BELGISCHE REGERINGSPARTNERS
WORDEN TEGENSTANDERS
Mmimumprogram dsr Katholieke Missis
in Indonesie
RADIO
HAAGSE
BRIEVEN
Naar Kamerontbinding
en nieuwe verkiezingen
r
Over d& fundamentele ^Bcht^n
vrijheden der Kotholieken
en
DERODEPAARDEN
PAG. 3
Vrijdag 17 September
N1EUW NOORDHOLLANDS DAGBLAD
OM DE KONING EN OM „DE ZIEL VAN HET KIND
Het volk is voor
Leopold
Spaan.se
orientatiereizen
Minister Evott be^zocht
Amsterdam
Hilda van Stockum
BEGENADIGDE KATHOLIEKE
SCHRIJFSTER IN CANADA
Een katholieke ned. vrolw
j
De twee grote partijen
staan te scherp tegenover
elkaar dan dat een com-
promis kan gevonden wor
den en een andere dan een
C.V.P.-B.S.P.-regering is er
niet mogelijk. Het is dan
ook niet gewaagd te voor-
spellen, daV in het begin
van het nieuwe jaar% de
nuidige Kamer uiteengaat
Om de ziel van het kind
Hoe de kinderen van Castel Gandolfo
op de H. Vader gesteld zijn
D
EEN SPION ONDER DE
ONTHEEMDEN
Als priesfer verkleed
Vliegende Miss'onarisson
,,bombardercn" wilden
Dodelijke vol
Nieuw Toneelseizoen
De Ghesellen van de
Spelewei
feuilleton
FAMILIEROMAN VAN MORTEN KOCH
ENIGE DAGEN GELEDEN was er
plots weer sinister motorgebrom
in de lucht, dreigend en langdurig,
zoals in de oorlogstijd. Er werden
Igrote oefeningen gehouden bovien
Europa en de R.A.F. had zelfs een
raid op Londen ,en scene gezet. De
angsten van de bange jaren leven
nog in ons onderbewustzijn. Bij het
horen van een dergelijk geluid
dringt zich weer direct de oude be-
klemming op en de vraag, waar men
zich bergen zal. Maar dan zeggen.
vrijheid, vrede en rust, dat het
slechts oefeningen kunnen zijn. Zo
blijft dus alles goed en wij ademen
weer vrijer. De ganse dag komt het
leven ons echter kostbaarder voor.
Even was er immers het felle besef,
dat het ook anders kan zijn
Hoe begrijpelijft of het 90k is, dat
de vredelievende mens niet graag
uit zichzelf dergelijke vergelijkingen
trekt. toch ware het, vooral in deze
tijd, wel gewenst, dat hij dit wat
meer zou doen. Het geronk boven'
onze hoofden behoeft ons zeker niet
in een paniekstemming te brengen,
maar het zou ook onjuist zijn, wan-
neer wij dit geluid niet als een
uiting zouden willen zien van de
wil om in voile wapenrusting het
Europese erf te bewaken.
In de periode na de eerste we-
reldoorlog is die wil niet aanwezig
geweest. Er heerste een op zichzelf
te loven pacifistische geest, die be-
zuinigde op leger' en vloot. Men
ging echter ook nog de kop in het
zand steken. toen de vijand toch
reeds in de gezichtskring gekomen
was. Een dergelijk pacifisme moet
men slapheid noemen en een ver-
zaken van de plicht van zelfver-
dediging. Een dergelijke houding
trekt zelfs de vijand aan en Chur
chill spreekt in zijn memoires dan
ook niet voor niets van de onnodige
oorlog.
De inspanning te elfder ure en
vooral het aandeel, dat Amerika
hierin nam, hebben ons alsnog de
overwinning bezorgd, maar men
mocht nu toch wel verwachten, dat
uit de ervaringen ook etn les voor
de toekomst zou worden 'getrokken.
Direct na de tweede wereldoorlog
was de wil daartoe aanwezig. Dit
bleek wel het duidelijkst uit de hou
ding van de politieke groepen, die
voordien geen >man en geen cent
voor leger eia vloot hadden over ge-
had Langzamerhand werd echter
een' gevaarlijke neiging merkbaar,
om terug te vallen m de oude fou-
ten. De geweldfge bedragen, dm de
wederopbouw m de meeste landen
vorderde, maakten het temeer ver-
leidelijk om op „oorlog te bezui-
nigen. Dat de oude weerzm tegen
het militaire niet dood was. werd de
Engelse Labourregermg wel zeer
duidelijk, toenbleek. dat zij haar
eigen partijgenoten niet mec),?Jorl
krfgen om de diensttijd op achttien
maanden te brengen. De re|e""5
caoituleerde en vond toch ook zelf
e7n&tg0aevgen de socialisten hun
vertegenwoordigers in de reorgam-
satie-commissie voor de defensie de
opdracht om de stelling te verdedi-
gen dat de militaire lasten in be
langriike mate beperkt dienden te
worden en uit Frankrijk zelfa
dezer dagen nog het berl?b*; ,dat_U,
inmiddels al weer geduikelde mi
rister Reynaud met het plan r0"d-
liep om op ..oorlog" met minder dan
twaalf milliard te bezuinigeix
Deze bezuinigmgen probeert men
thans graag te wettigen met erop
t.e wijzen dat een land zich in de
moderne oorlog toch niet meer af-
zonderlijk verdedigen kan en dus
slechts zijn aandeel aan een gez
menlijke kriigsmacht behoeft te le
veren. Op zichzelf genomen is deze
stelling juist. men moet er echter
niet uit willen afleiden, dat meft er
nu wel op een koopje komen kan.
?n Amerika bekijkt men de weer-
baarheid van Europa met een cn-
tisch oog. Men zal ons ook m dit
opzicht helpen naar de mate wij
ons zelf helpen. Men vergete voorts
niet dat Amerika voor een nieuwe
oorlog nog nieuwe wapens moet ma-
ken. De laatste oorlog heeft geleerd,
dat ook wapens snel verouderen.
Wie zal Amerika deze nieuwe wa«
pens het eerst geven? Zich zelf of
Europa? In de ogen van Amerika is
Europa tenslotte slechts een voor-
post. Zou Amerika de mdruk krij-
gen. dat ze aan ons maarsiechtzyn
blsteed dan zal het ongetwijfcld de
eerste nieuwe wapens liever ze f
houden. Men versta goed. wat dit
ibetekent. Onvermijdelijk opnieuw
bezet worden in een volgende oor-
ldg.
nu ^r'bij1 voorbaat vaststellen, dat
in elk geval een zo groot mogelijk
deel van 's lands middelen voor-de
(Van onze Brusselse correspondent)
HET EINDE van het parlementair verlof betekent voor Belgie
tevens het einde van de politieke wapenstilstand. Reeds
tijdens het reces werden de batterijen opnieuw opgesteld en
geladen. Het zal de C.V.P. zijn, die het eerste schot lost De
oorlogvoerende partijen zijn vreemd genoeg de beide
regeringspartners en de oorzaak van het komende gevecht is
opnieuw het monster met twee koppen: Koningskwestie en
Onderwiispolitiek. Zowel ten aanzien van het eerste als van het
laatste heeft de Socialistische parti} stellingen ingenomen, die
door de C.V.P. bekampt worden.
Wat de koningskwestie betreft
eist de C.V.P onverwijlde behande-
ling van het in de -Senaat ingedien-
de voorstel tot instelling van een
volksraadpieging. Tot nu toe was
haar offensief op dit punt succesvol:
op 21 September komt het voorstel
ter verdere bespreking in de Se-
naatscommissie, zodat het begin
October op de dagorde van de Se-
naat kan geplaatst worden. Onder
de druk der C.V.P. kan het dan nog
diezelfde maand in stemming ko
men.
Zoals de zaken er nu voorstaan,
komt het voorstel er door. De
C V.P beschilit in de Senaat im
mers over de helft der stemmen
min een, en daar de Liberalen de
koningskwestie to* een ..vrije
kwestie hebben geproclameerd
verwacht men dat een vijftal Li
beralen eveneens voor het voor
stel zullen stemmen.
Vanaf dat ogenblik valt rekening
te houden met een socialistisch te-
genoffensief. Een minderheid in deze
partij wil, dat de socialistische mi
nisters dan onmiddellijk uit de re-
gering zullen treden. De meerder-
heid echter wil wachten tot deze
kwestie in de Kamer komt, waar de
C.V.P. een veel minder sterke po-
sitie inneemt en de Liberale leden
op een na alle anti-konings gezind
zijn, zodat het voorstel hier geen
kans maakt.
Wat is in dat geval van de kant
der C.V.P. te verwachten? Het staat
nagenoeg vast, dat de meerderheid
in deze partij zal aandringen op het
ontsiag der Katholieke ministers
wanneer een meerderheid in de
Kamer zich tegen de volksraadpie
ging verzet.
Daaruit kunnen in de omstandig-
heden van het ogenblik alleen
maar kamerontbinding en nieuwe
verkiezingen voorikomen.
zich niet. Kortgeleden nog liet hij
een school bouwen in een Brabantse
gemeente, waar sinds eeuwen slechts
een katholieke school bestaat, wei-
ke door alle kinderen bezocht
wordt. Toen men er hem opmerk-
zaam op maakte, dat de nieuwe
school volkomen overbodig was, re
pliceerde Huysmans: maar de laat
ste verkiezingen hebben toch be-
wezen, dat er in die gemeente ecr.
socialistische minderheid bestaat;
welnu, dan dienen de kinderen
van die minderheid neutraal on
derwijs te hebben.
Hieruit blijkt, waar bem de schoen
wringt. Voor socialisten als Huys
mans is de katholieke School ver-
werpelijk omdat het katholieke on
derwijs de greep cjcr socialistische
partij op de massa vennindert.
In feite woedt er op het ogenblik
in Belgie een schoolstrijd. De
Strijd „om de ziel van het kind"
is opnieuw ontbrandt en heftiger
dan in vroeger jaren.
Kardinaal Van Roey heeft met
zijn brief over het onderwijs de
openbare opinie sterk beinvloed in
de C.V.P is een commissie opge-
richt om alle gegevens te verzame-
len voor een definitieve aanval op
minister Huysmans. Ook hier dus
dezelfde toestand: de C.V.P. in het
olfensief. de B.S.P. vastbesloten om
zich niet uit haar stellingen te la-
ten verdrijven.
Het socialistische standpunt is on-
langs nog door de Volksgazet zeer
duidelijk en concreet aldus gefor-
muleerd: „Er zullen nooit socialis
ten zetelen in een regering, die de
volksraadpieging invoert en er zal
geen enkele socialist zetelen in een
regering van Leopold. De socialisten
willen evenmin een regering zon-
der Huysmans".
Bij deze stand van zaken lijkt er
geen andere uitweg dan nieuwe
ANTWERPEN, 14 Sept.
(Eigen bericht). Het is de
algemene opinie in Bel
gie, dat, wanneer het
Belgische volk, bevrijd
van de druk zijner poli-
tici, de gelegenheid zou
hebben tot een recht-
streekse uitspraak over
de terugkeer van de ko-
ning te komen, er een
overweldigende meerder
heid voor Leopold zou
blijken te bestaan. Zelfs
van de Belgische Socia
listische Partij zou 70 pet.
onvoorwaardelijk voor die
terugkeer zijn. Hier kan
nog aan worden toege-
voegd, dat de grootse
viering van het regerings-
jubileum in Nederland,
het enthousiasme bij de
troonsbestijging van H.M.
Koningin Juliana en in het
bijzonder de rede, welke
zij hierbij heeft uitgespro-
ken, welke gebeurtenis-
sen ip "Belgie algemeen
door de radio beluisterd
zijn, de monarchale ge-
dachte ook in Belgie-ten
zeerste hebben bevorderd.
In samenwerking met een particu-
lier reisbureau in Nederland heeft
een Spaans reisbureau het plan op-
gevat. diverse groepen vooraan-
staande Spanjaarden kennis te la-
ten nemen van ons land en omge-
keerd voor Nederlanders reizen te
drganiseren near Spanje. De eerste
groep Spanjaarden, die dezer dagen
per KLM op Schiphol arriveerde,
bestaat uit 32 vooraanstaande per-
sonen onder wie ook diverse doc-
toren en industrielen. Zij werden op
hun 11 daagse reis door Nederland
het eerst officieel ontvangen op het
st.adhuis te Bolsward
Indien deze orientatie-reis goed
zal slagen, zullen een reeks derge
lijke reizen volgen.
Dr. Herbert Evatt, de Australische
minister van Buitenlandse Zaken.
die on zijn reis naar de U.N U-
vergadering in Parijs, korte tijd m
ons land vertoeft. was gisteren de
gast van Amsterdams burgemeester.
mr. Arn. J. d'Aailly.
In gezelschap van .zijn echtgeno-
te en zijn dochter. voorts van de
Australische gezant en gevolmach-
tigd minister Frank K. Officer en
de Engelse consul-generaal M A. B.
Denton-ThomDson met echtgenote
maakte de Australische minister,
geleid door de burgemeester een
wandeling door oud-Amsterdam.
is er in geslaagd in Noord-Amc-
rika een letterkundige beroemd-
heid te worden; Hilda van Stoc
kum woont thans met haar man
Ervin Ross Marlin en hun zes kin
deren te Lachine in de Canadese
provincie Quebec. Wegens haar
uitmuntende kinderboeken, welke
zij zelf met zeer bekoorlijke illu-
straties versierd, heeft zij in Ca
nada de bijnaam verworven van
..Children's Story Teller'Noig
verleden jaar bezocht zij haar va-
derland met haar gezin.
Hilda van Stockum is een katho
lieke bekeerlinge. Jaren geleden
vroeg zij haar katholieke kinder-
juffrouw in Nederland, wat een be-
paalde plaat van de met doornen
gekroonde Christus toch wel kon
betekenen. De juffrouw was over
die vraag zo verbouwereerd, dat zij
op heftige toon uitvoer en alle ka
tholieke beginselen kort en krachtig
in het vijfjarig meisje stortte, dat
daar helemaal niets van be greep.
Doch een tijdje later vond Hilda
naar zij zegt God zelf in een
katholieke kerk. Haar protestantse
moeder greep echter in en het duur-
de tot 1923, toen haar ouders naar
Ierland waren verhuisd, dat de in
middels 15-jarige,Hilda by een zeer
kort bezoek aan een klooster ont-
dekte. hoe de nonnetjes van lachen
hielden. Haar volgend station op
weg naar het katholicisme waren
de wrang-vrolijke boeken van dc
Britse schrijver Chesterton: „lk
zwoer bij Chesterton, leefde door
Chesterton en maakte mijn hele ta-
milie ziek met Chesterton vertelt
zij. Tijdens de tien jaar, welke zij
aan een Nederlandse Academie en
daarna weer te Dublin doorbracht.
met kunststudies, las zij Th°inas v.
Aquino en.... Spinoza. Zij wiMe
portretschilderes worden, tot Marlin
uit New York haar trouwde voor de
Anglicaanse Kerk, waar zij eerst ge-
doopt werd. Op een regenachtige
middag bracht een geestelijke crisis
haar in een spreekkamer van de Ra
ters Jezuieten te Washington en te-
zamen met het lezen van „Now 1
see" (Nu zie ik het in) van de be,
kende katholieke auteur Arnold
Lunn besliste dit tot de grote stap
Met drie van haar intussen geboren
kinderen ging zij over .tot hetzo
lang nagestreefde katholicisme. Twee
van haar dochtertjes maakteti he
een oude Jezuieten Pater lastig door
steeds opnieuw bij de doopvont te
komen staan toen het eenmaal zover
moeder van de
katholiek gewor-
was!
Ook de grijze
schrijfster is nu
den.
De begaafde Hilda van Stockum
heeft dit jaar alle Engelssprekende
kinderen een groot plezier gedaan
met haar ..Canadian Summer En
deze herfst nog wordt in Noord-
Amerika met veel belangstelling
haar tiende kinderboek, Angel s
Alphabet", tegeomet gezien. Dit
..Engelenalphabet is het resultaat
van een vraag van haar driejang
dochtertje Elisabeth: ..Moeder, ver-
tel nu eens iets over God
officieel document gepubliceerd,
verkiezingen. Komen die tegen
alle verwachtingen in met op net
einde van dit jaar, dan zullen ze
op z'n laa.it toch in Juli 1949 ge-
houden worden, wanneer 't vrou-
wenkiesrecht van kracht wordt.
Zo gaat Belgie op politiek gebl^d
enlgermate de weg op van Frnn K-
rijk. Evenals daar ligt de schuld
voor de verwarring bij de socialisten
voor wie het partijbelang opperste
wet is en voor wie elke politieke
kwestie wordt herleid tot de vraag.
wat zullen onze kiezers er van zeg
gen.
Wanneer de Belgische socialisten
al bij voorbaat vaststellen, dat
elk geval een zo groot mogelijk
aeel van 's lands middelen voor de
wederopbouw moet worden b?stemd
en dat de internationale verplichtm-
gen in dat kader moeten passen
dan is dit in het licht van het voor-
afgefande toch niet zonder gevaar.
De vrijheidblijft het eerste en
kostbaarste goed, ter verdediging
hiervan moet de grootst mogelijke
gezamenlijke kracht worden opge-
bracht en 1 "et andere blijft hier-
aan ondergeschikt. Wat baat immers
de best geoutilleerde maatschappij
wanneer zij toch weer onder
voet kan worden gelopen?
Als zodanig kan men ook de voor
genomen bezuinigingen in Frankrijk
niet zonder ongerustheid bezien. Men
spreekt daar van een zich willen
beperken tot het verdedigen
eigen grenzen. Een moderne oorlog
kan echter geen verdediging van
grenzen meer zijn. De moderne le-
gers hebben in de aanval een ge-
weldige stootkracht en het beste de-
fensief kan dus het offensief zijn.
Men wil zich voorts voor wapenen
en vliegtuigen voornamelijk van het
buitenland afhankelijk maken Voor
het ogenblik misschien goedkoper,
maar of het met de lange aanvoer-
liinen in een nieuwe oorlog ook
doelmatiger zal zijn, blijft een ang-
stige vraag. De inmiddels reeds ve,-
schenen defensiebegrotmg van Bel-
gig stelt zich de vorming voor van
een strijdeorps en een bescheimmgs
leger. Het eerste zal in oorlogstijd
bestaan uit zes jonge lichtingen van
15.000 man, terwijl het beschermings
leger 120.000 reservisten zal tellen.
Terecht is ten aanzien van deze
plannen reeds de vraag gesteld of
dit nu ook wel de maximale lnspan-
Trouwens, al werd een oplossing
gevonden voor de koningskwestie
dan is er nog de felomstreden on-
derwijspolitiek van minister Huys
mans.
Laatstgenoemde heeft zich bij het
katholieke volksdeel berucht ge-
maakt door de cynische manier
waarop hij de wet overtreedt en de
bestaande verhoudingen omver
gooit. Zijn politiek is er op gericht
de vrije scholen te boycotten door
overal naast de vrije school een
staatsschool op te richten met kos-
telcos onderwijs. Dat er een wet is,
die het oprichten van nieuwe scho
len streng reglementeert en bepaalt
dat de kosteloosheid gelijke tred
moet houden in officiele en vrije
scholen, daaraan stoort de minister
(Van een onzer Romeinse corresp.)
DE R. K. MISSIE heeft een
waarin zij haar zienswiize ontvouwt inzake een ,Mmunum
Program terzake Godsdienst. Onderwijs. Sociale Zaken en Volks-
£°SZ,ld". Di. programme, in ho.
in het Nederlands werd uitgegeven door het Centrale Missie
Bureau Ba.av.a, draag. - hoeorel zulko "TsT^
genoemd - duld.liik het stempel van Mgr. y™""' Sv a
Pater Van Devi S.J. en verschijnt op een ogenblik dat het vraag
stuk van^defundmnentele rech.en en vriiheden in tadonesr. bn
.herhaling ter sprake komt.
Het Minimum Program, dat onge-
veer 17 bladzijden telt eist vrijheid
vtn godsdienst, vrijheid van gods-
n 5 - 'Mnnen, en met m-
politiele bepalin-
>E LAATSTE WEKEN doen in de
Italiaanse bladen geruchten de
ronde. dat de H. Vader zich te
Castel Gandolfo bezig houdt met het
schrijven van een encycliek over de
sociale verhoudingen. Zekere linkse
bladen hebben het daarentegen ook
over „de pauselijke leegloperij op j
Castel Gandolfo". Ofschoon ik er
van overtuigd ben, dat alleen reeds
de h'uidige sociale verhouclingcn n
twisten in Italie een Pauselijke En
cycliek zouden wettigen, en de H.
Vader anderzijds toch ook eens een
tijdje absoluut niets zou mogen
den, ben ik toch in mijn wagen ge-
sprongen, zij het dan niet om ter
plaatse een onderzoek naar deze
beweringen in te stellen.
de voorkeur aan door de tuinen te
wandelen. Iedere ochtend brengt de
kamerdienaar Z. 'H. een kop melk
en wat geroosterd brood. Ook het
avondmaal, de voornaamste maal-
tijd. is zeer sober. Na het diner on-
derhoud de Paus zich meestal met
veer 17 bladzijden telt eist vrl)
vtn godsdienst, vrijheid van gods-
dienstoeiening (bmnen, en m
f«TKng dTkerC. "IJMia v.n
prediking van de e^tsdll"S„pdesl
vrijheid van overgang tot een gods
riienst Voorts moeten belijders en
bedienaren van alle g°dstdk^e"
gelijke burgerlijke en sUatkundig
rechten hebben, ook wat hetbeWe
den van ambten e.d. betreft. Er-
kende godsdiensten dienen rech
persoonlijkheid te hebben en de
verlening van overheidssteun m
welke vorm ook moet geschieden op
de grondslag van onderlmge gelijk-
gerechtigdheid.
Het onderwijs
Terzake het onderwijs
nine mag heten. In deze opzet zullen
immers lang niet alle jonge mannen
onder de wapenen komen.
Verheugend is. dat men in Enge
land de laatste tijd een andere^ge<esv
bespeurt. Wij weren reeds op de
iongste oefeningen. De regering
schijnt voorts plannen te koesteren
om de diensttijd nu toch weer op
18 maan'den te brengen terwijl ook
de demobilisatie ver^ra^®dlinwSe
worden. De houding van de linkse
Labour ten opzichte van deze voor-
stellen zal van zeer veel belang zijn.
Nogmaals, men zou dit alles _gaarne
anders wensen," maar andermaal
struisvogelpolitiek bedrijven zou de
ondergang van Europa kunnen be-
tekenln (De Engelse besluiten zyn
temTddels bekend geworden Red.)
Het zal intussen wel met lang
sneer duren, voor ook wij onze oor-
De Zwifserse grenswacht hield een
als priester geklede jongeman aan,
die zonder paspoort het land in
wilde. Uitgeleverd aan de grens
wacht van de Franse zone in Duits-
land, verklaarde hij met veel om-
haal. een vluchteling uit Hongarije
te zijn. Zijn Hongaarse papieren
droegen de naam Molnar Laszle,
doch zijn ..Celebret" kwam de
Fransen verdacht voor en deze rie-
pen een Hongaarse priester van de j
Pauselijke Missie voor de Ont- i
heemden in Beieren te hulp.
Na een lang verhoor bekende de
jongeman, dat hij nooit priester
was geweest, doch voor de Sovjet-
Russische autoriteiten spionneerde.
Twee jaar lang was hij in Rusland
onderwezen in alle prie'sterlijke ge-
bruiken. Zelfs had men hem de
namen en kenmerken van de pro-
fessoren en studenfen van een be-
paalde klas in een Hongaars semi-
narie medegedeeld Daarna mengde
hij zich als spion onder de Hon
gaarse vluchtelingen in West-
Europa. Hii was op zijn "tweede
tournee. Tiidens de eerste had hii
peheel Duitsland en Nederland
doorkruist. Volgens deze splon
werken nog meer communisten ten
bate van de Sovjets onder de ont-
heemden Hii kon worden gearres-
teerd omdat de hem ondervragende
priester t.oevallig uit de klas van 't.
seminarie was, waar de ^spion het
er had.
logsbegroting onder de ogen krij-
gen. Tot ml toe hebben wij voorna:
meliik onze aanda'cht op Indonesie
moeten richten; wij hebben echter
ook ons aandeel in de verdediging
van Europa op te brengen, wellicht
kan hierover nu wat meer worden
medegedeeld. Het is in elk geval te
hopen, dat men de gevraagde bedra
gen zal willen bezien met een brede
Europese blik. De defensiedebatten
in de Tweede Kamer plachten de
laatste iaren niet op hoog peil te
staan. De KVP-fractie mag zich
daarom temeer gelnkkig prijzen m
oud-minister Fievez nu een uitste-
i kende deskundige te bezitten.
In Castel Gandolfo heb ik een an
dere klok horen luiden: die van de
onbaatzuchtige vriendschap voor de
H. Vader. Alle bewonerS van het
dorp, waar de Paus Zijn buitenver-
blijf heeft en enige maanden per
jaar doorbrengt, beschouwerf Z. H.
als hun eerste medeburger. Met
grote liefde vertellen zij alles wat
zij van Hem weten en cpmerken.
Het is niet verwonderlijk, dat voor
al de kinderen van Castel Gandolfo
op „hun" Vader gesteld zijn in
het Italiaans is het woord voor Paus
en Vader hetzelfde. Voor hen heeft
Zijn werkelijke nabijheid bovendien
iets van een sprookje.
„In het huis van de Paus is een
venster. En er schijnt nog licht door
de gordijnen als alles heel donker is
en jullie al lang naar bed zijn. Ach-
ter dat raam en in dat licht werkt
jullie in het wit geklede Heilige
Vader tot midden in de nacht aan
een grote tafel met veel papieren.
En ook bidt Hij er, dat jullie en alle
mensenkinderen rustig mogen sla-
pen". Dit is een van de verhaaltjes,
die de moeders in Castel Gandolfo
's avonds aan hun kinderen vertel-
len.
Een van mijn vrienden, de dorps-
arts vertelde me hoe zijn vijfjarig
zoontje hem als eens verweten had,
dat hij dokter en geen rentmeester
was geworden. Het kind had name-
lijk terecht gehoord, dat het zoontje
van de pauselijke rentmeester nogal
vaak bij Z. H. mag komen, en had
Hem zelf willen vragen, of het
moeilijk is om paus te worden en
paus te zijn!
Een schooljongen zei me, hoe hij
elke dag, wanneer de Paus op Zijn
buitenverblijf is, naar de lucht kijkt:
als het slecht weer is kan zijn ..Va
der" de gebruikelijke wandeling im
mers niet maken. De groten zijn
dermate bezorgd om de gezondheid
van Z. H., dat zij de H. Stoel liefst
naar hun dorp zagen overgebraeht!
Er heerst 66n milder klimaat,
als 's winters de Paus ongesteld is,
wordt dit verweten aan de grote-
stadsbewoners „die de mensen met
al hun drukte vermoorden' Intus
sen heeft de Paus reeds dikwqls
verklaard de vredige rust van Castel
Gandolfo te verkiezen boven het
arukkere Vaticaan. Daar troosten
de dorpelingen zich dan maar mee.
Een ding is zeker; in Castel Gan
dolfo versterkt de Paus Zijn gezond
heid. De maagpijn, waar "ij de
laatste tijd last van had, plaagt Hem
niet meer. er verhoging van de rust
wordt het Vaticaanse ceremonieel er
tot een minimum herleid Z. H.
heeft er slechts een Geheim Kamei-
heer, terwijl zijn chauffeur tevens
als kamerdienaar dienst doet. De
Paus maakt echter zo mm mogelijk
gebruik van Zijn auto en geett er
ueniuuu uc X aua wvi. AW-
Zijn neven, waarna Hij Zich voor Minimum Program net
het rozenkransgebed in Zijn prive-
kapel terugtrekt en tenslotte de
resturende avonduren op Zijn kamer
met werken en bidden doorbrengt.
In een der ondoordringbare'
Venezolaanse oerwouden leeft n
stam, welke nog nooit, in aanra-
king is geweest met de westerse
beschaving. Ieder jaar vinden
enige blanken, die de stam wil
len benaderen, de dood door de
giftige pijlen van de inboorlin-
gen.
Twee Spaanse Capucijner
missionarissen zijn in Mei 1947
begonnen met iedere Zaterdag
uit een vliegtuig levensmidde-
len, kleren alsmede kruisjes en
heiligenplaatjes op de nederzet-
tingen van deze stam te werpen.
De organisator van deze „bom-
bardementen" P. Caesar d Ar-
mellada, heeft verklaard dat op
het gebruikelijke uur de inboor-
lingen al staan te wachten en
met de vlaggen zwaaien, welke
eerder opraapten. Hij zoekt
eist het
recht, dat
defers d^ze hebben voor het
ohderwils van hun mindenarige
kinderen terwijl voor zover het
bijzonder onderwijs onvoidoende m
de onderwijsbehoefte voorziet ope
haar onderwijs worde gegeven. bij
dit laatste dient binnen de normale
schooltijden goc^sdienstles. g
ieders overtuiging te' worden gege
ven De rechten van openbaar en
bijzonder onderwijs zijn geHjk en
de gelijkbekostigmg van beide
groepen van onderwijs geschiedt op
basis van gelijkgerechtigdheid.
Taak der overheid op
sociaal gebied
Het Minimum Program stipuleert
vervolgens de taak van de overheid
heid van wat krachtens particulier
initiatief is tot stand ?e^omen'
waarbij particuliere mstellmgen en
organisaties ter verzorging van zie-
ken krankzinnigen en gebrekkigen
gelijkbekostigd dienen te worden
als de openbare gelegenheden, #na-
tuurlijk voor zover ze voldoen aan
de van overheidswege gestelde
eisen De overheid heeft hier ook
weer' controle op de besteding van
door haar verstrekte geldmiddelen.
Missie en zending
In enkele toelichtcnde hoofdstuk-
ken wordt tenslotte de nadruk erop
eelegd. dat in missie- en zendings-
gebied vastlegging van het rech
van overgang tot-en opneimng in
andere godsdiensten nodig is. Vooit,
dat binding aan het strafrecht nood-
zakelijk is, omdat er in sommige
godsdiensten nu eenmaal elemente
zijn strijdig met primaire begnppen
van* menselijkheid (weduwenver-
b-anding bijv.). Vrijheid van gods
dienst verdraagt zich met met ar
177 van de Indische staatsregeling
(„behoudens de grenzen gesteld in
het belang van rust en orde' om
dat ..godsdienst, missie en zendmg
zeker geen gevaar voor rust en
orde vormen". Ook dient de b -
voegdheid om huwelijken te vol-
trekken (thans bij de Mohammeda-
nen en bij de Indonesische christe-
nen al aan de geestelijke voorgan-
ger) te worden uitgebreid omdat
te dezer zaken Indonesie aan Ne
derland ten voorbeeld kan worden
gesteld." Het scherp geformuleerde
programma eist dat de N^d. In on.
Unie, de V.S.I, en het Koninknjk
Nieuwe Stijl deze rechten m hun
statuten zullen vastleggen.
Toen de 64-jarige Amsterdamse
mevrouw E. A. P. van Herson-
de Kruyf. die met vacantxe bij ta-
milie in Hilversum vertoefde, uit
een raam wilde kijken. dat boven
het trapgat ligt yerloor zij haar
evenwicht en iftel door ^het trap-
gat naar beneden. Zij brak haar
nekwervel en overleed spoecig.
inzake sociale ontwikkeling der ge-
meenschap, voorzienmg sociale dp ingang Van het nieuwe seizoen.^
Nadat Anton Sweers en zijn „Ghe-
sellen van de Spelewei" deze zomer
alom in de lande openlucht- en ju-
bileumspelen regisseerden of daai-
bij hielpen, zijn zij thans bezig hun
nieuwe trektocht uit te stippelen bn
ZIJ
thans een helicopter om zyn
'vrienden op de grond te kunnen
ontmoeten.
noden, bevordering, aanvullmg
waar nodig en mogelijk 8elde"
lijke ondersteuning van het Partlcd"
lier initiatief ter zake genomen
alsmede toezicht hierop °nd®^
waarborging van de eigen aard Dit
particuliere initiatief blijft gebon-
den aan het algemeen strafrecht
Een stelsel van gelijkbekostigmg
door de overheid va§ het openbare
en bijzondere stelsel*op dit gebied
wordt geeist in de trant van de ge
lijkbekostigmg bij het onderwij,
waarbij de overheid controle over
de besteding der door haar
rmddelen hebbe.
strekte geldn
Volksgezondheid
Van de oude spelen blijven er op
het repertoir staan; Jan Engelman s
bewerking van Elckerlyc .De
Krulsweg", ..De klucht van de ge-
strafte met de koqrde" en Kerm^
volk op Kerstmis" alle drte van
Henri Gheon, „Het prentenboek van
de rozenkrans" van Herman Dive -
7 m .on „Bonte- pro-
dal, terwijl zij het zgn „f„plo
gram", waarmee zij in het afgej.cy
leizot
geheel
herzagen.
pen seizoen zo'nsucces mochten
oogsten, eeheel hernieuwden en
De nieuwe spelen van dit seizoen
-un "Rraak land" van Lambert Me-
1 sen een sterk speelstuk met diep
sociale inslag en ..Toverij" van G
k Chesterton. De regie is ook dit
feizoen weer in handen van An on
Sweers, leider van „De Ghesenen
van de Spelewei" te Bussum.
ZATERDAG 18 SEPTEMBER
HILVERSUM I, 301 M.
7 00 Nieuws, 7.15 Ochtendgymn., 7.30
Maria ter ere, 7.45 Morgengebed,
8.00 Nieuws, 8.15 Pluk de dag, 9.00
Voor de vrouw, 9.05 Pianowerken,
9 30 Gramofoonmuziek, 10.00 Voor
kleuters, 10.15 Muziek houdt fit,
11 00 De Zonnebloem, 11.45 Kinder-
zang, 12.00 Angelus, 12.03 Zangreci-
tal 12 30 Weeroverzicht, 12.33 Or-
kest van Klaas van Beeck, 13.00
Voor de Ned gtrijdkrachten. 1330
Orkest (vervolg), 13.50 Film en to-
neel, 14.10 Kamerorkest en piano,
15.15 Jonge kunstenaars, 15.45 Bing
Crosby. 16.00 Musette, 16.20 Ir, hart-
Borneo, 16.30 Gregoriaanse zang,
17.00 De Wigwam. 18.00 Pianoduo.
18.15 Weekoverzicht, 18.30 Voor de
Ned Strijdkrachten, 19.00 Nieuws.
19.15 India, 19.30 Gramofoonmuziek.
19 45 Voor Nederlanders in Duits
land 20 00 Nieuws, 20.05 De geiyone
man! 20.12 Bariton, 20.20 Lichtbaken.
20 50 Balletmuziek. 21.00 Negen heit
de klok, 21.45 Radioschets, 22.00
Orkest zonder naam, 22.30 Gramo
foonmuziek. 22.37 Actualiteiten,
22 45 Avondgebed, 23.00 Nieuws
23.20 Gramofoonmuziek.
HILVERSUM H, 415 M
7.00 Nieuws, 7.15 Gramofoonmuziek,
8 00 Nieuws, 8.15 Gramofoonmuziek.
9 35 Koorzang, 10.20 Voordracht.
10.35 Piano, 11.00 De winkel van
Sinkel, 12.00 Lujgchconcert 12 30-
Weerpraatje. 12.33 Orgelspel, 13.00
Nieuws. 13.20 Orkest, 14.00 Het Ne
derlandse lied, 14.15 Muziekkorps,
14 50 Drentse uitzending,-15.15 Ra
dio Philharmonisch Orkest en viool-
solist, 16.15 Cabaret. 16.45 Sport.
17 00 Schijvenschouw, .18.00 Nieuws.
18 15 Koor 18 30 Jazz, 19.00 Artistie-
ke staalkaart. 20.00 Nieuws, 20.15
En nu.... Oke, 21.00 Commentaar.
21.13 Promenade-concert uit Lon
den, 22.00 Hoorspel. 22.35 Kwartet
23.00 Nieuws, 23.15 Dansmuziek.
Volksgezondheid ten-
Inzake de
slotte vraagt het Minimum Program
eveneens aanvulling door de over
Nu eerst zag Ole hoe stijf en.^r<)"J
fante Stands vingers warei^ hij
Uit
het Deens vertaald
Nu moeten we in de eerste P'aats
voor -Bente zorgen" zei de d°kt^r'
naar haar kijkend. ,.Ze heeft de
laatste tijd veel te veel van zich
zelf gevergd en heeft rust nodig -
De dokter keerde zich tot Ole. als-
nf hii het was, die van nu af ver-
antwoordelijk was voor Bente en
gebood: ..Stuur haar naar bed en
laat haar dit innemen. Ze moet
vanacht goed slapen
Ole nam het tablet, datde dokter
hem gaf, boog zich over Bfnte been
en tilde haar op. Tante Stance
kwam naast hem staan en greep
Bente onder een arm. Hij moest
haar goed vasthouden. slap en kracP
teloos hing het meisje tussen hen
in Ze snikte niet meer, maar beet
de over al haar leden. Haar blik
was zonder uitdrukkmg. leeg Het
leek wel of ze zich niet bewust was
van wat er kort te voren was ge-
beurd en of ze niets begreep.
Eensklaps richtte ze zich op en
keek naar haar vader. Met een snel-
le beweging maakte ze zich los en
boog zich over hem heen Munk
had 'zelf zijn ogen gesloten, Bente
kuste ze beide in drukte haar lip-
pen op zijn voorhoofd. Wel een mi-
(JC1I 1^ J 1 aoori dp
nuut"lang bleef ze ugSen' de
strak op het dode gelaatf^estigd
ze zei geen woord, zflg haar vaaer
alleen maar onafgewend aan en zij
streelde zijn voorhoofd en haar
Kom nu", drong Ole zacht aan,
haar bij een arm grijpend.
,.Ja, neem me mee fluisterde ze
en liet zich door Ole en tante Stan
ce het vertrek uit brengen. Ole
droeg haar naar haar kamer en gaf
haar zelf het slaapmiddel in een
glas water.
Bente was op de rand van haar
bed gaan zitten, dodelijk vermoeid,
op van de doorgestane zorg en el-
tende, haar kleine, tengere gestalte
had iets roerends en deed een be-
roep op zijn gevoelens als man. H j
voelde de behoeftfe haar te bescher.
men en te verdedigen
Ze moet naar bed zei tante
Stance en begon meteen de knoop
jes van Bente's jurk los te maken.
reiu
moest haar te hiAp komen ^arna
Bente voorzicRtig Shij
de kamer
en zorgvuldig toedekte.
heenging. keek hij e^et? kamer
rnrid Het was een kleine Kamei.
nauwelijKs ?o
Sft, washer SnThlSSoX?
kleur getulgenis afleggend van een
sterke persoonlijkheid en een eigen
smaak. Er stonden een vreemd ge-
vornide, kleine sofa en een paar
stoelen, een tafel, die alsi sch' jl^a
fel dienst deed en een kast. Joch
alle meubelen waren oud en e-
sleten. armoedig in vergelijking met
die van zijn eigen kamer. Ze pad
zelfs geen kleed op de vloer, enkel
een vacht voor het bed.
Nog een maal liep hij op het bed
toe- ze wendde hem haar hnker
zijde toe en lag met gesloten ogen
Hij keek naar de fijne boogder
wenkbrauwen en naar de moo
gevormde mond en het weelderige
haar, dat licht krullend langs de
slanen viel Ze deed denken aan n
bloem. zoals ze daar op het witte
kussen lag. ,,mt, k,
Hii keerde terug naar Munks Ka
mer; vlak bij de deur kwam hij de
dokter tegen, die hem zeide met
naar binnen te gaan: ..Er is een ver-
pleegster. die alles in orde maakt
verklaarde hij.
„Ga liever naar bed. U hebt een
vermoeiende dag achter de rug
voegde hij er aan toe
Ja maar eerst een kopje koffie
kwam Claus die hen juist'wilde roe.
pen' U neemt de dokter wel mee,
nietwgar? U bent hier nu heer en
meester", zei ze met een glimlacn.
Ole knikte. Zo was het, hij was
nu heer en meester op Enekaer en
diende dus zijn plichten als gastheer
na te komen. Het viel hem gemak-
kelijker dan hij gddacht hail vooral
doordat Claus hem hielp. Ze wees
hem waar de sigaren stonden en
haalde de cognac. De dokter wet
van allebei een groot liefhebber. En
Claus ging bij hen zitten, Dorte
kwam binnen. maar wilde meteen,
weer weggaan. doch Claus over-
reedde haar te blijven en Jorgen tf
roepen, die nog in de keuken was
„Zo iemand goed geweest is voor
Munk, dan zijn jullie beiden het
wel". zei Claus. hen zelf bedienend
Dorte's ogen stonden vol tranen en
ook Jorgen was diep ontroerd
Nu verscheen tante Stance. ..Ben
te slaapt vast", zei ze.
Daarop schonk ze zichzelf een
groot glas cognac in. Ole verwon-
derde er zich over dat ze Munkr
dood zo licht opnamen. ze spraker
over allerlei andere dihgen. terwij'
de dokter en tante Stance zelf nop
granies maakten.
..Hier, op het land, nemen we der
gelijke voorvallen vrij kalm op
verklaarde Claus, die Ole's gedach
ten scheen te raden. ,,We wisten
dat Munk moest sterven; daar heb
ben we allemaal veel verdriet over
gehad. en dat hebben we nog. Maar
nu is er zoveel meer, dat onze aan-
dacht vraagt. in de eerste plaats
Bente",
..Mevrouw Frederiksep heeft ge-
lijk", antwoordde de dokter, „,Ik
qieb me'ongerust over haar gemaakt
maar ik geloof nu wel dat ze het
zal redden Als ze eerst maar eens
goed slaapt, dat helpt een stuk".
(wordt vervolgd)
