Nleuu/
Gezelschap Amerikaanse journalisten dat Indonesië
bezocht, op twee leden na, om het leven gekomen
Mrs. Brandon had
voorgevoel van een ramp
De journalisten die de dood
vonden
Levensloop der bemanning
EDITIES VOOR ALKMAAR, HOORN, DEN HELDER, SCHAGEN
NHD
Ons volk opniew
in rouw
Woensdag 13 uIi 1949*' 45e Jaargang No. 11612
De passagiers
van de „Franeker7
Geruchten over sabotage
Vliegtuig bij Gilze
Rijen neergestort
Franeker vlagde
halfstok
Nieuwe rouw
Abonnementsprijs f 4.25 per kwartaal, f 1.43
per mnd., inclusief incasso. Advertentie-tarief
per editie 16 ct. per m.m., minimum f 2.50;
in alle edities 26 ct. per m.m., minirryjm f 4
familieberichten 20 ct., resp. 30 ct. per m.m.
Bij contract belangrijke korting. Directeur:
E. J. M. Stumpel. Hoofdredacteur: H. N. Smits.
Bankrelaties: Noorderbank: Nederl. Credietbank
HET FEIT
Buiten God. is 't nergens
veilig. (Vonde
s
H
VAN HEDEN
Pagina 1
Kantoren: HOORN, Draafsingel 59, tel. 4243, Grote Noord 77, teL 4362 K 2290: ALKMAAR, Laat 221, teL 204?, (2 lijnen). K 2200; DEN HELDER, Keizerstraat 89, teL 2800 K 2230; SCHAGEN. Molenstraat 52, tel. 459 K2240
45 DODEN BIJ RAMP MET DE „FRANEKER"
De K.L.M.-Constellation „Franeker" had niet 42, zoals eerder gemeld, doch 45 personen aan
boord toen het toestel Dinsdagmorgen neerstortte in de Ghatkopar-heuvels, ongeveer 20 kilometer
van Bombay (India). Alle inzittenden, waaronder dertien Amerikaanse journalisten, behorende
tot de groep van 15, die op uitnodiging van de Nederlandse regering een bezoek aan Indonesië
hadden gebracht en de tien leden van de bemanning kwamen om het leven. De „Franeker"
werd heden, Woensdagmiddag om twaalf uur op Schiphol verwacht.
Toen de „Franeker" gisterenmorgen Bombay naderde was er
een zwaar moesson-onweer en het toestel was kennelijk ge
dwongen boven het vliegveld te blijven cirkelen. Daarna raakte
de machine op enige afstand van de stad een heuvel, waardoor
hét toestel geheel werd vernield. Dank zij een speciale vergun
ning in verband met de reis van de Amerikaanse journalisten,
kon de „Franeker" landen in India, dat, zoals is bekend, sinds
de tweede politionele actie een vliegverbod voor Nederlandse
toestellen heeft afgekondigd.
De K.LM.-Constellation cirkelde gisterenmorgen boven het
vliegveld Santa Cruz te Bombay, doch kon wegens het slechte
weer niet landen. De controle-autoriteiten hadden reeds enige
tijd geen contact met het toestel gehad. Later ontving het
controle-station een telefonische boodschap van de waterbouw
kundige ingenieur van de gemeente Bombay te Chatkopar, dat
de „Franeker" in de heuvels aldaar was neergestort.
Zes uur na de ramp zocht men
nog naar de stoffelijke resten,
waadde men door de rijstvelden
en baggerde men door de modder,
tot op de huid doorweekt. De vier
machtige motoren vond men meer
dan een halve mijl van elkaar en
de lucht was vervuld van benzine
reuk.
De romp van de „Franeker" lag
doormidden gebroken aan beide
zijden van de heuvel. Het staart
stuk lag temidden van open kof
fers, stukgeslagen schrijfmachines
en tafelgerei.
De stoffelijke resten van 33
slachtoffers werden gisteravond
laat naar het gemeente-ziekenhuis
van Bombay vervoerd. Rond de
heuvel van Ghatkopar, waar de
stoffelijke overschotten van 12
andere slachtoffers nog steeds
verstrooid liggen in dichte plan
tengroei, is door de politie een
cordon getrokken. Pogingen om
deze 12 slachtoffers te bergen
werden bij het invallen van de
duisternis gestaakt. De hevige
moessonregen hield de gehele
nacht aan.
De officiële woordvoerder van
het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken, Michael Mc
Dermott, deelde nog mede, dat de
Amerikaanse consul-generaal te
Bombay, Timberlake, had ver
klaard, dat de identificatie van de
stoffelijke resten der slachtoffers
„langzaam voortgang had".
Volgens de luchtvaartautoritei
ten te Bombay raakte de punt van
de linkervleugel van het toestel
de helling, waardoor het vlieg
tuig kantelde, hevig heen en weer
zwaaide, in tweeën brak en neer
stortte. Het toestel verongelukte
na twee uur te hebben rondge
cirkeld. Het weer was buitenge
woon slecht. De windsnelheid was
25 mijl toen de ramp plaats had.
In haar laatste boodschap heeft
de verongelukte Constellation aan
het vliegveld Santa Cruz toestem
ming gevraagd om te landen. Het
toestel kreeg het sein veilig kort
na 9.15 uur plaatselijke tijd. Daar
na heeft men geen antwoord van
het vliegtuig meer ontvangen.
Onmiddellijk na het gebeuren
snelden enige landarbeiders, die
ooggetuigen van de ramp waren
geweest, naar het wrak. Anderen
spoedden zich naar de dichtstbij-
gelegen controlepost van de wa
terleiding voor Bombay. Met
spoed werd een reddingscolonne
samengesteld met draagbaren uit
het nabijgelegen dorp Tsjatkopar.
De leden van de eerste reddings-
groep vonden één overlevende,
een vrouw, die met een landings
gordel in haar stoel was vastge
snoerd. Toen zij de redders zag,
wuifde zij met de hand en trachtte
haar stem te verheffen, doch voor
zij een woord had kunnen uit
brengen, verloor zij voorgoed het
bewustzijn.
Toen de schemering inviel wa
ren 33 lijken gevonden en naar
het vliegveld van Santa Cruz
overgebracht.
In een tropische regen en storm
vlagen. die bij tijd en wijle het
uitzicht onmogelijk maakten, ston
den tientallen luchtvaartfunctio
narissen, dokters, consulaire ver
tegenwoordigers, ziekendragers en
Indiase journalisten op de plaats,
waar de grootste vliegtuigramp
in de geschiedenis van India 45
personen het leven heeft gekost.
Zij zochten in de dichte plan
tengroei op de heuvel van Ghat
kopar naar de verkoolde resten
van de mannen, wier namen be
grippen zijn geworden in de Ame
rikaanse journalistiek.
Het duurde ten minste nog een
uur voordat de hulpploegen de
heuveltop konden bereiken, waar
de reusachtige viermotorige Con
stellation in stukken geslagen lag.
De plaats van de ramp bood een
droevige aanblik. In de zware
moesson, die niet meer dan 50 m.
zicht liet, ontwaarde men onder
de zwarte laaghangende wolken
de zwartverkoolde resten van
vliegtuig en inzittenden en de ge
blakerde bomen ver in het rond.
De met de „Franeker" omgeko
men passagiers zijn de heer H. van
Merle, mevr. S. D. J. van Merle
Selderbeek, de heer M. Kinsbergen,
Amsterdam, de heer G. A. Rineker,
Voorburg, mevr. A. van Ophuysen-
Muller, Rotterdam, de heer C. S.
Stelling, de heer F. L. J. M. Schee
pens, dir. Ind. Handel Mij., de heer
L. J. Landsman, de heer H. H. van
der Vegt, mevr. W. F. van der
VegtVan Unen, mevr. N. J. S.
Kooyman, Valkenburg, de heer H.
C. Milius, Utrecht, de heer Jan
Stuart, gen. manager Java Motors,
mevr. G. M. van Leeuwen—Ten
Doeschate, de heer A. Harteveld,
's Gravenhage, de heer H. van Gin-
kel, Haarlem, de heer J. E. Bloe-
mink, Aalsmeer, de heer Roman
Chow en mevr. Roman Chow, bei-
De bemanning van de
„Franeker", die bij de
ramp nabij Bombay
om het leven is geko-
komen. - Bovenste rij
v.l.n.r.: M. v. d. Vaart
(gezagvoerder); C. L.
van Kooy (2e bestuur
der); P. Zeeman (3e
bestuurder)J. W.
Hoogland (Ie telegra
fist); P. den Daas (2e
telegrafist). Onderste
rij v.l.n.r.; H. H. R. J.
Fronczek (Ie boord
werktuigkundige) J.
v. Dalman (2e boord
werktuigkundige)
Verhagen (steward);
mej. Graf (stewardes)
en mej. Bruce (ste
wardes).
den uit Kanton, de heer A. E. Pil-
grams, KLM-vertegenwoordiger uit
Singapore, mr. A. I. Richardson,
KLM-operations Manager voor Pa
kistan, India en Birma, die te New
Delhi was ingestapt.
Onder de passagiers bevond zich
o.a. de Amerikaan Lynn Mahan. De
heer Mahan, die de Amerikaanse
journalisten op hun reis vergezelde,
was relation adviser van de Ne
derlandse regering voor Amerika.
Hij was verbonden aan de directie
Buitenlandse Voorlichting van het
Ministerie van Buitenlandse Zaken.
DE „FRANEKER'
De twee Amerikaanse journalis
ten, die niet aan boord waren van
de „Franeker" waren Mrs. Brandon,
verslaggeefster van de „New York
Herald Tribune" en William Ma
thews van de „Arizona Star". Zij
hadden de „Franeker" te Singapore
verlaten. Mrs. Brandon wilde de
reis aan boord van de „Franeker"
voor niets ter wereld voortzetten,
omdat zij ,,een voorgevoel had, dat
er een ramp zou gebeuren", aldus
vertelde Matthews aan Reuter in
Manilla. Matthews had besloten de
reis naar huis via Manilla voort te
zetten. Mrs. Brandon zou vermoede
lijk gisterenavond te Manilla arri
veren.
Mathews zei, dat mevrouw Bran
don bang was, omdat bij de Ameri-
se standpunt in de Indonesische
kwestie zoveel gehoor had gevon
den.
A. P. meldt uit Batavia, dat rege-
rings-noch KLM-autoriteiten aldaar
officieel commentaar willen geven
op de mogelijkheid van sabotage,
maar niet-officieel werd de mening
geuit, dat de kans op sabotage
uiterst gering was. Van KLM-zijde
werd vernomen, dat het toestel
vóór de start in Batavia goed be
waakt was, hetgeen met alle toe
stellen het geval is.
Sommige passagiers schertsten
nog voor zij instegen, dat deze
vlucht volgens het bijgeloof wei
eens ongelukkig kon zijn, daar het
toestel, dat hen naar Indonesië
kaanse verslaggevers het Nederland- bracht, bij Bari neerstortte.
Knickerbocker maakte de opmer
king, dat als het toestel verongeluk
te, New York enkele unieke postu
me uitzendingen kon verzorgen,
daar hij reeds een grammophoon-*
plaat met commentaar vooruitge
zonden had.
Dinsdagmiddag, even voor twee
uur, kwamen twee vliegtuigen van
de vliegbasis Gilze Rijen, die bezig
waren te oefenen voor de vliegfees-
ten, die Zaterdag aldaar ten bate
van het v. Weerden Poelmanfonds
worden gehouden, met elkaar in
botsing. De B 39, bestuurd door de
lste luitenant-vlieger A. J. W. Wijr
ting, vloog onmiddelijk in brand.
De luitenant Wijting wist zich met
de parachute te redden. Het bran
dende toestel stortte langs de Rijks
weg BredaTilburg neer.
Het anderg toestel, de B 92, be
mand met de luitenant-vlieger J. H.
J, Kort, was genoodzaakt op het
vliegveld een buiklanding te maken
en werd licht beschadigd. Zowel de
luitenant Wijting als de luitenant
Kort bleven ongedeerd.
De ramp met de „Fra
neker". Het gezelschap
Amerikaanse journa
listen toen het op weg
was naar Batavia.
Hier volgen de namen van de
omgekomen Amerikaanse journa
listen;
William Newton (Europees
correspondent van het Scripps-
Hov/ard Concern), die tijdens zijn
reis door Indonesië de militaire
raad van de UNCI ervan beschul
digde de rapporten van de mili
taire waarnemers van de UNCI te
hebben verdraaid in voor de Re
publiek gunstige zin. In de oor
log was Newton vliegenier en was
aanwezig bij de overgave van
Tokio.
Hubert Knickerbocker
bereikte de leeftijd van 51 jaar.
Hij werd gerekend tot de be
kwaamste Amerikaanse oorlogs
correspondenten. Over de gehele
wereld genoot hij grote bekend
heid als autoriteit op het gebied
der buitenlandse politiek. Zijn
boek over Europa: „To-Morrow
Hitler's?" was een van zijn wer
ken, die op grote schaal gelezen
worden. Aan het begin van de
tweede wereldoorlog publiceerde
Knickerbocker de grote bedragen,
die Goebbels, Goering, Hess, von
Ribbentrop, Ley en Himmler in
het buitenland geïnvesteerd had
den. Goebbels noemde deze publi
catie een leugen en daagde
Knickerbocker uit de bewijzen te
leveren. Onmiddellijk antwoordde
deze met de publicatie van de
namen der agenten, van wie ge
bruik was gemaakt, de bedragen
der verborgen gelden in totaal
34 millioen goud-dollars en de
wijze, waarop deze geïnvesteerd
waren.
Charles Gratke, die 47
jaar was, was sinds 1937 buiten
lands correspondent van de Chris
tian Science Monitor.
Betram Hulen was sinds
1926 correspondent van het Was-
hingtonse bureau van de „New
York Times".
James Branyan was jour
nalist sinds 1939. Hij werkte pas
anderhalf jaar aan de „Houston
Post" en schreef over politieke en
arbeidskwesties.
Nat Barrows was sinds 1941
aan de „Chicago Daily News" ver
bonden. De laatste tijd was hij
correspondent bij de Verenigde
Naties.
JohnWerkley was, voor hij
bij „Time" kwam, Washingtons
correspondent van de „New York
Herald Tribune". Ook vertegen
woordigde hij zijn blad bij de Ver
enigde Naties.
FRANEKER, 12 Juli. Toen het
bericht van de ramp met de KLM-
constellation „Franeker" in de
Friese gemeente Franeker bekend
werd, werden daar de vlaggen half
stok gehesen. Er werd een vergade
ring van het College van B. en W.
belegd, waarin werd besloten, een
schriftelijk bewijs van deelneming
aan de KLM te zenden.
Vijf meisjes uit Franeker, die
indertijd de hersengymnastiekwed-
strijd op Schiphol bijwoonden, heb
ben bij die gelegenheid een ets,
voorstellende een van de historische
gebouwen van Franeker, bestemd
om in het vliegtuig te worden op
gehangen, aangeboden, en een in
gelijste afbeelding van het stads
wapen van Franeker. Het was in
dertijd de bedoeling dat vertegen
woordigers van de plaats, die deze
hersengymnastiekwedstrijd won, de
naar deze plaats genoemde Constel
lation zouden mogen dopen. Sym
bolisch zouden daardoor alle plaats
namen dragende Constellations ge
doopt zijn. Een tragische bijzonder
heid is, dat hiervoor de op 23 Juni
verongelukte „Roermond" was uit
verkoren, zodat de doopplechtigheid
nooit is verricht.
Miss Elsie Dick was direc
trice van de opvoedkundige afde
ling van het „Columbia Broadcas
ting System".
Thomas Falco was buiten
lands redacteur te Washington
voor „Business News" en een der
tigtal andere publicaties van het
McCraw-Hill-concern. In 1947
werkte hij als economisch redac
teur onder generaal Clay te Ber
lijn.
S. Burton Heath was rei
zend verslaggever van de „News
paper Enterprise Alliance", die
750 Amerikaanse bladen omvat.
In 1939 won hij de Pulitzer-prijs
voor verslaggeverij. Hij werkte
voor Associated Press en voor
Scripps-Howard. Hij versloeg in
1946 beide proefnemingen met de
atoombom op Bikini.
Vincent Mohoney was
hoofdartikelenschrijver van de
„San Francisco Chronicle".
George Moorad, die deze
tocht voor de „National Broadcas
ting Company" meemaakte, was
gespecialiseerd in zaken betref
fende de Sovjet-Unie en het Verre
Ooslen. Hij is de schrijver van
„Achter het ijzeren gordijn".
Fred Colvig was chef van
de rubriek hoofdartikelen bij de
„Denver Pest". In de oorlog dien
de hij als marine-officier in de
Stille Oceaan.
Nog onder de indruk van de
ramp met de „Roermond",
werd het Nederlandse volk
gisteren weer opgeschrikt door
het bericht van het vergaan
van de Franekermet niet
minder dan 45 inzittenden aan
boord. Opnieuw werd het weer
stil in onze harten en onze ge
dachten waren bij hen, die zo
plotseling door God werden
opgeroepen, mensen in de
kracht van hun leven, die, van
menselijk standpunt qezien,
noq jaren voor zich hadden.
Diep qeroerd buigen wij het
hoefd en bidden, dat God. hen
allen het eeuwige licht zal
schenken. Onze hartelijke deel
neminq gaat ook uit naar de
nabestaanden, vooral naar de
familieleden van bemanning
en Nederlandse passaqiers.
Ongetwijfeld zullen zij zich
reeds bij voorbaat hebben ver
heugd over een spoedig weer
zien, daar de „Franeker" juist
heden op Schiphol werd ver
wacht. Moqen zij hun dierba
ren thans weerzien bij God en
Hij qeve hen de kracht, het
qrote leed, dat de tijdelijke
scheiding is, te draqen.
Wij denken ook aan de KLM,
die, zoals de Kamervoorzitter
mr. dr. Kortenhorst het giste
ren in 's lands vergaderzaal te
recht zeide, onze nationale
trots is. Ook de omgekomen
leden van de bemanning van
de „Franeker" blijven wij zien
als de pioniers, die aan de we
reld toonden, waartoe een
klem land als het onze in staat
is. Hoewel wij met gebogen
hoofd staan bij hun baar, gaan
onze harten omhoog zoals hun
zielen omhoog zijn gegaan. Wij
gaan het leven verder in hun
geest, dat wil zeggen met hun
moed, met hun idealen. „Ende
desespereert niet".
Arnoldus Marcelis van der Vaart HBS en studeerde aan de MTS. OP
werd op 4 Mei 1916 te Hillegom ge
boren. Hij behaalde de diploma's
5-jarige HBS b. en in 1936 het eind
diploma van de rijksopleiding voor
verkeersvlieger.
1 Maart 1946 trad hij in dienst bij
de KLM als piloot op het Europese
luchtnet. Ongeveer 5 maanden ge
leden was hij in het huwelijk ge
treden met de stewardess Cytha van
Eesteren.
2e Vlieger Cornelis L. van Kooy
werd op 23 April 1914 te Den Haag
geboren. Na de ULO kwam hij op
de Zeevaartschool. Later is hij ook
bij de Marineluchtvaartdienst ge
weest als sergeant. Op 17 October
1946 trad hij bij de KLM in dienst.
Hij is gehuwd, heeft 2 zoons en
woont in Voorburg.
3de Vlieger Pictcr Zeeman werd
te Vlaardingen geboren op 9 Mei
1916. Hij bezocht de Handelsschool
en studeerde techniek en chemie bij
de PBNA. Verder is Zeeman in het
bezit van brevet b. Op 24 October
1946 trad hij in KLM-dienst als
piloot. Hij is gehuwd, heeft geen
kinderen en woont in Amsterdam.
Telegrafist Johannes Hoogland
werd op 9 October 1905 te Helle-
voetsluis geboren. Hij is 3 jaar op
de HBS geweest. Voor hij op 1 Dec.
1931 bij de KLM in dienst kwam,
is hij nog bij Radio Holland ge
weest. Hij is gehuwd en heeft 3
kinderen. Zijn woonplaats is Hoof-
dorp.
Telegrafist Pieter den Daas werd
op 4 December 1919 te Utrecht ge
boren. Na de MULO kwam hij bij
Radio Holland. Op 1 Februari 1946
trad hij bij de KLM in functie als
telegrafist. Hij is ongehuwd en
woont in Amsterdam.
Boordwerktuigkundige Hcinrich
Fronczek werd op 12 Juli 3920 in
Amsterdam geboren. Hij volgde de
1 December 1945 trad hij in dienst
van de KLM. Hij is gehuwd, heeft
1 zoon en woont in Amsterdam.
Boordwerktuigkundige Jacob Wil
lem Dalman werd op 31 Januari 1923
te Amsterdam geboren. Hij bezocht
de HBS en de MTS. Voor zijn in
diensttreding bij de KLM werkte
hij bij Plantinga in Amsterdam, was
monteur bij de Stadsreiniging in
Amsterdam. Dalman was gehuwd en
woont in Amsterdam.
Steward Jacobus Vcrhaagen werd
op 18 April 1906 te Den Helder ge
boren. Van 19261938 werkte hij
als oberkellner bij Wagon Lits. In
19381944 was hij al bij de KLM
in dienst als steward. Werd in 1944
en 1945 van het ene concentratie
kamp naar het andere gesleept
(Amersfoort en Buchenwald).
Op 1 November kwam hij voor
de 2e keer bij de KLM in dienst en
weer als steward. Hij is gehuwd,
heeft geen kinderen en woont in
Amsterdam.
Stewardess Carola Graf werd op
12 Juli 1918 te Breda geboren. Na
haar diploma HBS-a studeerde zij
voor lerares Nijverheidsonderwijs.
Daarna was zij achtereenvolgens in
het St. Elisabets Gasthuis, Emma-
huis te Rotterdam en Bethelzieken-
huis te Delft werkzaam. In het laat
ste ziekenhuis was zij hoofd van
de keuken. Voor haar indiensttre
ding bij de KLM op 22 Maart 1946
als stewardess, was zij nog enque-
trice voedingsraad. Zij woont in Am
sterdam.
De stewardess Janny Bruce werd
geboren te Katwijk aan Zee op 14
Jan. 1927. Zij volgde het gymnasium
afdeling b. en was enige tijd als
secretaresse werkzaam. Op 15 Maart
1948 trad zij in dienst van de KLM
als stewardess. Mej. Bruce was eni
ge tijd in Batavia gedetacheerd en
keerde nu naar Nederland terug.
f
