DE POSIT!E DER KATHOLIEKE KERK DE BRJTSE VAKVERENIGING w Vergiftige paddestoelen DERODEPAARDEN Een visioen van flonkerende en schitterende zaken Benelux en landbouw Hoe wordt rijst het best gekookt? RAMPZAUG HONGARIJE Krachtige demonstratie van Geloof Bij Kardinaa! Mindszenty Congres en juwelen-show van de Federatie Goud en Zi/ver Eerst heel goed weten, daarna pas eten! Een Katholieke stem uit Engeland Tweede Volks- vertegenwoordiging Aandeel Toewijzing van huisbrandolie Extra brandstoffen voor grote gezinnen PAG. 4 NIEUW NOORDHOLLANDS DAGBLAD Woensdag 22 September 1948 De prijzen van Surinaams fruit Prof. Kranenburg voorzitter Eerste Kaiti^r Weer ongewenste Duitsers naar Marienbos Emigratie naar Australie Admiraal Helfrich gaat met pensioen RAADGEVINGEN VOOR EEN TERUGGEKEERD PRODUCT ^EUILLETON FAMILIEROMAN VAN MORTEN KOCH Uit het Deens vertaald OP een mooie Hongaarse zomer- nachi stond ik bij de Frans Jo- sephbrug (tegenwoordig „Vrij- heidsbrug") op mijn trammetje te wachten. Er kwamen nog meer late gasten. Een elegant verloofd paartje en een tweede heer. „Ik breng jou niet thuis, schat", zei de jongeman, „hy (de andere heer) gaat toch zover met je mee." Het meisje vond het goed. De tram kwam in zicht. De jon geman ging voor het meisje staan, gaf haar een kruisje op het voorhoofd, zij kusten elkaar hariellijk en toen tekende het ipeisje de jongen een kruis op het voorhoofd. Dezelfde dag had kar- dinaal Mindszenty mij en mijn gezin zijn hogepriesterlijke zegen gegeven, maar ik weet niet wat mij dieper ontroerd heeft. Er is in deze dagen van geloofs- vervolging een stoutmoedige de monstratie^-van Katholiek-zijn, zo als nog nimmer. Het is altijd de gewoonte geweest, dat vrouwen bij het passeren van een kerkgebouw een kruisteken maakten. Toen het dragen van hoeden 's zomers bij mannen in onbruik begon te raken, zag men ook mannen voor de kerk een kruisteken maken. Thans ziet men voile trams als op commando zich bekruisen. Maar het meest treffende symbool van de positie van de Katholieken was wel die ambtenaar. 1 met wie ik meegelift was. die, zoals ambtenaren nu ver- plicht zijn, een dictaat over het marxisme zat te bestuderen, maar bij het voorbijgaan van een dorps- kerkje nauwelijks opkijkend bij wijze van reflexbeweging zijn kruis sloeg. Nu de bezittingen van de Kerk onteigend zijn en het bestaansmi- nimum voor de wereldheren nau welijks is gewaarborgd, de scholen gesaeculariseerd en de onderwijs- orden tot de bedelstaf gebracht zijn, de priesterstand zijn leven niet eens meer veilig weet, zijn de priesterroepingen toegenomen. Nu geloofsuitingen hier en daar al promotiekansen onmogelijk maken, openlijke afkeuring van het dialec- tisch materialisme ontslag of in- sluiting betekent is het aantal H. Communies toegenomen, zijn bede- vaarten drukker geworden. Deze gegevens verstrekte mij Deze gegevens verstrekte mij kar- dinaal-vorstprimaat Joseph Minds- zenty.- Symbool van onverzettelijkheid Hoevelen hebben van hem niet gedacht. dat hij een met Hongaars temperament vechtende machtheb- ber is? En hoevelen hebben meer of minder openlijk niet gezegd, dat hij met diplomatic meer kon berei- ken, dan met ongenaakbaarheid? Maar men moet deze kerkvorst on- der vier ogen gesproken hebben om te weten, dat hij een herder is, niet meer, maar ook niet min der. Om in Hongarije bisschop te worden, was een Romeinse doc- torsgraad op zijn minst vereist, ze- ker als men geen graaf of baron was, een weidsere titulatuur was gewenst. Deze boerenzoon, die nog met het accent van zijn geboorte- streek, W.-Transdanubie, spreekt is nog steeds een dorpspastoor, als men tenminste Zalaegersz^g, een „stad" van 13000 zielen, zo mag noemen. Hier werd hij op 27-jarige leeftijd tijdelijk, op 29-jarige leef- In df maximum verkoopprijzen voor Surinaams fruit zijn kleine wijzigingen aangebracht. Door ver- laging van de marge voor impor- teurs en grossiers wordt de maxi mum consumentenprajs van sinaas- appelen en/of mandarijnen met 5 cent verlaagd tot f 1.15 per kg. Daarentegen zijn de maximum consumentenprijzen van grape fruit, pompelmoezen, citroenen en Iem- metjes verhoogd. De maximum ver- koopprijs van grape fruit en/of pompelmoezen bedraagt thans f 1.25 per kg, die van citroenen en/of lemmetjes f 1.— per kg. tijd benoemd tot pastoor. tevens deken van het dekenaat. Hij hecft ook geschreven. Geen theologische tractaten en ook geen devotieboek- jes; zijn meest bekende boek heet „Moeder", waarin, volgens zijn biografie, hij „de schoonste gege vens van de moederliefde en moe- derverering uit de wereldliteratuur en de wereldkunst in een bloem- tuil bindt." Geen ketterjager, maar een vereerder van moeders, van het gezin: daarom ook een vader. die mij af en toe „mijn zoon" noemt en welke aanspreking voor mij de hoogste eer geldt. Een va der echter, die voor zijn gezin op- komt. Als hu in 1944, op 52-jarige leef tijd. tot biaschop van Veszprem wordt gewijd, overvallen de Duitse horden juist Hongarfje en vinden het or,jure gespuis van Szalasi bereid om een critiek- loze vasallenregering te vormen, die op het einde van een kenne- lijk verloren oorlog Hongarije naar de slaehtbank leidt. Mind- zenty's herderiyke brieven en nredikaties zijn van zulk een felheid, maar ook van zulk een invloed, dat hij reeds in Novem ber (tezamen met 10 prieoters en 16 theoloeanten van zijn dio- oeesl wordt, ingesloten en tot het einde eevanren gehouden. een maatreeel. die naar mijn weCen, tegen bissehoppen door de nazi's nimmer genomen Is. In April '45 bevrijd^ is hij reeds in Augustus aartsbiscchop van Esztergom, waaraan het kardina- laat is verbonden. Februari 1946 ontvangt hij de kardinealshoed, toen hij reeds duideiijk stelling genomen had tegen het zich baan- brekende communisme. Soms, als hij zijn mond vertrekt, is er iets te zien van de harde kracht, die hem het symbool doet zijn van de onverzettelijkheid. Zijn gezicht is even alsof hij toe wil bijten. Ik denk plotseling aan de eerste Hon- gaarse ltoning St. Stephanos, de goedige, bezongde vorst, die hard toesloeg, als hij verzet en ketterij met wortel en tak moest uitroeien. IE DE NAAM „Federatie Goud DONDERDAG 23 SEPTEMBER HILVERSUM I. 301 M. 7.00 Nieuws, 7.15 Ochtendgymn., 7.30 Gramofoonmuziek, 7.45 Morgenge- bed, 8.00 Nieuws, 8.15 Pluk de dag, 9.00 Voor de vrouw, 9.05 Kamermu- ziek, 9.30 Richard Tauber, 9.35 Bal- letmuziek, 10.00 Clavecimbel, 11.00 Ziekenbezoek, 11.45 Koor, 12.00 An- gelus, 12,03 Sopraan, 12.30 Weer- overzicht, 12.33 Orkest Klaas van Beeck, 13.00 Nieuws, 13.20 Orkest Klaas van Beeck, 13.45 Voor de vrouw, 14.00 Musetteorkest, 14.30 Orgel. 14.40 Voor de vrouw, 15.00 Blaaskwintet, 15.30 Piano. 16.45 Bos ton Promenade Orkest, 17.00 Jeugd- journaal, 17.30 De Micro Stars, 17.45 Metvopole orkest, 18.30 Voor de Ned. Strijdkrachten, 19,00 Nieuws, 19.15 Leger des Heils, 19.30 Actueel geluid, 20.00 Nieuws, 20.15 Plaatva- ria, 21.15 Orgel, 21.45 Koor, 22.15 De vaart der volken, 22.35 Orkestmu- ziek, 23.00 Nieuws, 23.15 Symphonie van Brahms. HILVERSUM II, 415 M. 7.00 Nieuws, 7.15 De muzikale wek- ker, 8.00 Nieuws, 8.15 Vlotte zang, 8.54 Maurice Ravel concert, 9.35 Ar- beidsvitaminen, 10.30 Van vrouw tot vrouw, 10.35 Gramofoonmuziek, 10.50 Voor kleuters, 11.00 Orgel en trompet, 12.00 Trio, 12.30 Weer- praatje, 12.33 In 't spionnetje, 12,38 Piano, 13.00 Nieuws, 13.20 Dansmu- ziek, 14.00 Voordracht, 14.15 Solis- tenconcert, 15.00 Voor zieken en gezonden, 16.00 „Assortimento", 17.00 Kaleidoscoop, 17.20 Welk dier deze week?, 17.30 Piet Knutselaar, 17.35 Piano, 18.00 Nieuws, 18.20 Sportpraatje, 18.35 „The Avroleans", 19.00 Kinderverhaal, 19.10,,The Ti- picals", 19.20 Muziekjournaal, 20.00 Nieuws, 20.15 Omroeporkest en vi- oolsolist, 21.45 Hoorspel, 22.20 Luch- tige muziek, 22.45 Causerie, 23.00 Nieuws, 23.15 Septet van Beethoven. krijgt in zijn verbeelding een vi sioen van flonkerende, blinkende en schitterende zaken en ergens achter in het hoofd slaat hij een fi- guurlijk bruggetje tussen deze sie- raden en een brillant feest met louter charmante en kostbaar ge- klede dames en heren in een rijk verlichte zaal. Dat bruggetje slaat hij intu'itief en het bewijst de ver- wantschap, die het sieraad heeft met de kleding, een verwantschap, die de genoemde Federatie Goud en Zilver ten voile uit gaat buiten tijdens haar congres, dat zij op Maandag 27 en Dinsdag 28 Septem ber gaat houden. Evenals vorig jaar zal zij in het Kurhaus een .juwelen show" organiseren, mede ge'inspi- reerd door het grote succes, dat deze show vorig jaar mocht oog- sten. Natuurlijk is dit niet de enige stimulans, die het federatiebestuur bij het herhalen van de show heeft gehad. Het wil aan het publiek laten zien hoe juwelen moeten worden gedragen, dat het ambacht op dit terrein in Nederland iets presteert en tevens wil het de vakgenoten aansporen hun beste beentje voor te zettten en het publiek produc- ten te laten zien, die het ambacht sieren, om een toepasselijk woord te gebruiken. Er wordt dus weer een juwelen- show gehouden. Het zal er weer een zijn van bijzondere en kostbare aard, niet alleen om desieraden, maar ook om de tachtig a 100 toi- letten, die door een tiental manne- ouins zullen worden getoond. Cruys Voorbergh, een naam die al veel be- kendheid heeft in verband met oude en nieuwe costuums, zal zijn kostbare verzameling afstaan en aanvullen met bezittingen van an- deren, ook buitenlanders. die heb ben toegezegd deze ter beschikking tc stellen. Het zal een show zijn, die laat zien welke juwelen er vroeger werden gedragen en die, welke nu worden gedragen. Een reeks historische ge- stalten zal voorbijtrekken, vorste- lijke vertegenwoordigers uit de middeleeuwen en uit alle belangrij- ke perioden daarna. en daatbij niet te vergeten! de 'byoux. welke er bij werden gedragen, met echt natuurliik. want dat zou in de mil- lioenen lopen. De moderne costuums die er bij zijn, worden echter wel getoond met moderne juwelen. net is een geheel, dat mede door de charmante, boeiende en deskundige en geestige commentator, die de hr Cruvs Voorbergh is, zeer belang- wekkend belooft te worden. Deze show is wel het meest spec- taculaire maar niet het enige punt, wat de Federatie van Goud en sil ver op het programma heeft staan. Het belangrijkste voor de federatie is het congres, dat op Maandag 27 en Dinsdag 28 September in het Kurhaus zal worden gehouden. Tij dens dit congres zullen de vakge- noten hun belangen bespreken, luis- teren naar dr P. E. de Vroede, die zal spreken over het vak in Belgie en verder het voor de d^tailhandel gewichtige prae-advies over de sa- nering onder de loupe nemen. Daarna, Dinsdag 27 September om twee uur, is dan de show, die de volgende dag, Woensdag 28 Septem ber eveneens om twee uur zal wor den herhaald voor het publiek, on der wie ook de leden van verschei- dene ambassades zich zullen be- vinden. II. Allereerst moge de populaire mis- vatting worden rechtgezet als zou- den Nederland als agrarisch en Belgie als industrieland elkaar in Je Benelux nagenoeg aanvullen. Zo ..impel is het allerminst. Bij ons •verkt reeds 40 van de bevolking in de industrie en dit percentage zal in de naaste toekomst nog sterk moeten stijgen als de vereiste in- Justrialisatie van ons land slaagt. Voorts overheerstin Belgie nog jterker dan in Nederland het klein- bedrijf, terwijl de Belgische land bouw zich sterk in dezelfde richting ontwikkclt als de onze. In ons land exploiteert ruim 60 van de grond- gebruikels een bedrijf kleiner dan 10 ha met ruim 30 van de totale oppervlakte cultuurgrond; in Belgie zijn 85 °!i van alle bedrijven kleiner dan 10 ha met 50 °/o van de totale oppervlakte cultuurgrond. Het grote verschil tussen onze landbouw/ en de Belgische is dat Nederland een agra risch exportland is en Belgie dit in mindere mate, doch daarentegen landbouwproducten invoert waar- mede wij op de wereldmarkt ver- schijnen als boter, kaas, pootaard- appelen. Uit bevoegde Belgische bron mochten wij onlangs vernemen, dat men zich hiervan echter geen over- dreven voorstellingen moet maken. Nederland voerde voor de oorlog rond 50 van zijn productie uit van boter, eieren en druiven, bijna 70 o/o van zijn kaas en bloemkool, 80 van zijn melkpoeder en bijna 100 van zijn condensmelk en to- maten. Belgie produceerde voor de oorlog 98 °/o van zijn behoefte aan consumptiemelk en boter. Belgie voerde voor de oorlog 25.000 ton kaas in. Intussen bouwde zij een kaasnijverheid op die reeds een productie van 10.000 ton nadert. De mglkpoederfabricage dekte slechts 1/4 0/0 van het verbruik, doch de verwerkingscapaciteit werd verder uitgebouwd. Nederland voerde var- kensvlees uit. Belgie betrok slechts 1 van zijn totaal verbruik uit het buitenland. Evenals Nederland was Belgie exporteur van eieren. Wat betreft de tuinbouw dient men te bedenken, dat de bloemkoolcultuur ip Belgie zich gestadig uitbreidt; zo ook die van bewaarkool en uien voor binnenlands gebruik. Belgische sla ondervindt op de binnenlandse markt een gevoelige neerslag van de Nederlandse invoer in het voor- jaar, omdat de Belgische productie van vroege sla de behoefte nage noeg dekt. Ook de vervroegde teelt van to- maten onder warm glas breidt zich in Belgie uit, zo ook die onder koujl glas, terwijl die in de open lucht, alsook de verlate cultuur met die van Nederland kan concurreren. Beide landen ondervinden echter ten aanzien van tomaten een groot concurrentiegevaar van de Zuide- lijke landen, waar men een onvol- doende tomatenpuree-industrie be- zit. Wat betreft het fruit, brengt Belgie voornamelijk gewoon ver- bruiksfruit voort: appels en peren. Nederland streeft hier naar kwali- 1. Enige tijd geleden heeft zich een vergiftigingsgeval met dodelijke af- loop na het eten vanpaddestoelen voorgedaan en thans zijn opnieuw enkele personen daardoor ernstig ziek geworden en in een der zieken- huizen ter plaatse opgenomen. (Zo juist kwam het bericht, dat een dezer patienten ook overleden is.) Niet alleen in deze buurt, maar ook elders in het land komen der- gelijke vergiftigingen op het ogen- blik meer voor dan in een lange reeks van jaren het geval was. De geestelijke oorzaak van zulke vergiftigingen ,kan tweeerlei zijn. Enerzijds kunnen ze het gevolg zijn van een fatale vergissing, begaan door hen, die meenden genoeg van paddestoelen af te weten, om ze te durven eten, maar zich niet angst- vallig tot enkele ge.makkelyk her- kenbare soorten bepaalden en nu of een giftige paddestoel voor een eetbare hebben aangezien, of het er in goed vertrouwen maar op ge- waagd hebben een hun niet goed teitsproductie. Nu zullen economisch zwakke leden, als Engeland, liefst gee/i hoge prijzen besteden aan een luxe product. Door gestimuleerde export van Nederlandse kwaliteits- produ'cten op de Belgische markten zullen de verfijnde producten hier >1% vinden. van in de pr^js de weerslag onder- De Luxemburgse landbouw komt meer jjvereen met die in Belgie. De economische basis van Luxemburg is de zware, vooral de metaalindus- trie. De landbouw werkt voor 90 voor de voedselvoorziening, waar- naast nog agrarische import nodig is. De bevolkingsdichtheid bedraagt slechts de helft van die bij ons, ter wijl de grond zich minder leent voor veredelingscultures dan in Bel gie en Nederland. Duideiijk spreekt het verschil tus sen Nederland en Belgie uit de handelscijfers. Nederland voerde het dubbele van zijn agrarische import uit, Belgie slechts Tie helft. In 1938 bedroeg de agrarische import in Nederland ruim 10 van de totale importwaarde, in Belgie daarente gen ruim 20. In Nederland bedroeg de agrarische export 30. in Belgie nog geen 10 van de totale export- waarde. Gezien het feit dat Belgie en Luxemburg door de niet-agrari- sche bedrijvigheid een grote koop- kracht bezitten, en gezien het feit dat onze agrarische producten in het algemeen een hogere kostprijs bezitten, zullen er redelijke afzet- mogelijkheden voor onze landbouw producten in de Benejux blijven be- staan, die niet ten koste behoeven te gaan van de Belgische landbouw. Omgekeerd wordt wel eens gevreesd dat door vergrote afzet van indus- triele artikelen van Belgie-Luxem- burg in ons land, wij een vermin- derde exportkans zouden verkrijgen in derde landen bij evereenkomsten. Deze vrees mist bij nader inzien echter voldoende grond. Bij Kon Besluit van 17 Septem ber is prof. mr. F. Kranenburg be noemd tot voorzitter der Eerste Kamer geffurende de zitting, welke gisteren geopend is. wie U/IE DE VOLHE1D bezit, alles heeft, kan van zijn overvloed meedelen aan ande- ren die niets hebben. Wat is Christendom? Wat betekent het, dat wij gedoopt zijn? Een prach- tig antwoord vinden wij in ons Missaal in het Secreta-gebed van vorige Zondag. Daar staat dat God, de allerhoogste Heer en Meester, de enige ware God, ons van Zichzelf heeft medegedeeld, dat Hij ons aandeel heeft gege ven aan Zijn eigen goddelijk le- ven. Uit ons zelf zijn en hebben we niets. Maar God gaf ons iets. deel aan Hem zelf. Het zelfde leven dat God in Zich draagt, is ook het onze. Is dit wel voldoen de tot ons doorgedrongen? Be- seffen wij het wat dit zeggen wil? Voelen wij het als een kracht? Als een steun? Als een taak enverplichting ook, doordat wij overeenkomstig dit aandeel leven? MARCUS (Door Graaf M. de la Bedoyere). TERWIJL ik deze brief schrijf, houdt het .Congres van Vakver- enigingen zijn jaarlijkse bijeenkomst in de badplaats Margate. In verband daarmee wilde ik wijzen op een van de karakteristieke zijden van onze ljuidige democratie in Engeland. De Britse vakverenigingen hebben in de staat een geweldige macht ge- kregen, zodanig zelfs dat ze begint te lijken op de functie van een twee de volksvertegenwoordiging Dat komt niet alleen, omdat zij de be langen vertegenwoordigen van de georganiseerde arbeiders, zonder wier instemming het economisch leven van het land niet kan voort- bestaan, maar ook omdat de Labour- regering. wat haar geldmiddelen en verkiezingssucces betreft, voor een •groot deel van de Vakverenigingen afhankelijk is. Eenzudige machtsuitoefening Maar deze Vakverenigingen, wel ke nu zo'n grote politieke macht bezitten, zijn ongelukkigerwijs ge- organiseerd op een wijze, die het hen in feite onmogelijk maakt die macht op een verantwoordelijke manier en in het belang van het land als geheel uit te oefenen. In de geschiedenis der industri- ele betrekkingen hebben de Vakver enigingen zich ontwikkeld als een apparaat, dat tracht voor de georga niseerde arbeiders zo goed mogelijke arbeidsvoorwaarden te bedingen. En de verantwoordelijke leiders of „Raad" wier woorden men op 't jaarlijkse Congres kan beluisteren, bezitten weinig autoriteit en gezag en kunnen niet veel meer doen dan de aanspraken en eisen der arbei ders, zoals deze die in fabriek en werkplaats naar voren brengen, ver tegenwoordigen. Zij kunnen de eisen matigen en er over discussieren, maar het zou een contradictio in terminis zijn, als zij het nationale en verantwoordelijke standpunt zou den huldigen, dat hun huidige macht in de staat vergt. Leiders in feite machteloos Anders gezegd komt het in 't kort hierop neer, dat wij toevallig een machtig politiek Iichaam binnen de staat hebben ontwikkeld, welks enige functie in werkeiykheid is de sterkste aanspraken van een georganiseerd deel der gemeen- schap' tot uitdrukking te brengen. Op de dag van vandaag kennen de leiders der Vakverenigingen zeer goed de aard van de offers, die no- dig zijn wil Engeland voldoende te gen concurrerende prijs produce- ren, maar terwijl men niets kan ondernemen, als zij er hun veto over uitspreken hebben zij zelf geen enkele waarborg dat ze iets meer kunnen vertegenwoordigen dan de belangen der arbeiders op korte termijn gezien, zoals de arbeiders ze zelf zien. Vandaar de onmogelijkheid zelfs voor de Labour-regering, om economische en industriele maatre- gelen in te voeren, die absoluut nood zakelijk zijn, als Engeland de eind- jes aan elkaar geknoopt wil krijgen. Gevolgen kunnen fataal zijn Het enige middel ter oplossing ligt in een betere opvoeding van de massa der arbeiders, die tot nu toe zo volkomen ongeinteresseerd zijn geweest in de werkelijke arbeid van hun verenigingen, dat ze de minder- heid van communisten en half-com- munisten de toon lieten aangeven. Wanneer in 1950 de Labour-rege ring zou worden opgevolgd door een regering der Conservatieven, moet men vrezen, dat zelfs de hui dige onbevredigende verhouding tussen de Vakverenigingen en de Regering plaats zal maken voor een rampzalige wrijving en open- iyke vijandigheid. Sir Stafford Cripps heeft het Con gres moedig toegesproken over de werkelijke voorwaarden van hogere productie en hij heeft diepe indruk gemaakt. Maar of dit ook resultaat zal hebben in de practijk is een ge heel andere kwestie. In het interneringskamp Marien bos bij Nijmegen, waar politieke delinquenten tijdelijk moeten ver- blijven voor 'verdere doortocht naar Duitsland, zijn thans door de Rijks Vreemdelingendienst weer enkele tientallen ongewenste Rijksduitsers ondergebracht. Op het ogenblik vertoeft hier nog een honderdtal Rijksduitsers, dat op verder trans port naar Duitsland wacht. Naar de Stichting Landverhuizing Nederland mededeelt, zal omstreeks half December het s.s. „Volendam" met emigranten naar Australie ver- trekken. De stichting heeft di igenen, die in het bezit zijn van immigra- tie-papiei'en voor Australie of Nw. Zeeland, verzocht dit zo spoedig mogelijk aan haar adres, Lange Voorhout 20 te 's-G|avenhage, te berichten. Op zijn verzoek is luit.-admiraal C. E. L. Helfrich bij Koninklijk be sluit van 16 Augustus met ingang van 1 October eervol ontheven van de functie van bevelhebber der zee- strijdkrachten, en is hem met in gang van 1 Januari 1949 eervol ont slag uit de zeediOnst verleend, we- gens langdurige dienst, onder dank- betuiging voor de vele uitstekende, gewichtige en langdurige diensten door hem aan den lande bewezen. In tegenwoordigheid van deputa- ties van onderdelen, schepen en in- richtingen van de Kon. Marine zal de aftredende lt.-admiraal op 1 Oct. officieel afscheid nemen van de vloot aan boord van de luchtverde- digingskruiser Jacob van Heems- kerck te Rotterdam. Het afscheid op het ministerie van marine is bepaald op 30 September. bekende soort te nuttigen. Ander- zijds kan een even fatale roekeloos- heid in het spel zijn geweest van volslagen leken op paddestoelen- gebied, die zonder enige kennis van zaken en zonder besef van mogelijk gevaar het pluk-en-eet-maar-taak- systeem hebben gehuldigd. Waar er nog steeds personen voor- komen, ook onder de meer-ontwik- kelden, die tot een dezer groepen behoren en daardoor onbegrijpelij- kerwijze het risico durven nemen op deze manier zichzelf en anderen, die op hun „kennis" vertrouwen, in groot levensgevaar te brengen, moge op deze plaats nog eens een ernstige waarschuwing gericht worden tot alien die paddestoelen eten of van plan zijn dit te gaan doen. Het gebruik van paddestoelen als voedings- of genotmiddel is in ons land veel minder verbreid dan in het buitenland. Dat komt voorna melijk door drie oorzaken. Ten eer ste is de Nederlander met zijn over het algemeen nuchtere, bedachtzame niet over-een-nacht-ijs-gaande aard van Ihus uit huiverig voor het eten van dingen, die hij niet goed kent. Ten tweede is het verzamelen en nuttigen van paddestoelen als voed- sel, zoals dat in verschillende andere Europese landen, tengevolge van grote schaarste aan en duurte van onmisbare levensmiddelen, voor uit- gebreide groepen der bevolking noodzakelijk was, bij ons eigenlijk nooit .nodig geweest, behalve dan misschien in de oorlogsjaren, toen ook hier het gebruik van padde stoelen als zodanig toenam. Ten derde komen in ons land naar ver houding tot de oppervlakte slechts weinig bossen voor en daardoor ook geen grote massa's paddestoelen, die hoofdzakelijk bosbewoners zijn. Het gevolg van een en ander is geweest, dat niettegenstaande de periodieke propaganda, die men van verschil lende zijden in verband met de veelal sterk overdreven voedings- waarde hiervoor maakte, het eten van paddestoelen hier te lande nooit veel opgang heeft gemaakt en dit vrijwel onbeperkt is gebleven tot de betrekkelijk weinigen, die. een pad- destoelengerecht meer uit een oog- punt van culinair genot dan van voedzaamheid waarderen. Er zullen niet veel mensen zijn, wie het onbekend is, dat onder de paddestoelen giftige soorten voor- komen. Hoewel het tegenwoordig gelukkig een, uitzondering is, iemand te ontmoeteri, die nog steeds de over- tuiging heeft, dat ze allemaal giftig zijn, menen toch nog velen, dat zulks met de meeste ervan het geval is en ze zeker het aantal eetbare verre overtreffen. Voor een beter begrip moge daarom allereerst worden op- gemerkt, dat juist het tegendeel waar is! Van de naar schatting 12 a 1300 hoge paddestoelen, die in ons land gevonden zijn (de talloze la- gere, d.w.z. op een lage trap van ontwikkeling staande soorten, tot de slijmzwammen, de roest- en brandzwammenf de schimmels en de bacterien behorende, niet meege- teld) is, ruim gerekend, een 20-tal giftig, terwijl van de overige, die dus geen van alle giftig zijn, zeker een 60 a 70 soorten gegeten en afhankelijk van de uiteenlopende mening der gebruikers als meer of minder smakelijk beschouwd kunnen worden. Van de giftige paddestoelen zijn er slechts twee, waarvan het eten yoor de mens werkelijk levensge- vaarlijk is en bijna altijd de dood tengevolge heeft. Een ervan, de vroege, witte koolzwam, komt in ons land zeer zelden voor en kan daar dus slechts bij hoge uitzonde ring aansprakelijk voor gesteld wor den. De andere, de terecht beruchte en gevreesde groene knolzwam (..Amanita Phalloides" is haar we- tenschappelijke naam) is althans plaatselijk een vrij algemene ver- schijning en vrijwel steeds de oor zaak van dodelijk verlopende ver giftigingen. Merkwaardigerwijze komt deze soort, die bijna uitslui- tend in de buurt van eiken groeit, dit jaar in het gehele land in op- vallend groot aantal voor, zelfs op plaatsen, waar ze zich tot nu toe niet of zelden vertoonde. Bovendien alweer merkwaardig en gevaar- lijk dikwijls in sterk van het ty- pische bronsgroen afwijkende kleur (geelachtig of wit), wat het herken- nen voor degenen die haar niet goed kennen, er niet gemakkelijker op maakt en de kans op verwisseling met de veelgezochte, eetbare cham pignon doet toenemen. G. D. SWANENBURG DE VEYE Voorzitter der Nederlandse Mycologische Vereniging. Voor het eerst na Jaren kan ieder Nederlander weer eens een zakje rijst kopen. Voor velen van ons is het zo lang geleden, sinds wy de laatste keer rijst hebben gekookt, dat het niet overbodig zal zyn om nog enkele wenken en recepten te geven voor de berei- ding. Wil men droge ryst koken, dan moet de r«st vooral zeer goed gewassen worden, net zolang tot het water volkomen helder biyft. Het beste doet men hiervoor de ryst in een zeef of vergiet, en laat het water erover lopen, ter- wjjt men ondertussen de korrels tussen de vingers schoon wruft. Voor toespijs rekent men 50 g, (Vi kopje) rijst per persoon, voor hoofd- gerecht ten minste 100 g. (1 kopje) per persoon. Men kan rijst op verschillende manieren koken: 1 De rijst goed wassen, uit laten lekken en opzetten met twee maal zoveel water en wat zout. Ze snel aan de kook brengen, even-doorroe- ren en dan op een zacht pitje (op een petroleumstel, een asbestplaatje of de laagste schakelstand van het electrisch fornuis) met het deksei op de pan gaar en droog koken. Niet meer roeren. Als de rijst gaar is (ca. Vi uur) het deksei van de pan nemen, de rijst even omschep- pen en droog laten dampen. 2 De rijst goed wassen, uit laten lekken en opzetten met V* maal zo veel water en wat zout. Ze snel aan de kook brengen en nog 5 minuten lang zacht laten doorkoken. Ze dan van het vuur af#direct in een hooi- kist zetten. Na uur in de hooikist is de rijst gaar. 3. De rijst goed wassen, uit laten lekken en in een pan of kom doen met VI* maal zoveel water en wat zout. In een grotere pan, waar de kom' of de rijstpan goed in past, een flinke bodem water aan de kook brengen. De kom of pan met rijst zonder deksei hierin zetten, op de grootste pan wel een deksei plaat sen en de rijst in dit waterbad in ca 1 uur gaar koken. De rijst, als ze gaar is, even om- scheppen en droog laten dampen. 4. De rijst goed "wassen, uit laten lekken en in het vergiet of de zeef hangen in een pand met zoveel ^a- ter (met zout) dat het water tot ongeveer de helft van de rijst reikt. Het deksei op de pan doen en de rijst in 30 a 40 minuten gaar sto- men Ze na het koken even schud- den 'en laten ui^ampen. De laatste drie methoden voorko- men het aanzetten of aanbranden van de rijst volkomen, draagt men er echter bij de eerste methode zorg voor, de warmtebron zeer laag te zetten, dan behoeft het hierbij evenmin te gebeuren. Men kan droge rijst geven als zoete toespijs met boter en suiker, bessensap- saus, appelmoes, vruchtencompote of ter vervanging van aardappe- ien als nassi goreng, met hach6, rode kool e.a. koolsoorten, met stokvis of paddestoelen, met toma ten en garnalen, gebakken uien, ge- raspte kaas, met verschillende sam- bals en sausen (bijv. kerriesaus, to- matensaus, pikante saus). Een restje rijst kan verwerkt worden tgt ha- rite of zoete rijstkoekjes of cro- quetten. De gezinnen in woningen met oliestook, aan welke voor het stook- seizoen 1948/'49 geen toeslag cen- trale verwarming kon worden toe- gekend, kunnen, indien zij olie wensen te stoken, de distributie- om een bewijsstuk verzoeken, dat zij niet in het bezit zijn van een' brandstoffenkaart TA 806. Met dit bewijsstuk kan hij bij het Rijksbureau voor Aardolieproduc- ten. Zeestraat 100104, sectie 2, te 's-Gravenhage, een vergunning voor het betrekken van 600 liter huis brandolie worden aangevraagd. Aan hen, die wel voor een toe- slag centrale verwarming in aan- merking zijn gekomen, is intussen bericht gezonden op welke wijze de hun toekomende brandstoffenkaart TA 806 tegen een toewijzing voor - 600 liter olie kan worden ingewis- seld. Het ligt in de bedoeling, ook voor het aanstaande stookseizoen t.txv. gezinnen bestaande uit 8 of meer personen, twee eenheden brandstof fen extra beschikbaar te stellen. Nadere bijzonderheden over de uitreiking van de toeslagbonnen zullen t.z.t. door de plaatselijke dis- tributiediensten worden bekend ge maakt. 35. Bij een dwarsweg met aan weerszijden ■dennen stond onder een zware beuk een bank, waarop Ole zijn boter- ham gmg zitten eten. Het was een neerlijk plekje, de dennen naast hem waren bijzonder mooi en ston- den er fps bij met hun jonge en groene spruiten. Een paar tazanten vlogen op met brede vleugelsiag. waar hij was, wist hij niet, maar hij was er zo goed als zeker van dat de prachtige dennen rechts van hem zijn eigendom waren. Gelijk zo dikwijls wanneer hij alleen was. dwaalden zijn gedachten af naar zijn moeder en herinnerde hij zich de dichtregelen, welke ze hem met zulk een wonderlijke kracht had ingeprent. OOk hier waren drie wegen en hij wist niet, waar ze heen voerden. Toen hij zijn brood op had en wilde opstaan, zag hij. een man naar zich toe komen. De man kwam de weg af, recht tegenover de bank gelegen. Ole wist dat hij de man kende en zag al gauw dat het de handelsreiziger Mejrup was. Een paar stappen van Ole af bleef hij staan en scheen te overwegen of hij hem al dan niet een hand zou ge ven, waarop hij zich tevreden stel- de niet een kort knikje. „Een bof dat ik u ontmoette, ik wilde U juist spreken en zocht U", zei hij., Ole knikte en vroeg Mejrup, om naast hem op de bank plaats te nemen; aarzelend gaf de ander hier aan gehoor. Mejrup bleef een ogenblik zwij- gend zitten, zodat Ole tijd had om hem rustig op te nemen. Zijn blauw serge pak was tot op de draad ver- sleten, maar blijkbaar deed hij nog moeite er zo knap mogelijk uit te zien. Mejrup was lang en breed in de schouders, doch had een slecht figuur. Z'n gezicht was lmekig en gerimpeld. De man had iets logs en zorgelijks over zich, ongetwijfeld had hij veel tegenslag en verdriet ondervonden. 1 Zijn blik was weifelend en ont- wijkend, hij had iets eigenaardigs, dat Ole nooit had kunnen begrij- pen. „Ik hoor dat U het landgoed ge- kocht hebt", zei hij ten laatste. „Maar de stoeterij blijft het eigen dom van Wilier, nietwaar, die heeft hij gekocht?" U vergist zich" antwoordde Ole Wilier had geld op de paar- den verstrekt, maar ik heb zijn vorder»ng betaaid. De stoeterij is geheel van mij, zoals alles op het Goed nu mijn eigendom is". Ole nam Mejrup scherp op, hij was overtuigd dat deze geheel op de hoogte was. „Ik geloof, dat U best tot een regeling met Wilier zou kunnen komen, ik weet dat hij de stoeterij graag zou willen behouden en be reid is een behoorlijke prijs te be- talen", Mejrup wendde zich half om en zag Ole aan. „Geen sprake van" zei Ole. „Wil- ler is vertrokken en hij komt niet meer op dit Huis". „Ik geloof dat U verkeerd doet, Offer, en dat U zich in moeilijkhe- den zuit brengen, waar U niets als narigheid -van hebt. U hebt het landgoed gekocht, daar zit iets achter, en ik heb er zo'n vermoe- den van wat dat is. Munk is dood, ja, dat wisten we gisterenavond. al. fcGaat zijn dochter nu weg, of wat is de bedoeling?" Mejrup vroeg het buitengewoon beleefd, haast onder- danig. „Ik zou kunnen vragen wat het U aangaat, Mejrup; maar ik weet dat mevrouw Zita uw zuster is, en daarom zal ik U antwoord geven. Juffrouw Munk blijft op het Huis, dat alles is reeds geregeld" zei Ole. ,,ik weet best dat er allerlei ge- ruchten de ronde doen; maar daar moet U niet te veel geloof aan hechten, Offer. Munk was een oud man, nu is hij dood en binnenkort gaat mijn pieegzuster met Wilier trouwen. Zij houden van elkaar en daar valt verder niets over te zeg gen". „ik geloof anders dat ik er een heleboel van zou kunnen zeggen", protesteerde Ole. „Ik zou U willen aanraden tot 'n vergelijk te komen met Wilier, hij is een flinke kerel en U zoudt nooit iemand kunnen vinden, die uw huis beter zou besturen dan Zita". Mejrup wilde nog meer zeggen, doch Ole viel hem in de rede. „U moet tegen mij de naam van mevrouw Zita liever niet meer noe men, ik ben verloofd met juffrouw Munk en over een week gaan we trouwen" zei hij. „wat zeg je?" liet Mejrup zich ontvalien, tetwijl hij opstond. „Moet U zo'n hoge prijs betalen?" „Natuurlijk is het waar als ik het zeg. En dan wil ik je meteen maar vertellen, dat wij uw pieegzuster niet op het Huis wensen te ontvan- gen. U kunt mij een dienst bewijzen doer haar dat te zeggen". Ole's toon was scherp, hij was woedend tjver de door Mejrup gemaakte toespe- Ung. „Ik hoop dat U mijn pieegzuster met de deur zult wijzen, zij komt vandaag of in elk geval morgen. U zult toch zeker geen schandaal maken?" Mejrup sloeg nu een heel andere toon aan, haast dreigend.. (Wordt vervolgd)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Nieuw Noordhollandsch Dagblad : voor Alkmaar en omgeving | 1948 | | pagina 4