Zwaar weer op til voor
het Marshall-plan
Hoe Tito er toe kwam tegen
Moskou te rebel leren
RADIO
EEN BELANGRIJKE DATUM
DERODEPAARDEN
Kanker, gevreesd en toch
veronachtzaamd
in onze zeevaart-geschiedenis
En een Amerikaans onderzoeker,
die Benelux als 'n „goedaardige grap' ziet
Het geld bleek weer eens bet macbtigsie
Opnieuw
Cerdan-Delannoit?
Eerste schrede tot algemene voorlichting
St. Raphael" naar
de 20.000 leden
Ontheiliging
De gevolgen van de Slag bij Doggersbank
H
PAG. 4
N1EUW NOORDHOLLANDS PAGBLAD - Woensdag 24 November 1948
PROGRAMMA
WAT GEBEURT ER IN JOEGO-SLAVIe (I)
TREURIGE GEVOLGEN
van het lezen van
beeldromans
Kamerleden vandaag
naar Indonesie
FEU I LLETON
FAMILIEROMAN VAN MORTEN KOCH
Uit het Deens vertaald
88.
(Van onze correspondent) New York, 9 November
DAT HET MARSHALL-PLAN vroeg of laat ook eens met zwaar
weer te kamp^n zou krijgen, heeft altijd in de lijn der ver-
wachtingen gelegen. En er ziin aanwijzingen, dat in de V.S. een
stormpje aan het opsteken is. Men mag daarbij niet uit het oog
verliezen, dat het Congres zich, nu ongeveer een jaar geleden,
eerder door het optreden der Russen dan door de plausibele
argumenten van mannen als senator Vandenberg en Marshall
van de noodzaak van het plan heeft laten overtuigen. Om hun
argumenten bii het toenmalige, vrij onwillige Congres, kracht
bij te zetten, hebben de Amerikaanse voorstanders van een ge-
organiseerde hulpverlening aan Europa ook wel eens overi-
gen met de beste bedoelingen de resultaten, die men ervan
kon verwachten fraaier voorgesteld dan zij zouden blijken.
Als gevolg daarvan zijn talloze
Ameaikanen het Marshall-plan gaan
beschouwen als een soort patent-
geneesmiddel, dat in de loop van
vier jaar al Europa's kwalen zou
doen verdwijnen. Nu het duidelijk
begint te worden, dat het Marshall-
plan geen wondergeneesmiddel is,
maar slechts een langzame genezing
kan stimuleren. steken de critici de
koppen bij elkaar en bereiden hun
aanvallen voor.
Gelukkig is hen nu reeds heel
wat wind uit de zeilen genomen
door professor Seymour E. Harris,
hoogleraar in de economie aan de
Universiteit van Harvard. In zijn
recente boek ,,Het Europees Her-
stelplan", dat dezer dagen versche-
nen is. heeft professor Harris zijn
lezers voorgerekend, dat in de 33
jaren voor het denkfieeld van het
Marshall-plan nog was geuitf, door
de V.S. 80 milliard dollar aan bui-
tenlandse mogendheden was ge-
schonken of „geleend", teneinde hen
in staat te stellen op de Ameri
kaanse markten goederen te kopen,
waarvoor zij geen dollar^ beschik-
baar konden stellen. Daarenboven
is nog eens 20 milliard aan goud
aan deze, voornamelijk Europese
landen gespendeerd. Dat is dus een
gemiddelde van 3 milliard dollar
per jaar over een tijdvak van 33
jaar waar tegenover de kosten
van het Marshall-plan op een ge
middelde van 4milliard dollar p.
jaar zijn geraamd over een periode
van vier jaar.
Professor Harris verklaart daar
bij met nadruk, dat men niet mag
verwachten, dat aan het eind van
het Marshall-plan (omstreeks 1952)
het traditionele gebrek aan even-
wicht in de Europees-Amerikaanse
financiele verhoudingen zal ver
dwijnen. Wat het Marshall-plan zelf
betreft is hij van oordeel. dat he*
reeds volledig aan zijn doel beant-
woord zal hebben wanneer het te-
gen 1952 de economische stabiliteit
van Europa zozeer heeft bevorderd
dat het politieke evenwicht einde-
lijk bereikt zal zijn. Ook dan. aldus
ziin conclusie. zullen de V.S. zich
niet kunnen veroorloven Europa
geheel los te laten. Terwijl profes
sor Harris van uit zijn studeerver-
trek zijn bijzonder knap en gedo-
cumenteerd betoog in 300 pagina's
heeft vastgelegd, trok een andere
econoom. dr Frits Kaufmann met 'n
stoet van 295 assistenten naar Eu
ropa om daar ter plaatse een on-
derzoek in te stellen naar het Mar
shall-plan. Niet lang geleden keer-
de het eezelschap aan boord van
de ..Volendam" terug naar New
York en deze week heeft het veel
gelezen blad ..This Week" de resul
taten van Kaufmann's expeditie ge-
nubliceerd.
Het is onmogelijk om zijn con
cludes al te zeer au serieux te ne-
men. Daarvoor bevat ziin verslag
te veel aperte onjuistheden en
openlijke bewijzen van oppervlak-
kigheid. En daardoor is het tevens
onmogelijk in ziin conclusies iets
anders te zien dan het werk van
een bevooroordeelde. een van
de tvpische criticasters, over wie
wii in de aanhef van dit artikel
schreven.
Hii beklaagt er zich over, dat de
Europeanen nog steeds verdeeld zijn
door hun ..klasse-instinct". dat zij
geen begrip hebben voor de ..ge-
meenschappelijke loteverbonden-
heid" van de Westeliike landen:
dat de landen. ondanks alle eom-
missies voor internationale samen-
werking. in eng-chauvinistische
termen blijven spreken en denken
en "zich met name verzetten tegen
die aspecten van het Marshall-plan,
die het herstel van Duitslands pro-
difti p-vermoeen beogen.
In het constructieve deel van ziin
betoog en hii is daarmee erg
kran dringt hii er on aan. dat
de Enropeanen geschoold moeten
worden „in internationale zin to
DONDERDAG 25 NOVEMBER
HILVEKSUM II, 415 M.
7.00 Nieuws, 7.15 Lichte klanken,
7.45 Morgengebed, 8.00 Nieuws, 8.15
Gramofoonmuziek, 8.30 Hoogmis
met militaire eer, 9.45 Schoolradio,
10.00 Kamermuziek, 10.45 Organis-
ten, 11.00 De Zonnebloem, 11.40 Mu-
ziekcursus, 12.00 Angelus, 12.03 Lie-
deren, 12.30 Weeroverzicht, 12.33
Amusemehtsorkest,, 13.00 Nieuws,
13.25 Orkest, 14.00 Orkest, 15.UU
Pianoduo, 15.15 Kamerorkest en ait,
16.45 Piano, 17.00 Jeugdjournaal,
17.30 Koor, 18.00 De vijf Zapakara's,
18.30 Zang met orkest, 18.45 Probie-
men, 19.00 Nieuws, 19.15 Leger des
Heils, 19.45 Orgel, 20.00 Nieuws,
20.15 Orkesten, sopraan en tenor,
21.30 Familiecompetitie, 22.00 Gra
mofoonmuziek, 22.25 Koor, 23.UU
Nieuws, 23.15 Werken van Mendels
sohn Bartholdy.
HILVERSUM I, 301 M.
7.00 Nieuws, 7.30 Marsen en walsen,
8.00 Nieuws, 8.15 Amusementsorkes-
ten, 9.00 Orkestmuziek, 9.30 Een lied
gaat de wereld rond, 10.15 Arbeids-
vitaminen, 10.50 Voor kleuters, 11.00
Frans Symphonieconcert, 11.45 De-
zing, 12.00 De Papavers, 12.30 Weer-
praatje, 12.38 Pianoduo, 13.00 Het
Nieuws, 13.20 The Romancers, 14.20
Kamermuziek, 15.00 Voor zieken en
gezonden, 16.00 Van 4 tot 5, 17.00
Kaleidoscoop, 17.20 Welk dier? 17.30
Doe het zelf, 17,35 Musette-orkest,
18.00 Nieuws, 18.15 Sportpraatje,
18.30 Voor de Ned. Strijdkrachten,
19.00 Kinderverhaal, 19.10 Avond-
school, 20.00 Nieuws, 20.15 Metro-
pole Orkest en solisten, 21.00 Hoor-
spel, 22.15 Negrospirituals, 22.45
„Rusland", 23.00 Nieuws, 23.15 Licht
concert.
leren denken". Maar geen woord
over Nederland en Belgie, wier re-
geringen, reeds tijdens de oorlog
practische maatregelen troffen om
het Europese denken in nieuwe ba-
nen te leiden door hun voorberei-
dende maatregelen voor een tol-
unie. Kaufmann beperkt zich over
Benelux tot deze opmerking: „Zelfs
de voornaamste deelgenoten in die
goedaardige grap, die Benelux heet,
Belgie en Nederland, zijn er niet in
geslaagd om ook maar een enkel
aspect van hurj gemeenschappelijke
toekomst in details uit te werken
behalve dan de theorie". Hij
vermeldt niet, dat de economische
unie eerst over ruim een jaar in
de practijk in werking treedt. Geen
woord over het feit, dat Benelux
de kern is geweest waaruit inmid-
dels reeds het beeld van de Weste-
lijke Unie met al zijn vertakkingen
is gegroeid.
Kaufmann blijkt de moderne ver-
sie van de Amerikaanse tourist, die
met de Baedeker in de hand in
enkele weken Europa .,doet", Met
dien verstande, dat hij de Baede
ker heeft vervangen door een vra-
genlijst a la Gallup, waarmee hij
zijn 295 jonge studenten wapende
voordat zij uitzwermden over de
steden en het platteland, de mijnen
en fabrieken, de havenwerken en
de warenhuizen van West-Europa.
Niet alleen, dat het tijdstip onge-
lukkig gekozen was voor een der-
gelijk onderzoek; vermoedelijk heb
ben de taalmoeilijkheden de taak
van de 295 studenten-in-vacantie-
stemming niet vergemakkelijkt,
zelfs al waren zij in plaats van in
hotels, meestal bii Europese gezin-
nen ondergebracht.
De tendens, waarin Kaufmann
zijn conclusies heeft vervat is te
meer betreurenswaardig. omdat hij
hier en daar op realistische wijze
de beperkingen van het Marshall-
plan. de misslagen en vergissingen
die bii de uitvoering ervan door
Amerikanen en Eurooeanen ge-
maakt zijn, aanduidt. Hij erkent
zplfs. zii het niet van ganser harte.
de grote vooruitgnng die er op
het gebied van inter-Europese sa-
menwerking is bereikt. Maar ziin
conclusies. dat ..volgens bevoegde
Europese kringen er minstens 25
iaar nodig is om de Europeaan te
overtuigen van de bittere noodzaak
van samenwerkine". waardoor ,.Eu
rona zich tegen 1951 precies in de-
zelfde positie zal bevinden, waarin
het vandaag is. met dien verstande,
dat zii het dan wonder de goederen
zal moeten stellen. die thans haar
voortbestaan verzekeren", is toch
op ziin vriendelijkst uitgedrukt.
voorbarig.
En de vraag dringt zich op. in
hoeverre men hier te doen heeft
met een start van een psendo-we-
tenschaopeliike campagne. die be
stemd was om een in meerderheid
republikeinse regering tot andere
inzichten te brengen. doch die dank
zii de resultaten van 2 November,
tot mislukking gedoemd is.
DE LANDEN in het Westen hebben zich in een samenwerking
begeven, die de woede en angst van Moskou heeft apge-
wekt. Rusland gaat tegen deze bloc-vorming, openlijk zowel als
ondergronds geweldig te keer. En intussen tracht het te doen
vergeten, dat de bloc-vorming in het na-oorlogse Europa eigen-
lijk een Russische uitvinding is geweest. Het heeft geprobeerd
alle Balkanstaten, wier volkeren tot de grote Slavische gemeen-
schap behoren, in de Unie van Socialistische Sovjet-republieken
in te lijven. Dit plan is door het Kremlin stellig nog niet opge-
geven. Het was Tito die het deed doen mislukken.
Wie de verhoudingen op de Bal
kan wil trachten te doorgronden,
mag nimmer de sterke nationale
gevoelens uit het oog verliezen,
welke daar overheersen. Tegen dit
nationale gevoel, het platvorm,
tvaarop alle handelingen zich afspe-
len, is het communisme ingegaan en
heeft zich dan ook prompt in de
grootste moeilijkheden gewerkt.
Niet alleen Tito, stellig de meest
betekenende vechtjas op de Balkan,
streefde naar de vorming van een
staten-groepering waarin hij dan
zelf de hoofdrol dacht te spelen
maar ook de Bulgaarse communis-
tenleider Dimitrof. Daar kwam niets
dan narigheid en verdeeldheid uit
voort. Het Kremlin greep dan ook
in en deed alle verdere debatten
over staatkundige hervormingen op
detBalkan in de ban.
Tito, hoewel gevoelig op zijn trotse
tenen getrapt, was in die tijd nog
een gehoorzame zoon van vader
Stalin. Hij zweeg dus en onderwierp
zich aan de strenge communistische
discipline.
Russische uitbuitingspolitiek
De mokkende Joego-Slavische
heerser kreeg weldra reden tot
nieuwe ergernis. Het almachtige
Rusland, uitgeput door een lange
oorlog en ten prooi aan hongersnood,
onderwierp de Balkanlanden, Joego-
Slavie in het bijzonder aan een
zware cijns. Ten koste van hun
eigen bevolkingen moesten zij het
grootste deel van hun voorraden en
oogsten aan Sovjet-Rusland afstaan.
Dit leidde in Joego-Slavische par-
tijkringen tot heftige meningsver-
schillen. De nationale trots verzette
zich tegen de schandalige uitbrei-
dingspolitiek, welke door de Russen
werd toegepast.
Bovendien moesten de Kroatische
communisten al spoedig ervaren,
dat de Serven ook onder een com-
munistisch jasje als voorheen door-
gingen met een systematische liqui-
datie van de Kroatische eigenaard.
Daartoe behoorde ook de verwij de-
ring in hun eigen land van Kroa
tische communisten op leidende
posten, wier plaatsen dan door Ser-
vische kopstukken werden ingeno-
men. Kroatie werd weer het slacht-
offer van dezelfde uitbuitingsprac-
tijken, welke het voorheen altijd al
aan Belgrado had verweten.
Verzet door Tito gesmoord
Onder leiding van Hebrang, een
der oudste en vurigste communisten
van Kroatie, maar tegelijk ook een
vurig patriot, kwamen de lui in
Agram tegen de Servische commu
nisten in verzet.
Maar Tito greep in en liet He
brang arresteren. Er wordt nu wel
algemeen aangenomen, dat Tito dit
zijn oude vriend aandeed, omdat hij
vreesde, dat Hebrang het niet alleen
voor zijn eigen geboorteland op zou
nemen, maar tevens de leiding zou
nemen in het verzet tegen de Rus-
ssiche uitbuitingspolitiek. En deze
taak had de maarschalk voor zich-
zelf gereserveerd, al wachtte hij
zich wel voorlopig met zijn plannen
voor de dag te komen.
Lang zou hij daarmee niet kunnen
wachten, want onder de loodzware
druk van een met grote snelheid
toenemende economische crisis werd
Tito spoedig tot een besluit ge-
dwongen.
Met verlangen hadden zijn des-
kundigen uitgekeken naar de lan
den, die zo gelukkig waren van de
Marshallhulp te kunnen profiteren.
Moskou had het Marshallplan even-
wel in de ban gedaan. Tito wendde
zich daarop tot Moskou om daad-
werkelijke financiele en materiele
Het goud gaf de doorslag
Toen het de maarschalk duidelijk
werd, dat hij van de Sovjets niet de
geringste steun te Verwachten had,
begon hij, eerst bedektelijk, later
vrijmoedig, door de kieren van het
ijzeren gordijn te gluren.
In de Ver. Staten lag nog steeds
een schat van 43 millioen gouddol-
lars, aldaar door de regering van
ex-koning Peter gedeponeerd. Al-
hoewel Tito's regering door de Ver.
Staten werd erkend. bleef deze
goudschat geblokkeerd. De maar
schalk knoopte nu onderhandelingen
aan om dit geld in handen te krij
gen en daarmede zijn economische
moeilijkheden te kunnen beheersen.
De politici van het State Depart
ment snoven iets: de eerste zucht
van een ander windje, dat in Bel
grado soheen te gaan waaien.
Washington verklaarde zich bereid
de Joego-Slavische goudschat ter
beschikking van Tito te stellen,
maar onder e£n voorwaarde: de
Joego-Slavische regering zou van
elke verdere hulpverlening aan de
Griekse partisanen moeten afzien.
Tito heeft hierover niet lang na-
gedacht. Gekwetst door Moskou in
zijn nationale trots, gedwarsboomd
in zijn Balkanplannen. op vernede-
rende wijze uitgeplunderd, geplaagd
door voortdurendeinmenging van
Moskouse commissarissen in zijn
binnenlandse aangelegenheden en
bovendien gedreven door de nood.
aanvaardde hij de gestelde voor
waarde en kreeg het geld.
Welke funeste gevolgen het lezen
van de zgn. beeldromans heeft en
hoe juist het is, dat tegen deze lec-
tuur met kracht wordt opgetreden,
moge blijken uit het feit, dat dezer
dagen een jongeman uit een dorp
in Brabant op avontuur is uitge-
gaan.
Met een stengun gewapend over-
viel hij gemaskerd een boer met de
kreet: ,.Je geld of je leven". Meteen
schoot hij zijn stengun, de loop
naar de grond gericht, af.
De boer liet zich hierdoor even-
wel niet van de wijs brengen en
zette de jongeman na. Deze slaagde
er echter in te ontsnappen.
De politie heeft hem later gear-
resteerd en bij onderzoek een groot
aantal van de beruchte boekjes.
naar het voorbeeld waarvan hij zijn
daad op touw had gezet, gevonden.
Lucien Roupp, manager van Cer-
dan. Premont, manager van Cyrille
Dlannoit, en de Belgische promotor
Baudoub zijn het eens geworden
over een eventuele derde ontmoe-
ting tussen de wereldkampioen mid-
dengewicht en de Europese titel-
houder in die klasse.
■Alhoewel de beide managers geen
enkele verklaring hebben afgeiegd
gelooft men dat de wedstrijd te Pa-
rijs plaats zal hebben voor 1 Maart
1949 en dat beide titels op het spel
zullen staan.
Officieel wordt medegedeeld. dat de
leden der Staten-Generaal. die als
waarnemers aan de jongstleden
Zondag naar Indonesie vertrokken
delegatie zijn toegevoegd, zijn: de
heren jhr. mr. M. van der Goes van
Naters. H. A. Korthals. H. J. W. A
MENIGEEN zal zich wellicht met enige verbazing hebben afge-
vraagd, waarom het Nederlandse volk toch zo slecht, lie ver
gezegd helemaal niet, wordt voorgelicht over de "kanker, een
van de meest gevreesde ziekten. Onze geliefde vorstin wenste
als feestgave het oprichten van een kankerbestrijdingsfonds,
wel een bewijs, dat het Haar grote ernst was, Haar bijdrage
tot ontsluiering bij te dragen. Maar het publiek, de grote massa,
weet nauwelijks wat kanker eigenlijk is, en nog minder hoe
deze ziekte zich aandient, en is dus totaal ongewapend tegen
deze ziekte.
steun. In antwoord op zijn nood- Meverink. prof. C P. M. Romme en
kreten eiste Rusland van Joego- H. W. Tilanus. De kamerleden zul-
Slavie nog meer leveringen. len heden van Schiphol vertrekken
Nog verderfelijker is de dwaalleer,
dat kanker een verfoeilijke, een
schandelijke ziekte zou zijn. Hoe
velen hebben zich door deze totaal
valse schaam'te weerhouden, om zich
tijdig naar een arts te begeven, met
als gevolg.... een verschrikkelijk
lijden en bijna zeker de dood.
Het was daarom een goede ge-
dachte van het I.v.O., om de arts,
dr. v. Hesteren uit Warmenhuizen,
voor een tot in de uiterste hoeken
tjokvolle zaal van „De Posthoorn"
te Schagen, een causerie over deze
gevreesde ziekte te laten houden.
En hij begon met te verklaren,
dat ook hij het gemis aan algemene
voorlichting absoluut niet kon ver
klaren. Zelfs de hoo;ste autoriteiten
op dit gebied konden hem daarbij
niet van dienst zijn. En toch achtte
hij voorlichting van het gehele Ne
derlandse volk dringend, zeer drin-
gend noodzakelijk. Daarom zette hij
hier zeer welbewust de eerste stap
in de verwachting, dat het alom na-
volging zou vinden.
Want wat Is kanker?
De volksmond ziet veel dingen
voor kanker aan, die het in wezen
niet zijn, ook al loopt de bestrijding
van dergelijke woekeringen of tu
mors, men denke b.v. aan het ac-
coom, practisch met kanker parallel,
Lymphklier gezwellen, die ondanks
bestraling zonder uitzondering de
dood ten gevolge hebben, vormen
geen kanker.
Kankercellen zijn eigenlijk net als
gewone cellen, maar ze houden geen
maat; ze zijn revolutionair en groei-
en maar raak, waarbij ze de be-
staande cellen doden, zelfs door
spieren en beenderen heen.
Omtrent de oorzaak tast men vol-
komen in het du'ister, al staat het
wel vast, dat bepaalde giften het
optreden ervan in de hand werken,
Zo wordt veel kanker aangetroffen
onder de arbeiders in tin, cobalt,
teer, asphalt-producten. Een proef
toonde b.v. aan, dat met teer mge-
smeerde muizen 100 pet. huidkanker
kregen.
Dr. Wassink van het Ant. van
Leeuwenhoekhuis, een speciale kan-
ker-inrichting, komt tot de conclu
sie, dat longkanker optreedt voor
95 pet. bij mannen die bijzonder
veel roken, en 5 pet. bij vrouwen
die ook roken.
Het was daarbij opvallend, dat
geen der longkankerpatienten agra-
riers waren, doch veeleer acade-
mici en intellectuelen, die bijna
voortdurend in met rook bezwan-
gerde kantoren of zalen verbleven.
Daarnaast levert al te veel roken
ook grote gevaren op voor verkal-
king van de bloedvaten.
Maagkanker, een hier veel ver-
breide aandoening, komt b.v. in In
die nooit voor. Men neemt aan, dat
klimatologische invloeden bestaan,
en dat tevens zekere, nog onopge-
loste voedingsproblemen mede een
rol spelen.
Het is b.v. heel opvallend, dat in
de oorlogsjaren practisch geen
maagkanker en maagzweren werden
geconstateerd, en nu weer wel.
Nu men b.v. weet, dat blaaskanker
veel in analinefabrieken, huidkanker
veel bij werkers met radium en
rontgen optreedt, en longkanker in
asbestfabrieken, heeft de overheid
zekere maatregelen ten behoevevan
arbeiders kunnen nemen.
Erfelijkheid?
Naar zijmeerlijke overtuiging, o.a.
opgedaan in 25 jaar practijk, meen-
de spr. dat van erfelijkheid geen
sprake was, ook al bestaan er z.g.n.
kankerfamilies. Het toeval en enige
aanleg kunnen een grote rol spelen.
Naar verhouding zijn de huid-,
lip-, borst- en baarmoederkankers
het best te behandelen. Maar voor-
op staat, dat het in het beginstadium
moet zijn. En daar ligt juist de oor
zaak, dat de kanker nog zo veront-
rustend veel slachtoffers maakt.
Want het begin van kanker lijkt
dood-onschuldig, zo onschuldig, dat
ze dikwijls niet eens wordt opge-
merkt, of men schenkt er geen aan-
dacht aan.
Daarbij zegt bovendien nog het
misleidende volksgeloof, dat alleen
een knobbeltje dat pijn doet, kan
ker is. En niets is minder waar.
Juist dat kleine, onschuldig aan-
doende, pijnloze knobbeltje, kan de
kanker zijn. En zodra het pijn gaat
doen, is het dikwijls voor een behan-
deling al te laat. Er zijn soms enkele
nevenverschijnselen, dikwijls ook
niet. Bij twijfel is schaamte of af-
wachten volstrekt uit den boze. Men
ga onverwijld naar de arts. Die kan
microscopisch vrij zeker zeggen, wat
het is, zo niet, dan de specialist
wel.
Borstkanker, tot voor kort ver
schrikkelijk, is nu bij tijdige ont-
dekking met bestraling, soms met
een kleine operatie, te genezen.
Het gaat er hier om onmiddeljjk
zodra men het knobbeltje in de
borst ontdekt, soms vergezeld van
een vervormende intrekking van
de tepel, naar de arts te gaan. Ieder
uitstel kan fatgal zijn.
Baarmoederkanker is ook gunstig
te beinvloeden door bestraling met
radium of rontgen. Hier is het zaak,
de arts te raadplegen, wanneer on-
regelmatigheid in ernstige mate op
treedt, waar vroeger regelmaat
heerste. Bij vroegtijdig ingrijpen is
97 pet. der patienten te genezen.
Longkanker was voorheen de af-
schuwlijkste ziekte die de arts ken-
de, omdat hij de patient bij vol be-
wustzijn het leven benam, dikwijls
reeds op middelbare leeftijd. Hier
wordt veelal operatief ingrijpen ge-
eist. Een faptastisch verfijnde tech-
niek maakt het een ploeg in team
work optredende chirurgen mogelijk
een aangetaste long te verwijderen
en de patient te redden.
Want wat zo'n team speclalisten
weet te bereiken is wonderbaarlijk.
In Utrecht is het team van het
St. Anthoniusziekenhuis vermaard,
in Groningen die van prof. Eelmans
en in Haarlem die van dr. Wamste-
ker. Keel- en mondkanker, waarvan
25 jaar geleden hoogstens 3 pet. ge-
red werd, heeft men nu tot 30 pet.
genezingen opgevoerd. Maar ook
weer bij vlugge ontdekking. Een
totaal pijnloos, maar hardnekkig
blijvend of iets groeiend knobbeltje
kan het zijn. Is het reeds pijnlijk,
dan is er helemaal geen tijd meer
te verliezen.
Lipkanker openbaart zich nogal
eens bij mannen, die altijd een pijp
roken door een plekje op de lip,
soms ook pijnloos, dat maar niet wil
genezen.
De behandeling komt steeds meer
in handen van specialisten, al kan
iedere chirurg een kankerpatient
opereren. Maar de wetenschap wordt
op vrijwel ieder terrein zo omvang-
rijk, dat specialisatie, en zeker op
dit gebied, welhaast noodzakelijk
wordt, afgezien nog van de grotere
ondervinding die de specialist op-
doet.
Om een voorbeeld te noemen,
worden in het ziekenhuis van dr.
Hoed te Rotterdam, dat minder om-
vangrijk is dan het Anthonie Leeu
wenhoekhuis te Amsterdam, onge
veer 150 tot 200 kankerpatienten per
dag behandeld.
Naast operatieve weg, benadert
men de ziekte hoofdzakelijk met
alle soorten bestralingen, radium,
rontgen, ultra violet, infra rood enz.
Het gehele betoog van dr. v. Hes
teren, en het doel van deze publi-
catie, is alleen daarop gericht, dat
hoorder en lezer, aan huisgenoten
en bekenden doorgeeft, dat men niet
beangst, nog minder beschaamd,
maar wel voorzichtig en oplettend
moet zijn met betrekking tot deze
ziekte, waaraan op het ogenblik nog
40 pet. van alle sterfgevallen zijn
te wijten.
In de Handelsbeurs tt Utrecht
kwam de raad van afgevaardig-
den van de R.K. Bond van Spoor-
en Tramwegpersoneel St. Raphael
in tweedaagse vergadering bjjeen
onder presidium van de heer J.
Hommers, die enige vertrekkende
functionarissen uitluidde en een
„in memortam" wijdde aan de
overleden pioniers Nivard en Tim-
mermans. Gememoreerd werd,
dat het ledental sinds enige tijd
de 17.000 gepasseerd is, welke
sterke groci der organisatie overal
intense aandacht trekt.
Men stuurt thans aan op de 20.000.
Wat de fusie betreft met St. Boni-
facius en St. Antonius, waartoe vo-
rig jaar opdracht werd verstrekt
aan het H.B., deze is momenteel
verder van een oplossing dan aan-
vankelijk gedacht werd: men wil
niet allereerst een grote, maar bo-
venal een doelmatige bond. Onder
het K.L.M.-personeel maakt St. Ra
phael de meeste kansen om belang-
stelling te wekken voor het bona-
fide r.k. organisatieleven. Rekening
houde men er mee, dat dit bedrijf
over heel de wereld meer dan 11.000
leden telt, waaronder zeer veel ka-
tholieken, zodat het niet te verant-
woorden zou zijn als wij, aldus spr.,
de activiteit aldaar aan de andere
bonden zouden overlaten. Spreker
meent, dat de vooruitzichten om
trent een Kerstgratificatie voor het
spoorwegpersoneel dit jaar niet on-
gunstig zijn. Teleurgesteld stelt spr.
echter vast, dat de in Sept. 1944 uit
Londen toegezegde vergoeding voor
schade, tengevolge van de grote sta
king, nog steeds niet afgewikkeld
is, grotendeels tengevolge van de
houding van minister Lieftinck. Wij
eisen inmiddels, aldus spr., dat de
materiele schade op basis van ver-
zetschade aan het spoorwegperso
neel zal worden vergoed. Wij voelen
ons in deze door de regering be-
drogen.
Over de verkeerspolitiek kon spr.
jyj ACHTIG zijn de werken van
de menselijke techniek.
Verbazingwekkend is hetgeen
menselijk vernujt, handige di
plomatic en politiek, slimme
handelsgeest en volharding we-
ten te bereiken. Het goede hier-
in valt ongetwijfeld te waarde-
ren. Telkens als de mens een
ontdekking doet, heeft hij God
in de kaart gekeken, zei Kardi-
naal Faulhaber. Met de vooruit-
gang van de menselijke bescha-
ving en ontyoikkeling moet men
zijn voordeel doen. Slechts op
een voorwaarde: dat het niet is
ten koste en ten nadele van ho-
gefe belangen. Helaas is het
maar al te waar, dat moderne
wetenschappelijke triomfen op
verkeerde wijze worden aange-
ivend tot ontheiliging van de
zielen, tot ontluistering van het
christelijk volksleven. Een ieder
van ons moet daarom waakzaam
zijn op dit punt.
MARCUS
zich eveneens niet gunstig uitlaten;
het goederenvervoer langs de weg
gaat al weer op de voor-oorlogse
chaos lijken: alleen in dit jaar kwa
men er al weer plm. 1000 onderne-
mertjes (met 1 of 2 auto's) bij. Het
algemeen belang eist, dat hier spoe
dig en afdoende wordt ingegrepen.
De zuiveringsactie onder 't spoor
wegpersoneel is thans stopgezet.
De geestelijk adviseur, pater L. v.
d. Borg, O.E.S.A., onderwierp de
innerlijke geesteskracht van de
organisatie aan een onderzoek. Wij
mogen bewust zijn, dat wij vol-
bloed democraten zijn, maar moeten
ook blijven bedenken, dat wij in
alle opzichten als christenen dienen
te leven. De vier aftredende H.B.-
leden: G. Alfrink, A. Koster, A.
Mulder en W. de Waal, werden her-
kozen.
Hierna kwam een groot -aantal
voorstellen in behandeling, waar-
van verschiilende beoogden, verho-
ging van inkomsten en verbetering
van positie te bereiken. Een en an
der culmineerde in het aannemen
van een motie, waarin St. Raphael
zijn ernstige teleurstelling uitspreekt
over de geringe omvang van de
toegekende loonbijslag; tegen de
vastgestelde loongrens protesteert
en er met klem op aandringt, dat
de loongrens van 3700 gulden wordt
opgeheven of minstens verhoogd tot
5000 gulden; de aanvangsleeftijd
wordt teruggebracht tot 21 jaar; aan
gepensioneerden een evenredige
compensatie wordt toegekend en
spoedig verdere voorzieningen wor
den getroffen voor de gezinnen met
meer dan 2 kinderen. En in het
algemeen wordt het H.B. opgedra-
gen te blijven streven naar positie-
verbetering.
OEWEL ons land van oudsher
een zeevarende natie is, haar
eer en grootheid in de rij der vol
keren aan de zeevaart te danken
heeft was het zeevaartkundig on-
derwijs altijd zeer primifief en fel-
telijk niet meer dan wat oudeten
in de practijk aan boord hadden
geleerd en aan hun, opvolgers door,
gaven.
Niettemin waren er reeds voor
1600 te Amsterdam inrichtingen
van zeevaartkundig onderwijs ge-
vestigd, doch men make ■zich van
deze zeevaartscholen geen al te
grote voorstelling. Meestal was de
..school" gevestigd in een of ander
particulier huis en de vele vakken
werden gewoonlijk door zegge en
schrijven £en man gedoceerd. Zo
was in 1592' een ..zeevaartschool"
gevestigd op de N.Z. Voorburgwal
te Amsterdam, bij de Lijnbaan-
steeg, genaamd de „Vergulde Ley-
ster". Daar hebben De Houtman,
Van Neck, Heemskerk en.Gerrit van
der Veer, beroemde mannen uit ons
zeewezen, hun opleiding genoten.
Ook doming Petrus Plancius de ont-
werper van verschiilende expeditie.
reizen. onderwees en examineerde
stuurlieden, terwijl ook van de be
roemde cartograaf Blaau bekend is
dat hij stuurlieden op hun kennis
examineerde.
Het aantal scholen en schooltjes,
gewoonlijk alleen opgericht om
oud-zeevarenden een bestaan te
verschaffen, schijnt zo groot te zijn
geworden, dat in de 18e eeuw, de
Compagnie ingreep en eenvoudig
verbood ..school of college voor
sluurluyden te houden."
Verder is bekend, dat in 1632 in
de Doorluchtige School te Amster
dam tot 1638 enig zeevaaartkundig
onderwijs werd gegeven, terwijl In
1747 door toedoen van Stadhouder
Willem IV een zeevaartschool werd
opgericht waar de beroemde Cor
nells Douwes zijn scepter zwaaide.
Tot zijn dood. in 1773, heeft hij de
post bekleed Van ..Mathematicus
van het Edelmogend College ter
Admiraliteit en Examinator van 's
Lands Zeeofficieren en Stuurlie
den en wegens de Groot Achtb.
Heeren Burgemeesferen en Ed.
Heeren Bewindhebbers van de Oost
Indische Compagnie", aldus zijn
lange titel. Het voorbeeld van Am
sterdam werd spoedig gevolgd door
de Admiraliteit van de Maze. Bei
de inrichtingen zijn blijven func-
tionneren tot 1795, het tijdstip
waarop de admiraliteiten werden
opgeheven.
Inmiddels waren reeds in 1780
plannen gemaaakt voor de oprich-
ting van een instituut voor zee
vaaartkundig onderwijs en het is
vooral mr. Gulielmus Titsingh,
boekhouder en officiant in het sol-
dijkahtoor der O. I. C. ter Kamer
Amsterdam, die zich daarvoor ver-
dienstelijk heeft gemaakt. In een
brochure heeft Titsingh zijn be-
zorgdheid uitgesproken over ver
keerde toestanden, welke er be-
stonden op personeelsgebied, maar
ook de middelen aangegeven om
tot verbetering te geraken. Maar
Titsingh's stem was die van een
roepende in de woestijn totdat....
de slag bij Doggersbank ons volk
dol van vreugde en gloeiend van
enthousiasme maakte. Voor de na-
bestaanden van de in de slag bij
Doggersbank gesneuvelden werd
een fonds opgericht waarvoor de
gelden zeer ruim binnenkwamen.
Tijdens de besprekingen over de
oprichting van dat fonds werd be-
sloten dat ook een deel moest
worden weggelegd „tot - aankwee-
king van jonge Zeelieden, hetzij
door middel van vereeniging dan
wel door kragtdadige ondersteu-
nlng van de Stichtinge, ten dien
einde door de heer Titslnghs in
gang gebragt."
Een commissie werd opgericht
om de plannen van een zeevaart
school voor te bereiden. Aan deze
commissie werd op 15 Januari 1783
toegestaan „het vrij gebruik van
het geweezen Stads werkhuis aan
den buitenkant. voor den tijd van
3 k 4 jaaren, om een proeve te
neemen of zij in hun heilzaam
oogmerk ,naar behooren zouden
kunnen slaagen." Voorts kreeg de
commissie vrijdom van alle stads-
lasen, terwijl het ook aan vele en
belangrijke schenkingen niet ont-
brak.
Op 24 October 1875 kon de
school officieel geopend wordeie.
Een 80-tal leerlingen hed zich
aangemeld, doch met het oog op
de beschikbare ruimte konden
slechts 50 jongelui worden aange
nomen.
21 November 1785 was een be
langrijke geschiedenis in ons zee
vaartkundig onderwijs, want op
die datum begonnen in de nieuwe
school de eerste lessen. Daarmede
werd niet alleen de eerste zee
vaartschool in ons land geopend,
maar ook de eerste zeevaartschool
in de wereld.
Titsingh's stichting is nadien
door velen gevolgd. In talrijke
plaatsen van ons land geven te-
genwoordig de zeevaartscholen on
derwijs aan hen, die hun hart en
liefde hebben verpand aan het zil-
te nat. En elk dier scholen heeft
het hare bijgedragen om Neerlands
zeelieden te maken tot geziene gas-
ten over de gehele wereld.
JAN VANUEKVAKT
Bij deze woorden stond advocaat
Nielsen op om te protesteren; de
rechter legde hem echter met een
paar scherpe woorden het zwijgen
op. Daarop wendde hij zich op
nieuw tot Bente. zijn stem klonk
waardig en plechtig, maar tevens
mild en goed.
„Na alles, wat er gezegd is. bent
U de enige. die ons kunt inlichten,
mevrouw Offer. Mevrouw Zita be-
weert dat zij de slaapkamer had
verlaten voor uw vader zijn hand-
tekening had gezet .niemand heeft
gezien wat er gebeurd is. U bent de
enige, die op dat tijdstip bij uw va
der was en met hem gesproken
hebt. Was uw vader helder en bij
voile kennis toen hij deze grote
som aan mevrouw Zita Munk over.
droeg?" De rechter zweeg en zag
Bente vol spanning aan.
Bente haalde diep adem. Snel zag
ze Enekaer met het mooie, oude,
stenen huis aan haar geest voorbij-
trekken. met z'n landerijen en ak-
kers, met z'n trainingsbanen en de
onvolprezen Rode Paarden. Alles,
wat ze zo innig liefhad en wat ze
nu wel zou moeten verliezen, zag ze
voor zich. Ten laatste keek ze naar
Ole, die haar even toeknikte. Als ze
wilde kon ze alle plannen van me
vrouw Zita verijdelen, kon ze Ole
van de ondergang redden en het
Iandgoed voor hen zelf behouden.
Welk recht had mevrouw Zita op
al dat geld? Ze kreeg al veel te
veel. Het kon ongetwijfeld nooit de
bedoeling van haar vader geweest
zijn, dat ze. behalve haar rijkelijke
toelage. ook nog dit grote kapitaal
kreeg. Maar als Bente dit plan wil
de doorvoeren en zou antwoorden
gelijk Frandsen en zeker ook de
rechter hoopte. dan moest ze liegen
en liegen wilde ze niet, tot geen en
kele prijs, dan moest het maar gaan
zoals het welde. Ze was van haar
stoel opgestaan en zag de rechter
aan.
..Vader handelde onder pressie en
hii wilde mevrouw Zita het huis uit
hebben. maar hij was helder en bij
zijn voile bewustzijn, toen hij het
bedoelde stuk ondertekende", zei ze
luid en duidelijk. „Ik heb hem zelf
zijn naam zien zetten, ik las het
stuk niet, maar ik zette als getuige
mijn naam onder zijn handtekening
zoals meneer de rechter zeker wel
zal weten".
Het was doodstil geweest, terwijl
men wachtte op Bentes antwoord;
nu klonk 'n duidelijk verneembare
zucht van mevrouw Zita, die zo op-
gewonden was en zo in spanning
had gezeten, dat ze zich moest
uiten. Lange tijd zag de rechter
Bente zwijgend aan. Het was onmo
gelijk te raden wat hij dacht»
„Ja zeker", zei hij eindelijk, won-
derlijk verstrooid. „Dan is de zaak
dus duidelijk en kan het recht, dat
mevrouw Zita Munk op het geld
wil doen gelden, niet bestreden wor
den. Maar het geld is er niet meer,
zoals U weet, mevrouw Offer. Uw
vader heeft het kapitaal vele malen
als onderpand voor leningen gege
ven en herhaaldelijk door zijn hand
tekening gegarandeerd, dat het be-
drag aanwezig was en nu is het er
niet. Kunt U ons hieromtrent enige
inlichtingen verstrekken?"
„Vader heeft het geld niet ge-
bruikt", antwoordde Bente met gro
te beslistheid. „Ik kan in deze kwes-
tie geen enkele inlichting geven;
maar ik weet dat vader nooit on-
eerlijk gehandeld heeft. Ik weet
dat hij de naam genoemd heeft van
een firma Reimers".
..Juist, Reimers, knikte" de rech
ter. .Die naam komt ook voor in
de stukken van procureur Palle-
sen. Jammer dat de oude Palle-
sen dood is en dat het al zo lang
geleden is. Het spijt mij, mevrouw
Offer; ik dank u zeer."
De 'rechter liet er zich niet na-
der over uit, wat hem speet, maar
wendde zich in plaats daarvan tot
Ole. „U behoeft niet voor de balie
te komen", zei hij. ;,Ik heb U al
leen een vraag te doen, die U van-
af uw plaats kunt beantwoorden.
Er is een kwestie waarover ik
gaarne uw mening zou weten, al-
vorens deze zaak verder in behan
deling te nemen. U hebt Enekaer
met alles wat er bij hoort en alle
heerlijkheden gekocht van de thans
overleden heer Munk. Bij de koop
hebt U de verplichting aangegaan
alle schulden van en alle vorderin-
gen op Munk over te nemen. Nu
komt daarbij deze nieuwe schuld
van dertigduizend kronen. Van de
ze post hebt U niet geweten en
hier tegenover hebt u geen enkele
verplichting. Ongetwijfeld zal de
eis ingediend worden tot beslag-
legging op de nalatenschap en u
behoeft de aangegane transactie
niet gestand te doen.,. U kuA de
zaak met uw advocaat bespreken:
maar ik zou heel graag nu direct
van* u willen horen, welk stand-
punt u in deze inneemt." De rech
ter zweeg en zag Ole strak aan.
„Ik wil u met genoegen meteen
antwoorden", zei Ole, die opge
staan was. „Ik wens niet de een-
maal aangegane transactie te niet
te doen en neem alle verplichtin-
gen op me." Ole sprak luid, zijn
stem klonk vast en rustig.
..Juist", knikte de rechter. ,.Dan
zullen we de zitting thans voor 'n
kwartier schorsen." Hij stond op
en greep zijn bel.
(Wordt vervolgd.)
