I Vastberaden en grondige actie tegen het terrorisme met alle beschikbare middelen" DE REPUBLIEK DJOGJA GEHEEL DOOR DE NEDERLANDSE TROEPEN BEZET Oost-lndonesisch kabinet afgetreden Militaire actie in Indonesia EDITIES VOOR ALKMAAR, HOORN, DEN HELDER, SCHAGEN Zuiveringsactie in de Republiek ingezet HET GEBIED VAN J Soekamo, Hatta, Soedirman, Sjahrir en andere Republikeinen zijn geinterneerd Het legerbericht van heden Gewapend optreden moeilijk te waarderen Generaal Spoor bij de operaties Het laatste nieuws uit Indonesie Vier personen van wisse dood gered *^Om de vrijheid van Indonesie Buiten God is 't nergens veilig (Vondel) FEIT Pagina 1 en 3 Maandag 20 December 1948 44e Jaargang No 11443 Kantorem ALKMAAR, teL K 2200; HOORN, Draafsingel 59, teL 4243, Grote Noord 77. teL 4362 K 2290; DEN HELDER, Keizerstraat 89, teL 2800 K 2230; SCHAGEN, Molenstraat 52. teL 459 K 2240 ,VX KTi/lA? - 7 -v Een kaartje van het Republikeinse gebied op Java, aangegeven door de demarcatie- lijnen. Volgens de tot nu toe ontvangen berichten hebben Nederlandse parachutisten eerst het vliegveld Magoewo ten Oosten van Djokja, de hoofdstad van het Republi keinse gebied, bezet. Nadat daarna lan- dingstroepen op dit vliegveld waren aan- gevoerd, hebben deze Djokja bezet. Voorts rukken Nederlandse troepen van verschil- lende zijden het Republikeinse gebied bin- nen, zoals uit de richting Gombong en uit de richting van Semarang. Nabij Toeban, 85 km. ten Westen van Soerabaya, hebben marine- strijdkrachten een geslaagde lan- dingsoperatie uitgevoerd. De Nederlandse troepen in Indonesie hebben Zaterdagmiddag vijf uur Nederlandse tijd een actie ingezet tegen de terroristen op republi keins gebied, nadat de regering officieel de Commissie voor Goede Diensten had medegedeehi, dat zij haar vrijLeid van handeien heeft hernomen door artikel 10 van de Bestandsovereenkomst toe te passen. De Nederl. regering grond haar besluit op de bij haar gevestigde overtuiging, dat het niet mogelijk is zich op- nieuw te begeven in besprekingen met de Republiek, die, naar haar ervaring heeft ge- leerd, zonder uitzicht te moeten worden geacht. Verder is het de regering onmogelijk werk- loos toe te blijven zien bij het voortduren van de verwarring, de bedreigingen en de gewelddadigheden. Dr. Beel, de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon, gal voor Radio-Batavia kennis van het besluit het Bestand met de Republiek op te zeggen en een „zuivering" te beginnen tegen de terroristen op republikeins gebied. Dr. Beel verklaarde- „Deze zuivering zal vastberaden en grondig worden uitgevoerd. Wij zullen met alle ter beschikking staande politionele en militaire middelen onverpoosd de terroristen benden achtervolgen en wij zullen hen niet langer hun practijken laten voortzetten, hetzij in de gebieden, welke reeds onder controle staan, hetzij in de gebieden, welke wij thans op het punt staan te gaan bevrijden. Deze stap is gedaan, omdat de Nederlandse regering, rich ten voile bewust van haar plicht, tot de conclusie is gekomen, dat geen vreedzame regeling meer mogelijk was". In een toespraak tot de Nederlandse gewapende machten verklaarde dr. Beel; ,,Gij marcheert niet op teneinde vijande- lijk gebied ite bezetten, doch om rechtvaardigheid en veilig- heid te brengen, waar tevoren wetteloosheid regeerde. Toon door uw daden, dat niemand, wie ook, iets van u te vrezen heeft, wanneer hij vreedzaam zijn taak vervult". Dr. Beel deed tenslotte een beroep op de luisteraars, zowel in het federaal als in het republikeinse gebied, om behulp- te zijn, teneinde „de zuiveringsactie, welke helaas zaam noodzakelijk is gebleken, zo snel mogelijk te laten verlopen, zodat onvermijdelijk leed toi een minimum beperkt zal blijven en de vrede snel in geheel Indonesie zal worden hersteld". AAN ZES DODEN NEDERLANDSE ZIJDE Soekarno, die op het laatste ogenblik trachtte te vluchten. AMERIKAANS VLIEGTUIG LANDDE TE DJOGJA Om Soekarno c.s. te halen. ANAK AGOENG VRAAGT ZELFBEHEERSING Ook de premier van Pasoendan afgetreden WEERSVERWACHTING MOEDIGE DAAD VAN WACHTMEESTERVAN POLITIE 'ASonnementsprlJs 14.25 per kwartaal, fl.43 pei maand, Incluslel Incasso. Advertentle-tariet pei editle 16 ct. per m.m., minimum 12.50; In alle edltles 26 ct pei m.m., minimum 14.tamllle- berlctiten 20 ct., resp. 30 ct. per m.m. Bij contract belangrljke kortlng. Dlrecteur E. J. M. Stumpel, Hooldredacteur H. N. Smits. Rayon- redacteuren Fi. Otten, M. P. lanssen, 5. Toes. BankrelaMes: Noorderbank. Nederl. Credietbank HET MAN HEDEN 2046, NEDERLAND ZUIVERT DE REPUBLIKEINSE GEBIEDEN I .f i S TRAAT EfiARANO WtltM »OOAA revAAGGoe jfOqoscpo ea/oufj ■pjiiXlGASA ?60«v. - w L '>V In haar brief aan de Commissie voor Goede Diensten, herinnert de Nederlandse regering aan de gele- genheid, die zij de republikeinse regering heeft geboden, de brief van Hatta; die onvoldoende werd geacht, alsnog aan te vullen door haar bin- dende verklaring omtrent een aan- tal punten. Een antwoord van de republikeinse regering is echter niet binnen de gestelde termijn binnen- gekomen, terwijl om verlenging van .die termijn niet is gevraagd. Inte- gendeel is gebleken, dat de republi keinse regering zich op dit critieke moment in de onmogelijkheid heeft geplaatst om een definitief antwoord te geven, doordat de president van de republiek, Soekarno, heeft aange- kondigd met zes van zijn ministers Djokja te zullen verlaten met be- stemming naar India, hetgeen in- middels is geschied. (Dit is later gebleken onjuist te zijn. Red.), ter wijl de minister-president Hatta van dit presidentiele kabinet, zich voor de duur van twee weken heeft ziek gemeld. Onder deze omstandighe- den ontbrak dus elke mogelijkheid. dat op korte termijn verbetering zou worden verkregen in de onhoud- baar geworden toestand in Indo nesie Na verder er op te hebben gewe- zen, dat de Republiek, in verband met de voornemens tot het instellen van een federale interim-regering tegen 1 Januari. grote acties had voorbereid in alle onder haar con trole staande gebieden en dat he- vige bedreigingen werden geuit te gen diegenen, die tot samenwerking met Nederland bereid waren, geeft de Nederlandse regering uiting aan haar overtuiging, dat. en in de republikeinse regering en onder de bevolking van het republikeinse gebied, zich velen bevinden, die niets liever willen dan constructief mede te werken aan de opbouw van de federatie, aan vfelke Nederland zo spoedig mogelijk de souvereiniteit wil overdragen. Tqgen hen is de actie, waartoe opdracht is gegeVen, niet- gericht, maar wel tegen de terroristische en ongedisciplineerde elementen in de Republiek, welke iedere constructieve arbeid onmo gelijk maken. De eerste dag van de nieuwe actie van de Nederlandse troepen had een zeer gunstig verloop. Zon- dagmiddag werd bekend, dat te Batavia officieel was medegedeeld, dat Djogja door Nederlandse para- chute-troepen geheel was bezet. In de vooravond kwam het bericht van de dienst legercontacten, via radio Indonesie, dat )kort na de be- zetting van Djogja, president Soe karno, de vice-president en premier drs Moh. Hatta, oud-premier Sjah rir, air-commodore Soeriadarma, de minister van buitenlandse zaken, Hadji Agoes Salim, generaal Soedir man, de commandant van het re publikeinse leger en een twaalftal andere republikeinse autoriteiten zijn geinterneerd. Ook een aantal leden van het KNIP (het voorlopig republikeins parlement) waaronder de voorzit- ter, mr Assaat, zijn in verzekerde bewaring gesteld. De ge'intterneer- den zijn ondergebracht in het paleis van de president of de ambtswonirig van premier Hatta. De bezetting van Djogja had plaats om 3 uur Javatijd. Voor zover bekend, heb ben zich in de stad vrijwel geen branden voorgedaan. Nederlandse parachutisten waren Zondagmorgen te kwart voor zeven geland in de omgeving van Djogja. Het vlieg veld Magoewo, 8 kilometer ten O. van Djogja, is onbeschadigd in han- den- van de parachutisten gevallen. De landing der parachutisten was voor de verdedigers van het vlieg veld een volkomen verrassing, of- schoon er reeds enkele weken ge- ruchten over de ophanden zijnde Nederlandse actie de ronde deden. Na de verovering van het vlieg veld kon worden begonnen met de aanvoer van troepen. Ook de Koninklijke Nederlandse Marine heeft een belangrijk aan- deel in de operaties. Kort na mid- dernacht landden mariniers, ge- steund door eenheden van de Ko ninklijke Marine, op de Noordkust van Oost-Java. De landing verliep volgens het plan en had plaats te Toeban, 85 kilometer ten Westen van Soerabaja. Reuter seinde, dat de landing van de mariniers het karakter heeft van een afleidings- manoeuvre ten behoeve van de op- mars uit de richting van Semarang Nederlandse troepen, die vanuit Gombong in middcn-Li vr in Ooste- lijke richting oprukken, hebben Ka- ranganjar bereikt. welke plaats en kele km Oostelijk van de voorma- lige bestandslijn ligt. Voorts heb ben Nederlandse troepen in mid den Java op vele plaatsen de voor- malige bestandslijn overschreden. Op Sumatra zijn Nederlandse troe pen van het gebied der Negara Soematera Timoer uit Asahan bin- nengetrokken. Op midden Sumatra hebben de Nederlandse troepen op verschillende plaatsen de voorma- lige bestandslijn overschreden. Van officiele zijde te Batavia wordt gemeld, dat in het zuid- westelijk deel van midden-Java Nederlandse troepen in opmars Keboemen passeerden. In Oost- Java bezetten Nederlandse troe pen Pepandjeng. In Noord-Suma- tra werden ongeveer 100 kilometer ten zuiden van Tandjongbalei de plaats Rantauprapat en de onder- neming Wingfoot bezet. BATAVIA. 20 Dec. (Reuter). Volgens een heden te Batavia uit- gegeven legercommunique zijn in de eerste 36 uur van de actie te gen de republiek Indonesia aan da zijde der Nederlandse strijd krachten zes doden gevallen en acht man gewond. In het commu nique werd geen gewag gemaakt van verliezen aan republikeinse zijde. Het communiquemaakt melding van de inneming van Poeworedjo, een kleine plaats op ongeveer zes- tig kilometer ten Westen van Djogja. Deze plaats was „onder weinig tegenstand" ingenomen. Er werd geei; gewag gemaakt van actie op andere fronten en er werd niet toegegeven, dat de Nederlan- ders gebruik maakten van zware wapenen of luchtbombardementen, zoals van sommige zijden was ge meld. Na de bezetting van het vliegveld van Djogja landde aldaar een Ca- talina-transportvliegtuig met zeven passagiers. De piloot, 'n Amerikaan en de passagiers werden geinter neerd voor een nader onderzoek. In het legercommunique van he- denmorgen wordt gezegd, dat het vliegtuig had moeten dienen voor de evacuering van de Republikein se regering, van welke de meeste leden gisteren werden gevangen ge- nomen. De passagier$ van het vlieg tuig waren zes Republikeinse offi- cieren en een Indonesische tweede piloot. MAKASAR, 19 Dec. (Aneta) Anak Agoeng, de minister-presi dent van Oost-Indonesie, heeft in een rede voor radio-Makasar, in de Indonesische en de Nederland se taal sprekende, aangekondigd, dat zijn kabinet zal aftreden. Hij deelde verder mede, dat de rege ring op verzoek van president Soekawati, de lopende zaken zal afhandelen. Het Oost-Indonesische kabinet was, nadat Dr. Beel in zijn radio- redevoering de opzegging van het Bestand had aangekondigd, door Anak Agoeng in een spoedvergade- ring bijeengeroepen voor een be- spreking van de thans ontstane si- tuatie en ter bepaling van de hou- ding van Oost-Indonesie. In het begin van zijn rede ver klaarde Anak Agoeng: „Het spreekt vanzelf, dat elke Indone sische nationalist, waar hij zich ook bevindt, gewapend optreden moeilijk kan waarderen en dat hij de voorkeur geeft aan een oplos- sing tussen alle groeperingen in Indonesie, welke leidt tot de ge- zamenlijke en onafhankelijke Verenigde Staten van Indonesie". Anak Agoeng verklaarde o.m.: „De regering heeft de verwachtmg gekoesterd, dat haar arbeid, welke zij in het afgelopen jaar in nauwe samenwerking met de regeringen en besturen van de andere delen van Indonesie in uitvoerig overieg met de Nederlandse regering ver- richtte, met succes zou worden be kroond, ook omdat zij door geregeid informeel contact met de regering van de republiek tot oplossing trachtte te komen. Nu deze ver- wachting niet in vervulling is ge- gaan en de arbeid en het streven van de regering derhalve niet heb ben geleid tot het resultaat, dat zij in uitzicht stelde, heeft de regering gemeend verpiicht te zijn, haar mandaat tot beschikking van de president te moeten stell'en en het parlement van deze stap op de hoogte te moeten brengen. De pre sident heeft het ontslag van het ka binet aanvaard, doch het kabmet zal de lopende zaken behandelen," Anak Agoeng vervolgde: Voor de huidige gebeurtenissen is een ge- voel van zelfbeheersing noodzake lijk, hetgeen meebrengt, dat een- ieder zich zal hebben te onthouden van provocerend optreden. Men hechte geen geloof aan de onrust- verwekkende berichten, van welke zijde zij ook mogen komen. Derge- lijke geruchten worden als straf- baar feit beschouwd." Hij zeide, „dat de rechtszekerheid van elke inwoner beschermd zal worden met alle middelen, welke tot beschikking van de regering staan." „Verloop en uitslag van deze ge beurtenissen kunnen geen verande- ring brengen in de wijze en de be- tekenis van het ideaal, dat iedere nationaal voelende Indonesier voelt. Zij kunnen evenmin het vaste ver- trouwen verminderen, dat deze na tional idealen in vervulling zullen gaan. De vervulling is echter afhan- kelijk van de vaste wil, de posi- tieve krachtsinsparining en het con structief vermogen om een waar- achtig, vrij en onafhankelijk staats- bestel op te Souwen", aldus de pre mier. BANDOENG, 19 Dec. (Aneta) Uit Bandoeng wordt vernomen, dat de premier van Pasoendan, Raden Adil Poeradiredja. is afgetreden, onmiddellijk na het begin van de Nederlandse zuiveringsactie. Medegedeeld door het K.N.M.I. te de Bilt. geldig van Maandagavond tot Dinsdagavond. LICHTE VORST Meest zwaarbewolkt, maar droog weer. Tijdelijk iets afne- mende wind, hoofdzakelijk uit richtingen tussen oost en noord. Zowel vannacht als morgen overdag bijna overal lichte vorst. Luitenant generaal Spoor, de le- gercommandant, heeft het eerste gedeelte van de operatie boven het vliegveld Magoewo bij Djogja uit zijn eigen vliegtuig gadegeslagen, aldus meldt de dienst voor leger- contacten. Nadat het zeker was, dat de actie der parachutisten volgens het plan was verlopen, hetgeen van de grond af werd geseind met de woorden „all clear" vloog de gene raal terug naar Semarang, om daar de embarkatie der luchtlandings- troepen gade te slaan. Hij keerde later naar Batavia terug. BATAVIA, 20 Dec. (Aneta). Hedenmorgen vertrok jhr. de Ranitz van de directie Verre Oosten per vliegtuig naar Djogja om de Com missie voor Goede Diensten af te halen. De secretaris van de com missie verklaarde, dat dit niet ge- schiedde op verzoek van de com missie. Het is nog niet beslist of de commissie naar Batavia zal terug- keren, zo zeide hij nog. In het gebouw van de republi keinse delegatie te Batavia zijn thans 15 Republikeinen onderge bracht. Zes anderen, die huisarrest zouden krtjgen, werden thuis niet aangetroffen; deze zouden te Djogja verblijven. De gezinnen zijn thuis gebleven en genieten voile bewe- gingsvrijheid. De gei'nterneerden worden met voile hoffelijkheid be- handeld. Een vliegtuig uit India, dat was uitgezonden om Soekarno en an dere leiders van de Republiek In donesia, die thans in Nederlandse handen zijn, op te halen. is heden uit Batavia te Singapore terugge- keerd. Ook het kabinet van Pasoendan heeft zijn mandaat ter beschikking van de Wali Negara gesteld, op grond van het feit. dat de politieke ontwikkelingen van de laatste dagen naar de mening van de minister- raad tegensti'jjdig zijn met de grondslagen, waarop de taak aan vaard werd. Het te Bandoeng verschijnende federale dagblad Persatoean meldt, dat het kabinet na de vergadering van Zaterdagochtend reeds besloot niet deel te nemen aan de instelling van de interim-regering. Gisterennacht reed tussen Diemen en Weesp van het zandpad een Am- sterdamse auto, die door tot nu toe onbekende oorzaak plotseling slipte het- water van de Keulse Vaart in, Toevallig bevond zich daar juist in de buurt de wachtmeester Poep- jes van de Rijkspolitie te 's-Grave- land. Deze P., die uitstekend red- dend kan zwemmen, bedacht zich geen ogenblik en sprong na zijn zware overjas te hebben uitgetrok- ken, te water. De auto lag ca. zes meter avn de kant. Toen hij bij de auto kwam bleken de inzittenden er reeds in te zijn geslaagd het bo- vendek open te schuiven. De be- stuurder, ir. G. Bakos uit Amster dam en zijn vrouw waren op het dak van de aupto geklommen. Ir B. wist zelf zwemmend de wal te bereiken. Zijn vrouw werd door de wachtmeester aan de kant gebracht. P. zwom onmiddellijk terug om ook de beide andere inzittenden, de heer en mevrouw van de Berg uit Amsterdam te redden. Hij bracht de 4 drenkelingen naar een nabij gelegen boerderij, waar zij van dro- ge kleren werden voorzien en hij zorgde ervoor, dat zij met een an dere auto naar Amsterdam konden worden gebracht. NU HET DAN zover is het was te verwachten, maar is het niet nog snel gekomen? dat Neder land in Indonesie de handschoen heeft opgenomen, welke de onwu- lige elementen in de Republiek ons ailang, en met toelating, althans passieve dulding van de verant- woordelijke autoriteiten, hadden toegeworpen, nu is het begnjpelljk, dat in sommige kringen de opmer- king wordt gehoord: dat hadden we reeds veel eerder moeten doen, en: hadden we nu begin Augustus 1947 maar doorgezet. Wij beginnen met ons te veroor- loven daartegen op te merken, dat achter-af praten, vooral door men- sen, die de verantwoordelijkheid niet dragen, gemakkelijk is. Wij hebben het, zij het niet altijd zon der pijn, welbewust niet eerder ge daan. En doorzetten in 1947 konden wij niet; dat blijven we aannemen, zolang officiele verklaringen van de Nederlandse Regering nog waarde hebben. WAARDE HEBBEN vcor ons na- tuurlijk ook de uiteenzettingen, welke onze Regering in Den Haag, en dr. Beel in Batavia, Zaterdag en Zondag in snelle opeenvolging heb ben gegeven. Verschillende uitla- tingen bezitten echter een b ij z o n- d e r e waarde. Zo de opfnerking in de regeringsverklaring van Zater- dagavond laat, dat verdere onder- handelingen geen nut meer konden hebben, „ook niet onder de auspicien van de C. v. G. D." Dat wijst in elk gevai nog eens extra op het hopeloze van de situatie, omdat de Republiek zich tegen beter weten in bieel vastklampen aan het idee, dat er alleen maar sprake zou kunnen zijn van formele onderhandelingen, en onder leiding van de C.v.G.D. Nergens was de waarborg aanwezig, dat wij langs die weg wel zouden kunnen komen tot werkeiijke uit- voering van de gesloten overeen- komsten. Integendeel, de Republiek deed al drie jaar niet anders dan traineren en chicaneren, verwe- zenlijking van een accoord bleek met haar o n m o g e 1 ij k. Afspraken met haar beschouwde haar geheimzinnige machten op de achtergrond als vodjes papier. En de C.v.G.D., die veel mutaties onder haar leden telde in de anderhall jaar, dat zij werkte, ondervond dat als het ware aan den lijve! AAN DEN LIJVE ondervonden duizenden goedwillende Indonesiers voor wier leven en veiligheid N e- d e r 1 a n d tenslotte de verant woordelijkheid droeg, dat de toe- standen in de Republiek en ten- gevolge van voortdurende infiltra- ties van Republikeinse benden ook in niet-Republikeinse gebieden volstrekt onhoudbaar waren geworden. Er werden, zo zei onze Regering in haar verklaring van Zaterdagavond. in enkele maan- den tijds honderden Indonesiers vermoord; velen gewond of ont- voerd. De Republiek had plannen ont- worper» voor een grote agitatie, ook buiten de Republikeinse gebieden, tegen de instelling van de Interim- r.egering, welke per 1 Januari a.s. zou worden ingesteld. Wie hereid was, met Nederland samen te wer ken, werd bedljeigd. Zo waren de besprekingen zonder uitzicht, en het was van Nederland te veel verlangd, dat het nog langer werkloos zou toezien bij de be- staande chaos, bedreigingen en ge- weidplegingen. Dus moest het nu werkelijk definitief uit z ij n; de bestandsovereenkomst, welke deze naam nauwelijks meer verdiende, werd formeel opgezegd en Nederland hernam de vrijheid van handeien. VRIJHEID VAN HANDELEN dat is in diepste wezen waar het in deze kwestie om gaat voor de vol- keren van Nederland en Indonesie. De vrijheid van handeien, van den- ken, van werken en leven, van bid den en gelukkig zijn. Die vrijheid, met woor *^n zo vaak beloofd door de propagandisten van de I'epubliek en hun handlangers, heeft in de drie en een half jaar van het be- staan der Republiek nog geen kans gehad. Eer was de ontwikkelmg, ook met diverse internationale achter- gronden, zodanig, dat de v r ij h e l d steeds minder kansen kreeg. Het gaat om de werkeiijke vrij heid van Indonesie en deze is bo- vendien alleen mogelijk wanneer er waarborgen zijn tegen de overheer- sing door de Republiek, in de nieu we federale rechtsorde, welke reeds zulke ferme vorderingen heeft gemaakt. Overheersing door de Re publiek kan immers, zo heeft de dramatische ervaring geleerd. met anders betekenen dan overheersing door de extremistische elementen in de republiek, die een democra- tische rechtsorde onmogelijk maken. Onmogelijk, dat is het pas- sende antwoord op de vraag, of Nederland nog langer mocht wach- ten. zijn historische plicht te ver- vullen. „De maandenlange bespre kingen, waarbij Nederland tot het uiterste is gegaan, bleven vruchte- loos", moest dr. Beel, de Hoge Ver tegenwoordiger van de Kroon, in zijn rede te Batavia vaststellen. De Republiek had trouwens zelf in de jongste besprekingen met Nederlandse vertegenwoordigers, haar o n m a c h t, om de tegen- krachten in haar gebied en de mili taire camarilla, de baas te blij ven, erkend. Nederland moest zich beslissend confronteren aan zijn verantwoor delijkheid voor orde en rust, veilig heid en vrijheid. Het is tijd voor opbouwend werk, om tot een g e - o r d e n d e staat te komen. en om de rijkdommen van Indonesie op de wereldmarkt te brengen, in het be- Vervolg op pag. 2

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Nieuw Noordhollandsch Dagblad : voor Alkmaar en omgeving | 1948 | | pagina 1