Waar de Nederlandse vlag wappert HetDuitse
in de Caraibische Zee
„Stella Maris", het tweede huis
van onze passagierende Jannen in de Oost
Curacao: van dorre vlakte
tot oliecentr
R8S?W 3
r
Ons nieuwe feuilleton
n
f/Er bestaan geen verkiezingen die niets
met godsdienst te maken hebben"
Zondag 4 Juli
EEN PRAATJE
voor en oyer jonge
boeren en bouwers
J
Bij onze jongens onder de Tropenzon
DE „LINTWORMVAN SOERABAJA
J
N1EUW NOORDHOLLANDS DACBLAD - Zaterdag 12 Juni 1948
PAG. 3
I>n belangrfjk kruispunt
Op de Caraibische eilanden
treft men de meest uiteenlopen
de rassen. Hier ziet men een
Indiaans meisje op weg naar
de markt.
Isla Asiento, hier staan tientallen olietanks van de C.P.I.M.
Dag en nacht varen de tankers in en uit; brengen ruwe olie of
komen gasoline of stookolie inladen.
Verklaring van de
Bisschop van Munster
Mgr. M. Keller
IXSIPB
-
i
De Katholieke
bevolking
van Oranjestad
(Aruba) is met
recht trots op
de geheel uit
kalksteen opge
trokken sobere,
maar stljlvolle
CathedraaL
in de Muziektuin te Alk-
maar, grote propaganda-
dag van de Kring den
Helder der Katholieke
Volkspartij. Sprekers: mi
nister H. I. van Maarse-
veen, mej. A. H. Nolte,
en dr. L. G. Kortenhorst.
Muziek op het terrein.
Honderden zitplaatsen1
Houdt 4 Jtxli vrij voor de
K.V.P.
V
HERVORMDE SYNODE
herdenkt vrede van
Munster
In ..Stella Maris", de oogappel van de vlootaalmoezenier, kun
nen de Jantjes een kamertje huren, waar zij hun vrije tijd
productief kunnen maken.
Stella Maris", het tehuis voor de marineklanten, is in Soerabaja
gerenonwneerd. Met de dochters van goed-me nende burgew
wordt menig dansje gemaakt.
A VOND. Langzaam maai zeker ploegt de Venezolaanse olie-
tanker door het donkere water van de Caraibische Zee. Aan
bakboord knippert met tussenpozen het seinlicht van een passe-
rende boot. Eentonig ruist het boegwater. Aan de horizon pln-
kelen duizenden lichtjes Willemstad.
„Halve kracht vooruit", rinkelt
de scheepstelegraaf en langzaam
glijdt de tanker St. Annabaai bin-
nen, een nauwe doorgang, die Wil
lemstad in twee delen verdeelj en
even verder uitmondt in een breed
water Schottegat. Het bij avond
binnenvaren van Willemstad moet
voor iedere vreemdeling ongetwij-
feld een indrukwekkend schouw-
spel zijn. Aan stuurboordzijde bran-
den de lichten van Poenda, het oude
stadsgedeelte. Otrabanda ligt aan
bakboord en recht vooruit, in al
zijn lichtende glorie, het schier-
eiland Isla Asiento met de raffina-
derijen van de C.P.I.M.
Otrabanda en Poenda worden
verbonden door een pontonbrug,
die op geregelde tijden wordt open-
gedraaid voor de komende en gaan-
de schepen. Olie en scheepvaart be-
heersen het leven op Curacao.
Toen de Spanjaard. Alonso de
Ojeda. een vroegere reisgenoot van
Columbus het kleine rotsige eiland
in 1499 ontdekte, hechtte hij er niet
veel waarde aan. Later echter
kwam men tot een andere conclu-
sie. Curacao met zijn diepe en na
tuurlijk beschermde haven; zijn
gunstige ligging tussen Midden- en
Noord-Amerika. bleek een krachtig
steunpunt te zijn. Maar de Span-
jaarden hadden buiten de waard
gerekend, want ook de Nederlan-
ders lagen op de loer om dit waar-
devolle steunpunt in bezit te nemen.
Immers van Curacao uit konden zij
makkelijk strooptochten onderne-
men naar het Noordelijke deel van
Zuid-Amerika, waar de Spanjaar-
werd gebruikt afkomstig was van
Curacao en Aruba.
De winkelstraat van de West
Willemstad is een vriendelijk,
aantrekkelijk plaatsje, dat veel weg
heeft van een oud-Hollands stadje.
Lang te zoeken naar een plekje
stadsschoon hoeft men niet. Door
de olieindpstrie en de scheepvaart
heeft zich hier een levendig win-
kelbedrijf ontwikkeld. En terecht
noemt men Willemstad wel eens de
winkelstraat van de West. In de
vele kleurige winkels met hun
schreeuwende opschriften kan men
van alles krijgen. Voor iemand die
komt uit het verarmde Nederland
is het een waar koopjesparadijs.
Vooral in de Herenstraat, die veel
doet denken aan de Kalverstraat in
onze Amstelstad kan men goed te
recht. De oorlog heeft echter ook
hier zijn gevolgen doen gevoelen en
de prijzen zijn sterk gestegen. Maar
nog steeds zijn verschillende artike-
len, zoa.ls Arrow shirts en vulpen-
nen er goedkoper dan in het land
van herkomst en in de ..Oriental
Stores" vindt men nog steeds curi-
ositeiten, waarnaar men elders te-
vergeefs zoekt.
In de winkels en straten ontmoet
men de meest uiteenlopende typen:
Curacaoenaars, Spanjaarden, Neder-
landers, Engelsen, Negers. Brits-
Indiers en Chinezen. Maar juist dit
conglomeraat van verschillende ras-
sen geeft aan Willemstad een eigen
cachet.
Niets is gezelliger dan om een
fiur of twaalf, wanneer de zon in
de straten gloeit een glaasje coca-
cola te drinken in een der vele
V.
h Po/v™h^Z1"ilrlgie" cafe-tjes. Of 's morgens vroeg een
Bovendien konden zij hier de rijk
beladen Spaanse vloten opwachten.
En op de avond van 29 Juli 1634
viel een Hollands eskader onder
commando van Johannes van Wal-
beeck en Pierre le Grand, beiden in
dienst van de West Indische Com-
pagnie St. Annabaai binnen. Met
een paar honderd manschappen
werd de strijd tegen de Spanjaar
den aangebonden. Enkele dagen la
ter was de strijd beslist. Curacao
was in Nederlandse handen.
Al snel liet van Walbeeck een
begin maken met de bouw van de
vesting Amsterdam en omstreeks
1650 kreeg de nederzetting de naam
Willemstad, naar Stadhouder Wil-
lem II.
In de loop der jaren is Willem
stad geworden tot een wereldhaven
van grote betekenis. Jaarlijks doen
honderden handels-, toeristen- en
olieschepen de haven aan. Immers
Curacao vormt het kruispunt van
scheepvaartroutes van Noord naar
Zuid, van Oost naar West. Hier-
door maakte het eiland reeds eer-
der een periode van bloei mee en
wel in de laatste helft van de 18e
eeuw. Men gebruikte Curacao toen
als stapelplaats van de producten
uit de Spaanse kolonien. In later
jaren heeft het zijn belangrijkheid
grotendeels verloren.
Isla Asiento
„Kijk, dat is nu ons werk", zegt
de werkmeester met een zekere
trots en met een vaag gebaar wijst
hij in de richting.van het giganti-
sche complex van gebouwen, werk-
plaatsen, metershoge torens, droog-
dokken en tientallen olietanks. Met
dat ,.ons" bedoelt hij de duizenden.
die door hun noeste arbeid dit
machtige bedrijf der Curacaose
Petroleum Industrie Maatschappij.
de grootste raffinaderlj ter wereld
hebben opgebouwd.
Meer dan dertig jaar geleden was
Isla Asiento, het schiereiland in
Schottegat een dorre verlaten vlak
te. waar niet veel groeide. Toen in
1916 de C.P.I.M. werd opgericht met
het doel de ruwe olie van het Ma-
racaibo-meer in Venezuela te raffi-
neren. besloot zij op Isla Asiento
haar installaties neer te zetten. En
een betere keuze heeft men niet
kunnen doen. Nooit staat het werk
hier stil. Dag en nacht wordt er ge-
werkt, want de wereld schreeuwt
om petroleum, gasoline en stookolie.
En boven het complex hangt immer
een blauwe rookpluim, die door de
eeuwig waaiende passaat naar het
Zuidwesten wijst.
Op Isla Asiento ligt ook het villa-
dorp van de C.P.I.M., Emmastad.
Men ziet er prachtige witte huizen,
maar ook de uit petroleumblikken
opgetrokken woninkjes der koelies.
Gelukkig wordt er door de overheid
veel gedaan voor verbetering van
de volkshuisvesting. Wat de vreem
deling onmiddellijk opvalt is de
netheid. die men zelfs in de een-
voudigste en armoedigste wonink
jes aantreft.
De olie echter heeft niet alleen
welvaart gebracht op Curacao maar
ook op Aruba, waar een dochter-
maatschappij van de Standardoll
haar raffinaderijen heeft. Hoe be-
langrijk deze raffinaderijen op bei-
de eilanden zijn. blijkt wel duide-
lijk uit het feit, dat drie-vijfde van
de olie, die door de geallleerden
bezoek te brengen aan de vruchten-
markt, waar allerlei vreemde kleu
rige vruchten liggen. En kunt U
geen wijs worden uit de kleurige
koopwaar. vraag dan om uitleg aan
een van die talloze fruitverkoop-
stertjes. Met een eindeloos geduld
zal zij U de namen vertellen en hoe
U ze moet eten of bereiden.
De Curacaoenaar is van nature
vriendelijk en gastvrij. Zo gebeurde
het- mij, dat ik door een oude man,
die in een cafetje aan mijn tafeltje
kwam zitten, een half uur na onze
kennismaking werd meegenomen
naar zijn huis in de koenoekoe. Het
was een van de nog weinig overge-
bleven plantagewoningen, een bol-
werk uit het grijs verleden, toen op
Curacao nog uitgestrekte plantages
voorkwamen. Hij vertelde mij van
die goede oude tijd toen er op Cu
racao nog rust heerste. In die dagen,
dat bij feestelijke gelegenheden in
de kamers van het huis de conga
werd gedanst door sierlijke jonge
meisjes. Dat was pas een tijd.
„Van dat eeuwige gejacht moet
ik niets hebben. Dat komt door die
vervloekte olie", zegt hij grimmig.
..Mijn zoon werkt nu ook daarginds.
Maar ja hij heeft het hooit anders
gekend. Heus gelooft U mij. dit is
Curacao niet meer", besluit hij.
Ergens in de haven loeit hees da
sirene van een vertrekkende olie-
tanker. Morgen of overmorgen
komt hij weer terug met nieuwe
olie van de overkant.
:m-m: a;
„Of het nu verkiezingen geldt
voor het lands- of voor het ge-
gemeentebestuur of de bedrijfs-
raden mijn vaste overtuiging
is, dat er thans in het openbare
leven geen verkiezingen meer be
staan. die niets met. de godsdienst
te maken hebben. Heden immers
gaat het daarhij ook steeds om
zedeljjke beslissingen". Aldus
waarschuwde Mgr. dr. Michael
Keller, Bisschop van Miinster, de
christeltjke werknemers in het
bijzonder met het oog op de ver
kiezingen voor de bedrijfsraden in
Westfalen.
In overeenstemming met de uit-
spraken van Z.H. de Paus en met
gelijksoortige vermaningen, o.m. van
de bisschoppen van Italie en Neder
land, verklaarde Mgr. Keller: ,.On-
verantwoordelijk en laf handelt
ieder, die slaapt of om aards gewin
aan een beslissing als christen
tracht te ontkomen. Zorgt er voor,
uw geweten christelijk to vormen
en naar dit christelijk gevormde ge
weten te handelen. De tegenstan-
ders der Kerk. de vijanden der sa-
menleving zijn aan het werk: zij
rusten niet; alleen wij christenen
slapen dikwijls". Zelfs aan de Paus
hebben de communisten verweten,
dat Hij zich onbevoegd met politiek
inliet. Verkiezingen hebben niets
met godsdienst te maken dat is
het oude afgezaagde slagwoord over
politiek katholicisme. Het gaat er
echter wel degelijk om, of wij de
beslissende invloed bij de vormge-
ving aan het openbare leven in de
handen leggen van mannen en vrou-
wen, die bereid en in staat zijn er
aan mede te helpen, dat de begin-
selen van het Evangelie het open-
bare leven doordringen en daaraan
gestalte geven. Niet slechts hij is
een vijand van Chrlstus, die het
kruls uit de scholen verwijdert of
die' echtbreuk wettig geoorloofd
tracht te verklaren. maar ook ieder,
die op schuldige wijze dergelijke
zaken toelaat, hoewel hij ze kan
veranderen. Juist omdat het dus bij
de verkiezingen mede om zedelijke
beslissingen gaat, heeft de Kerk het
recht en de plicht haar vermanende
stem te verheffen. „Daarom heb ik",
aldus de bisschop, „van alle preek-
stoelen de arbeiders en andere werk
nemers aan hun stemplicht doen
herinneren en hen aangespoord
slechts die candidaten te kiezen. die
door hun levenshouding en menta-
liteit de zekerheid geven, dat zij
ernstig er naar zullen streven ook
het handels-, bedrijfs- en beroeps-
leven op te bouwen op christelijke
grondslag".
Mgr. Keller verklaarde vervolgens.
dat men ook nu weer de bisschop
pen verkeerd zal verstaan of ver-
keerd zal willen verstaan. Maar het
uur van het christelijk geweten
heeft geslagen en met halfslachtig-
heid en duizenderlei bezwaren ko
men wij niet verder, indien wij het
volk van de ondergang willen red
den, zo besloot hij.
Thans. na meer dan drie jaar, is
men nog steeds niet begonnen aan
de wederopbouw van Duitsland in
de een of andere vorm en het zal
wel iedereen duidelijk zijn. dat
Duitsland niet voor altijd het land
kan blijven van puinhopen en van
honger.
Doordat Rusland een samenwer-
king in dit opzicht tussen de vier
bezettende mogandheden onmoge-
lijk heeft gemaakt, was het de taak
van de andere drie iets in deze
richting te ondernemen.
Wat zij nu denken te doen is be-
antwoord door de publicatie van
de besluiten, die er in Londen door
Engeland, Frankrijk, Amerika en
de Beneluxlanden genomen werden
Niemand, die de geschiedenis van
de laatste eeuwen kent, zal Frank-
rijk's vrees voor een agressie van-
uit 't Oosten ongemotiveerd vinden.
Het is de vrees voor een nieuw
sterk agressief Duitsland en voor
het onheilspellend machtig wordend
Rusland.
Hoewel het eerste gevaar nog
yer in de toekomst verborgen ligt,
is dit geen reden er nu reeds geen
rekening mee te houden. 't Tweede
gevaar ligt in de rfiogelijkheid be-
sloten, dat Rusland elke overeen-
komst over West-Duitsland als ver-
ontschuldiging zal gebruiken voor
een militaire actie.
Hierdoor hebben de Fransen recht
in de huidige voorstellen de ver-
zekering van hun veiligheid te zien.
De Gaulle wilde een militaire ga-
rantie door Amerika, maar, zoals
we reeds eerder betoogden. wordt
door de verzekering, dat de Ame-
rikaanse troepen in Duitsland zul
len blijven, hetzelfde bereikt. Als
er iets gebeurt
zullen immers
de Russen het
eerst stuiten op
de Amerikaan-
se troepen, dus
op de Ver. Sta-
ten en volgende
HET
WERELD-
GEBEUREN
instantie.
Hoelang zullen de Amerikaanse
troepen in Duitsland blijven? ..Tot
de vrede in Europa is gevestigd".
Dat is ongetwijfeld een datum, of-
schoon onbepaald, die de Fransen
moet bevredigen. Bovendien bepa-
len de voorstellen, dat vo6r de troe
pen Europa zullen verlaten. er over
eenstemming moet zijn bereikt over
„de demilitarisatie, ontwapening en
controle van de industrie", over „de
bezetting van sleutelposities" en
over ,.een wijze van toezicht".
Een tweede tere kwestie voor de
Fransen was het Ruhrgebied. Zij
wensten een internationale controle
en politieke afscheiding van Duits
land. Ze wisten te bereiken, dat
een internationale contrdle over de
verdeling en het gebruik van de
Ruhr-producten werd toegestaan.
Wat de politieke zijde van het geval
betreft, hebben de Fransen gedaan
gekregen, dat de toekomstige rege-
ring van Duitsland een federatief
karakter zal hebben en een consti-
tuerende vergadering eerder dan
regering zal worden samengesteld.
Wanneer dus de Franse commu
nisten over de Londense voorstellen
spreken als over „een diplomatieke
nederlaag" dan is dat het tegenover-
gestelde van de waarheid.
Dat de communisten de voorstel
len vijandig gezind zouden zijn,
stond reeds bij voorbaat vast. Of-
schoon aanvankelijk ook de Gaulle
zich tegen de besluiten van Londen
keerde, ziet het er nu naar uit, dat
zijn aanhangers alsnog hun stemmen
er aan zullen hechten.
Handelen is dringend nodig en het
huidige plan is in hoofdzaak het
resultaat van een gezamenlijke be-
studering van ieders problemen.
Dat men in Parijs vooral beseffen
moge, dat de huidige toestand an
ders is dan in 1918, toen er sprake
was van een botsing tussen het
Franse standpunt en dat van de
andere landen.
Wij, alien, zijn er ons thans van
bewust in hetzelfde bootje als dat
van Frankrijk te varen en wij
kijken alien met bezorgde blikken
naar het troebel water en de
donkere horizon.
SIC TRANSIT
DE LANDBOUWERS en veehou-
ders hebben nu volop werk op
hun bedrijven. Toch hoop en ver-
trouw ik, dat zij in het belang van
hun jongens of dat deze laatsten
zelf dit artikeltje even doornemen.
Velen van u, die op de Landdag
te Spierdijk geweest zijn, hebben
uit de mond van een der sprekers
een aanbeveling gehoord om de
jongelui te laten studeren in Wa-
geningen, aan de Landbouwhoge-
school. Dat is natuurlijk prachtig
als men daar kans toe ziet.
Er kunnen echter bezwaren zijn,
die de vraag doen rijzen wat voor
mogelijkheden er nog meer zijn.
Wij achten het juist om dan nog
even te wijzen op de enige R.K.
Middelbare Landbouwschool in ons
land, nl. die te Roermond.
We kunnen ons levendig inden-
ken dat velen hoe gaarne zij het
misschien ook zouden willen er
ook niet toe komen om de school
te Roermond te gaan bezoeken.
Zo kom ik dan aan de school,
welke zij weer iets makkelijker
kunnen bereiken. nl. de R.K. Land-
bouwwinterschool te Hoorn. Dit is
de enige Katholieke Landbouw-
winterschool in Noord-Holland en
werd opgericht in 1946.
We zouden de zoons van akker-
bouwers en veehouders uit het
L.T.B.-gebied ten Noorden van het
Noordzeekanaal willen wijzen op
de advertentie in dit blad. De mi-
nimumleeftijd is 16 jaar. Oudere
jongens. die eerst een paar jaar op
het bedrijf geweest zijn, behoren
k iET VOLDOENING mogen wij constateren, dat onze ult-
gebreide lezerskring grote tevredenheid aan de dag
legt over onze feuilletons. Na het enorme succes met ..Erie's
Liefde", trok het romantische spionnenverhaal ..Tegleff de
speurhond" de belangstelling, die het stellig verdiende.
In de poging, om een climax te vinden, menen wij geslaagd
te zijn door de keuze van ..DWAZE ANNE", door A. Duncan.
Het is een spannend en boeiend familie-verhaal, waarvan
wij durven zeggen, dat het zijn voorgangers naar de kroon
sieekt Hier volgt een klein fragment, dat de lezeressen en
lezers een idee geeft van de achtergrond der intrige:
Arthur kreeg 'n kleur,
hij dacht er liefst niet aan,
dat Anne's vader kruiers-
werk op het station ver-
richtte. Doch zijn moeder
had hem dit telkens en
telkens weer voorgehou-
den, van het eerste ogen-
blik at, dat ze zijn belang
stelling voor Anne Hebler
ontdekt had.
„Ik begrijp niet, wat
het feit, dat Anne's vader
kruier is, met u te maken
heeft", zei hij zwakjes.
„Ikik kan niet be-
weren, dat ik ook niet lie-
ver zou hebben, dat hij
dokter of notaris was,
maar ik wil er graag het
beste van maken, wat er
van te maken is. Waar-
om u dan niet?"
Ze draaide zich om en
haar grijze ogen werden
hard als staal, toen ze
hem aankeek.
„Hoor eens Arthur, we
hebben nu tijd genoeg
verprutst met over dat
meisje te praten!", zei ze
hees. „Ik wil niets meer
over haar horen. Als je
tegen mijn zin ingaat,
dan zal ik er wel voor
zorgen, dat je geen geld
genoeg hebt, om te trou-
wen; -geloof dat maar!"
„Dwaze Anne" begint
Maandag a.s.
echter vaak tot de beste leerlingen.
Zij, die als candidaat-leerling
wensen te worden ingeschreven,
dienen een aanmeldingsformulier
aan te vragen bij de directeur, adres
Gr. Noord 7, Hoorn, bij wie men
verdere gewenste inlichtingen kan
verkrijgen.
Het toelatingsexamen wordt ge-
houden op een nog nader vast te
stellen tijdstip.
Spoedige aangifte is gewenst. Stel
niet uit doe het nu!
H.
A.
In tegenwoordigheid van de mi
nister van justitie, mr. Van Maarse-
veen de voorzitter van de Tweede
Kamer, mr. J. R. H van Schaick
en de president van de Hooge Raad
mr J- Donner. heeft Donderdag-
avond in de Nieuwe Kerk te Am
sterdam de Generale Synode van
de Hervormde Kerk de 300ste ver-
jaardag van de Vrede van Mun
ster herdacht.
De dienst stond onder leiding van
de praeses van de Synode, ds Wes-
seldijk, die er op wees, dat de
tachtigjarige oorlog om meer ging
dan om de vrijheid en onafhanke-
lijkheid in nationale en politieke
zin. Prof, dr J. Lindeboom uit Gro-
ningen sprak over het onderwerp:
„Wat Munster te gedenken geeft
Uitvoerig stond deze spreker stil bij
de wijze, waarop de katholieken na
de vrede van Munster behandeld
zijn. Hij noemde dit, hoewel men
volgens de begrippen van die tijd
verdraagzaam was, bedroevend. De
vrede van Munster bracht ook de
scheiding tussen Noord- en Zuid-
Nederland. Het verschil in gods
dienst bleek alle andere gemeen-
schappelijke banden te niet te
doen. De bijeenkomst eindigde met
een preek van dr K. H. p. Grave-
meyer.
SOERABAJA heeft een krokodil in haar wapen. Maar het mo
derns Soerabaja zou die eigenlijk dienen te vervangen door
een lintworm. Want de krokodillen zijn schaars in de kali Mas
en de kali Pegirian, maar de ..lintworm" is een beroemde en
veelgeziene verschijning in de straten van deze typische marine-
stad. De ..lintworm" is een ellenlange, open autobus, alleen
overdekt met een groen zeildoeken kap, die mij het meest deed
denken aan de kap van het fantastissche apparaat, dat onder
de naam van ..caterpillar" aan onze vaderlandse kermissen
meer luister placht bij te zetten.
Er rijden vier „lintwormen" door
Soerabaja. Zij onderhouden een
vaste busdienst voor alle militairen.
En daarvan mogen ook de burgers
gratis gebruik maken, iets wat zij
maar al te graag doen. Alleen de
laatste rit des avonds is alleen voor
militairen. De „lintworm" is een
eigen uitvinding van de mariniers.
Luitenant Lindner wordt als de
geestelijke vader van het idee aan-
gewezen en hij meende zijn naam
te kunnen laten voortleven door
zijn schepping die gezien haar
lengte zeker niet onverdienstelijke
naam van ..lintworm" te geven.
In de eigen werkplaatsen van de
mariniersbrigade werd de eerste
..lintworm" geconstrueerd. Het pro
duct viel in de smaak: toen er twee
voor de mariniers waren gebouwd,
moesten er nog twee voor de marine
ook komen en men ziet nu 's avonds
in Soerabaja de passagierende witte
Jannen en de khaki-zeesoldaten
naar de laatste „lintworm" hollen
om op tijd binnen te zijn. Deze
..lintworm" een kleinigheid in het
boordevolle leven, van elke dag
is symbolisch voor de voortvarend-
heid, waarmee de mariniers zich
beijverd hebben om de wederop
bouw van Soerabaja, sinds zij daar
in 1946 voet aan wal zetten, te be-
spoedigen en aan de stad haar eigen
aangezicht weer te hergeven. Geen
wonder, dat deze stad, waarvoor zij
zoveel deden, hun na aan het hart
ligt.. Bruggen hebben zij er gerepa-
reerd, kleding en voedsel aan de
bevolking uitgedeeld en bij het her-
stel van spoorwegen en telefoonlij-
nen. verleenden zij de behulpzame
hand. Zij construeerden in eigen
werkplaatsen het materiaal voor een
mariniersbrandweer, en omdat door
de vernieling van de waterleiding
de watervoorziening van de stad
zeer bedenkelijk was, vervaardig-
den zij een watertrein met een ca-
paciteit van 7000 liter, waarmee zij
de bewoners van de stad van deze
vooral in de tropen zo vurig be-
geerde vloeistof voorzagen.
Meer nog, ook op niet-materieel
terrein kan Soerabaja rekenen op
de mariniers: heel de verkennerij
in de stad beust bij de mariniers.
Er zijn maar twee wegen, die van
Batavia naar Soerabaja leiden: die
over de zee en die door de lucht.
De derde, die over het land, voert
er niet heen. maar strandt ergens
aan de republikeinse grens. En aan-
gezien wij nu eenmaai alien in een
tijd leven, waarin men haast heeft,
zelfs hier onder de tropenzon, gaat
elke soldaat, die naar Soerabaja
moet, niet, en is dan natuurlijk
meestal de enige niet gespt zich
vast aan zijn zitplaats en wacht af.
Wij hebben zijn voorbeeld gevolgd
en hetzelfde gedaan. Het was nog
vroeg in de ochtend, toen onze kist
loskwam van de startbaan, toch was
het al heet, daar in de laagvlakte.
Maar even nadat wij waren opge-
stegen, werd het heerlijk fris in de
cabine. Door de ruitjes kun je langs
de zilveren vleugel van de reuzen-
vogel heen, naar bene den kijken,
naar de sawahs daar onder ons en
naar de slechts langzaam wijkende
achtergrond met de vulkaankegels
van Java. Rijdt men in een jeep
langs die sawahs, dan weerspiege-
len zij de blauwe hemel in hun
water. Kijkt men er vanuit de lucht
op neer, dan is dit water koffie-
bruin, het bruin van Java's vrucht-
bare vulkaangrond. Vanuit het
vliegtuig lijkt Java^ bodem half
vloeibaar.
In de romp van de Dakota ratelen
de schrijfmachines boven het ge-
druis der twee motoren uit. Veer-
tien journalisten zitten geen twee
uur stil zonder dat ze iets schrij-
ven, al is maar met portable op de
knieeen een briefje naar huis.
Java is geschapen door zijn vul-
kanen. Ik het het nooit zo goed be-
grepen als nu. Als grote, koffie-met
-melk-kleurige riolen stromen de
rivieren van dit eiland aan de kust
uit in zee. een brede vlek geelbruin
modderwater uitstortend in de
prachtig-blauwe zee. Ontzagglijke
hoeveelheden van de kostelijke,
vruchtbare vulkanische as, die de
hellingen van Java's vulkanen be-
dekt, spoelt naar zee. Hele landton-
gen bouwen de rivieren uit in zee
en van jaar tot jaar groeit de laag
vlakte aan en wordt steeds breder.
Soerabaja is een oude marinestad.
Zo'n stad ruikt altijd een beetje
naar de zee, is altijd een tikje vlot-
ter, opener en ruiger dan om het
even welke stad in het binnenland
ook. Er komen grijze oorlogsbo-
dems de haven binnenvaren en er
lopen passagierende Jannen in witte
pakken door de straten en keurige
mariniers in smetteloos khaki. Er is
drukte, leven en vertier. Zo'n stad
brengt voor een aalmoezenier haar
eigen probleem mee en wel een zeer
hijzondere. „Als ik een paar schijn-
werpers had, dan gingen de zitjes
naar buiten, naar het voorplein.
Maar ik kan er niet aankomen hier
in Indie," zo zei kapitein ter zee
Kwaaitaal senior, vlootaalmozenier
in Ned. Indie. En hij zei het nog
al voor de jeep, waarin hij mij was
komen halen. stilhield voor het ge-
bouw waar hij me heen zou bren
gen. Want die kwestie van die
schijnwerpers ligt hem na aan het
hart. Dat is een van de vele (Tit-
eenlopende problemen, grote en
kleine, officfele en niet-officiele,
waarmee hij heeft te worstelen. Het
was een prachtige open zaal, daar
achter de kollonaden. Een bandje
van soldaten speelde er dansmuziek
en de paartjes schuifelden over de
vloer. Het was tjokvol. „Dit is nu
Maris Stella".
..Maris Stella" die naam moet
nog eens in lichtende letters boven
het brede inrijhek komen, ook dat
is nog zo'n toekomstdroom van de
senior-aajmoezenier van zijn mede-
werker, aalmoezenier Wessels uit
Groningen.
„Maris Stella" is een tehuis, be-
doeld voor de marine. Het is de
oogappel van de vlootaalmoezenier
en het enige marinehuis in geheel
Indie.
Een zeeman woont op zijn schip,
Maar als hij Vneerderjarig is, mag
hij. bij de marine, nachtpassagieren
„Kijk, en dan willen wij hem slaap-
gelegenheid verschaffen. Ze kunnen
hier een kamertje huren. Heel goed-
koop. We hebben er een stuk of
veertig en die zijn practisch altijd
bezet.'
„Dit is het typerende van ..Maris
Stella", dat het een echt tehuis is
en hen 's nachts onderdak biedt. Ik
kreeg natuurlijk de kamertjes te
zien en de keuken, waar alle heer-
lijkheden op houtskoolvuurtjes be
reid werden. En intussen speelde in
de grotezaal de band van het to-
neelgroepje dat er een avondje had
gegeven. dat klonk als een klok. Op
de eerste de beste sofa, waarop ik
neerzeilde, zaten 3 mariniers, Piet
Witteveen en Kees Molenaar uit
Oudkarspel en Jan Bakhuis uit De-
nekamp samen met soldaat Ab
Hand uit Noord-Scharwoude prins-
heerlijk naar het dansen te kijken.
Of ze nog gedanst hebben? Ik weet
het niet, want de aalmoezenier
kwam me al gauw weer weghalen.
Hij had nog heel wat op het hart.
En als de aalmoezeniers Kwaaitaal
en Wessels over hun toekomstpian-
nen gaan beginnen, dan krijg je
heel wat te horen. „Wij willen meer
doen dan ontspanning alleen. Wij
beginnen met cursussen in Frans,
Engels en Maleis. Een cursus han-
delsrekenen en een cursus algemene
ontwikkeling. We moeten ook zien
uit Nederland de spullen te krijgen
voor handenarbeid. houtsnijden en
figuurzagen. Aan toekomstplannen
geen gebrek.
De muziek zette weer in en de
paartjes kwamen weer op de dans-
vloer. ..Maris Stella" is gerenom-
meerd, om de goede sfeer, zei de
aalmoezenier, ..Goed menende ou-
ders hier in de stad laten daarom
hun dochters hier gaan dansen."
..Een gelegenheid als deze is brood-
nodig in deze stad. Ik zou je heel
wat „rare tenten" kunnen laten zien
hier in SoerabajaEerbiedig de
vrouw. eerbiedig je zelf!" zei de
suggestieve plaat aan de wand, die
Anne van Zijl voor het Katholieke
Thuisfront maakte en die ik overal
in Indie had aangetroffen.
