Spa
nje moetzijn eigen weg gaan
m
VAN HET KLOMPENFABRIEKSKE
NAAR DE KATHEDRAAL
Ondernemingsraden
DE VREDE VAN MUNSTER
PLECHTIG HERDACHT
DE SPEURHOND
Een der grootste tragedies
van nu!
De driedaagse der gezelligheid
N1EUW NOORDHOLLANDS DAGBLAD - Dir&dag 8 Juni 1946
PAG. 3
Tegenstellingen
Naar de duizend
ACHTURIGE WERKDAG
BESTOND REEDS
IN 1578
Een decreet van
Philips de Tweede
'n
DE BASILIEK VAN 's-HERTOGENBOSCH, BRABANT'S TROTS
„Edele Brabantwere di
Tocht door het
land van de
gemoedelijkheid
Lustrumviering
WW
Prinses Regentes en vele autoriteiten
aanwezig
wL
FEUILLETON
Op Houtrust in Den Haag werd
Zondfctgmiddag de interland-
korfbalwedstrijd Nederland
Belgie gespeeld. De Nederlan-
ders behaalden een 74 zege.
Een der vele aanvallen van
onze landgenoten op het Bel-
gische doel.
(Door Graaf Michael de la Bedoyere)
TENGEVOLGE van een lange reis door Spanie en Portugal
riet uw briefschrijver geen kans deze maand rechtstreeks
over Groot-Brittannie te schrijven. Maar het zal niet verkeerd
zijn de betrekkingen tussen deze landen en Groot-Brittannie on-
der de aandacht te brengen, aangezien dit in deze tijd een
onderwerp is van groot belong. Wat hieronder geschreven staat
is gebaseerd op lange gesprekken met enkele van de belang-
rijkste en beste koppen van het Iberisch schier-eiland, o.a. de
Kardinaal-aartsbisschop van Toledo, de Kardinaal-aartsbisschop
van Lissabon, generaal Franco, de Spaanse minister van Buiten-
landse Zaken, Mgr. Angel Herrera, bisschop van Malaga en
vele andeaen.
Het verschil tussen Spanje en
Portugal is veel groter dan men
zou veronderstellen. Spanje is in
zichzelf gekeerd, hard, warmbloe-
dig, intens-levend en ge'isoleerd,
schijnbaar gevrijwaard van grote
en zelfs ongecultiveerde uitersten
door het diepe katholicisme van
zijn inwoners. Maar zelfs dat katho
licisme kan verkeerd gaan en uit-
groeien tot een hevig anti-clerica-
lisme. Wat aan Spanje ook juist of
verkeerd is, het is overduidelijk,
dat dit een land is waaraan door
vreemden geen wetten kunnen
worden voorgeschreven. Het m o e t
zijn eigen weg gaan.
Portugal is een mild, fris, door
de zee omzoomd land, bewoond
door minzame, meegaande mensen,
een land, dat gemakkelijk kan ont-
aarden in wijdvertakte corruptie,
maar met mensen, die verstandig
genoeg zijn om een strenge, wijze
leiding te volgen.
Het is misschien vreemd, maar de
buitenlander krijgt de indruk, dat
de dictatuur in Portugal ernstiger
vormen heeft aangenomen dan in
Spanje. Dit komt omdat de Span-
jaarden geknipt schijnen voor een
autocratie (of anarchie) en, zoals
bij momenteel gestemd zijn, geheel
en al pro-Franco zijn, terwijl in
Portugal een meer democratisch
regiem mogelijk schijnt.
Toch dulden de grote mogend-
heden, Engeland evenzeer, in feite
de Portugese dictatuur en vervol-
gen zij die van Spanje. De betrek
kingen tussen Groot-Brittannie en
Portugal zijk vrij bevredigend op
politiek gebied en op ieder ander
terrein uitstekend. De oudste band
in de wereld is nog lang niet ver-
bleekt en de Portugezen kunnen
zeer slecht de moeilijkheden begrij-
pen, die Groot-Brittannie zozeer
verzwakt hebben.
Aan de andere kant staat men er
verbaasd over te horen dat. on-
danks Fatima, ondanks Salazar en
onctanks het huidige respect voor
de Kerk, slechts 10 pet. van de be-
volking practiserende katholieken
zijn. Zelfs als deze schatting aan de
lage kant is, blijft het toch een
aanwijzing, dat Portugal lang niet
zo katholiek Is als velen veronder
stellen.
Gekrenkte Spanjaardcn.
Wat de Spanjaarden betreft: deze
gevoelen zich uiterst bedrogen en
diep geraakt door de houding, die
de grote mogendheden tegenover
hen aannemen. Deze hardnekkige
viiandelijkheid wordt vooral toege-
schreven aan de Britse regering en
speciaal aan mr. Bevin. Zij hebben
het gevoel, dat zonder deze houding
Amerika en Frankrijk het verleden
zouden vergeten en een realisti-
scher kijk op de toekomst zouden
krijgen.
Men kan gerust beweren, dat
deze vijandige houding ten opzich-
te van Spanje gebaseerd is op een
volkomen verkeerde opvatting van
dit land. Niet alleen, zoals de Span
jaarden aanstippen, worden Oos-
terse dictaturen uitgenodigd voor
de Europese Unie, maar niet-demo-
cratische landen zoals Portugal en
Turkije worden welkom geheten.
Daarenboven is het overduidelijk
°at bet gehele Spaanse volk ge-
looft, dat het huidige regiem op
het moment het enig mogelijke
voor hen is en zelfs de oppositie
die in de minderheid is denkt
er niet aan tot daden over te gaan.
Men heeft zich bij de feiten neer-
gelegd. Niettegenstaande dit be-
staat er grote vrijheid om voor zijn
pontieke overtuiging uit te komen
en men hoort in het openbaar alle
mogelijke gezichtspunten omtrent
de toekomst.
Generaal Franco zelf is volko
men oprecht in zijn bedoeling een
vorm van constitutionele monarchic
te herstellen, terwijl de regering in
baar geheel behoedzaam maar ge-
stadig in een meer constitutionele
en gerechtelijke richting gaat.
De vrees, dat een communistische
wig de kans gegeven zal worden de
deur open te breken en alle ellende
yan het verleden terug te brengen
is de werkelijke reden, zoals Gene
raal Franco mij persoonlijk ver-
klaarde, waarom men langzaam
voorraarts moet gaan en het mo
menteel niet aan te raden is demo-
cratische verkiezingen te doen hou-
den.
Generaal Franco is soldaat, geen
politicus en iedereen staat het vrij
te denken, dat hij het bij het ver
keerde eind heeft; maar hij en zijn
landgenoten weten heel wat meer
over Spanje dan wij.
LEEST natuurlijlc uw krant
van a tot z. Niets ontgaat
u. Ook niet dat plaatsje daar
rechts boven aan op bladzijde
2. Daar staat gewoonlijk de
verantwoording van onze Hon-
gaarse hulp-actie. Dit is een van
de mooiste rubrieken van ons
blad, want hier spreekt in dui-
delijke taal de christelijke
liefde en hulpvaardigheid. De
giften in natura, duurzame le-
vensmiddelen, kleding en
schoeisel zowel als bijdragen in
geld blijven geregeld binnenko-
men, groot en klein. We hebben
nu bijna duizend gulden be-
reikt. Wat is dat een prachtig
werk, op deze manier enigszins
de nood te lenigen van zovelen,
kinderen en ouderen, die ge-
brek lijden. En u, hebt u al
eens iets gedaan voor deze ar-
men in nood? Volg het goede
voorbeeld na van de velen die
met een blij hart het hunne
hebben bijgedragen. God heeft
de blijde gever lief!
MARCUS
Kracht der Katholieke Kerk.
De waarheid is, dat de sterkste
invloed in Spanje heden ten dage
!igt in de geestelijke en morele
kracht van de Katholieke Kerk.
Het is voornamelijk te danken aan
de katholieke vasthoudendheid, dat
het regiem langzaam aan in een
constitutionele richting gaat en
doordat Groot-Brittannie en te vele
andere Grote Mogendheden vastbe-
sloten de ogen sluiten voor de gees
telijke kracht en morele invloed van
de Kerk zien zij, in plaats van een
levend Spanje, waarmede ze zou
den kunnen samenwerken, slechts
een versteend en verwrongen beeld
van het verleden, dat hen, vanzelf-
sprekend, met afkeer vervult.
Dit is een van de grootste trage
dies in de wereld van nu!
De achturige werkdag en de
maand betaalde vacantie zijn nu
niet bepaald een verwezenlijking
van de laatste tijd, tenminste in-
dien men afgaat op het volgende
decreet van Philips de Tweede vSh
Spanje. Het dateert van 1578 en
regelt de arbeidsvoorw&arden voor
de mijnwerkers in BourgondiS, dat
toen door de Spanjaarden werd be-
stuurd.
„Wij wensen en bevelen, dat de
mijn^verkers acht uur per dag wer-
ken en dat zij twee maal per dag
voor een werktijd van vler uur op-
komen. Indien het werk bespoedigd
moet worden, zal dit gebeuren door
ploegen van vier man, die ieder na
elkander zes uur zonder onderbre-
king zullen werken; iedere arbei-
der,. die zes uur gewerkt heeft
drage zijn werktuigen over aan de
volgende ploegmaat en geniet al-
dus achttien uur van de vieren-
twintig rust.
De mijnwerkers mogen ten aan-
zien van hun bezoldiging kiezen of
deze zal geschieden volgens een
overeenkomst met de concessiehou-
der van de mijn, hetzij naargelang
het volbracht werk.
Wij wensen en bevelen, dat op
de verplichte feestdagen de arbei-
ders betaald worden, alsof zij ge
werkt zouden hebben; in de we-
ken van Pasen. Pinksteren en
Kerstmis zal slechts een halve week
gewerkt worden. behoudens door de
jongens die het water uit de mijn
putten; daags voor de vier feesten
van O. L. Vrouw en de twaalf fees-
ten der feesten der Apostelen zijn
de arbeiders na een halve werkdag
vrij.
De mijnwerkers mogen een stuk
terrein uitzoeken om een woning
te bouwen en een tuin aan te leg-
gen op de gronden van de bedrij-
ven waar zij werken tegen beta-
ling van een bepaalde huursom per
jaar; uit dien hoofde hebben zij
ook recht op het dode hout. d=t zich
op genoemde gronden bevindt.
De mijnwerkers hebben een eigen
markt en het is de buitenstaanders
niet geoorloofd om hun levensmid-
delen van deze markt te betrekken
Het is niet toegestaaan, dat officie-
ren. concessiehouders van mijnen en
herbergiers zich bevoorraden op de
mark, die te tien uur begint. alvo-
rens de arbeiders voorzien zijn".
P^E COMMISSIE-VAN RHIJN is
gereed gekomen met haar rap
port inzake een wettelijke regeling
van de ondernemingsraden. De com-
missie was in meerderheid van oor-
deel, dat een dergelijke regeling
het best zou kunnen worden inge-
past in het geheel van de publiek-
rechtelijke bedrijfsorganisatie en
haar concrete voorstellen zijn dan
ook als zodanig opgevat. De om-
schrijving van de werkkring van
de ondernemingsraad wordt ^lechts
in het algemeen aangegeven en uit-
gaande van het standpunt, dat het
verordenende bedrijfschap taak en
bevoegdheden van de door hem in
te stellen ondernemingsraden nader
zou kunnen omschrijven.
Voor dit standpunt was veel te
zeggen, want beter dan de wetgever
kan het zoveel deskundiger ge-
orienteerd bedrijfschap uitmaken
in welke mate de medezeggenschap
in de hem onderhorige bedrijven
kan worden doorgevoerd.
Op de dezer dagen gehouden pers-
conferentie heeft minister Drees nu
echter medegedeeld, dat er toch een
afzonderlijk wetsontwerp op de
ondernemingsraden zal komen, zo-
dat de bewindsman dus niet van
zins blijkt om het advies van de
commissie-van Rhijn te volgen, al-
thans niet voor zover deze de ma-
terie als een onderdeel van de pu-
bliekrechtelijke bedrijfsorganisatie
behandeld wilde zien. Dit stand
punt komt ons voorshands nogal
wonderlijk voor, waar het toch im-
mers in de bedoeling ligt, ook het
wetsontwerp inzake de publiek-
rechtelijke bedrijfsorganisatie nog
voor de verkiezingen in te dienen
en de factor tijd dus bij de samen-
voeging geen rol behoefde te spe-
len. Mogelijk gaat de minister uit
van de gedachte, dat ook al zal de
publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie
er zijn, dit nog geen garantie biedt,
dat onmiddellijk daarop ook alle
bedrijfschappen zullen zijn ge-
vormd, op welks totstandkoming de
vorming van de ondernemingsraden
in die bedrijfstakken dan zou heb
ben te wachten.
Hoe het ook zij, door de mede-
deling van de minister is de waarde
van het rapport-van Rhijn nu maar
jeer betrekkelijk geworden. Het
rapport geeft immers slechts een
algemene taakomschrijving, die als
volgt luidt:
..De ondernemingsraad zal, met
inachtneming van de door het be
drijfschap aangegeven grenzen en
onder erkenning van de zelfstan-
dige functie van de ondernemer.
door overleg toezicht op en uitvoe-
ring of regeling van alle aangele-
genheden, de onderneming betref-
fende en door het bevorderen van
een goede verstandhouding en sa-
menwerking in de onderneming,
naar vermogen bijdragen tot een zo
goed mogelijk functionneren daar-
van".
Deze algemene formulering liet,
uitgaande van een nadere uitwer-
king door het bedrijfschap. alle
speelruimte om de mogelijkheden
in het bedrijf vorm te geven en ook
de ontwikkeling op de voet te vol
gen. Nu er echter een afzonderlijke
regeling voor de ondernemingsra
den blijkt te komen, had de taak
omschrijving veel gedetailleerder
dienen te zijn.
Als zodanig is nu het advies van
het Chr. Nat. Vakverbond wel zeer
actueel geworden, dat juist dezer
dagen aan de ministers van Econo-
mische Zaken en Sociale Zaken
werd verzonden en waarin een der
gelijke nauwkeuriger taakomschrij
ving reeds is beproefd. Het Chr.
Nat. Vakverbond noemt in dit schrij
ven als taken van de ondernemings
raden: behandeling van de wensen,
bezwaren en opmerkingen; het ple-
gen van overleg over invoering van
of wijziging van tarieflonen etc.;
het vaststellen van werkroosters;
controle op inrichtingen van veilig-
heid, gezondheid etc.; het deelne-
men in het beheer van instellingen
ten behoeve van de werknemer en
wat de economische medezeggen
schap betreft wordt gesproken van
het adviseren en het doen van sug-
gesties omtrent alle maatregelen,
welke de bloei van de onderneming
kunnen bevorderen. Hier is opge-
somd hetgeen ook in andere landen
geacht wordt minstens tot de wer-
kingssfeer van de ondernemingsra
den te kunnen behoren en waar-
over ook in ons land vrijwel een-
stemmigheid bestaat.
Het wordt nu interessant om af
te wachten met welke taakomschrij.
ving straks minister Drees uit de
bus zal komen, want het is zeker
niet onmogelijk, dat de bedrijf
schappen in bepaalde gevallen reeds
een werkingssfeer van verder strek-
king zouden hebben vastgesteld en
de wetgever zou zich nu op het
standpunt kunnen stellen de mede
zeggenschap niet ver op weg te
willen helpen. In Frankrijk wordt
de ondernemer van zijn kant reeds
verplicht om de O.R. te raad-
plegen en wel over alle aangelegen-
heden die de organisatie, het be
heer en de algemene gang van za
ken der onderneming betreffen. Ook
heeft hij de O.R. in te licht^h om
trent de behaalde resultaten, waar-
bij de O.R. dan voorstellen kan doen
betreffende het gebruik ervan. Bij
de N.V. moet de O.R. bovendien
inzage krijgen van balans, winst-
en verliesrekening alvorens deze
stukken aan de algemene vergade-
ring van aandeelhouders worden
voorgelegd. Twee vertegenwoordi-
gers hebben in de Raad van Com-
missarissen een adviserende stem.
In Oostenrijk hebben deze functio-
narissen zelfs een volwaardige
plaats in dit college. In Zweden
hebben de ondernemingsraden weer
een speciale bevoegdheid bij ontsla-
gen. Ieder ontslag passeert de O.R.
en bij ongegrondbevinding is beroep
op een hogere instantie mogelijk
gedurende welke tijd het ontslag
wordt opgehouden. Enkele voor-
beelden waaruit men kan zien, dat
het in elk geval niet onmogelijk zou
zijn reeds hoger te mikken dan de
taakomschrijving, die de C.N.V.
geeft.
Waar de wetgever het nu voor 't
zeggen krijgt, die met de doorsnec
mogelijkheden van de bedrijven
moet rekening houden, zal het ech
ter wel zaak zijn een bescheiden
begin te maken. De samenwerking
in de onderneming is een zaak,
welke door wederzijds begrip tot
rijpheid moet komen, zegt (je com
missie-van Rhijn terecht en het
gaat hier dus om een aangelegen-
heid, die zich slecht laat forceren.
(Van onze redacteur)
NU DE VACANTIETIJD nadert,
is het voor een ieder. die er eens
een paar daagjes tussenuit wii
trekken, van groot beiang te we
ten, waar hij die enkele kostbare
dagen het best kan doorbrengen.
Hollanders, die een heel jaar lang
water om zich heen zien en geen
doorgewinterde w alters portlief-
hebbers zijn, zoeken het verderop
in het Gooi, op de Betuwe, of in
Brabant en Limburg.
Overai in het land doen de
V-V.V.'s hun best zoveel moge-
liik touristen naar zich toe te
trekken, vooral nu de grenzen nog
practisch hermetisch gesloten zijn
en de deviezenschaarste het ple-
zier van de enkele waaghals. die
een slippertje naar het buitenland
maakt, grotendeeis vergalt.
De gecombineerde V.V.V.'s Den
BoschVught heeft naar het voor
beeld van de Nijmeegse Vierdaag-
se. een driedaagse fietstocht door
Brabant georganiseerd en hoopt
hierdoor de belangstelling van va-
cantiehoudend en fietsend Neder-
land voor de provincie van heide,
De Leidse R.K. Studentenvereni-
ging ..Sanctus Augustinus" vierde
Zaterdag en Zondag haar elfde
lustrum. De reunisten werden des
Zaterdags aan het station van de
sleutelstad opgewacht en verwel-
komd, waarna zijdeelnamen aan
een samenzijn in het „eigen huis"
aan het Rapenburg. Gelijktijdig
werd in Rehoboth een kinderfeest
gehouden. Zondag werd een H. Mis
opgedragen in de St. Lodewijks-
kerk door de studentenpastoor Prof.
Dr. H. L. M. van Rooyen. Des mid-
dags sprak Prof, van Rooyen in
het eigen huis over de idealen,
verwezenlijking en toekomst van
de Civitas Acedemicae. Daarna
volgde een galavoorstelling in de
schouwburg van het toneelspel
„De droom en de sirene", geschre
ven door de heer W. T. Pos, door
leden van de vereniging. Heden-
morgen droeg de Bisschop van
Haarlem, Z. H. Exc. Mgr. J. P.
Huibers, een plechtige Heilige Mis
op in de St. Lodewijkskerk.
vennen en bossen op te wekken.
Om van deze driedaagse sterrit
al vast een voorproefje te geven,
startte dezer dagen vanaf de markt
te 's-Hertogenbosch een touringcar
vol persmensen en zakte langs St.
Michiels Gestel, Schijndel, St.
Oedenrode, Best en Oirschot naar
het dorp, dat bekend is om zijn
jaarlijks terugkerende Groot Kem-
pische Cultuurdagen, Hilvarenbeek.
Die rit langs de slingerwegen van
het Brabantse binnenland en na-
derhand de terugtocht langs Vught
en de IJzeren Man, gaf, hoewel
vluchtig, wel een beeld van wat
Brabant is, en wat het voor de
tourist zijn kan.
Enkele close-ups
Zoals op een film ging dit land
van de Diese, de Dommel en Aa
die dag aan ons voorbij. Weiden
met een spikkeltje dorrigheid, de
rood-bonte koeien daarop, in de
omlijsting van het weelderig groei-
end struikgewas. De kruizen langs
de weg en hier en daar een ver-
sierd huis met bet woord Welkom"
boven de deur voor een jongen, die
uit Indie terugkeert. De boer en de
boerin naast het wuivende koren,
en de namen „St. Odulphus-hoeve"
en ..Eikelaar" aan de met riet over-
kapte voorgevels. En een klompen-
fabriekske in St. Oedenrode, waar
de machinaal gezaagde boom-blok-
ken („bollen" noemen ze dat daar)
een voor een naar binnen schuiven
en in minder dan geen tijd in de
heuse klompen worden gemetamor-
phoseerd. En de ontvangst door
burgemeester Meuwese van Hilva
renbeek, de grote promotor der
Kempische Cultuurdagen, en de
gastvrijheid nadien in cafe „De
Zwaan" aan het marktveld, waar
tijdens de rustpauze van de eerste
dag der Driedaagse de boerinnen
zullen dansen en de mensen in de
open lucht aan tafels bijeen zullen
zitten. En het geheimzinnige 15de
eeuwse kasteel Maurick, dat nog
steeds door de familie van Lant-
schot bewoond wordt, en waar de
gastvrouwe de verbouwereerde
Eersmensen de door haar zoon uit
luitsland meegebrachte haard van
Hitler's vesting Berchtesgaden ons
toonde. En het majestueuse Raad-
huis van Vught, een oud bezit van
de van Rijckevorsels en de „IJze-
ren Man", de bekende uitspanning,
aldus genaamd naar de excavateur,
die indertijd dit meer groef, waar-
van het zand werd gestort op de
plaats waar thans het verwoeste
Bosse station staat. En de St. Jan
in Den Bosch en het miraculeuse
beeld van de Zoete Lieve Vrouw.
Dat alles was Brabant: gemoede
lijkheid, eenvoud, ongekreukte na-
tuur, maar ook monumenten van
menselijk kunnen midden in het
eenzame land, gelegenheid tot tou-
risme, niet voor de beau-monde,
maar voor de trekker, de sports
man, de minnaar van rustig land en
rustige. pretentieloze mensen.
In dit land zullen deze zomer,
maar vooral op de dagen 22, 23 en
24 Juli de duizenden rondfietsen en
er de vreugde smaken van een
driedaags festijn.
Het Bureau voor Vreemdelingen-
verkeer te 's-Hertogenbosch. Markt
3, waar men zich tot 20 Juli a.s.
voor deelname kan doen inschrijven
geeft alle gewenste inlichtingen.
V. de J.
Brabant s
eenvoud
N TEGENWOORDIGHEID van de Prinses-Regentes werd giste-
renmiddag in de Nieuwe Kerk te Delft de nationale herdenking
gehouden van de dag, waarop driehonderd jaar geleden de
Vrede van Munster werd afgekondigd. Deze nationale herden
king werd in opdracht van de Nederlandse regering georgani
seerd door het uitvoerend comite van het Nationale Comite voor
het Regeringsjubileum in samenwerking met het gemeentebe-
stuur van Delft.
Na afloop van de plechtigheid,
welke des morgens in het Princen-
hof was gehouden, verzamelden zeer
vele genodigden zich des middags
in de Nieuwe Kerk, die weldra ge
heel was gevuld. Onze regering was
vertegenwoordigd door de minister-
president en de ministers van bui-
tenlandse zaken, oorlog en marine
a.i., overzeese gebiedsdelen en van
wederopbouw en volkshuisvesting,
terwijl eveneens het bijna voltallige
corps diplomatique de plechtigheid
bijwoonde. Voorts waren aanwezig
de vice-president van de raad van
state, jhr. Beelaerts van Blokland,
burgemeesters van tal van gemeen-
ten, o.m. van Amsterdam en 's-Gra-
venhage, leden van de Kamers der
Staten-Generaal en zeer' vele auto
riteiten uit alle delen van ons land.
Onder leiding van de organist
Leo Mens werden bij de binnen-
komst van de prinses-regentes twee
oude Nederlandse marsen met in-
trada. door hem voor koper-instru-
menten en orgel bewerkt, uitge-
voerd. Na deze muzikale inleiding
nom onze minister-president op het
spreekgestoelte plaats om er ,een
rede tot de genodigden te rich'ten.
Deze werd gevolgd door een wel-
komstwoord van de burgemeester
van Delft, mr. G. E. van Walsum.
Alvorens prof. dr. R. Kranenburg
zijn herdenkingsrede hield. liet Jan
Zwart orgelspel horen.
Deze nationale herdenking kreeg
een cultureel slotaccoord in de ver-
tolking van een fragment uit „De
getemde mars" door Joost van den
Vondel; een compositie voor decla-
matie, gemengd koor en spreek-
koortje door Robert de Roos. welke
werd uitgevoerd door de declama-
tor Henk Schaer en het Museum-
Kamerorkest onder leiding van Dirk
J. Balfoort.
Nadat het Wilhelmus was ge-
speeld, dat door alien werd mede-
gezongen, verliet de prinses het
kerkgebouw om zich naar het Prin-
cenhof te begeven.- Hier heeft zij
met de genodigden de herdenkings-
tentoonstelling met veel belang
stelling bezichtigd.
Oorspronkelijke roman uit het Russische spionnenleven
59.
„Welnee", schrok Alexandra, „hoe
kom je daarbij? 't Is een gewezen
bediende van vader, toen hij nog
geen Volkscommissaris was. Ik moet
hem even laten weten. dat vader zo
ziek is. Wil jij even 'n briefje aan
hem afgeven?"
„Wel, natuurlijk, schrijft u't maar
even." Zij reikte Alexandra haar
vulpenhouder, schelde de dienst-
doende verpleegster om papier en
'n enveloppe en Alexandra, rechtop
zittend op haar rustbed, schreef,
haastig en veel. plakte de enveloppe
dicht en zei: „Ik heb hem zachtjes
en voorzichtig voorbereid, begrijp
je? Hij is nog altijd zo aan vader
gehecht."
„Moet ik op antwoord wachten?"
vroeg Katinka.
„Welnee, dat is niet nodig", weer-
de Alexandra af.
Opgetogen en vereejd door het
grote vertrouwen, dat de bruid van
Tegleff haar schonk, 'n vertrouwen,
dat veel weg had van vriendschap,
nam ze afscheid. En Alexandra
bleef achter met van spanning bon-
zende slapen. Zou het gelukken?
'n Dochter van Roemjanzow liep
geen gevaar in de wacht aan de lijve
te worden gevisiteerd. Viel de brief
was ook Michael verloren. Daarom
bad ze stil: „0 Go<J» help me nu!"
'n Ogenblik later waren de beide
mannen de kleine ziekenkamer bin-
nengetreden. Toen was voor Alexan
dra de gruwelijkste proef begonnen,
die ze ooit had moeten doorstaan.
Ze had er niet het minste vermoe-
den van, dat daar naast Tegleff 'n
politieke misdadiger stond, die reeds
vijf jaar in deze vreselijke gevan-
genis had doorgebracht.
„M'n lieve Alexandra", begon de
speurhond, haar toesprekend alsof
ze werkelijk reeds z'n vrouw was,
„hier breng ik je de specialist, pro
fessor Jegor Josisky. Hij is 'n zeer
bekwaam geneesheer en daarbij 'n
psychiater van naam. Hij stelt z'n
diagnose met behulp van de ge-
laatsuitdrukking, de zogenaamde
„ogendiagnose", naar het voorbeeld
van de grote Griekse wijsgeer La-
vater." Zij keek de Pool strak aan
en zei: „M'n voet geneest prachtig
ik heb hoegenaamd geen pijn meer
en koorts heb ik helemaal niet ge-
had, ik voel me heel wel." Ze wilde
haar hoofd afwenden, maar dat
kostte haar onbegrijpelijk veel
moeite, want Jesisky's geheimzin
nige, wijd-geopende ogen hielden
haar hoofd als naar d6n kant ge-
in handen van de commandant, dan trokken. Dat magere, gebruinde ge-
laat scheen haar monsterachtig-groot
en dan weer als ineenkrimpend, ver
weg wijkend, om dan weer, snel en
dreigend op haar toe te glijden. Toen
was het opeens of 'n band haar
hoofd omklemde, haar oogleden
werden nu zwaar als lood en zakten
neer. Ze sliep niet, toch was ze
machteloos haar ogen te openen. In
half-wakende toestand hoorde ze 'n
holle stem: „Gij slaapt.... gij slaapt
nietwaar?"
„Ik slaap", voelde zij zich zeggen.
Jegor Jesisky had, voor het eerst
na vijf jaar, een enorm, onverwacht
succes te boeken.
Het
XV.
..Effort Supreme"
Michael was, na drie dagen en
twee nachten vruchteloos door de
stad gezworven te hebben, wanho-
pig weer teruggekeerd naar de Ba-
siliek-Smeg bij de oude Petroff, die
doodsangsten uitstond, telkens als
hij iemand van de militaire bezet-
ting of van de politia z'n huis zag
naderen.
„Je zult zien", herhaalde hij tel
kens in zichzelf, „dat loopt weer
ongelukkig af. De spionnen zullen
hem op het spoor komen en dan zal
zuster Alexandra er niet meer zijn
om me te beschermen. 'n Tweede
keer zullen ze me niet meer %>a-
ren." Hij had van de plotselinge
ziekte van Krylow gehoord en tot
Michael gezegd: „Allemaal ongeluk,
allemaal doodvonnissen, Reken er
maar op. Blijf in Godsnaam in je
schuilhoek, ik zal 'n gat in de
schoorsteen kappen, die niet meer
gebruikt wordt, en daar moet je
jezelf maar in zien te bergen. 't Is
'n brede, jij bent niet al te lang.
Je kunt er gehurkt in zitten."
Maar lang had Michael dat ver-
stoppertje-spelen niet uitgehouden.
De dagen en nachten verliepen, zon
der dat er enig teken van leven van
Alexandra was binnen gekomen.
Plotseling werd het sombere huis
van de oude huidenhandelaar hem
te nauw. Hij mdest er uit, naar de
wijk in de binnenstad, waar Alexan
dra woonde. Hij moest er zich van
overtuigen of ze. al of niet, gevan-
gen zat. Hij had z'n baard laten
groeien en schafte zich 'n donkere
bril aan. Met 'n paar grote schoe-
nen van Petkoff aan de voeten, diens
ouwe, tot op de draad versleten pels
om de schouders, doorliep-ie enkele
zijstraten in de buurt van Krylow's
woning en nam er z'n informaties,
voorzichtig, uiterst voorzichtig.
De'Volkscommissaris was naar een
zenuwlijdersgesticht overgebracht,
dat was uitgelekt, maar wat er van
zijn dochter geworden was, wist
niemand. Die zou ook wel in een
of ander ziekenhuis liggen, want er
was 'n Rode Kruis-auto gezien, die
de binnenplaats van 't gebouw was
opgereden. 't Was best mogelijk dat
ze daar in had gelegen. Er liepen
allerlei vreemde geruchten. De een
vertelde dat ze iemand had willen
laten vluchten en toen door 'n ge-
weerkogel van 'n schildwacht werd
geraakt; 'n derde zei, dat zij en
haar vader beschuldigd waren van
contra-revolutionaire actie. Enfin,
't was met die twee niet in de haak.
Binnen het tijdsverloop van 'n halve
dag waren er drie dokters gezien,
die het ijzeren hek in en uit reden.
(Wordt vervolgd.)
