HET HAARLEMSE KERSTMIS G I LDE
MIDDELEEUWSE
GEWOONTEN
TOT IN ONZE DAGEN
GEHANDHAAFD
UNST IN i\LEI
Amerika keert Tsjang Kai Sjek de rug toe
HET
EDELE
HANDWERK
H0EVEEL LINIES HEEFT WEST EUR0PA?
v.
VI
5*
Massaproduct
of handwerk?
J
r
Een week buitenland
OUD GEBRUIK IN NIEUWE VORM
J! ajt
KERSTTENTOONSTELLING
ATELIER ST. JORIS
Ceylon is ongerust
Je moef maar boffen!
V-
R ZIJN vele gewoonten en gebruiken
aan de vlering van het Kerstfeest ver-
bonden. die in de loop van vele jaren, ja
van eeuwen, tot een traditie zijn geworden
en die tot in onze tijd getuigenis afleggen
iVn de ware christelijke geest, die ons volk
door alle tijden been heeft gekenmerkt. Een
van de belangrijkste, doch daarom nog niet
het meest bekende, is het Haarlemse Kerst-
gilde, dat zijn gewoonten uit de middel-
eeuwen tot op de dag van vandaag heeft
kunnen handhaven. Kit Haarlemse Kerst-
gilde, dat hi de laatste tientallen jaren weer
meer waardering en begrip ondervond, be-
hoort tot de vele gilden, waarvan men het
bestaan wel kende, maar die men niet be-
greep en daarom niet telde.
Verscheidene werken, o.a. de be-
schrijving van het gilde van de
hand van Mi-. A. van Sasse van
IJsselt en het boekje van de heer
H. A. Herkens Thijssen, de tegen-
woordige thesaurier-secretaris van
het gilde, brachten deze unieke ge-
meenschap meer onder de aandacht
en het feit, dat het bestuur van het
Kerstgilde doende is, de Kerstkapel
in de Haarlemse kathedraal te vol-
tooien, was yoor ons aanleiding iets
over deze. voor vele buitenstaanders
nog vreemd aandoende vereniging
mede te delen.
Over het algemeen neemt men
aan, dat het Heilig Kerstmisgilde,
zoals de benaming thans luidt, in
het begin van de veertiende eeuw
is gesticht. De juiste datum is niet
bekend, maar er zijn tal van leden-
lijsten, z.g. stoelboeken, die terug-
gaan tot ongeveer 1310 en zelfs na-
men bevatten van gildeleden, die
voor die tijd reeds lid waren. Om-
streeks 1400 heeft het gilde een
eigen altaar gekregen in de oude
Sint Bavo-kerk op de Grote Markt
waaraan in de bloeitijd van het
gilde zelfs een vaste kapelaan ver
bonden was, die wekelijks drie H.H.
Missen las voor de overleden leden.
Opmerkelijk is dat de oude statu-
ten. er zijn er o.a. van 1410 en van
1502, niet spreken over het doel, het
Kerstfeest waardig te vieren, een
punt, waaraan in de nieuwe statu-
ten van 1871 en vooral in die van
rond 1850 wel aandacht werd be-
steed. Voorts is de naam van het
gilde, zoals we die vinden in de sta-
tuten van 1410 en die luidt: „HeiIig
Kerstgilde" wel een nadere beschou-
wing waard. Hier werd n.l. niet ge-
sproken van het Kerstmisgilde,
maar van het Kerstgilde, een Chris-
tusgilde, een gilde dus met Christus
als patroon. En als zodanig is het
Haarlemse gilde dan ook geen uni-
cum. Er waren meer van zulke
Christus-gilden zoals bijven het
Maastrichtse gilde der fruithande-
laars. Aanvankelijk was ook Kerst-
mis niet nauw met de gilde verbon-
den, pas in 1417 is er voor het eerst
sprake van een H. Mis op Kerstdag.
Het Haarlemse Kerstgilde heeft, zo
als trouwens veel gilden, lange tijd
geen andere pretenties gehad dan
louter en alleen te zijn een vereni
ging van mensen die geregeld bij
elkaar plachten te komen. goede
werken deden en hun bijeenkomsten
besloten met een maaltijd. Dit laat
ste vooral was een voorname bezig-
Afbeelding van de
koperen plaat,
die Jacobus Matham,
destijds deken van
het H. Kerstmisgilde,
in 1606 vervaardigde
en a an het gilde ten
geschenke gaf. Deze
plaat is nog steeds in
het bezit van het
gilde en berust in
het archief, dat van-
af het midden der
veertiende eeuw be*
waard is gebleven en
tot nu toe is bij
gehouden, een uni~
cum in ons land.
K
K
IIET HANDWERK van de pottenbakker is eigenlijk zo oud
als de mensheid zelf en zolang men uiting heeft willen
geven aan zijn gevoel voor schone vormen, is het ambacht
van de pottenbakker hoog in aanzien geweest. De producten,
die de eenvoudige werkplaatsen zowel als de goed-ingerichte
ateliers dezer ambachislieden verlieten, zijn dan ook altijd een
getrouwe weerspiegeling geweest van het cultuurbeeld der
eeuwen. Zozeer zelfs, dat men de geschiedenis van oude volke-
ren nu nog voor een groot deel afleest uit de overblijfselen der
pottenbakkerijen, die in zekere zin de geschiedboeken der
eeuwen genoemd kunnen worden.
■D/r^jhclieortc Chnfti ter eren r
em vreucLt i'hanterena! cuer Ine lonlcrt mrm
leoennen erurs oulcrs t 'ears alidt te fenleren
waren
f^nlaren/ laer_ wnj
en dteneni
vitr en v
ten daer cock veraaret
ionj?' met feet qkelcal
om t ctcn tiaer trujqken p,
nen ^J"jnltr tn toileted r
heid, voor velen zelfs wel de voor-
naamste. Zo schrijft nog in het be
gin der achttiende eeuw een der
leden, die verhinderd was een bij-
eenkomst bij te wonen. dat hij niet
zou nalaten om op twee achtereen-
volgende dagen een glas wijn te
drinken op de gezonaheid van zijn
gildebroeders. Over andere zaken
rept hij met geen woord. Trouwens,
uit de oudste statuten blijkt wel,
dat het gilde ten doel had om voor
de doden te zorgen en om gezamen-
lijk te eten en te drinken. In de loop
der eeuwen heeft dit gilde dus wel
enige verandering ondergaan. het
gilde is van een. oorspronkelijk uit
de heidense oudheid afstammende
dodencultus, geworden tot vereni
ging die de Kerstviering en de ver-
zorging der levenden ten doel had
en we kunnen dus in dit geval met
recht spreken van een gekerstend
Kerstgilde.
KJOG ALTIJD telt het Haarlemse
I' Kerstgilde vier en vijftig leden
die zich nu vooral ten doel stellen
de behoeftige medemens te helpen.
Daartoe worden er in de winter-
maanden gedurende twaalf weken,
een vier en dertig armen uit de
stad van levensmiddelen voorzien.
voornamelijk grutterswaren. terwi.il
er in de zomer dertien oude vrou-
wen, die in de Haarlemse hofjes ge-
makkelijk te vinden zullen zijn, ont-
haald worden op een rijtoer, waarna
hun een maaltijd wordt aangeboden.
Ook heeft het Kerstgilde, die de
oude St. Bavo tijdens de godsdienst-
twisten verloren zag gaan, weer een
eigen kapel en wel in de nieuwe
Haarlemse kathedraal, de Sint Bavo
aan de Leidse Vaart. alwaar in 1929
een altaar werd geplaatst. Een jaar
of tien geleden maakte de Haarlem
se kunstschilder en glazenier, Han
Bijvoet, voor het gilde een prachtig
raam, uit drie delen bestaande,
waarvan het middengedeelte de
eigenlijke Kerstvoorstelling geeft:
Maria, St. Jozef en 't Kindje, de os
en de ezel op de achtergrond. In het
linker deel zijn de engelen. in het
rechter de herders gegroepeerd. De
wapens der plaatsen, waar de leden
van het gilde woonachtig zijn, wer-
den er tevens in verwerkt.
Dat het aloude Haarlemse Kerst
gilde niet alleen nog reden van be
staan heeft, maar zelfs een grote
vitaliteit bezit, bewijst wel het fell,
dat 't bestuur nog steeds doende is,
om naast de vele werken van lief-
dadigheid, die geregeld worden on-
dernomen, haar eigen kapel. waar
iedere week nog vier H.H. Missen
worden gelezen voor de overleden
gildeleden en waar op Kerstnacht.
op het feest van Onnozele Kinderen
en tip St. Jan, een H. Mis wordt op
gedragen, te verfraaien en te maken
tot een monument voor het nage-
slacht. Zo kreeg onlangs Han Bij
voet weer een opdracht van het
bestuur van het gilde, om nog twee
ramen te vervaardigen.' Het eerste.
waarvan de orttwerpen reeds gereed
zijn en dat binnen afzienbare tiid
zal worden uitgevoerd, stelt de
Kerstboodschap aan de herders van
Bethlehem voor. Het tweede geeft
dan een voorstelling van de aanbid-
ding der drie Koningen. In totaal
zal deze Kerstkapel, ook wel kapel
der H. Familie genoemd, drie grote
gebrandschilderde ramen tellen.
Over de plannen voor het laatste
raam. dat niet drie, doch slechts
twee segmenten bevat. zal nog na-
der worden beslist.
IEDER JAAR komen de leden van
I het Haarlemse Kerstgilde in de
kathedraal tesamen en gebruiken zij
in Haarlem of naaste omgeving hun
gildemaal. Nog altijd bestaat het
bestuur uit een deken en twee vin-
ders, bijgestaan door een thesaurier-
secretaris. De deken treedt. zoals
vroeger gebruikelijk. ieder jaar afj
en wordt opgevolgd door de eerste
vinder, de tweede wordt er dan
steeds weer bijgekozen. zodat de
functies steeds opschuiven.
Zo is tot in onze dagen een oude
traditie gehandhaafd gebleven. die
niet alleen do leden van het gilde.
maar alien, die er mede in contact
komen. aanspoort om. zoals in een
oude gildeplaat uit 1606 werd ge-
beiteld: ..die salighe gheboorte
Christi" te vieren. L. S
Waar in onze tijd de industrie het
I handwerk op vele terreinen heeft
verdrongen, is het begrijpeiijk, dat
ook de ceramiek niet aitijd zozeer
I met ons dagelijks leven verbonden
is als in vroeger tijden het geval
I was. Wij worden vaak al te gemak-
I kelijk en goedkoop voorzien van
allerlei gebruiksvoorwerpen, waar-
onder aardewerk een grote plaats
inneemt, en erkennen daarom hel
J handwerk van de pottenbakker niet
altijd als een belangrijk ambacht.
Toch is er in onze tijd een ken-
It ering merkbaar. Niet iedereen is
bevredigd met datgene wat indus-
trie en machine ons gelieven voor
te zetten en velen zoeken opnieuw
j in de schoonheid van*vorm en kleur,
door de kunstenaar gebracht, wat
I zij in de eentonigheid van 't massa
productmissen: de menselijke ziel
j en de afstraling van de eeuwige
schoonheid.
Dit verheugende verschijnsel gaat
gepaard met een meerdere waar-
[dering an de aloude pottenbakkers-
kunst en meer en meer richt zich de
smaak, ook van het eenvoudige
publiek, van het gipsen bazargoed
j op de producten van de ateliers der
kunstnijveraars. Met deze herwaar-
dering gaat ook een opleving van
het handwerk gepaard. Het oude
ambacht herleeft in nieuwere vor
men, waarbij veelal gebruik wordt
gemaakt van de moderne techniek.
Onze klei-ateliers zijn er heden ten
dage een gelukkig voorbeeld van.
Herlevend ambacht
Wij vinden ze door het hele land,
die werkers, die met hoofd en hart
aan hun kunst verknocht zijn, maar
de kleikunst bloeit toch nergens zo
schoon op als ,in het Limburgse
waar de mensen het pottenbakken
als het ware in het bloed zit en
waar men de kleikunst nooit geheel
verleerd heeft.
In de laatste jaren vooral heeft
het dorpje Beesel, gelegen aan de
Maas tussen Roermond en Venlo,
waar de kleiwarenfabriek St. Joris
is gevestigd. van zich doen spreken.
Het handwerk. dat deze ateliers
verlaat. is artistiek verantwoord,
terwijl het veelal ook als gebruiks-
voorwerp zijn practisch nut bewijst.
Dat de religieuse inslag, een der
mefest op de voorgrond tredende
kenmerken van de Limburgse volks-
aard. daarbij sterk op de voorgrond
treedt. baart niet alleen geen ver-
wondering. maar is zelfs als een
gelukkige omstandigheid te beschou
niet op de laatste plaats zal bijdra-
gen tot een verinniging van onze
devotie. Wij zijn immers bij al onze
voorstellingen van heiligen in grote
mate afhankelijk van wat wij met
de ogen waar kunnen nemen en het
is een bekend feit, dat wij op het
gebied der heiligen-verering niet
altijd bijster verwend zijn geweest
met voorstellingen, die hart en ge-
moed wisten te ontroeren of te
boeien.
Het klei-atelier St. Joris brengt
ons nu werk, dat zowel ons reli-
gieus gemoed als onze zin voor het
schone bevredigt. Ieder beeld, dat
deze ateliers verlaat, is bezield en
spreekt een eigen taal. Het heeft
een eigen karakter en trekt onmid-
dellijk de aandacht van de aan-
dachtige beschouwer. Het materiaal,
de Limburgse klei, is hier verwerkt
tot een waardig eindproduct. waar
bij niet de kunstenaar zijn wil de-
monstreert, maar ondergeschikt'
maakt aan de schone materie. Het
materiaal wordt veredeld en ver-
levendigd en door een goede kleur-
geving geaccentueerd. Bruin en
grijs, soms een diep-blauw, doen de
grondkleur van de klei, de rood-
achtige massa, meer tot leven ko
men. De vorm is natuurlijk en
spreekt direct aan. Daarin ligt het
geheim van de bekoring, die van
deze beelden, op een speciale wijze j
gebakken. zodat de klei de hard
heid van steen aanneemt, uitgaat.
Hetzij men een madonna, een kruis-
beeld of een kerstgroep beschouwt.
de zin voor het schone ligt er in
verweven en men kan zich moeilijk
onttrekken aan de lust zulk werk
te bezitten.
Momenteel is er in Bergen, in de
Kunsthandel Hopman. een tentoon-
stelling te zien van dit kunst-aarde-
werk Er staat een collectie, waarbij
een ieder veel zal vinden, dat hem
bekoort. Naast een groep kerkelijke
kunst is er ook voldoende profaan
werk aanwezig, waaruit blijkt, dat
deze kunst zich niet alleen op het
godsdienstige richt. Men vindt er
wandversiering en gevelstenen, een
voudige gebruiksvoorwerpen, kort-
om veel. dat in huis een eigen sfeer
brengt. Zowel de kunstliefhebber
als de doorsnee burger, die smaak
voor het schone heeft, zal er tegen
matige prijzen iets vinden dat naar
zijn gading is.
Deze tentoonstelling, die in de
ware zin des woords een pleidooi
voor dit schone, herlevende ambacht
is, duurt tot en' met 31 December en
zal. naar wij hopen, vele minnaars
werk weten te trekken.
Naast dit aardewerk is er nog werk
van de Bergense schilder Nico Berk-
hout te bezichtigen, waarover wij
reeds eerder schreven en dat aan-
gevuld is met enkele nieuwe teke-
ningen, zodat ook het plaatselijke
karakter van deze Kersttentoon-
stelling voldoende tot uiting komt.
Ceylon heeft Nederland officieel
op de hoogte gesteld van de boy-
cot op Nederlandse schepen en
vliegtuigen, die troepen of wa
pens vervoeren voor gebruik te
gen de Republiek.
Sir Oliver Goonetilleke, de hoge
commissaris voor Ceylon in Enge
land, bezocht de Nederlandse am-
bassadeur te J^onden, jhr. Michiels
van Verduynen, en overhandigde
hem de volgende mededeling na-
mens zijn regering.
..Het bericht, dat de Nederlandse
regering de zgn. „politibnele actie"
in Indonesie hervat, is met grote
bezorgdheid ontvangen en het is de
plicht van de regering van Ceylon
aan de Nederlandse regering uit-
drukking te geven van haar zeer
grote ongerustheid ten aanzien van
de betreurenswaardige gevolgen.
welke deze actie waarschijnlijk in
zuid-oost-Azie zal hebben".
wen. daar deze kunstuiting zeker van goed, degelijk en sierlijk hand-
Kapitein C. J. H. Wijker van
de 8150 ton metende „Ridder-
kerk", een Nederlands schip,
dat op het ogenblik voor Bris
bane ligt, heeft de eerste prijs
van zesduizend Australische
ponden <48.000 gulden) ge-
wonnen in de loterij van Nw.-
Zuid-Wales. Kaiptein Wijker.
die zijn laatste reis maakt, is
bijna 55 jaar, waarvan hij 39
jaar op de wereldzeeen heeft
gevaren. In het begin van de
tweede wereldoorlog, toen
Nederland nog neutraal was.
was hij gezagvoerder op het
m.s. ..Arendskerk", dat werd
getorpedeerd. Voor zijn dien-
sten tijdens de oorlog aan 't
vaderland bewezen. ontving
hij het bronzen kruis en het
kruis van verdienjte. Kapt.
Wijker. die vele malen in
zijn leven een kansje waagde
bij loterijen e.d, heeft voor
deze prijs hem te beurt viel.
nog nooit iets gewonnen.
HET fleurige beeld van een schaatsende
menigfe heeft tal van schilders en te-
kenaars geinspireerd tot het maken van
kunstwerken. Deze gravure, naar een schil-
derij van Pieter Breugel den Oude, van
omstreeks 1550, geeft wel een zeer levendige
voorstelling van de wijze, waarop onze voor-
ouders zich op het ijs vermaakten. De voor
stelling is gemaakt rond de St. Jorispoort
te Antwerpen. Pieter Breugel heeft er alles
bij gehaald, wat er al zo op het ijs kan ge-
beuren. Geheel links wordt een drenkeling
uit het water gehaald; op de achtergrond
vinden hardrijderij'en plaats en wordt er een
kolfwedstrijd gespeeld. De personen op de
voorgrond beelden ieder een afzonderlijke
handeling uit: naast geoefende en zelis
kunstrijdende schaatsers ziet men ook be-
ginnelingen en zelfs vallende krabbelaars.
Rechts (achter de boom) koopvrouwen die
verversingen aanprijzen.
tP?e gebeurtenissen in het verre Oos-
4noodfaakt°nzae* Pf" tWecdc male Zlch
gen In te P-iJPen, hebben de aan.
getrokkenleiiW St6l'k naar dit deel van wereld
zullen vaiienaarf- "U dan ooit besllss>ngen
zich ^uRen ^irengem61 gev°lge"
Daar is dan vooreerst China waar on hot
ogenblik de deur practisch is dichtgevallen t-ri
waar Tsjang Kai Sjek de restanten van zijn
™LtV7 rfgen leger bl-i elkaar m°et trekken
Zuiden, rond de Gele rivier, nog te kun
nen verdedigen tegen de snel oprukkende troe-
TnonoVan e commurtisten-generaal Mao Tse
loeng. De voornaamste havensteden zijn reeds
Ho«e! e" i? opmars van het Noorden uit gaat
des te sneller naarmate de regeringstroepen in
£'kaar V£dl?n> vluchten of - en dit is kenmer-
kt-nd zich zonder slag of stoot overgeven HiiD
voor het communisme is het Chinese volk 'zeker
met. doch wel verlamd door de halfslachtigheid
de ontrouw en de corruptie van de grote man-
nen in de steden, die met hun tradifionele
familiebegunstiging gepoogd hebben munt te
f>aat' de goedheid en vooral de volgzaamheid
van het volk. De rollen gaan nu wisselen. Lang,
zaam maar zeker dringt het groeiproces ook
door tot in de eindeloze vlakten van de Yangtse
en de Gele rivier, waar men nu gaat inzien. dat
de gevreesde Kwomintang van Peking en later
Nanking eigenlijk niet meer was dan een voos
omhulsel voor een familiekliek. Soeng Fo de
zwager van de generalissimo, kon na een tweede
pogmg een nieuwe regering samenstellen die
een mogelijkheid tot compromis met de opruk
kende tegenpartij overliet, zonder echter, zo zei
de premier, als eerste hierom te willen verzoe-
ken.
De bitterste ervaring voor Tsjang Kai Sjek en
aiens echtgenote moet echter wel geweest zijn,
dat Amerika deze week onverwacht een ster'ke
vermtndering van de E.C.A.-hulp aankondigde
Mevrouw Tsjang heeft in de VS. waar zij'
tijdens de oorlog voor het Congres sprak en met
toejuichingen werd ontvangen, nu moeten on-
dervinden, dat het verzetten der bakens voor
haar land niet alleen een persoonlijke misken-
ning doch ook een afdanken van deze vijfde
grote mogendheid inhield en dit alles zal er
binnen afzienbare tijd toe moeten ieiden, dat
haar man in het Hemelse Rijk heeft afgedaan
en de nieuwe leider Mao Tse Toeng een andere
koers zal gaan bepalen. Welke? Het Chinese
raadsel heeft alle eeuwen door de overige wereld
doen verbazen, in welke richting het bestuur
ook ging. We mogen hopen en bidden, vooral in
deze Kerstdagen, waar zoveel Nederlanders als
missionarissen en missiezusters in het verre
Oosten verblijven, dat de veranderde politiek
in dit wondere land niet de ondergang van het
millioenenvolk of het Christendom zal beteke-
nen. Oost-Azie omvat ontstellend-veel proble-
men, die met alleen zeer wijze regeringen, doch
meer nog de diepgaande invloed van het Chris
tendom zullen nodig hebben, om ten voile te
kunnen bijdragen tot het herstel van zichzelf
nu daar allerwege een geest van zelfstandig-
heid baanbreekt maar ook van de wereld, die
ait deel met kan en mag verwaarlozen.
Ook in Palestine vlot het de laatste tijd niet
meer. Enerzijds heeft men herhaaldelijk kunnen
lezen, dat Israel en Transjordanie toenadering
zoeken. anderzyds hoort men weer, dat de Ara-
bieren in en rond Jeruzalem een nogal forse toon
aanslaan, hoewel de onderhandelingen over dit
gebied nog niet beeindigd zijn. Or. Ralph Bun
dle. de wnd. bemiddelaar van de V.N heeft te
kennen gegeven, binnenkort te zullen aftreden.
zodra een verzoemngscommissie in het leven
geroepen is. Hij acht de tijd er nu geschikt voor
om de werkzaamheden over te dragen aan een
dergelijke commissie. samengesteld uit verte-
genwoorders van verschillende neutrale mo-
gendheden en Van beide strijdende partijen Of
deze commissie echter beter en sneller een op-
lossing zal kunnen vinden valt te betwijfelen
want zolang de partijen zelf voortdurend op
tegenstellingen stranden. vooral wat de be-
grensde gebieden betreft, zal het uiterst moei
lijk blijven, om een definltieve oplossing te vin
den, die zowel de Joden als de Arabieren be-
vredigen kan. Wel is het opvallend, dat Komng
Abdoellah van Transjordanie de laatste daaen
meer dan eens blijk gegeven heeft niet geheel
en al volgens de wensen van de Arabisclie Liga
te handelen en te spreken en vooral met Egvpte
schijnt het niet geheel en al in orde te zlr
Dit is begrijpeiijk, omdat Abdoellah zich Urn
uitroepen tot koning van Palestina en Transjor
danie, terwijl Koning Faroek als eerste met zijn
troepen in Palestina opereerde, om de daar aan-
wezige Arabieren te helpen. De tegenstellingen
tussen deze twee vorsten komt de Liga dus wel
zeer ongelegen, nu Israel in de wereld rondom
steeds meer als een ernrtige candidaat voor ai-
gemene erkenning r.aar voren treedt, hoewel
aan de andere kant de V.N. de toelating van
deze jonge staat tot ds statengemeenschap lieeli
verworpen.
Pe resultaten van de besprekingen rond hel
Atlantisch Pact zijn nog niet bekend geworden
Men kon dit verwachten. omdat niet eerder iets
zal worden medegedeeld, alvorens definitieve
beslissmgen gevallen zijn. Daarom was de mede
deling van Kolonel de Fraiteur, de Belgische
Minister van Defensie, des te merkwaardiger
Hij gaf een verkiaring, dat West-Europa de eer-
ste verdedigingslime zou zijn, waarbij hij echtei-
m het midden het, welke dan de tweede en /of
laatste was. Daargelaten, wat men in de alge-
mene strategie onder West-Europa wil verstaan
is een dergelijke verkiaring of hoogst-roekeloos.
of mteressant om inzichten op te bouwen, om-
trent Portugal, Spanje, Italic en verschillende
andere landen. Dat de Belgische Congo militaire
steunpunten zal krijgen zal met de uitbouw van
dergelijke limes wel iets te betekenen hebben.
Wat de Veiligheidsraad ook over Indonesie
beslissen zal, de wereld moet er rekening mede
houden dat de dwang op goedwillenden niet
kan bijdragen tot een werkelijke eenheid. noch
in de West-Europeese Unie, noch in het Atlan
tisch Pact en zeker niet in de bijdrage tot het
algemeen herstel van de wereld. Daarmede
kunnen limes en strategische plannen worden
uitgestippeld. doch het vertrouwen in elkaar
wordt er met mee gewonnen. De V.S. kennen
hun eigen sterkte en invloed op de overige lan
den doch zij dienen in ieder geval ervan over-
,,UJog,m4 dat ieder volk z«n eigen reeht-
vaa.dige problemen, die een oplossing vrageu
ook zullen oplossen, zonder dat een wereld van
onbegrip en verwarring daaraan te pas behoeft
te komen. Als het zover is, dan pas zal de ver-
gadenng van de V.N. pas een bijeenkomst van
„verenigde volken worden.
