdams Toneelgezelschap);
Eli Blom (Rotterdams Toneelgezel
schap) en Bob Goedhart (Neder
lands Volkstoneel).
De prijzen worden uitgereikt op
7 Mei a.s. in de grote foyer in de
Stadsschouwburg des middags. om
4 uur.
Het is een schone gedachte ge-
weest om ook hier in Nederland
een Moederdag in te voeren. Voor
ons katholieken moest de idee van
Moederdagviering een diepere be-
tekenis hebben. Men zou kunnen
zeggen, dat de moederliefde is zo-
als de gouden zonnestralen, die op
een blijde lentemorgen vielen door
de vensters van uw huis, alle lieve
dingen in de kamer beplonsend en
plekkend op het kleed, dat de vloer
bedekt. Uw handen kunt ge slaan
door die zonnestralen heen, zonder
ze te schenden. Toch zullen ze
gouden "weelde blijven schenken
aan uw leven en aan alles wat u
lief en dierbaar daarin is. Zo is het
ook met de moeder. Wanneer een
verloren zoon het hart van de moe
der treft en wondt, dan lijdt de
moeder, omdat de liefde lijdt die
in haar is, dan lijdt zij, omdat haar
kind lijdt, en zelfs in zulk een leed,
al treft het de dood, blijft toch haar
liefde, omdat de moederliefde eeu-
wig is en onvergankelijk. Denkt u
nog wel eens aan de plaats in huis
waar moeder zat, hoe zij u ver-
zorgde en beminde, hoe blij zij was
met uw blijheid, hoe zij eenvoudig
en onbewust zich liet leiden door
haar liefde? - Weet u nog hoe moe
der met u speelde, toen u nog zo'n
kleine dreumes was, maar weet u
ook hoe zij woorden van ernst en
wijsheid tot u gesproken heeft, toen
u groter werd en de kinderschoenen
ontwassen ging. Neen. dat alles kunt
u niet vergeten, want hoe kunnen
herinneringen vervagen, die zijn als
parelen op de bodem der zee. Zie
neer in de diepste diepte van uw
kinderleven, dan zult ge ze vinden,
die parelen, sommige klaar en hel-
VI.
Er was eens een tyran
Met zijn voornaam heette hij
EXAMEN en met zijn achternaam
DWANG.
Zijn familie is gelukkig aan het
uitsterven, maar de laatste telgen
uit het geslacht EXAMEN-DWANG
leggen toch nog een ware dwang op
de school.
Wat toch is het geval. ouders?
De omstandigheden zijn er bij-
voorbeeld naar. dat Uw zoon naar
■de H.B.S. zal gaan. Maar dat gaat zo
niet. De leerkrachten van de H.B.S.
zien in het ver verschiet het eind-
examen. Ja, ja, daar komt heel wat
voor kijken. Daarvoor moeten de
candidaten heel wat kennen. En
misschien wel terecht. Maar wat
zeggen de heren nu: hoe meer ze
weten,- als ze bij ons komen des te
beter. Daarom.... ja, mijn beste
jongen, je kunt wel komen, maaar,
je moet dat en dat en dat (gaat U
zelf maar door) kennen. Dan en dan
kun je toelatings-examen maken.
(Van onze bijzondere medewerker)
DEZE WEEK wordt in Den Haag onder Churchill's leiding het
z.g. Europees Congres gehouden. De bloem van Europa zal
men in de Residentie en ook een dag in's lands hooidstad
aantreffen. Redenaars van naam Churchill zeli. Pater de
Greeve. Koos Vorrink, Anton van Duinkerken, Henk Brugmans
e.a. zullen er het woord voeren. Het zal een grootse manifes-
tatie zijn. Maar de politieke betekenis ervcm zal zeker niet gelijk
zijn aan het demonstratieve knaleffect
doelbewuste en positieve vredes-
organisatie van Amerika, West-
Europa en van met hen verbonden
gebiedsdelen overzee denk aan
Canada, aan Afrika en aan het Ver-
re Oosten zal dit teweeg kunnen
brengen.
En als wij hier spreken van een
vredesorganisatie, bedoelen wij
daarmede de organisatie van een
evenwichtige orde, zoals St. Tho
mas van Aquino de Vrede verstond.
Deze evenwichtige orde zal m6er
moeten omvatten dan Europa al
leen.
Zij zal tot stand moeten komen
deels door west-Europa, oeeis
door krachten buiten Europa.
Centraal- en Oofrt-Europa zullen
er voorlopig niets toe kunnen bij-
dragen; zij zullen er naar wjj
hopen en bidden in een mo-
gelvjk niet te ver verwjjderde toe-
komst de vruchten mede van
kunnen plukken en dan ook, maar
niet eerder, hun krachten er aan
geven.
Als wij dit alles overwegen. rijst
wel de vraag, of de opzet van uit
Europees Congres niet wat erg eng-
Europees is. Wij zijn geneigd daar
„ja" op te zeggen.
Men wil te veel en te vlug
Er rijzen evenwel nog meer vra-
gen rond dit Congres. Het politieke
rapport wil aansturen op instelling
van „een buitengewone raad voor
Europa"; van een permanent secre-
tariaat voor die raad, in vier sec-
ties verdeeld (voor politieke en
economische zaken, voor defensie en
voor overzeese gebieden); van een
Europees burgerschap- 'n Europees
leger (waarom geen vloot en lucht-
macht?) en een Europees parlement.
Men verwjjt de democratieeq wel
eens, dat zjj te weinig doen en te
laat. Maar als men deze toekomst-
plannen leest, vraagt men zich at,
of de samenstellers van dit rap
port niet in een ander uiterste
zijn vervallen; of zij niet te veel
willen en te vlug?
Herhaaldelijk hebben wij op de
ze plaats gevleit voor de opbouw
van een groter internationaal al
gemeen welzijn; voor de bouw van
internationale rechtsgemeenschap-
pen.
Maar als men dit op democrati
sche wijze wil doen, dan zal daar-
toe eerst nodig zijn, dat de volken
die dit aangaat, de overtuiging heb
ben, dat dit grotere algemene wel
zijn. die internationale rechtsge-
meenschap ook ben werkelijke
waarde heeft, waarvoor het waard
is offers te brengen. Tot versterking
dier overtuiging kan dit congres
bijdragen. Maar het lijkt ons on-
juist. dit alles alleen te beperken
tot Europa en het lijkt ons ook on-
juist, het voor te stellen, alsof dit,
alles alleen een zaak van organisa
tie is van het instellen van een aah-
tal organen.
MET Comite, dat dit Congres
11 voorbereidt, heeft n.l. een
politiek rapport samengestield, dat
uitvoerig in de pers is bespro-
ken. Het geeft een grondslag en
richtljjnen van de eenwording
van Europa. Het geeft de klem-
mende gronden, waarom Europa
e£n moet worden. Het geeft een
opzet voor de organisatie van het
ene Europa. Maar het zegt niet,
hoe Europa ben zal kunnen
worden. Toch is dat niet onbe-
langrljk.
Wij stemmen er gaarne mede in,
dat het IJzeren Gordijn weg moet;
dat wij onze medemensen in Cen
traal- en Oost-Europa niet zo maar
mogen ..afschrijven", dat wij de
vreedzame hereniging van Europa
moeten nastreven met alle geoor-
loofde en dienstige middelen; dat
wij ons niet berustend en zuchtend
mogen neerleggen bij de scheuring
van ons werelddeel, dat wij Oost-
Europa evenzeer nodig hebben, als
Oost-Europa ons; dat het herstel en
de feitelijke waarborging van de
waardigheid van de mens, in Oost-
bn West-Europa beide van funda-
mentele betekenis zijn.
Te eng-Europees opgezet
Maar wij vinden in dit politieke
rapport geen antwoord op de vraag
hoe dit alles verwezenlijkbaar zal
zijn. Ook het Europese Congres, on-
danks de schittering van talent en
welsprekendheid die het te zien zal
geven, zal die vraag niet beant-
woorden. Alleen een voorzichtig,
geduldig, vasthoudend, krachtig en
verenigd practisch staatsmanschap
van hen die werkelijk de wereld
leiden, zal daartoe kunnen voeren.
Alleen een actieve, nuchtere maar
Wie principiele staatkunde nood-
zakelijk acht in de nationale sa-
menwerking, zal haar ook In in
ternationale gemeenschappen wil
len eisen. Het gaat dan niet al
leen om de vraag welke orga
nen, maar ook om het waartoe
om doel en taak dier internatio
nale gemeenschap.
Het belangrijkste punt
Er zijn nog meer vragen. Een
Willen wij hier nog aanroeren. Dit
congres staat zeker in het teken
van Churchill. Het politieke rap
port eist inschakeling van Enge-
land en Duitsland bij de wederop-
bouw van Europa. Het spreekt niet
van Rusland. Maar ook ten aanzien
van Engeland is het niet volstrekt
duidelijk. En dat is toch nodig.
Een der belangrijkste puntert van
dit Congres zal zijn, of Churchill
(wat hij nog nooit gedaan heeft),
duidelijk zal uitspreken, dat Enge
land hoort bij West-Europa of niet!
of Engeland, op gelijke wijze als de
andere West-Europese Staten, zal
deelnemen aan de opbouw ener
vredesorde, die bijv. het pact van
Brussel voorziet.
Zelfs als hij dat volkomen buiten
twijfel zou stellen, is het nog de
vraag. wat de Britse regering dan
op dit punt doen zal.
Wij willen het Europees Congres
niet onderschatten. Maar men over-
schatte het ook niet.
De Bischop van Gent, Z. H. Exc.
Mgr. K. J. Calewaert, zal op He-
melvaartsdag. ter gelegenheid van
het 50-jarig bestaan van de Kathe-
drale Kerk Sta Bavo te Haarlem
een pontificale H. Mis opdragen.
Zoals men weet is de Bisschop van
Haarlem ere-kanunnik van Gent.
Op school weet de onderwijzer dat
ook enhij zal hem wel even
klaar maken.
Uw dochter wil naar een Middel-
bare Meisjesschool. En ik hoor het
de directrice al zeggen: Fijn, zeg,
dat je bij ons komt. Maar.... het
eind-examen is moeilijk, hoor. Hoe
meer je al vast weet, als je komt
des te beter. Daarom.... ja. beste
meid, toelatjngs-examen maken en
dat en dat en dat kennen.
Uw zoon wil naar de MULO. Het
is in mindere mate. Maar ook daar
is het programma zwaar en het is
de mensen niet eens kwalijk te ne
men, dat ze de leerlingen nemen,
die al het verst zijn.
Uw zoon wil.... Uw dochter
wil
En het hoofd der school heeft
een stuk of wat van dergelijke
klantjes in de klas. Nu kan hij zon
der meer zeggen: ik heb mijn pro-
grajnma en dat zal ik voor alle
kinderen zo goed mogelijk afwerken
(en dat zou verreweg het verstan-
digst zijn); maar.misschien wor
den het dan wel heel flinke, zelf-
standige, vlotte, handige jongens en
meisjes, doch de gevraagde hoeveel-
heid kennis voor het toelatingsexa-
men zullen ze wel niet in de bol
hebben. Ze zullen zakkende
school zal een slechte naam krij-
gensommige ouders zullen hun
kinderen naar een andere school
sturen.... de afbraak is begonnen.
Nee, dan weet het hoofd een be-
tere oplossing. In de loop der jaren
zoekt hij zo wat het gemiddelde,
wat op de verschillende examens
wordt gevraagden dan maar
pompenvan buiten lerenen
de kinderen zullen bijna altijd sla-
genen de school zal een goede
naam krijgenen
En daarnaast zit een groot aantal
kinder I r, (gemiddeld in Nederland
70%) die aan al die geleerdigheid
niets hebben. Die andere hebben er
ook wel niets aan, maar die komen
tenminste op een andere school er-
door. Dat grootste deel der kinde
ren, ouders, krijgt het een en ander
te leren, dat ze straks zo gauw mo
gelijk vergeten. Wat hadden ze die
tijd beter kunnen gebruiken, door
wat minder te leren. maar dat min
dere beter. Wat hadden ze die tijd
beter kunnen gebruiken, om zelf-
standigheid te leren, om stof onder
de knie te krijgen, die hen zo
prachtig van pas zou komen in hun
verdere leven.
De tyran.wat zal er al °P Se_
vloekt zijn. Zou het dan niet moge
lijk zijn op een andere manier uit
te zoeken of de leerlingen geschikt
zijn voor verder onderwijs? Dan
kan de Lagere School zijn etgen
taak afmaken: d.w.z. het kind een
opvoeding geven, die voor alle kin
deren pas is.mensen er van ma
ken flinke kerelsbrave
moedersdie zich als Christenen
door het leven weten te slaan....
En laat dan het verder onderwijs
daarop voort bouwen.
Tussen haakjes, heeft U er al eens
over nagedacht, of Uw kind verder
onderwijs zal genieten? En welk
onderwijs? En waarom juist d£t on
derwijs? Dat is nog wel van enig
belang, ouders!
der als blijde moederogen. andere
zacht en glanzend als't zijdige dons
van een moederhart.
Doch misschien hebt u te weinig
aan uw moeder gedacht, hebt ge
haar beeld niet helder in uw hart
bewaard, dan is de wereld heen-
gevallen over u en uw kinderliefde,
dan is er iets, al is het nog zo
weinig, gekomen tussen uw moedef
en u. dat de intimiteit van uw
beider harten heeft beroerd, maar
waarbij uw kinderliefde geleden
heeft. Dat moest niet zijn, dat mag
niet zijn, de gedachte aan uw moe
der zal u staande houden, blijder
en gemakkelijker op de ongelijke
levensweg. Zo gaarne zou ik de
Moederdag willen zien in echt ka-
tholieke geest. Hoe komt het, dat
deze viering zo weinig ingang heeft
gevonden? Het is geen gebrek aan
moederliefde, maar een bewijs, dat
er voor zuiver geestelijke liefde en
materiele dingen geen punt van
aanraking en samenkomst is.
Hoe zou het dan moeten zijn?
Het doel van een Moederdag voor
ons katholieken mqest zijn, om hem
of haar, over wie nog woeden de
stormen des levens, ieder jaar weer
opnieuw dat liefelijke moederbeeld
in te scherpen, zodat het voor hen
zal staan. stralend en glanzend, de
ziel verwarmend. het hart verruk-
kend, opdat zij door het beeTd van
moeder weer beter tegen de levens-
stormen bestand zullen zijn. Zou
het geen pracht idee zijn, wanneer
alle kinderen, grote en kleine, op
Moederdag de H. Mis zouden bij-
wonen? Allen tezamen zouden ko
men om in kerken en vergader-
zalen op zo'n dag vanaf de preek-
stoel en de katheder in de meest
verheven producten onzer letter-
kunde te horen gewagen van de
grootheid en verhevenheid der moe
derliefde, die de huizen van de
zielen harer kinderen omringt, als
een bloeiende tuin.
Op Moederdag zou de vingerslag
weer eens gelegd kunnen worden
in het trilhart van de zielelier, men
zou weer eens weten, dat dat de
klank is die bekoort, de klank der
moederliefde.
Op Moederdag zet de jonge man
bloemen voor de foto van zijn over-
leden moeder. Toch zijn er zovelen,
die moeten erkennen: daar is een
moeder die mij lief had en ik wist
het niet; moeder heeft mij over
laden met de giften van haar hart
en ik heb 't niet gemerkt; moeder
heeft geleden om mijn geboorte, zij
heeft geleden om mijn onsterfelijke
ziel en ik heb het niet gevoeld.
Voor dezulken zal de Moederdag
een openbaring zijn, voor dezulken
zal hij hen weer terugvoeren op het
pad van eer en deugd. Moge de
actie voor zo'n Moederdagviering
een zegen worden voor al onze
jongens en meisjes. voor groten en
kleinen. Z6 opgevat zullen we
beter gaan begrijpen die woorden,
die op dat eenvoudige schilderijtje
geschreven staan:
,.Het is een wonderbaar iets
een moeder.
Anderen mogen ons liefhebben,
Moeder alleen werkt voor ons,
Zij bemiflt ons, bidt voor ons,
Zorgt voor ons,
Moeder vergeeft ons alles wat
wij misdaan hebben.
Doch het enigste kwaad, wat
zij ons ooit aandoet,
is te sterven en ons te verlaten."
M. E. STEYGER-ASPERSLAGH.
Leiden, 1 Mei 1948.
Door de koninklijke marechaus-
see te Ter Apel is dezer dagen een
beruchte S.S.-er gearresteerd, die
poogde illegaal de grens te over-
schrijden. Het is de 26-jarige J. B.
V. te Munnikmoer. Bij het hoofd
van de politieke recherche te Gou-
da werd de opsporing verzocht. Hij
wordt er o.a. van verdacht op de
bevrijdingsdag 5 Mei 1945 in de
Ouderkerk aan de IJsel een moord
te hebben gepleegd met de bedoe-
ling zich de papieren van zijn
slachtoffer toe te eigenen. Hij wist
naar Duitsland te ontvluchten, al-
waar hij lange tijd bij een boer ge-
werkt heeft.
Een jubileum geeft naast veel
redenen tot feestviering er ook,
welke tot nadenken stemmen. Dat
van de N.V. Taminiau te Elst
(Over-Betuwe), maar algemeen
bekend als TE.O., is er zo een.
Het leert, wat inzicht en wils-
kracht vermag. We zouden er
snorkende ..headlines" uit kunnen
distilleren, welke echter niet veel
meer zouden zeggen dan dat het
Amerikaans zou zijn, wat een
ondernemende Nederlander nu na
vijftig jaren als een bekroonde
levensstaat ziet: een hyper-mo-
derne industrie ter verwerking
van vruchten en vruchtensappen,
waarvan de oorsprong ligt in een
apotheek.
Het was op het einde van de 19e
eeuw in apothekerskringeri gemeen-
goed, om de kwalijke smaak van
velerlei drankjes te verbergen door
de toevoeging van vruchtensappen.
Het aanwenden van dit echte „huis-
middeltje" stemde enerzijds een
jong gymnasiast tot ernstig naden
ken, anderzijds inspireerde het hem
tot gedurfde daden. Tegenwerking
en moeilijkheden van allerlei aard
ten spijt het museum in de direc-
teurskamer spreekt een niet mis te
verstane taal zette de jonge Ta
miniau door an begon in 1898 op
zeer bescheiden schaal met de ver-
vaardiging van vruchtensappen. In
Elst. het hart van de fruitcultuur,
oordeelde hij zijn doel beter |te
kunnen bereiken en stichtte dapr
een fabriek, welke in de loop der
jaren vele uitbreidingen en verbe-
teringen onderging en nu gevoe-
gelijk gerangschikt kan worden
onder de meest moderne in zijn
genre.
Een vaste arbeiderskem van ruim
300 man, in het seizoen aangevuld
met circa 600 losse arbeidskrachten,
onder leiding van deskundig perso-
neel, besteden de grootste zorg aan
een ver over de grenzen bekend en
gewaardeerd kwaliteitsproduct.
Het was de oorlog, welke de Ne
derlandse productie van jam enorm
deed stijgen en wel tot niet minder
dan 33 millioen' kg per jaar, een
kwantum, dat na invoering van de
keuzebon (jam en suiker) is ver-
minderd tot het altijd nog zeer aan-
zienlijke gewicht van 18 millioen
kg,
De vraag, welke vele huisvrou-
wen zich wel stellen, nl. of de jam
binnenkort van de bon zal komen,
laat zich nog niet beantwoorden: de
internationale suikersituatie spreekt
hier een hartig woordje mee.
Met het oog op de seizoendrukte
heeft de viering van het gouden
bestaan der T.E.O.-fabrieken reeds
einde der vorige week plaats gehad.
De heer Taminiau Sr., heeft daarbij
mogen ondervinden, dat niet alleen
zijn onverdroten werken hoge waar-
dering ontmoet hij werd nl. be-
noemd tot ridder in de Qrde van
Oranje Nassau maar ook, dat
zijn persoon in de Betuwe in hoog
aanzien staat; de gemeenteraad van
Elst toch benoemde hem tot ere-
burger dier gemeente.
s
Met het front in Arabie is het
ok niet alles goud wat er blinkt.
Volgens berichten van A.P. is de
Arabische bevolking in verschillen
de Palestijnse plaatsen wanhopig.
De Joodse weermacht is sterker en
beter georganiseerd. de Arabieren
zijn te laat. zeggen de mensen. Men
heeft geen hoge muts op van het
Arabische bevrijdingsleger en be-
weert ook, dat achter het Arabische
scherm een onderlinge strijd woedt
tussen Koning Abdoellah en Koning
Ibn Saoed, die beiden op annexatie
belust zijn. En de steun van Irak?
Dit land heeft zelf met een econo
mische crisis te kampen! Egypte zit
tot aan zijn oren in de politieke
moeilijkheden. Syrie voelt niet veel
voor de strijd en de Libanon ten
slotte is militair niet van het minste
belang!
OorspronkeHJke ronton uit het Russiache spionnenleven
28.
„Laten we ons gemak er bij ne
men," zei hen tot de twee mannen,
die bij zijn binnenkomst waren op-
gesprongen, „en weer gaan zitten.
Hoe staat 't met uw rapport, mijn-
heerRimond?"
„Het is gereed, heer."
..Goed, ik luister.. Menshoff zal
onderwijl thee schenken en'n
kopje vooraf drinken, niet waar,
Menshoff? Steek ook eerst even n
sigaret op."
Toen dit gebeurd was, raakte
Tegleff z'n eigen kopje aan.
De lezing van het rapport duur-
de lang en schonk hem telkens een
grote verrassing. Maar hij liet dit
niet blijken. Somber bleef hij voor
zich uit kijken-, hetgeen het zeker-
ste bewijs was, dat het hem zeer
naar de zin ging. 'n Z6 geraffineer-
de, geheime manier om berichten
in te winnen en over de grens te
smokkelen zou zelfs niet in het
brein als dat van Tegleff zijn op-
gekomen:
,.Ik heb respect voor u. werkelijk
mijnheerehhoe is uw ware
naam ook weer?"
..Arthur d'Artillac."
..Juist. Ik heb respect voor u,
mijnheer d'Artillac. Uw betrekking
moet 'n goudmijn voor u geworden
zijn."
„Dat ■■'as t ook, heer," zei d-
tillac, die de onzalige gedachte
kjesterne, dat openhartighe'd en
eerlijkheid een monster als Tegleff
tot barmhartigheid zouden stem-
men. „U hebt geeist, dat ik in dit
rapport, onvoorwaardelijk, zonder
enige terughouding, de waarheid
zou zeggen. Ik heb dat gedaan, zo
als u ziet."
„Ja, jahmwe zullen die
waarheid toetsen. Vertel me eens:
hebt ge nog familie?"
„Neeh, heer, ik ben alleen on de
wereld. anders zou ik zo'n doodsge-
vaarlijke functie nooit hebben aan-
vaard."
„Hm! 'n Tikje gevaarlijk is ze in-
derdaad. Hebt ge eigendommen in
Parijs?"
„Ja, heer 'n rentenierswoning,
waarin ik 's winters enkele maan
den doorbracKt."
„Waar staat die woning?"
..In de Rue de 'Etoile nummer 26"
„Wordt die bewoond?"
..Alleen door 'n oude concierge."
„Zo." Tegleff keek heel nijdig.
Z'n linkerooglid knipperde: ..Zonde
van dat pandtien maanden van
het jaar leeg staan."
Hij wreef zich in gedachten langs
het voorhoofd, ging toen verder:
„Dus, je had in Riga drie adressen,
waarheen de brieven per auto wer
den verzonden. De namen van die
adressen staan duidelijk in het rap
port, niet waar?'
„Ja, heer. ik vraag genade voor
die mensen."
..Natuuriljk, natuurlijk, ik ben
tegenwoordig bonk genade, ha,
ha, ha, ha!"
..En ook voor Kondratieff, mijn
secretaris!"
„Dat spreekt vanzelf."
„We hebben niet verzwegen en gij
hebt beloofd...."
„0, we leven hler in het Land
van Beloften! Maar, eer we over
genade beginnen, moeten we nog
enkele andere dringende zaken be-
handelen. Geef mij dat rapport
maar eens, zo dank je wel. Drink
eerst je kopje thee eens leeg. Jij
ook, vnendmnetje Kondratieff, ik
zal Menshoff schellen om nog eens
in te schenken."
Mensdorff kwam en schonk thee
onder 'n doodse stilte, die de beide
gevangenen intenser martelde, naar
mate ze langer duurde. Tegleff be-
nutte dgze stilte om z'n gedachten
te laten gaan over de maatregelen,
die hij onmiddellijk moest nemen.
Unverwacht stond hij op en zei,
terwijl hij de armen over de borst
kruiste: ..Schrijf nu, daar aan die
tafel, in je geheimschrift. 'n paar
regels aan al je medewerkenden
uit de onmiddellijke omtrek. Ik zie
er staan hier veertien namen van
personen, die voor het grootste deel
op de burelen van de ministeries
werkzaam zijn."
Schrijf dat ze zich vannacht om
twaalf uur klokslag, moeten bevin-
den in de twee kelders van het
sousterrain onder de oude gezant-
schapswoning. Daar hielden jullie
immers om de veertien dagen, zoals
het rapport vermeldt, jullie bijeen-
komsten?"
„Ja, Heer, zo is het."
„Ha. ha, ha", schaterde Tegleff
„en die goedige Roemjanzow heeft
me, bij hoog en bij laag bezworen,
dat ie zes weken aan e£n stuk de
oude concierge van dat gebouw ge-
controleerd heeft."
„De oude concierge weet niets van
onze geheime vergaderingen", zei
d'Artillac.
„We zullen zien. Schrijf."
dit
Heer."
„M'n secretaris deed
altijd,
.Best, dan je lieve secretaresse."
Kondratief nam aan de tafel plaats
en, hoewel ie sterk beefde. waren
de 14 biljetten snel gereed. „Zo", zei
Tegleff, „en hoe kan ik nu verze-
kerd zijn, dat er niets meer of min
der opstaat dan wat ik heb opgege-
ven?"
,.In de koffer zult u onze Code
vinden. Vergelijk ze met dat er op
deze briefjes staat."
..Prachtig. we worden het ten
laatste gloeiend eens. En, hoe ge-
schiedde de verzending?"
,.Een van hen is de portier van 't
ministerie."
„0, wat aardig, wat vernuftig!"
lachte Tegleff, ,,'t portiershokje
moeten ze allemaal elke morgen en
elke avond passeren! Jullie hadt
daar dus 'n eigen postkantoortje!
H441 aardig!"
En Tegleff lachte z6 hartelijk, dat
d'Artillac z'n secretaris hoopvol
aankeek: zou het toch gunstig met
hen aflopen?
(Wordt vervdgdtt
