De
memngsvorming en memngsuiting
binnen de Katholieke Volkspartij
Kleuteronderwijs dient
wettelijkte worden geregeld
De verkiezingsmarathon in Amerika
is begonnen
Een weekend op „Drakenburgh'
Tito blijft vasthouden aan
eommunistische schoolsysteem
Twee belongrijke geschilpunten tussen
democraten en republikeinen
CHINA DANKT DE C. v. G. D.
EN DE VEILIGHEHSRAAD
DERODEPAARDEN
HAAGSE BRIEF
De arbeidswetgeving en de kosten
van levensonderhoud
Voor hun vredeswerk t.a.v. Indonesia
NIEUW NOORDHOLLANDS DACBLAD- Moondog 27 September 1948
Fred Roeske taehtig jaar
Kleurenfilm gedeeltelijk
vrijgegeven
STRAFVERMINDER1NG
VAN ILSE KOCH
Protest van voormalig
verzet
4-jarig meisje te Bussuiti
gedood
FEUILLETON
FAMILIEROMAN VAN MORTEN KOCH
Uit het Deens vertaald
'T
(Van onze parlementaire redacteur)
JAN BEERENDS, de vader van „Drakenburgh", heeft ons uitge-
nodigd eind deze maand weer eens voor enkele dagen naar
Baarn te komen. De invitatie is ora twee redenen graag aan-
vaard. Op de eerste plaats omdat het op „Drakenburgh" altijd
goed toeven is. In deze na-oorlogse tijd grijpen U de problemen,
nog meer dan vroeger, van alle kanten aan. Men wenst zich
vaak er althans eens aan eenwolledig gehoor te kunnen geven,
omdat de verdeelde aandacht van alle dag geen van alle volle-
dig recht doet. En hiervoor is een door Jan Beerends verzorgd
weekend op de „Drakenburgh" nu wel bij uitstek geschikt De
omringende bossen en de door jonge handen opgetrokken be-
huizing beveiligen U tegen het veelvuldige. Hier kan zich uw
ganse aandacht concentreren op een onderwerp.
En de andere reden waarom wij
weer met genoegen naar Baarn tij-
gen is wel gelegen in het bijzonder
aantrekkelijke, dat het te behande-
len onderwerp deze maal ongetwij-
feld heeft. Wij gaan spreken over
..Meningsvorming en menings-
uiting binnen de Katholieke Volks
partij". Drs. A. Wijffels zal, zoals
het op het programma heet, de
stand van de kwestie stellen, dus
het critische geluid laten horen, ter
wijl de partijsecretaris, Dr. L. Al-
bering, zal spreken over „de moge-
lijkheden voor meningsvoming en
meningsuiting binnen het partijver-
band en in hoeverre van deze mo-
gelijkheden gebruik wordt ge-
maakt", minder officieel gezegd,
het wederwoord van de Partij. Prof,
dr. de Quay, de frisse en voortuit-
strevende Commissaris van Noord-
Brabant, heeft zich bereid ver-
klaard om de besprekingen te lei-
den.
Kwestie gecompliceerd.
Wij zijn zeer benieuwd wat er en
door de inleiders en door de deel-
nemers aan de discussies wel ter
tafel zal worden gebracht, want de
gestelde kwestie is ongetwijfeld zeer
gecompliceerd.
Er zijn er en ook wij. behoren
daartoe, die de mening van de Par
tij gaarne bewuster gevormd en uit-
gedragen zouden willen zien. Het
valt niet te ontkennen, dat bij som-
mige andere partijen die mening
meer van onderaf door een veelzij-
diger partijleven wordt gevormd en
ook levend wordt gehouden. Maar
als men zich de vraag stelt of wij
hiervoor dan misschien de organen
missen, dan moet het antwoord toch
ontkennend luiden. De partij biedt
haar leden zeker gelegenheid om
van hun mening te doen blijken en
bij de groslijststemmingen, ogen-
biikken, waarop het partijleven wel
actief is. komt dit ook tot uitdruk-
king. Het schort dus niet aan de
organen, maar wel aan de gebruik-
making hiervan.
Ons katholieke volksdeel is niet
gewend om geheel in de politiek
op te gaan. Anderen dragen hun
politieke ideaal uit als een geloof,
de katholiek heeft een geloof met
een hoofdletter en daarnaast biedt
een wel zeer geschakeerd organi-
satieleven hem alle gelegenheid
om ziijn overtuiging oitmaatschap-
pelijk terrein uit te^lragen.
Hier heeft een verdeling van
energie plaats, waarbij het gewoon-
te geworden is om de politiek steeds
in de verkiezingstijd het voile pond
te geven. Een andere verklaring
kan men vinden in het feit, dat de
spanning lang is. vastgehouden door
de principiele strijd om de gelijk-
berechtiging. waarna een ontspan-
ning is opgetreden, die misschien
wel eefis het karakter heeft gekre-
gen van „we zijn er eigenlijk". In
elk geval staat wel vast, dat de
nieuwe doelen niet dusdanig voor
ogen staan. dat zij in dezelfde mate
begeesteririg wekken.
Geen dictatuur.
Waar aldus in de lagere organen
teveel bewust politiek leven ont-
breekt. was het wel onvermijdelijk,
dat meningsvorming en uiting naar
de t°P verschoven,, hetgeen sommi-
gen de laatste tijd zelfs het woord
..dictatuur" in de mond heeft doen
nemen, een wel zeer onjuiste beti-
teling overigens omdat dit beleid
toch ten alle tijde aan kritiek en
afkeuring kan worden onderwor-
pen.
Hier zijn we dus ook al op het
terrein van de vooral de laatste tijd
zo druk besproken kwestie van de
vrije meningsuiting. Voorstellen
van zeer ingrijpende aard zijn daar-
bij geopperd. Op de candidatenlijst
zouden alle partijschakeringen moe-
ten voorkomen. Wie de namen van
onze huidige Kamerleden de revue
laat passeren, zou ook nu reeds
nuances kunnen ontdekken, nuan
ces die verband houden met aard
en afkomst van elk lid afzonderlijk,
zonder dat dit echter een gezamen-
lijk optreden in de weg staat. wel
kan aldus vooraf een vruchtbare
wisselwerking hebben plaats gehad
bij het bepalen van de koers.
J VIeugels
Men bedoelt met een dergelijk
voorstel echter meer. Het houdt de
bewuste erkenning van „vleugels"
in, die aldus ook in feite op de lijs-
ten tot uitdrukking zouden komen.
Er rijzen dan echter. verschillende
vragen. Wanneer is er sprake van
een „vleugel"? Hoe moet deze haar
eigen standpunt binnen het partij-
verband bepalen? Voor afzonderlijke
sectievergaderingen? En ook zou
moeten worden pagegaan, hoe sterk
zij is, tenzij mfen de verschillende
„vlaugels" niet naar de sterkte op
de lijst wil vertegenwoordigen.
Geeft men op deze vragen een
bevestigend antwoord, dan worden
met het afronden van eigen stand
punt dus tegelijk vrij scherpe
scheidslijnen getrokken, dan krijgt
men partijtjes in de partij, dan moet
men binnen die partij op zoek en
op jacht gaan naar zieltjes voor
eigen „vleugel". Het wil ons voor
komen, dat dit alles onrustbarend
veel zou lijken op een huis dat in
zichzelf verdeeld is, met alle ge-
volgen van dien.
Veel reeler komt dan de andere
indertijd geopperde suggestie voor
om uit te gaan van afzonderlijke
katholieke groepen, die bij de ver-
kiezingen hun lijsten verbinden.
Hier is dan echter geen sprake meer
van een partij, de eenheid van idea-
len is zoek, iedere groep wil bewust
iets anders. Ook het verbinden van
de lijsten zou niet het beoogde effect
sorteren, omdat reeds eerder bij de
splitsing het zaagsel in de mand van
andere partijen is gevalleft.
jjlaar daargelaten of de een of
de andere oplossing minder nood-
lottig zou zijn, is het goed, nu
enkele maanden na de verkiezing,
zich nog eens af te vragen of het
inderdaad wel mogelijk zou zijn
dergelijke vleugels of groepen
blijvend gestalte te geven. Ons
inziens speelt hier de practischc
politiek een grote rol.
Er mogen overtuigde tegenstan-
ders zijn geweest van een brede
basis, de proef is echter genomen,
en wanneer zij bevredigende resul-
taten afwerpt, zullen de tegenstan-
ders in zichzelf moeten keren. In het
andere geval is er voor de voor-
standers weer aanleiding om zich
te bezinnen. De Indie-politiek heeft
zelfs een werkelijke splitsing onder
ons tengevolge gehad, wij geloven
dat er nu al haast met zekerheid
kan worden gezegd, dat er over vier
jaar geen Welterpartij meer zal be-
staan. Voor splitsing moet dus wel
een blijvend motief aanwezig zijn;
vindt zij enkel haar oorsprong in
een zich niet bevredigd voelen ten
aanzien van onderdelen van prac-
tische politiek, dan blijft de een
heid zeker een hoger goed, dat met
recht offers van persoonlijic inzicht
mag vragen, nadat dit een normale
uitingsmogelijkheid binnen het par-
tijverband heeft gehad.
Naar actief partijleven
Wanneer wij zo het probleem, dat
eind deze maand op „Drakenburgh"
in discussie zal komen, al bij voor-
baat overdenken, dan wil het ons
voorkomen, dat het vooral zaak zal
zijn naar mogelijkheden te zoeken
om het partijleven in al zijn gele-
dingen te activeren. Wij missen te
veel de geest, die levend maakt.
Anders gezegd, er is trouw en ei
is volgzaamheid, er is ook zeker de
wil om gesloten achter het program
te staan, maar dat program wordt
te weinig gedragen en bezield door
elk lid afzonderlijk. De strijd om
de gelijkstelling sprak de ncg maar
nauwelijks geemaneipeerde katho
liek aan, onder de nieuwe verhou-
dingen is thans een andere, maar
evenzeer aansprekende doelsteiling
noodzakelijk.
Naar die doelsteiling behoeft niet
gezocht te worden Uitgaarde van
een bovennatuuriijke plicht ligt
crize taak in deze tijd vooral op een
natuurlijk plan.
Wij willen een nieuwe, betere
rnaatschappij opbouwen en tlaar-
bij ook gaarne de hulp aanvaar-
den van hen, die naar het woord
des Pausen ..overeensteinmen met
de sociale leer der Kerk" Dit zijn
zeker onder ons geen nieuwe
woorden, maar het is toch ook
nog geenszins zo, dat zij reeds
vlecs en bloed van ons kiezers-
volk zijn geworden. Wie 't partij
leven in de afdelingen beschouwt,
valt het vaak wel zeer moeilijk
om te spreken van groepen van
katholieke mannen en vrouwen,
die zich bewogen weten door de
noden van een hunkerende we-
reld.
Zij, die onwennig langs de kant
staan omdat zij deze geest in het
partijleven missen, zijn de eerst ge-
roepenen om hun idealisme in de
partij te brengen en op anderen
over te dragen. Zij zullen ongetwij
feld weerklank vinden bij de katho
lieke jongeren, "die immers hunke-
ren naar mensen, die het levende
water uit de rots weten te slaan.
Wij moeten de wisselwerking onder -
breken van het gebrek aan idealis
me, dat idealisme afstoot. En is er
eenmaal weer bindend en levend
idealisme in de partij aanwezig, dan
zouden eventuele „vleugels" en
..groepen" zich toch ook hierdoor
verbonden weten, ondanks verschil
van inzicht over vraagstukken van
practische politiek. afgezien nog van
het feit, dat een dergelijk idealisme
ook dat inzicht reeds van te voren
richt.
De oudste zwemclub van Nederland, de A.Z. 1850, organiseerde
Zaterdagavond ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de
K.N.Z.B. een zwemfeest in het Sportfondsenbad Oost te Amster
dam onder de titel „Verleden-Heden-Toekomst". De lste en 2de
prijswinnaars in het nummer „buikzwemmen" worden door een
der juryleden met hun overwinning gecomplimenteerd.
(Van een bijzondere medewerker)
r)EN MINISTER DREES de regeringsverklaring van het nieuwe
kabinet had voorgelezen, hebben twee fractieleiders in hun
beschouwingen de gelegenheid aangegrepen om op een ernstige
leemte te wijzen: prof. Romme en de heer Tilanus meenden
beiden dat een wettelijke regeling van het kleuteronderwijs drm-
gend gewenst is. Was er bijzondere aanleiding om hierop de
aandacht te vestigen? Ik meen dat er twee redenen kunnen zijn
die beide heren bewogen hebben tot het uitspreken van de me
ning, dat een wettelijke regeling van het kleuteronderwijs, „zeer
node" door hen in de regeringsverklaring werd gemist.
ROME (J5NP) Tito mag dan
1 gebroken hebben met de Ko-
linform, de opvoeding der Joego-
lavische jeugd blijft strikt com-
nunistisch. Dit blijkt onmisken-
baar uit twee artikelen, gepubli-
•eerd in de zomer-editie van het
■ezaghebbend Joegoslavisch on-
ierwijs-orgaan „Savremona Sko-
la" (De moderne school).
Een dezer artikelen zet de op-
voedkundige ideeen van Lenin uit-
een en besluit met te zeggen. dat
het patriottisme om doelmatig te
zijn, kriigszuchtig dient te wezen en
moet leTuen tot de klassenstrijd.
Het andere artikel, „Politiek en
paedagogie", is te meer van beteke-
j nis omdat het in het bijzonder een
opvoedkundige filosofie voor de
Joegoslavische scholen wil ontwik-
kelen. Volgens dit artikel is het
niet mogelijk, de school los van de
politiek te zien, omdat het onderwijs
niets anders is dan de uitdrukking
van de ideologie ener gegeven po.-
litieke klasse.
Beweerd wordt, dat de bour
geoisie als klasse de scholen schijn-
heilig gebruikt ter ondersteuning
van het kapitalisme tegen de ar-
beidersklasse, terwijl zij de demo
cratic predikt. Bijzondere en voor-
namelijk bijzondere godsdienstige
scholen worden veroordeeld als
vertegenwoordigsters van de bour-
geois-school. Uitdrukkelijk wordt in
dit artikel beweerd, dat er niet zo
iets als een „lekenschool" bestaat in
een land, dat in grote getale gods
dienstige scholen heeft.
Doel van de nieuwe Joego-
slavische school
Het doel van de nieuwe Joegosla
vische school is, volgens ..Savreme-
na Skola", het onderwijzen van de
jeugd in wat het noemt; „de Sov-
jetgeest", welke bestaat in het ont-
wikkelen van een nieuw systeem,
dat bij machte is de nieuwe gene
rates op te leiden tot het dienen
van de Staat. Tenslotte zegt het
artikel, dat dit vereist, dat de poli
tieke opvoeding de hoeksteen van
het schoolsysteem wordt.
Dit programma schijnt dus hoofd-
zakelijk ontworpen te zijn, om ge-
lijk welke godsdienstige vorming.
die de studenten reeds zouden heb
ben ontvangen, af te breken door
hen de klassen-ideologie van he'
communisme in te scherpen. He!
historische standaardwerk van de
Sovjet-geleerde E. A. Kosminski
leert bijv., dat alle godsdiensten, en
in het bijzonder het katholicisme, ei
op uit zijn om de massa's het kapi,
talisme te doen steunen.
Tito-verheerlijking op school
Intussen wordt in Joegoslavie de
lofprijzing van het communisme
vereenzelvigd met de verheerlijking
van Tito. In een schoolboek wordt
Tito vergeleken met „de Franse
heldin Jeanne d' Arc", met de ge-
niale Lel'fm", de onverwinl'ijke Sta
lin" en ..de onvergelijkelijke Molo-
tow". Tenslotte zegt de betreffende
passage: ..Niemand kan zoals Tito
dit doet de moeilijkheden opheffen
en overwinnen."
De bekende Amsterdamse dirigeiU
Fred Roeske, wiens naam verbonden
is aan de aubades, die Koningm
Wilhelmina zowel bij haar troons-
bestijging als bij haar abdicatie wer-
den gebracht. hoopt op 27 Oct. a.s.
zijn 80ste verjaardag te vieren. Ei
is een comife samengesteld onder
voorzitterschap van Sem Dresden,
dat zich ten doel stelt de gn.jze di-
rigent een huldeblijk aan te bieden.
De eerste reden is ongetwijfeld
gelegen in de toestand van het kleu
teronderwijs zelf. Op 31 Dec. 1947
waren er in Nederland 2374 scholen
voor kleuteronderwijs, met in totaal
5894 leerkrachten en bovendien 1632
helpsters en kwekelingen. Niet min
der dan 261.435 Nederlandse kinde-
ren in hun allerprilste jeugd genoten
daar onderwijs, opvoeding en ver-
zorging. Hoe is het daarmede ge-
steld?
Wij, katholieken, kunnen op dit
(Van onze correspondent)
II.
New York, 11 Sept. 1948
DE DEMOCRATISCHE PARTIJ in de V.S. is een voorstander
van vrijhandel de Republikeinen geloven in tariefmuren;
democraten zien de noodzaak in van een door de overheid gelei-
de woningbouw ter verbetering van de volkshuisvesting Re
publikeinen wensen dit aan particulier initiatief over te*laten.
Ziehier twee essentiele verschilpunten in de partijprogramma's.
Maar daarom gaat het bij de a.s. presidentsverkiezingen niet.
De twee hoofdpunten van de huidige strijd zijn de arbeidswet-
geving en de hoge kosten van het levensonderhoud. In beide
partijen bestaan daarover verschillende inzichten. Maar deze
inzichten raken geen essentiele principes. Zij gelden hoogstens
schakeringen.
De stakingen van de afgelopen
weken de golf ebt al weer terug
waren een typisch verkiezings-
syniptoom. Het waren ditmaal an
dere stakingen dan de loonconflic-
ten die zich iedere herfst sedert het
einde van de oorlog hebben voorge-
daan. In de afgelopen drie jaar wa
ren de kosten van het levensonder
houd steeds gestegen. De arbeiders-
beweging liep achter deze stijgingen
aan, constateerde ze en eiste daarna
loonsverhogingen. Er is geen sprake
van, dat de arbeidersbeweging de
vicieuze cirkelgang van stijgende
lonen - stijgende prijzen zou heb
ben gestimuleerd. Het beste bewijs
daarvoor is het feit, dat grote be-
drijven als General Electric thans
op verzoek van de vakbewegingen
de salaris-schalen hebben verbon
den aan de door de regering gepu-
bliceerde index van het levenson
derhoud. Stijgt de index, zoals en
kele weken geleden weer het geval
was, dan stijgen de lonen mee.
Daalt de index, dan zakken de lo
nen,
De stakingen van thans hadden
een ander karakter. Om hogere sa-
larissen ging het in eerste instantie
niet. De rechten van de vakvereni-
gingen in haar onderhandelingen
met werkgevers, waren er de wer
kelijke kern van.
Twaalf jaar geleden had een over-
wegend Democratisch Congres de
zg. Wagner-Act aanvaard. waarin de
Amerikaanse arbeiders het recht
kregen zich te organiseren en over
collectieve arbeidsovereenkomsten
te onderhandelen. Elke wet is een
product van haar tijd. Hoewel in
grote lijn voor de werkgevers alles-
zins aanvaardbaar, bevatte de Wag
ner-Act toch clausules. die op be-
paalde punten de werknemers enigs-
zins bevoordeelden. Het Republi-
keinse antwoord liet tien jaar op
zich wachten. Maar toen zij de
meerderheid in het Congres ver-
wierven duurde het geen jaar voor
de Wagner Act vervangen werd
door de Taft-Hartley wet. Ook deze
was in grote lijn voor alle partijen
aannemelijk. Maar als product van
een Republikeins getint Congres
vertoonde zij bepaalde symptomen,
waardoor werkgevers iets meer be-
voordeeld werden.
Truman persoonlijk heeft in deze
consequent gehandeld. Hij oefende
zijn veto'-recht uit t.a.v. de Taft-
Hartley wet. Maar diezelfde 20 Juni
1947 deed het HUis van Afgevaar-
-digden zijn veto te niet, door de wet
met meer dan de vereiste twee-
derde meerderheid opnieuw te aan-
vaarden. Drie dagen later bekrach-
tigde de Senaat, eveneens met ruim
twee-derde meerderheid, de Taft-
Hartley wet, die daarmee dus in
werking trad. Het merkwaardige is
echter, dat zowel voor als na Tru
man's veto de overgrote meerder
heid der Democraten, in beide hui-
zen van het Congres, de Republi-
keinse wet hadden gesteund. In
eerste instantie hadden in het Huis
van Afgevaardigden 103 Democra
ten er voor gestemd en 66 er tegen;
In de Senaat waren de cijfers 17
voor en 15 tegen.
De recente verklaringen van Tru
man dat „de Republikeinen" deze
wet in het leven hebben geroepen
ten gerieve van „het grootkapitaal
kan men derhalve als verkiezings-
propaganda verdisconteren. De De-
mocratische partij draagt wel dege-
lijk de mede-verantwoordelijkheid.
Maar kiezers vergeten gauw. En bij
verkiezingen is de kracht, waarmee
een beschuldiging wordt geuit, vaak
belangrijker dan de juistheid ervan
Op het stuk van de kosten van het
levensonderhoud is de staat yan
dienst der Democraten iets positie-
vers. Aan het einde van de oorlog
waren het vooral de Republikeinen
die aandrongen op en doordreven
dat de prijsstop op essentiele levens-
middelen werd afgeschaft. De De-
mocraten toonden zich bezorgd voor
de gevolgen. maar de Republikeinse
Senator Taft verklaarde, dat het
vrije spel van vraag en aanbod bij
de grote productie voor binnen-
lands verbruik de prijzen zeker zou
drukken. We weten thans, dat Taft s
denkbeeiden zich allerminst hebben
verwezenlijkt.
In de afgelopen maanden heeft de
infla'tie steeds alarmerende afme-
tingen aangenomen. Maar tot twee
keer toe zijn de maatregelen en
laat erkend worden dat het voor
een groot deel doeltreffende maat
regelen waren die president Tru
man aan het Congres voorstelde, in
een zo verwaterde vorm aanvaard
(voorzover ze niet geheel verwor-
pen werden) dat men de Democra
ten niet verwijten kon wanneer zij
de schuld op hun tegenstanders
schuiven.
De vraag doet zich dan ook voor;
hoe komt het dat alle polls uitwij-
zen. dat de Republikein Dewey
thans reeds zo'n grote voorsprong
op Truman heeft? Het antwoord
gaven wij al in het vorig artikel.
Zonder Wallace en een Strom
Thurmond die het Democratisch
kamp de grootste schade toebren-
gen, zou de achterstand van Tru
man slechts 4% bedragen. Maar bo
vendien doet zich een verschijnsel
voor, dat geheel buiten het terrein
der statistieken en calculaties valt.
De Democratische Partij heeft
twaalf jaar in het Witte Huis ge-
troond, en In brede lagen van het
publiek is het verlangen naar een
grote schoonmaak wakker geroepen.
Truman moge in de laatste maanden
iets aan politieke gestalte hebben
gewonnen een krachtige figuur
Is hij zeker niet geweest. Na Roo
sevelt's persoonlijkheid was het
trouwens voor iedere opvolger
moeilijk geweest in deze functie te
schitteren.
Een conclusie kan dit artikel
uiteraard niet bieden. Die zal ge
trokken worden door de Ameri
kaanse kiezers op 2 November. In
ruim zeven weken kunnen nog
wonderlijke dingen gebeuren. die
thans nog niet overzien kunnen
worden. Wallace zou zich kunnen
terugtrekken. de anti-Truman De-
mocraten in het Zuiden zouden nog
op hun schreden kunnen terugko-
men. Maar de algemene tendens is
in de richting van een verandering.
Of zoals een hoog regeringsambte-
naar mij in een cynische bui toe-
vertrouwde: ,,Wij Amerikanen
stemmen niet op een candidaat
wij stemmen in de eerste plaats
tegen de een. en kiezen i
weeromstuit de ander".
gebied bogen op een prachtige staat
van dienst. Geen volksgroep heeft
met zoveel overtuiging en kracht
dit onderwijs aangevat. en dat nog
wel in omstandigheden die mate-
rieel tot de allerslechtste behoren.
In letterlijke zin hebben de katho
lieken, speciaal de onderwijsgeven-
de congregaties, tientallen millioe-
nen geofferd ofn deze belangrijke
tak van onderwijs op te bouwen.
Maar ook anderen brachten belang
rijke offers aan geld en mensen.
Daardoor is het gelukt een betrek-
kelijk draaglijke toestand te schep-
pen, ,,betrekkelijk draaglijk" indien
men dit oordeel althans toetst aan
de omstandigheden en dus aan de
mogelijkheden.
TOCH is de toestand bedenkelijk
te noemen. Voor mij ligt een
rapport ait 1944 over het kleuter
onderwijs in de provincie Gronin-
gen. Er zijn daar 122 scholen, waar-
van slechts 46 enige subsidie ont
vangen, van de gemeente namelijk.
Van slechts 18 scholen kan men
zeggen, dat de financiele toestand
'goed te noemen is. van 22 is die
behoorlijk. Van de 148 leerkrachten
is bijna twee derde deel onbevoegd
Het salaris der leerkrachten is
slecht: maar 15 genoten een salaris
van meer dan f 1000, bijna de hoi ft
werd beloond met een salaris van
f 250—f 500 per jaar! De inkomens
der helpsters zijn nog heel wat ge-
ringer. Sommige leerkrachten had'
den 97 kinderen onder hun verant
woordelijkheid. Van slechts 26 scho
len was het meubilair in orde;
slechts 7 hadden een goede wasge-
legenheid, en slechts 16 een goede
garderobe. Hoe het met de hygie-
nische outillage gesteld was, be-
snaar ik de lezer.
En toch is opvoedkundig, sociaal,
hygienisch dit kleuteronderwijs van
het grootste gewicht; toch schrijft
de wet sinds 1920 een wettelijke
regeling voor; en toch.... komt er
geen wettelijke regeling.
Is het wonder dat prof. Romme
en de heer Tilanus hun teleurstel-
Iing uitspraken?
De leider van de Chinese delegatie. Dr. Wang Sjih-Tsjieh, heeft
gisteren in de Algemene Vergadering der Ver. Naties te Parijs
gezegd, van mening te zijn, dat de V.N. dank verschuldigd zijn
aan de Veiligheidsraad en aan de Commissie van Goede Dien-
sten voor hun behandeling van de Indonesische kwestie.
erkenning van het recht van alle
volken over hun eigen lot, te be-
%chikken, kunnen wij hopen, dat
het nationalisme geen abnormale
vormen aanneemt, overdreven of
anti-nationaal wordt. Wij in China
de
NOCHTANS moet een tweede re
den aanwijsbaar zijn. Immers,
de bovengeschetste toestand gold
ook in 1946, en nog meer voor de
tweede wereldoorlog. Waarom moes-
ten deze heren thans met zoveel
klem hun verlaqgen naar een wet
telijke regeling uitspreken?
Ik geloof. dat men heel dicht bi.i
de waarheid komt, als men aan
neemt. dat dit een der punten is
die door formateur dr. Beel in het
regeringsprogramma waren opge-
nomen, maar door zijn opvolger
weer verwijderd. M.a.w. klaarblijke-
lijk was een wettelijke regeling
thans mogelijk geweest. maar heeft
de wisseling van formateur o.m. dit
gevolg gehad, dat dit belangrijke
punt niet opnieuw in het program
ma werd opgenomen.
Indien deze onderstelling juist is
„Wij hebben de oorlog gestopt en
er toe bijgedragen, de wapenstil-
stand zonder belangrijke incidenten
te handhaven", zeide Wang. „Wij
hebben ook de weg geeffend voor
een eventuele regeling tussen de
regering van Nederland en de rege
ring van Indonesie. Beide zijden
zijn het erover eens, dat de Ver-
enigde Staten van Indonesie er
moeten komen, evenals een ume
van gelijke partners tussen Neder
land en Indonesie. Ik wil beide
parFijen geluk wensen met het
aannemen van deze grote beginse-
len. Ernstige moeilijkheden zijn ge-
rezen", zo ging Wang verder. ..in
de toepassing van de Renville-
overeenkomst. voornamelijk met
betrekking tot de procedurekwestie
enigszins verergerd door het (eih
dat de Commissie van Goede Dien-
sten aan zeer nauwe regelen ge-
bonden is. Hoewel ik de moeilijk
heden niet wens te verkleinen,
neem ik niet aan. dat de leiders
van beide zijden, de procedurekwes
tie tot oorzaak van verijdeling der
doeleinden van vrede en democra
tic willen laten worden".
Herinnerd aan de woorden van
Konirigin Wilhelmina, dat het kolo-
niale tijdperk voorbij is, zeide
Wang, dat deze verklaring de
geest van de tijd weerspiegelt.
..Nationale verlangens naar vrijheid
moeten erkend worden, -slechts door
Zoals men zich herinnert is de
kleurenfilm, die de cineast Henk
van Alsem van de kroningsfeesten
had opgenomen en deze tot titel
gar ..Het gouden kroningfestijn",
enige tijd geleden door de militaire
autoriteiten teruggenomen.
Het tweede gedeelte, dat begint
met de intocht van de Koningin in
den Haag en tevens de opening van
de Staten-Generaal bevat. is thans
in de productie verschenen. zij het
met enige moeite in verband met
de deviezenbeschikking. De film
moest in Engeland ontwikkeld wor
den en het Ministerie van O. K. W.
is toen bemiddelend opgetreden.
en zij lijkt ons onbetwistbaar
dan heeft het verdwijnen van dr.
Beel als formateur voor het onder
wijs het belangrijke verlies opge-
leverd van een broodnodige wette
lijke regeling van het kleuteronder
wijs. De leemte blijft derhalve on-
aangevuld. Hetgeen levendig te be-
treuren valt!
zijn verheugd. dat Indonesie op het
punt staat zijn politieke vrijheid te
verwezenlijken. Ik de hoop
uiten, dat de Pflitieke vrijheid in
Indonesie gevolgd zal worden door
een vooruitgang. geactiveerd door
een geest van samenwerking met
de naburige landen, evenals met
verder verwijderde vrienden, voor
namelijk met Nederland, waarmede
onvermijdelijk zovele gemeenzame
banden blijven bestaan".
De Nationale Federatieve Raad
van het voormalig Verzet in Neder
land heeft zich in nauwe samen
werking met het hoofdbestuur van
de Nederlandse Vereniging van ex-
politieke gevangenen in de bezet-
tingstijd, met een uitgebreid
expresseschrijven tot Generaal Clay
de opperbevelhebber in de Ameri
kaanse zone in Duitsland gewend,
teneinde een Nederlands protest tq
doen horen tegen het, „onbegrijpe-
lijke besluit van genoemde generaal
de straf van ds misdadigster tegen
de mensheid Ilse Koch van levens-
lang tot vier jaar te verminderen".
..Daardoor wordt dit prototype
van de Barbaarse vrouwelijke nazi-
horde", aldus dit protest, „het ko-
mende jaar weer op de samenleving
losgelaten".
De protesterende organisaties zul
len hun protest ook doen toekomen
aan president Truman.
Zaterdagmiddag kwam het vier-
jarig meisje Alie Salem met een
autoped de tuin voor het ouderlijk
huis uitrijden op het moment dat
een vrachtauto passeerde. Het kind
kwam onder een voorwiel van de
wagen terec-ht en werd op slag ge
dood. Dit is het twaalfde verkeers-
ongeval met dodelijke afloop i.n
een half jaar tijds te Bussum.
39)
Mevrouw Zita zat al in de auto, zij
begreep dat het spel voor ditmaal
verloren was en tegenover tante
Stance, die dreigend op- het bordes
stond naast Claus, was de lust tot
praten haar vergaan. De koffers
werden op de bagagedrager vastge-
sjord, waarna de wagen het erf af
reed.
Toen de vreemde gasten verdwe-
nen waren, zocht Ole Bente op. Zij.
was de kamer van haar vader bin-
nengegaan en lag geknield voor
diens bed. Ze beefde van opwinding,
haar hoofd lag%op het kussen. .Ole
tilde haar overeind, haar stevig vast-
houdend, opdat ze niet zou vallen.
„Kom, Bente, nu zijn ze weg", zei
hij, haar de kamer uit brengend.
Onder het heengaan wierp hij een
blik op Munk. die met gevouwen
handen lag. De dood had aan zijn
gelaat een hoge adel verleend en er
Uet stempel van plechtigfe rust en
vrede op gedrukt, hetgeen een gro
te tegenstelling vormde met de zo
juist geeindigde strijd.
HOOFDSTUK ZI
Sedert het bezoek van mevrjuw
Zita en Wilier waren tien dagen
verlopen. Ze hadden zich niet meer
op het landgoed laten zien en wa
ren evenmin bij de begrafenis van
Munk geweest. Maar door nun
zaakwaarnemer hadden ze gedaan
wat ze konden. om Ole en Enekaer
te benadelen.
Ole had een bespreking gehad
met notaris Frandsen, die hem ge-
waarschuwd had dat het tot een
proces zou komen wanneer hij geen
regeling wist te treffen met mevr.
Zita. Munk had verschillende din
gen met mevrouw Zita afgesproken
en achter zijn. Frandsens rug om,
stukken ondertekend. die belang
rijke uitgaven voor Ole zouden me-
de brengen. De scheiding tussen
partijen was nog niet officieel, zo-
dat mevrouw Zita thans aanspraken
op de erfenis Het gelden. hoewel
Munk bij zijn dood feitelijk niets
Ole begreep best dat de moeilijk
heden groter zouden zijn dan 1-ij
gedacht had Toch weigerde hij be-
slist, met Wilier te onderhandelen.
In de dagen, die achter hem la
gen. had hij zijn bezitting geheel
aoorkruist, er was geen plekje. dat
hij niet bezocht had; Hij had deel-
genomen aan het werk op het land
en had systeem weten te brengen
in het dagelijkse werk. In heel kor-
te tijd had hij een goede. prettige
verh'ouding weten te scheppen tus
sen hemzelf en het volk, terwijl
Anton en diens helpers zich onder
Ole's leiding behoorlijk van hun
taak kweten.
Het grootste deel van zijn tijd
bracht hij echter bij de paarden
door. Ook al had hij het nog zo
druk, toch werkte hij iedere dag
verscheidene uren met Junker. De
dood en de begrafenis van haar
vader. waarbij nog de belangrijke
gebeurtenissen van de laatste da
gen kwamen. hadden Bente sterk
aangegrepen. gen hele tijd had ze
te bed gelegen; nu was ze weer op.
maar voelde zich nog allesbehalve
goed.
Op een dag ontvmg Ole tot zijn
grote verwondenng een brief van
Henriette. waarin ze vertelde dat
ze zich verloofd had met baron
Dons; tegelijk echter trachtte ze,
door allerlei intieme opmerkingen
en kleine toespelingen tussen de
regels door, Ole weer te bekoren.
Aan het einde van haar brief
schreef ze, dat ze hem erg miste
en zich gewoon niet voor kon stel
len. dat ze hem niet meer zou zien.
Z-e hadden zoveel mooie herinnerin-
gen samen en moesten elkaar niet
geheel verliezen. Het was een zon-
derling verwarde brief en wat Ole
het meest bevreemdde was, dat ze
een foto ingesloten had, een nieu
we opname, die op buitengewoon
voordelige wijze haar grote schoon-
heid deed uitkomen.
Ole wist best dat hij deze briei
behoorde te negeren en liefst met-
een moest vernietigen; maar hi.
kon het niet laten, hij moest telkeni
naar' de foto kijken en was niet bi.i
machte. zich los te maken van
Henriette's bekormg.
Diezelfde dag was zijn zustei
Sara hem eenklaps per auto een
kort bezoek komen brengen. Vadei
was niet helemaal in orde en Sara
kwam namens hem een en ander
met betrekking tot het geld, dat
Ole gekregen had, regelen. Ze was
in de stad geweest om boodschap-
pen te doen en had de gelegenheid
aangegrepen om door te rijden naar
Enekaer om Ole te spreken voor
ze 's middags terug ging. Ole be
greep wel dat meuwsgierigheid
Sara's grootste drijfveer geweest
was. ze wilde het landgoed en het
huis zien, en in de eerste plaats
Bente.
Toen ze kwam was Ole op het
veld, dus zou ze wel de ronde ge
daan hebben door het huis, haar
ogen de kost hebben gegeven en
had ze gelegenheid te over gehad.
met Bente alleen te praten. Het
was hem allesbehalve naar de zin.
(Wordt vervolgd.)
