Een volkomen verkeerd gefundeerde vrees
inhetWesten
ER LIGT EEN SCHAT VERBORGEN....
DWAZE ANNE
Niet de Rus maar de communist
bedreigt de wereld
K
m
Kerkstrijd in Tsjecho-Slowakije
De legende van de Drommedaris
Het lot der presidenten
van Litauen, Letland eh Estland
,,Hebt u in Berlijn ook Russen gezien?"
De Kerkvervolging
in Hongarije
wordt met de dag meer verscherpt
Buitenlands debat
in Lagerhuis
afgelast
Terreur in de Baltische landen
Een communistisch
revolutieplan
r>llEUW NOORDHOLLANDS DAGBLAD - Woensdag 28 Juli 1948
PAG. 3
Salariscommissie
ad hoc
De Nederlandse aardolie-maat-
schappij is bezicj met een ge-
detailleerde studie van de Ne
derlandse bodem met als doel
aardolie te vinden. Op het IJs-
selmeer geschiedt dit onder-
zoek volgens de gravimetrische
methode. Met de gravimeter
worden de afwijkingen in het
zwaartekrachtveld van de aar-
de vastgesteld, waaruit de lig-
ging der aardlagen kan wor
den afgeleid. De gravimeter
wordt op een uit stalen buizen
samengesteld torentje, dat op
de bodem van het IJsselmeer
rust, geplaatst.
-zm
Maandagmiddag moest een Spitfire' van het vliegveld Twente
een noodlanding maken in de omgeving van Zwolle. Na een
glijvlucht van 200 M. sloeg het toestel om en werd grotendeels
vernield. De bestuurder liep slechts lichte verwondingen op.
De grotendeels vernielde machine met op de achtergrond een
der vleugels.
KARDINAAL MIDSZENTY
DOET MEDEDELINGEN
Passagier vermist van de
„Ruys"
De Olympische weg. Ongeveer drie honderd en vijftig ver-
keersborden worden door de Engelse Automobiel Club aange-
bracht, alleen reeds in het gebied van Londei$ om landgenoten
en vreemdelingen de weg te wijzen naar de stadia, waar de
Olympische Spelen Donderdag a.s. zullen beginnen.
WE GAAN nu met elkander enkele merkwaardige gebouwen
in Enkhuizen bezoeken. Beroemd vooral is de Drommedaris.
Zoekt men uit de kleurige ansichtkaarten er een uit om naar de
familie te sturen, tien tegen een is het de Drommedaris. Komt
ge op een tentoonstelling van Westfriese streekschilders zoals
Ian Plas, Koos Stikvoort en anderen, dan blijkt het dat de drom
medaris van Enkhuizen domineert.
Schip op de IJssel
gekapseisd
SOCIeTEIT DER
AFRIKAANSE MISSIeN
25 jaar in Nederland
Herremans naar Europa
T1
Visa voor Duitsland
FEU ILLETON
DOOR A. DUNCAN
(Van onze Berlijnse correspondent)
EERT de ..Berlijnse correspondent" eens voor enkele dagen
huiswaarts, dan wordt hem allerwege de vraag gesteld:
..Hebt u in Berlijn ook Russen gezien?" Op een bevestigend
antyyoord wordt men dan dikwijls met bange ogen aangestaard,
alsof de ondervrager zijti verwondering tot uitdrukking wilde
brengen, dat men nog in leven is.
rmer-
srad,
Het moet nu eindelijk eens ge-
zegd worden, dat in het Weslten
een volkomen verkeerd gefundeer
de vrees voor de Russen bestaat.
Wij zien ze hier dagelijks op straat,
in cafe's, restaurants, in trams, rpe-
tro en S-baan. Wij gaan ongehm-
derd door het Russisch gedeelte
van Berlijn, ook al worden zoveel
mogelijk de avonduren vermeden
om allerhand gespuis niet al te
lichtvaardig buit in handen te
spelen en ontmoetingen met dron-
ken soldaten uit de weg te gaan.
Het zijn eenvoudig voorzichtig-
heidsmaatregelen, die men on
mijdelijk nemen moet in een s'
die door de onafgebroken viermo-
gendhedentwisten in feite zonder
bestuur is gebleven. Wij w£ten uit
ervaring, dat de Russische soldaat
een hartelijke, goedmoedige kerel
is, ietwat wereldvreemd en daar-
door wantrouwend weliswaar. doch
in alle geval geen -menseneter of
barbaarse woesteling. Zijn snel wis-
selende gemoedsstemmingen stellen
de West-Europeaan voor onoplos-
bare problemen en zijn gevoels-
uitingen kunnen niet altijd geluk-
kig worden genoemd. Men vergete
echter niet. dat het hier zonen be-
treft van het Russische volk, dat
nu eenmaal in een geheel andere
sfeer leeft en is opgevoed. Het
spreekwoord: ,,'s Lands wijs. 's
lands eer", mag bij de beoordeling
der Russen niet uit het oog wor
den verloren.
Nog altijd slaaf.
Wij hebben gemeend hierop de
aandacht te moeten vestigen, om-
dat de vrees voor de toekomst in
West-Europa dikwijls te sterk is
geassocieerd met het woord Rus in
plaats van met het veel juistere be-
grip communist.
Niet de Russen maken in het
Sovjet hoofdkwartier Karlshorst
politiek, doch de Russische commu-
nisten.
Niet de Russen neigen naar het
scheppen van gespannen verhou-
dingen, doch de communisten.
Men ziet hier aan de Russische
soldaat, hoe het Russische volk be-
drogen wordt. In een internationale
stad als Berlijn is de NKWD er in
geslaagd de Sovjet-soldaat volledig
te isoleren. Hij weet niet veel meer
van het wereldgebeuren dan de
Rus, die de Sovjet-Unie nooit heeft
verlaten.
Voor hem bestaat ook geen ge-
lijkheid. Met eigen ogen heb ik in
Helmstedt aanschouwd, hoe een
Sovjet-Russische schildwacht door
een officier werd neergeslagen om-
dat hij niet tijdig een slagboom
voor een aanrijdende auto had op-
geheven. De grote legerinkoopma-
gazijnen met Rrimwijnen en ka-
viaar zijn niet voor de soldaten,
evenmin als de luxueuse restau
rants. Hij is de slaaf gebleven van
weleer en niet meer in staat nog
aan een vrije toekomst te denken.
Wereldoverheersimg bljjft het
doel.
Rusland's toekomst wordt be-
paald door de NKWD en de amb-
tenaren der communistische partij.
Zij zetelen in het Kreml, zij zetelen
te Karlshorst. Zij hebben slechts
een doel voor ogen: de vestiging
van een communistische wereld-
maatschappij onder Sovjet-Russi
sche overheersing. Hieraan werken
zij dag en nacht en met alle mid-
delen.
De minister van binnenlandse za-
ken heeft benoemd tot adviserend
lid der salariscommissie ad hoc, in-
gesteld door de minister van bin
nenlandse zaken, de heer J. A. J.
Jansen Manenschljn, lid van het
college van Gedeputeerde Staten
van Zuidholland, tot lid der voren-
bedoelde commissie is benoemd mr.
G. H. van Herwaarden, raadadvi-
seur bij het ministerie van binnen-
«andse zaken.
Voor Duitsland beloofden zij de-
mocratische verhoudlngen. Hier ter
plaatse hebben wij kunnen zien,
dat in deze door maarschalk Zjoe-
kov beloofde democratische maat-
schappij geen plaats is voor de
Kerk, doch wel voor een commu
nistische jeugdorganisatie, een
communistisch vakverbond, een
communistisch schoolwezen, terwijl
de niet-communistische politieke
partijen tot een schijnbestaan wer-
den veroordeeld.
Geen enkel woord werd tot nu
toe door de bolsjewistische macht-
hebbers gehouden. Vertrouwen
werd steeds door hen geschonden.
Kaiser. Schwennincke en Reuter
zijn er voorbeelden van, dat de
Sovjets geen eerlijke medewerkers,
doch slechts willoze werktuigen in
hun handen willen hebben.
Iedere aanval, iedere toegeeflijk-
heid hunnerzijds is slechts schijn
en verbergt niet vermoede bedoe-
lingen. Zij dingen naar samenwer-
king, doch tegelijkertijd zinnen zij
reeds naar middelen om deze samen
werking te saboteren. Zij vragen ojn
besprekingen, doch in hun borstzak
zit reeds de verklaring. dat de con-
ferentie door „imperialistische ma-
chinaties" der partners tot misluk-
king was gedoemd! Zij erkennen in
hun politiek geen zedelijke begrip-
pen en hebb^p daarom ook geen ze
delijke remmen.
Late erkennlng
ener vergissing
Hier, en niet in de Russische
soldaat, schuilt het grote gevaar,
dat de wereld bedreigt en waar-
voor de wereld terecht bevreesd
kan zijn.
Een gewetenloze tegenstander is
geneigd iedere toegeeflijkheid als
zwakheid uit te leggen. Hij begrijpt
niet, dat men uit verantwoordelijk-
heidsgevoel op bepaalde gebieden
toe kan geven om grotere onheilen
te vermijden.
De geallieerden hebben dit lang
niet willen inzien. Drie jaar samen-
werking in de geallieerde controle-
raad heeft hen. helaas rijtajjjk laat,
doen inzieri, dat zij zich ifi de op-
rechtheid van hun Russische colle-
ga's vergist hebben. Zij hebben hun
vastbeslotenheid getoond zich niet
langer voor een gewetenloze gang-
ster-politiek te willen buigen. Doch
dan kan er ook geen sprake meer
van zijn de Russen ter vermijding
van moeilijkheden opnieuw op on-
verantwoorde wijze toe te geven.
Dit is de conclusie. waartoe men
onvermijdelijk komt, indien men de
geallieerd-Russische controverse van
uit de Berlijnse werkelijkheid be-
ziet. Met zwakte en aarzelen kan
bij de Sovjet-Russen geen vrede
gekocht worden.
BOEDAPEST, (K.N.P.). In
aansluiting op het beroep van Kar-
dinaal Mindszenty op het wereld-
geweten om eerbiediging van het
Atlantic Charter ook voor Honga
rije,vernemen wij, dat de Kardinaal
daarin nog de volgende feiten ter
kennis brengt van de katholieke
pers in de gehele wereld.
In de laatste tijd zijn drie her-
derlijke brieven in beslag genomen.
Zodoende zijn wij gedwongen, deze
langs geheime weg rond te sturen.
Vele kerkelijke gebouwen zijn
reeds in beslag genomen en aan.de
communistische organisaties gege-
ven.
Voor iedere processie, die men
wil houden, moet toestemming ge-
vraagd worden. Herhaaldelijk komt
het voor, dat, wanneer deze toestem
ming is verleend, de processie door
vijandige manifestaties wordt ver-
stoord.
Vorig jaar heeft president Din-
nyes aan de aartsbisschop van Eger
plechtig toegezegd, dat de Kerk
verlof zou krijgen tot het uitgeven
van een eigen dagblad. Deze woor-
den werden onder handslag be-
krachtigd, maar wij wachten nog
steeds op de vervulling van die
belofte.
Uit de allerlaatste tijd dateren de
volgende voorvallen: Iii de stad
Maria Gyued, die 2000 inwoners telt
waarvan de helft katholieken, werd
een grote kerkelijke plechtigheid
gevierd, waaraan ook katholieken
uit Pees wilden deelnemen. Pees
ligt 30 km. van Maria Gyued en telt
70.000 inwoners.
Aan het station wensje men de
katholieken echter geen spoorkaart-
jes te geven, onder het voorwendsel
dat aan de Universiteit een offici-
ele plechtigheid was, waarbij twee
ministers verwacht werden. Daarom
moest de gehele bevolking in de
stad blijven om de ministers te
ontvangen. De katholieken gingen
daarop te voet naar Maria Gyued.
De officiele feestelijkheid in Pees
(waarop de ministers in het geheel
niet verschenen, telde 500 bezoekers
en de kerkelijke plechtigheid in
Maria Gyued daarentegen 140.000,
waarvan er velen van zeer verre
waren gekomen.
Op een andere Zondag wilden de
boeren uit de omgeving van Boir
in deze stad aan een processie deel
nemen. Het gemeentebestuur deed
de boeren echter weten, dat op die
dag een detachement Russische
soldaten voor inkwartiering zou
komen. De boeren gingen niet naar
de processie, bleven thuis en wacht-
ten: de Russische soldaten echter
zijn nog steeds niet gekomen.
Een Armerikaans radiostation te
Manilla heeft een boodschap van
het Nederlandse passagierschip,
„Ruys" opgevangen, waarin in de
buurt zijnde schepen wordt ver-
zocht uit te zien naar een vermiste
passagier. Het schip was ongeveer
halverwege tussen Saigon en Manil
la, waar het Donderdagmorgen
wordt verwacht.
Het betreft hier de „Ruys" van de
K.P.M.
DE DROMMEDARIS
Maar waarom noemt men deze ver-
dedigingstoren Drommedaris? In
Enkhuizen leeft daarover bij het
vissersvolk deze legende. In heel
oude tijden, toen dezei toren pas
was gebouwd als een bescherming
tegen aanvallen van vijanden uit
de zee, was er een visser, die, thuis-
gekomen na een goede vangst, wat
te lang in een kroegje aan de ha
ven had gezeten. Men had daar
met elkander gepraat over een ge-
heimzinnig monster, dat men in
zee had gezien en wat men een
drommedaris noemde. Toen de vis
ser in de avond uit het kroegje
kwam, kon hij de gedachte aan dit
zeemonster niet van zich afzetten
en in zichzelf pratend, piaakte hij
plannen om het monster te van-
gen. Of het nu kwam van de geel-
schijnende maan door de bruine
zeilen van de schommelende mas-
ten, of van zijn eigen gepraat, het
is niet bekend, maar plotseling
meende hij vlak bij de haven het
gevreesde monster te zien. Hij zet-
te het op een lopen, maar het mon
ster kwam snel achter hem aan en
het zou noodlottig voor de visser
geworden zijn, wanneer hij niet
juist bijtijds de doorgang van de
toen pas gebouwde toren aan de
haven had bereikt. Op de bolle
stenen had hij echter niet gere-
kend, hij struikelde; en viel. In
doodsangst riep hij uit: Hemel be-
waar me./. Tegelijkertijd klonk er
een verschrikkelijke knal. het stonk
naar zwavel en hij hoorde een
plonsend geluid, alsof er iets groots
in het water viel. Het monster was
overwonnen en hij vertelde het aan
elk een in de stad. Men lachte met
dit verhaal en naar aanleiding daar-
van doopte de volksmond de toren
met naam Drommedaris.
KERKGEBOUWEN
Hoog boven de stad uit steekt de
Lange Jan, de toren van de St.
Pancraskerk. De godsdienstzin maar
ook de onderlinge na-ijver sierde
in 1524 dit kerkgebouw met deze
fleurige toren in Renaissance-stijl.
De rijkdom van het toenmalige
volk manifesteert zich in de mag-
nifieke schilderingen, die de hou-
ten kap sieren en in 1916 onder
leiding van jhr. Six van hun verf-
laag werden ontdaan. Het valt de
bezoeker op, dat hij in de linker-
beuk van deze protestante kerk
een huldiging aantreft van de
Moeder Gods in de treffende uit-
beelding van de boom van Jesse.
De beschildering van de rechter-
beuk is in de trant van de1 Alk-
maarse kapvoorstelling, het laatste
oordeel en deze dateert ook uit de
zelfde tijd het begin van de zes-
tiencfe eeuw. Rijker van bouw-
trant echter is de Gommaruskerk,
met haar rijk versierd koorhek uit
de eerste helft van de zestiende
ling in de Lakenhal te Leiden in
1934 tot de beste behoort uit de
Nederlandse kerken.
eeuw en een boekerij, die aller be-
wondering afdwingt. De boekerij is
echter nog onbekend. En toch is
dit een van de keurigste en kost-
baarste collecties uit de 17de eeuw.
De bekende geneesheer Bernardus
Paludanus, legde de grondslag voor
de bibliotheek; de geleerde predi-
kant Gerard Vesterman voelde,
vooral ook ten behoeve van de
Latijnse school de behoefte aan een
goed gesorteerde boekerij en lega-
teerde daarom bij zijn overlijden
een belangrijk deel van zijn boeken
aan de stad Enkhuizen voor de
bibliotheek in de Gommaruskerk.
Ds Brinkerinck van Bovenkarspel
vestigde in 1908 de aandacht van
het Nederlandse volk op deze libe-
rye en stelde een catalogus samen.
Maar toch wordt er heden ten dage
nog weinig gebruik van gemaakt,
omdat men er niet voldoende van
op de hoogte is. Daarom is een
bezoek aan die kerk en aan hare
boekerij zeker de moeite waard.
DE KATHOLIEKE KERK
IN DE STORM
Dicht bij de Gommaruskerk staat
met haar ranke toren het katholie
ke kerkgebouw, toegewijd aan de
H. Franciscus Xaverius. Dit is een
voortzetting van de oude Jezuiten-4
statie, die vroeger haar schuilkerk-
je had op het Spaansleger. Want na
het jaar 1572. toen het Pausdom
verdreven werd uit deze stee was
het uitermate moeilijk voor de
ti;ouw gebleven katholieken het
geloof te bewaren. Zij moesten hei-
melijk in particuliere huizen hun
godsdienstplichten vervullen en
moesten heel voorzichtig zijn om
niet te vallen in de handen van de
schout en zijn rakkers. Toen men
wat ruimer kon ademen, werden
kleine kerkjes in deze huizen ge
bouwd. In het missieverslag van
1656 wordt er gesproken over het
St. Gommaruskerkje in de Breed-
straat, bediend door wereldpriesi-
ters, het St. Pancraskerkje op het
Venedie, en de Jezuitenstatie op
het Spaansleger. Deze kerkjes wa
ren rijk en bezaten prachtige zil-
veren kandelaars, lampen en an
dere gebruiksvoorwerpen. In de tijd
van de Jansenistise woelingen gin
gen de kerkjes van de wereldhe-
ren mee met de nieuwe richting.
de Xaveriusstatie bleef trouw aan
de Paus en werd de enigste bede-
plaats voor de katholieken. De
meeste katholieken van de Janse-
nistenstaties kwamen bij de Je-
zuiten zodat men al heel spoedig
de kerk op het Venedie moest slui-
ten wegens gebrek aan belangstel-
lingDe kerk op de Breedstraat
bleef bestaan. Bij de bouw van het
nieuwe kerkje in het begin van de
20e eeuw heeft men aI de zilveren
ornamenten verkocht aan antiquairs
in Amerika. Doodjammer! Alleen
de katholieke kerk bezit nog haar
rijke zilverschat, die, volgens de
TIJD TE KORT
Ja wat kerken betreft kan men in
Enkhuizen niet uitgekeken- komen.
Men noemt het wel eens de stad
van honderd geloven en als je de
lijst van kerkelijke gebouwen ziet
zou je het haast geloven. Maar al-
les is er in ruime mate. De Wes-
terstraat zelf lijkt wel een museum
van 17e eeuwse bouwkunst, gebou
wen als het stadhuis, ontworpen
rond 1680 dooi* een leerling van
Jacob van Campen. Steven Venne-
kool en de Waag zijn een bezoek
ten voile waard. Maar we moeten
verder. En zo hebben we maar een
greep gedaan uit het zeer vele wat
in Enkhuizen te zien is, om, zij
het "dan onvolledig, een beeld te
geven van deze parel van West-
Friesland.
B. Voets, Kap.
(Wordt vervolgd.)
Dlnsdagmorgen kapseisde op de
IJssel bij Deventer het motorvaar-
tuig ..Marianne", geladen met kool-
teer en eigendom van de Olster as-
phaltfabrlek. De oorzaak was, dat
een der scheepsschotten was bezwe-
ken, de lading zakte toen naar een
zijde. Door het overhellen van het
schip ontstond brand aan boord. De
brandweer uit Deventer heeft het
vuur geblust. Het schip is met be-
hulp van een ander vaartuig recht
getrokken en zal door een tank-
schip leeggezogen worden.
PRAAG (KNP). De strijd
om de rechten en vrijheden der
kerk in Tsjecho-Slowakije wordt
met de dag feller gevoerd. Be-
stond er aanvankeljjk, vooral
ten gevolge van de eenzijdige
voorlichting door de Praagse
communistische regering en de
onvolledige en daardoor valse
voorstelling van zaken door neu-
trale bladen en persbureaux over
de gebeurtenissen in Praag, een
zekere bezorgdheid onder de ka
tholieken in West-Europa of de
houding van Mgr. Beran wel
krachtig genoeg zou zijn, thans is
wel duidelijk, dat deze bezorgd
heid ongegrond is.
Het katholieke episcopaat in
Tsjecho-Slowakije blijkt wel dege-
lijk een betrouwbare wegwijzer te
zijn in de strijd van het volk tegen
de dictatuur van het materialisme,
die de Tsjechen en Slowaken bij de
Februari omwenteling is opgedron-
gen.
Onder de onwankelbare leiding
van Mgr. Beran ontwikkelt zich de
tegenstand der geestelijke elite van
het land steeds sterker en intensie-
ver. De leugenachtige beloften en
toezeggingen van de communisten
tegenover de Kerk worden door dd
aartsbisschop van Praag in zijn
brieveji en toespraken zakelijk
daardoor op een bijzonder. kracht-
dadige wijze en afdoende wijze
uiteengezet.
Het heeft op de openbare meqing
van Tsjecho-Slowakije de grootste
indruk gemaakt, dat d^ aartsbis
schop voor zijn besluiten en mede-
delingen van de kerkdeuren ge
bruik maakt omdat andere publica-
tiemiddelen hem ontbreken en de
katholieke weekbladen ondanks
alle toezeggingen niet mogen ver-
sehijnen.
Ook het bekende katholieke
weekblad ..Rozsevac", daK na het
oorspronkelijke verbod in Maart
weer mocht verschijnen, is in Juni
opnieuw verboden.
Op eenzelfde wijze wordt thans
ook de brief, die Mgr. Beran op 6
Juli zond aan minister Cepicka
over het- onderwijsvraagstuk en
waarover de regering in alle talen
zwijgt, door katholieken zowel als
niet-katholieken vermenigvuldigd
en verspreid, zodat het mag wor
den verwacht, dat de openbare me-
Het debat, dat heden in het Britse
Lagerhuis over buitenlandse zaken
zou worden gehouden, is afgelast.
Men meent, dat het kabinet van ge-
voelen is, dat zuik een debat in de
huidige omstandigheden ongewenst
is. Er zpuden licht redevoeringen
gehouden kunnen worden, die een
slechte uitwerking zouden kunnen
hebben op de delicate internatio
nale toestand. Bovendien, zo gelooft
men, zou de regering op dit ogen-
blik geen uitvoerige verklaring
kunnen afleggen. .Verwacht wordt
evenwel, dat de minister van bui
tenlandse zaken, Bevin, een alge-
mene verklaring zal afleggen over
de internationale toestand 'alvorens
het Lagerhuis Vrijdag op zomerre-
ces gaat.
Waarschijnlijk zal ook het debat
van Woensdag in het Hogerhuis
over de buitenlandse politiek afge
last worden.
ning in Tsjecho-Slowakije binnen
korte tijd ingelicht zal zijn over de
houding van het Tsjecho-Slowaakse
episcopaat in deze kwestie en over
de dubbelzinnige handelwijze van
de regering.
Door al deze zaken is de reeds
bestaande spanning tussen rege
ring en Kerk aanzienli.ik verscherpt
Dat alles wijst er op, dat de katho
lieken met aan hun hoofd het Epis
copaat niet zullen wijken voor leu-
gen, geweld en terreur, maar wat
het ook moge kosten, tot het einde
toe zullen strijden voor de verdedi-
ging van de menselijke rechten en
vrijheden en voor de handhaving
van het Christelijk erfdeel.
De Nederlandse provincie van de
Societeit voor Afrikaanse Missien
herdenkt het feit, dat zij zich voor
vijf en twintig jaar in Nederland
vestigde.
Op grond daarvan heeft Zondag
18 Juli in het klooster te Cadier en
Keer de provinciaal H Mondb een
piechtige H. Mis van 'dankzegging
opgedragen, waarbij ook aanwezig
was de generaal dezer Congregatie
St. Harrington.
Na deze H. Mis was er een druk-
bezochte receptie, waarop de Com-
missaris der Koningin in Limburg,
Mr. Dr. F. Houben in het.Engels en
Nederlands zijn hoge Waardering
uitsprak voor het werk dezer Con
gregatie, die zich uitsluitend aan
missie-arbeid wijdt.
Wethouder J. Godfroi van Maas
tricht sprak uit naam van de bur-
gemeester Jhr. Mr. W Michiels van
Kessenich, die wegens de heilig-
domsvaart niet aanwezig kon zijn.
Bovendien waren nog aanwezig het
voltaliige college van wethouders
van Cadier en Keer, de burgemees-
iei van Hulsberg en vele geestelij-
ken uit de omgeving.
Na het feestdiner en het piechtige
Lof in de namiddag werd de dag
besloten met de opvoering van het
openluchtspel „St. Franciscus van^,
Assisie" van Felix Timmermans, op
een Verdienstelijke wijze vertolkt
door de studenteii van het college.
De St. Biasius fanfare van Kadier
en Keer bracht Maandagavond een
serenade, die tot een ovatie van het
gehele dorp werd. In naam van zijn
parochianen bood de pastoor een
gebrandschilderd raam aan, dat in
de hoofdingang van het college is
aangebracht. Oud-studenten ver-
rijkten het nieuwe marmeren altaar
met zes bronzen kandelaars en
kruis Dinsdagavond werd aan de
vele we'ldoeners van de Provincie
een feestdiner aangeboden.
BATAVIA 27 Juli (Aneta) Het
lid van de C.V.G.D., de heer Herre
mans, is heden per vliegtuig via
Nederland naar Brussel ver,trokken.
Hij zal ongeveer veertien dagen uit
Indie wegblijven.
I gebedssamenkomst van in den
vreemde verblijvende Balten voor
de bevrijding van hun landen,
wijdt de Scandinavische pers arti-
kelen aan het lijden der Balten
onder het Sovjet-bewind en
schetst voornamelijk het lot der
Presidenten van de drie door de
U.S.S.R. geannexeerde Staten.
Toen op 16 Juni 1940 de Russische
troepen Litauen binnenvielen, ge-
lukte het 't Staatshoofd Smetonas,
met zijn gezin en zijn intiemste
medewerkers naar Duitsland en
vandaar naar de Ver. Staten te ont-
komen. Tot 1943 leidde hij daar een
krachtige anti-Sovet propaganda; tot
hij onder geheimzinnig gebleven
omstandigheden stierf. In de Ver.
Staten is men algemeen van oor
deel, dat de politieke tegenstanders
van de President niet vreemd aan
deze dood zijn.
In Letland werd, terwijl de Rus
sische troepen de grens overschre-
den, President Ulmanis in de stra-
ten van Riga door de ganse bevol
king toegejuicht. Enkele weken na
de volledige bezetting van het land
oefende de President nog steeds, in
principe, zijn functie uit en onder-
tekende hij alle besluiten van de
..Quisling Regering". Daarna kwam
de commissaris Vychinski aan het
bewind, die de „Sovjetisering" van
Letland op touw zette. Kort daarop
deelde de Letlandse pers mede, dat
President Ulmanis zijn ontslag inge-
diend had .Het schijnt, dat men van
Russische zijde beloofd had, dat de
president zich naar Zwitserland
mocht begeven. In feite maakte men
gebruik van een list, om hem te
bewegen, met zijn prive-secretaris
in een auto te stappen, die de rich-
ting van Moskou insloeg. Sedert-
dien heeft men niets met zekerheid
vernomen over het lot van de twee
mannen. Volgens sommige geruch-
ten zou Ulmanis in 1941 in de Sov
jet-Unie gefusilleerd zijn. Ook wordt
beweerd, dat hij in 1943 de dood
vond in het Wolgagebied.
De President van de Estlandse
Republiek, Constantinus Paets, werd
naar Rusland gedeporteerd, in ge-
lijke omstandigheden, nadat hij en
kele weken na de bezetting van het
land zijn ambt had moeten neerleg-
gen. Sommigen beweren, dat hij ge
fusilleerd zou zijn, anderen dat hij,
in Siberie, te Ufa, zou zijn gestor-
ven.
Met het verdwijnen van hun pre
sidenten ving voor deze Baltische
landen het terreurbewind aan: ver-
zekerd wordt, dat 131.000 mensen er
het slachtoffer van. werden gedu-
rende de eerste Russische bezetting.
Volgens de Scandinavische pers
werden in de nacht van 13 op 14
Juli 1941, 43.000 Balten uit hun wo-
ningen gesleept en naar de U.S.S.R.
gedeporteerd. In de volgende dagen
ondergingen 65.000 anderen hetzelf-
de lot. Gedurende de daarop vol
gende nazi-bezetting, verdwenen
ongev. 200.000 Balten, terwijl sedert
de terugkeer der Russen, in 1944, en
de annexatie bij de Sovjet-Unie, er
400.000 personen gedeporteerd zou
den zijn.
„Europea", een bekend Italiaans
weekblad, beweert, dat de Itaiiaanse
communisten een weidoordacht re
volutieplan hebben opgesteld voor
geval van een wereldoorlog en als
onderdeel van een communistische
actie over geheel Europa. Het plan
zou mede rekening houden met een
Joegoslavische landing op de Itaii
aanse oostkust voor hulpverlening
bij de verovering van Rome.
Voigens „Europea" was het de
communisten niet mogelijk hun ge
hele revolutieplan in werking te
brengen binnen enkele uren tijds
na de aanslag op Togliatti, daar de
partij in dergelijke gevallen nim-
mer op telefoon- of telegraafver-
bindingen zou vertrouwen doch
boodschappers zou zenden op door
partijleden bestuurde locomotieven.
Volgens „Europea" zou het
„uiterst gecompliceerde" plan van
de Itaiiaanse communisten i. v. m.
de wrijving tussenf Tito en Moskou
gewijzigd kunnen zijn, daar het
hoofdzakelijk gebaseerd was op
Joego-Slavische mi'litaire hulp.
Ter verduidelijking van een be-
richt, verstrekt door de U s i s, deelt
het Allied Military Permit Office,
Nieuwe Parklaan 17 te 's Gravenha-
ge, mede, dat de voorwaarden voor
het verkrijgen van een visum voor
de inreis in Duitsland volkomen on-
gewijzigd zijn gebleven.
Zoals bekend, worden voor het
reizen door Duitsland z.g.n. door-
reisvisa (transit-permits) verstrekt.
Voor het verkrijgen van een der-
gelijk doorreisvisum moet de aan-
vrage hiervoor tenminste zeven da
gen voor de datum van vertrek wor
den ingediend.
39.
„Ze vertelde me, dat de reden,
waar om ze in staat was, haar prij-
zen weer op peil te brengen, deze
was, dat iemand haar verliezen
voor haar wilde betalen," zei Anne.
„Ik kon het niet geloven, George",
vervolgde Anne- en haar stem klonk
hard, „toen ze me vertelde, dat
iemand haar verlies betaalde en
dat jij dat was! Het kwam me zo
ongelooflijk voor, dat jij haar ver
liezen betaaldezowel als de
mijne!"
Ze greep hem bij zijn arm beet.
„Dat is niet waar; wel?" riep ze
uit. „Zeg toch, dat het niet waar
is George, dat jij, achter mijn rug
om, de vrouw, die mijn grootste
vijandin was, geholpen hebt!"
Hij keek haar recht in de ogen.
De zijne stond somber en bezorgd.
..Luister eens, Anne. Toen jij-er
zo fel op stond, je op mevrouw Pri-
tere te wreken, moest daar iets te
gen gedaan worden. Ik vond, dat
Dammeville groot genoeg was, twee
zulke zaken te hebben, als ze be-
hoorlijke prijzen vroegen; als ze
eerlijk met elkaar concurreerden.
Daaromging ik naar mevrouw
Pritere toe en verzocht haar, de
lijivc prijzen weer op e voeren. Ze wei-
cataloog van de zilvertentoonstel- gerde eerst, totdat ik haar aanbood,
haar verlies te vergoecjen.Ikik
dacht, dat jij haar voorbeeld dan
wel zoudt volgenmaar toen
kwam die brand er tussenen.."
Anqe was doodsbleek geworden.
Zij hijgde' naar adem. Haar ogen
stonden wijd open van verontwaar-
diging.
„Zodus mevrouw Prit^re had
gelijk!" kreunde ze. Jij bent een
verrader geweest. Je bedroog en
dupeerde me; jij maakte me tot 'n
voorwerp van spot voor de vrouw,
die ik meer dan iets ter wereld
haatte! Jij trok aan de touwtjes en
ik speelde een armzalige rol. En
jijdie ik volkomen vertrouwde
hebt me dus aldoor verraden!"
„Maar Annedat deed ik im-
mers voor je eigen welzijn?" wierp
hij haar tegen. ,.Als die brand niet
uitgebroken was, zou je het op de
lange duur zeker met me eens ge
worden zijn."
„Je weet heel goed, dat Ik mijn
prijzen nooit gelijk aan die van
mevrouw Pritere gemaakt zou heb
ben", riep ze uit. „Ik zou liever ten
onder zijn gegaan, dan mijn kans op
wraak los te laten. En. als het on-
geluk niet tussenbeide gekomen
was, zouden Arthur en zijn moeder
er ongedeerd afgekomen zijn."
Ze voelde zich teleurgesteld en
diep gekrenkt. De man, die zij ver-
trouwd had, was haar ontrouw ge
worden. Ze hield niet van hem
dat had ze nooit gedaan maar ze
stelde wel al haar vertrouwen in
hem. En nu was het alsof ze iedere
vaste grond onder haar voeten ver
loren had.
Ze keerde zich om en hij ging
haar dadelijk achterna, stak zijn
handen uit en greep haar tengere
schouders stevig beet.
„Anne!Anne!" riep hij uit,
haar omdraaiend, zocjat hij haar ge-
zicht kon zien, „denk niet zo hard
over me! Ik deed het alleen voor
je bestwil. Ik kon het niet verdra-
gen, dat jij zulk een haat koesterde
tegen zo'n verachtelijk schepsel als
Claire Pritere is. Ik wilde een einde
maken aan dat hele rampzalig ge-
doe. En daarom deed ik, wat ik als
het beste inzag en....
.,Je handelde achter mijn rug om!
zei ze vol teleurstelling. „Toe, laat
me los, George! Ikik kan toch
nooit meer hetzelfde voor je voelen
als.tot nu toe."
Hij liet haar los en ze verliet
haastig de kamer. Ze belde om haar
kamenier.
„Je moet alles, wat van mij is,
uit de slaapkamer halen, Marie, en
in de kamer aan de tuinkant bren^
gen," zei ze ,„nu dadelijk!"
„Ja, mevrouw," antwoorde het
meisje verbaasd. maar Anne gaf
geen verdere uitleg.
Ze moet alleen zijn. Ze moest Met
geval voor zichzelf uitdenken en tot
een besluit komen, wat ze zou doen.
George zat alleen aan tafel en
ging daarna naar zijn eigen werk-
kamer. Hij voelde zich doodonge-
lukkig en yerwenste zichzelf om
zijn ellendige bemoeizucht, zoals
hij het noemde. Hij had moeten be-
denken, dat mevrouw Pritere nim-
mer enig wapen ongebruikt zou la-
ten, wat haar eenmaal in handen
gegeven was. Ze haatte Anne des te
meer, nu ze haar gelukkig getrouwd
zag. Natuurlijk deed ze al haar
best, om dat geluk te verstoren, als
ze ook maar enige kans daartoe
kreeg.
George had echter nog andere
zorgen. Hij was thuis niet komen
theedrinken, zoals hij andqrs ge-
woonlijk deed, omdat hij op zijn
kantoor 'n onderhoud had gehad
met enige bezoekers, die hem heel
angstig waren komen raadplegen
over zekere beleggingen, welke zij
volgens zijn advies hadden gedaan.
Het gold voornamelijk een bepaalde
geldbelegging, die hij aan de mees-
ten zijner kennissen aangeraden
had. Intr-Oleum aandelen moesten
ze nemen. had hij gezegd en de
mensen, die zijn zakenkennis hoog-
schatten, hadden dit gedaan.
Een poosje waren die aandelen
dan ook een prachtige belegging
geweest. De maatschappij, die met
olieboringen begonnen was, scheen
groot succes te zullen hebben. Het
nieuws ging als een vuurtje rond en
hoe langer hoe meer mensen koch-
ten aandelen. Het waren vooral
kleine lieden, die verliezen moei
lijk konden dragen.
En dat had George bezorgd ge
maakt. Hij zelf had slechts tegen
enkele goede kennissen verteld, dat
hij vertrouwen stelae in die Inter-
Oleum aandelen.... en die kennis
sen hadden zijn mening niet stil
gehouden.
(Wordt vervolgd.)
