Rechten en plichten
van boeren tuinder
Keur van fokvee bijeen
S. Krom N.V. te Alkmaar
bestaat veertig jaar
Nieuw licht op de kerkgeschiedenis
van de negentiende eeuw
Bekroningen
Goed geslaagde landbouwdag
Een modern grootbedrijf
Dré de Wolf
verlaat de K.A.B.
Pastoor Drost spreekt voor de L.T.B.
Belangrijke rede van profRogier
\G. 4
L>ur<OeiCtafe ZV September TV^
i Het was gisteren de gloriedag van
Noordhollandse fokkers, die met
t beste, wat er in Holland te vln-
n is, het rijke vee, naar Alkmaar
wen gekomen. Prachtig najaars-
,'er bewoog duizenden om naar de
i pte landbouwdag te komen en de
langstelling dit jaar zowel voor het
i ntoongestelde vee als voor de an-
:re attracties, aan deze traditioneel
iworden dag verbonden, heeft die
in vorige jaren zeker overtroffen,
iet alleen wat de keur van inzen-
ngen betrof, mag de Landbouwdag
149 zeker in alle opzichten geslaagd
orden genoemd.
Al vroeg in de morgen bood de
,ad een bijzondere aanblik door de
jlloze af en aan rijdende vee-wa-
ens, de vele marktkooplieden, die
it alle streken van het land naar
e lappendag togen en later op de
ag waren het de velen van buiten
e stad, die Alkmaar altijd wel we
en te vinden als er iets bijzonders
e doen is.
Mooie fokresultaten.
Hebben wij over de Korenbeurs
eeds een en ander gemeld, hier
villen wij speciaal de aandacht ves-
igen op de keus van fokmateriaal,
lat on deze dag in Alkmaar was
amengebracht. Naast een goede in-
lending van paarden, die een plaats
tad gekregen op het Doelenveld.
vas er vooral een goed geselecteerde
'roep rundvee, die terecht de aan
dacht van kenners trok.
Dat hier dan ook, naast de gouden
medaille, gewonnen door J.M. Groot
uit Alkmaar voor het beste vijftal
vette koeien, vele andere fokkers
met prijzen en eervolle vermeldingen
naar huis gingen, stemt allerwege
tof tevredenheid over de bereikte
resultaten.
Op het Waagplein en in de Markt
straat was een keurcollectie schapen
bijeengebracht, groter en beter dan
ooit te voren. Er waren ook hier
verscheidene inzendingen die de aan
dacht trokken van de kenners. De
Gebr. Ruyter te Oosterbloker en de
Wed. D. Ruyter te Nibbixwoud,
kwamen met dieren, die ver boven
de anderen uitstaken.
De varkens, flinke beren en zeugen
waren wat in de minderheid wat
hun aantal betrof, alleen het York-
shire-ras schijnt hier nog te gedijen.
De inzendingen waren weliswaar
beter dan de vorige keer maar nu
meriek minder. De afdeling geiten,
waarvan de meeste fokkers uit de
Zaanstreek afkomstig bleken, was
tweemaal zo groot als vorig jaar.
Al met al heeft deze fokdag be
wezen, dathet de Noordhollandse
fokker ernst is om te trachten van
zijn dieren het beste te maken en
tevens, dat bleek ook uit de grote
belangstelling uit deskundige kringen
en uit de rijen der handelaars van
heinde en ver, dat Noordholland
wat betreft vee een uitstekende
naam heeft. Dat daarbij geconsta
teerd kan worden, dat de schapen-
fok zijn oude plaats weer gaat in
nemen, kan niet anders dan tot
voldoening stemmen.
Rubriek paarden: Venlens: 1. W.
Baltus, Alkmaar, 2 C. Blankendaal,
Bergen, 3 Wed. Roskma, Sijbecar-
spel.
Eenjarige paarden: 1 Jaap Hel
der, Egmond a. d. Hoef, 2 M. Kap-
tein. idem, 3 D. Kramer Glijnis,
Stompetoren.
Twee-jarige paarden: 1 H. Wes-
sels, Weere-Abbekerk, 2 C. Rotte
veel, Oudorp; 3 C. Blankendaal,
Bergen, Eerv. vermelding W. Bal
tus, Alkmaar.
Drie-jarige paarden: 1 Wed. Ros
kam, Sijbecarspel en G. Franzen,
Bergen.
Vier-jarige paarden en ouder: L.
W. Baltus, Alkmaar, 2 G. Franzen,
Bergen, 3 M. Kaptein. Egm. a.d. H.,
Eerv. verm. P. Wonder, Bergen, H.
Rotteveel, Alkmaar en Jaap Hel
der, Egm. a.d. Hoef.
Slachtpaarden: 1 K. Admiraal,
Uitgeest.
Rubriek Rundvee: Vette koeien:
5-tal van één eigenaar (afgewis
seld): le, 2e en 3e pr. J. M. Groot,
Alkmaar (gouden en verg. zilveren
medaille), Eerv. vermelm. J. Groot
Mz, Zuid-Schermer en C. Butter,
Oudorp.
Vette koeien, niet afgewisseld: 1
R. Visser, Beemster. 2 C. Stam,
Hoorn, 3. P. Bakker, de Rijp. Eerv.
verm. J. M. Groot, Alkmaar. No. 1
tevens zilv. medaille.
Vette schotten: 1 en 2 en E.V.:
C. Stam, Hoorn (zilv. medaille), 3
KI. Govers, SijbecarEpel, E.V. J.
Jonker, Alkmaar.
Kalfkoeicn: (Afgewisseld): 1 en
3 W. Schoen, Schagerbrug; 2. C.
Smit, Alkmaar.
Kalfkoeien (niet afgewisseld): 1
en 3 Jaap en L. Vetkaak, Alkmaar,
2 E. Asjes. Bergen (no. 1 zilv. med.)
Kalfschotten: 1 en 2 bronzen
med. C. Smit, Alkmaar, 3 C. S.
Swaag, Bergen.
Vette schapen: 3 P. den Langen,
Heerhugowaard.
Rubriek Schapen: Rammen, geb.
in '46 of vroeger: la Gebr. Hoogen-
toorn, Beemster, lb P. Pijper,
Twisk, 2a J. Helder Jbz., Berkhout,
2b P. Marrees Dz., Beemster, 3a C.
Langendijlc Jz., de Weere, 3b F.
Blaauw, Beemster.
Rammen, geb. in 1947: la G. C.
Kikkert, Texel, (Res. kampioen), lb
P. Deken. Hoogwoud, 2a Gebr. D.
M. P. Donker, Schagen-Twisk, 2b
W. v. d. Oord Cz., Barsingerhorn,
3a A. Wit, Opmeer, 3b F. Koele-
mey, Sijbecarspel, 3c J. Goesinnen,
Opperdoes.
Rammen, geb. voor 10 Maart '48:
1 (tevens kamp.) J. P. Schipper,
Abbekerk, 2a N. Ruyter. Beemster,
2b C. Wijdenes Pz„ Sijbecarspel, 3e
D. M. P. Donker, Schagen-Twisk,
3b R. Bakker, Venhuizen. E.V. D.
Schoen, Benningbroek, G. Kant,
Weere-Winkel, W. Koelemay, Mid-
denbeemster.
Rammen, geb. na 9 Maart '48: 1
L. Laan, Bobeldijk, 3a A. Koop-
mans, Jb. Reynen, Barsingerhorn,
3b Jac. Broers, Benningbroek, 3c P.
Wartenhorst, Oterleek, E.V. K.
Spaan, Twisk en P. Wijnker, Op
meer.
Ramlammeren (drietallen van een
vader, geb. in 1949): la Gebr. Ruy
ter Oosterblokker, A. Groot idem,
lb Wed. D. Ruyter, Nibbixwoud,
R Bakker, Venhuizen, 2a N. Ruy
ter, Beemster, P, Pijper, Twisk, 2b
Gebr. Hogetoren, Beemster, Gebr.
Donker, Schagen-Twisk, 2c L, Laan
Bobeldijk J. de Goede, Purmer, 3a
P. Waal. Beemster, P. Wijnker, Op
meer, 3b J. Langendijk Hz., de
Weere. J. Jongert, Westwoud, 3c
D. Olio, Beemster, Gebr. Donker,
Schagen-Twisk, 3d G. Stapel, Sijbe
carspel, J. Jongert, Westwoud, E.V.
W. Helder Beets, C, Wijdenes Pz.,
Sijbecorspel, P. Marrees Dz., Beem
ster, P Waal .idem, P. Wartenhorst
Oterleek, Wed. D. Ruijter, Nibbix
woud, P. J. Koster. Hoogkarspel, P.
Pijper. Twisk, P. Kistemaker,
Beemster, A. Brak Jr., Schagerbr.,
N. J. de Vries, Spanbroek, K.
Paarlberg, Schagerwaard, C. Borst
Pz., Heerhugowaard (2x).
Ooien (met in 1949 geboren lam
meren, w.o. minstens 1 ooi- en 1
ramlam): la Gebr. Hogetooren,
Beemster. lb F. Blauw, Beemster,
2a G. Kant, Weere-Winkel, 2b C.
Wijdenes Pz., Sijbecarspel, 3a P.
Korver, Ursem, 3b idem. 3c Jac.
Reijne, Barsingerhorn, E.V. P. Kis
temaker, Abbekerk, J. C. Borst, H.
H.waard, P. Pijper, Twisk.
Ooien (met in 1949 geboren lam
meren, w.o. geen ooilammeren): la
(tevens zilv. wisselbeker) van het
Texels Schapenstamboek in Nrd.-'
Holland) W. Koelemay, Beemster,
lb K. Reijne, Schagen, 2a idem, 2b
W. v. d. Oord Cz., Barsingerhorn,
3a K. Korver, Oterleek, 3b D. Ha
remaker, Beemster, E.V. J. Reijne,
Barsingerhorn, D. Oostwouder,
Beemster.
Ooien (met in 1949 gebpren lam
meren): 1 P. Korver, ursem, 2a Jn.
Langedijk Hz., de Weere. 2b K.
Reijne, Schagen, 3a G. Kant, Weere-
Winkel. 3b Wed. J. Wagenmaker,
de Weere, N. Ruyter, Beemster,
E.V. N. Ruyter, Beemster en A.
Brak Sr., St. Maarten.
Ooien (viertallen, geb. in 1947 of
vroeger) la (tevens kamp.) Gebr.
Donker Schagen-Twisk, lb Jac.
Reijne, Barsingerhorn, 2a W. V. d.
Oord Cz., Barsingerhorn, 2b J. de
Jonge Wz„ Beemster, 3a D. Appel,
H.H.waard, E.V. W. v. d. Oord, Bar
singerhorn en Gebr. Hogetooren,
Beemster.
Ooien (viertallen geb. in 1948):
la, tevens r.-kamp., A. Smit.Beem-
ster, lb W. v. d. Oord Cz., Barsin
gerhorn, 2a K. en Jac. Reijne, Scha-
gen-Barsingerhorn, 2b Gebr. Hoge
tooren, Beemster, 2c W. v. d. Oord
Cz., Barsingerhorn, 3a P. Pijper,
Twisk, 3b H. v. Hoorn, W.waard 3c
Joh. Stam, Berkhout, E.V. P. Mar
rees Dz., Beémster, Wed. J. Wagen
maker, De Weere "en G. Kant, id.
Ooilammeren (viertallen van een
vader, geb. in 1949): la F. A. Bak
ker, Beemster, lb W. v. d. Oord Cz.,
Barsingerhorn, 2b W. v. d. Oord,
idem, 3a Gebr. Hogetooren, Beem
ster, 3b P. Marrees Dz., Beemster,
3c Gebr. Donker, Hoogwoud en D.
Kaan Uz„ W.waard, E.V. G. Kant,
de Weere, J. Koopman, Hoogwoud,
A. Dekker, Oterleek en K. Paarl
berg, Schagerwaard.
Geiten en bokken: Melkgeiten,
geb in 1946 of vroeger: 1 Thea, eig.
D. Haine, Assendelft, 2 Gretha,
eig. P. Zonneveld, Krommenie, 3
Ali, eig. dezelfde, 4 Marie, eig. Jb.
Veldt, Castricum, 5 Dina, eig. S.
Groentjes, Castricum.
Melkgeiten, geb. in 1947: 1 Gre
tha, P. Kok, Castricum; 2 Ans, G.
van Roode, Assendelft; 3 Corrie, J.
Wildeboer, Assendelft; 4 Ans, P. de
Vries, Castricum.
Melkgeiten, geboren in 1948: 1
Gretha, P. Kok, Castricum, 2 Ina,
K. de Boer, Zaandam: 3 Maartje,
N. Bos, Krommenie; 4 Leippie, Jb.
Veldt, Castricum.
Geitenlammeren: 1 Nelly, P. Zon
neveld, Krommenie, 2 Hilda, Ger.
Dekker, Westzaan, 3 Marie, P. Zon
neveld, Krommenie.
Bokken, geb. in 1947 en vroeger:
1 Huibert, afd. Bergen; van 1948:
1 Jacobus. Kring Zaanstreek; 2
Jackson, afd. Krommeniedijk; 3 Ja-
pie, afd. Zaandijk.
Boklammeron: 1 T954, K. de Boer
Zaandam, 2 T 952, idem, 3. Karei,
J. de Boer, Zaandijk, 4 58t idem.
Productie-klasse: 1 Bertha, T. de
Vries, Westzaan: 2 Francine, P.
Lanser, Zaandam: 3 Coba, A. Borst
lap, Krommeniedijk,
Collectie van 5 melkgeiten uit 1
afdeling: 1 afd. Castricum 1: 2 afd.
Zaandam 1: 3 afd. Krommenie.
Kampioen melkgeit: Thea 844, D.
Heine, Assendelft; Kampioen bok:
Huibert, H 739, afd. Bergen.
Rubriek Varkens:
Beren, geboren in 1947 of vroeger:
la (tevens kampioen) D. Oostwoud-
der, Beemster; lb Joh. Oostwouder
Beemster (tevens reservekampioen)
2a J. Bleker Cz., Assendelft; 2b S.
Bakker Jz. Aartswoud; 3a J. Veth-
mann, Moerbeek, N.Niedorp; 3b H.
v. Wonderen, Oudorp; 3c K. Peldt,
Bergen.
Beren, geboren na 31 Dec. 1947:
1 C. Borst, H.H.waard, 2a C. Laan
Dz., Berkhout; 2b P. Nooy Cz„ Mid-
woud; 3a C. Borst, H.H.waard; 3b
C. Borst Pz., H.H.waard.
Beren geboren na 30 Sept. 1948:
la Joh. Oostwoude, Beemster; lb
C. Borst, H.H.waard, 2a S. Bakker,
Aartswoud; 2b C. Borst, H.H.waard,
Drachtige zeugen, geboren voor. 1
Sept. 1947: la tevens kampioen, S.
Bakker, Jz., Aartswoud; lb Wed. Jb.
Stuyt, Ursem; 2a S. Borst, H.H.
waard; 2b idem; 3 D. Koning Cz.,
Spanbroek; E.V. Joh. Schot, Zuid
en Noord-Schermer.
Drachtige zeugen geboren na 31
Aug. 1947: la tevens res. kamp.: R.
Bakker, Venhuizen; lb Joh. Oost
woude, Beemster; 2a P. Donker Dz.,
Twisk; 2b S. Bakker Jz., Aarts
woud; 3a Th. Veldt, Bergen; 3b J.
Bleeker Cz., Asscndelft; 3c J. G.
Paauw, H.H.waard.
Zeugen, geboren voor 1 Sept. '47
met biggen: la C. Ligthart, Op
meer; lb J. Schouten. Koedijk; 2a
P. N. Bibo, Warder; 2b J. Schoorl,
Akersloot; 3a Wed. Jb. Stuyt, Ur
sem; 3b J. Schouten, Koedijk; 3c
P. N. Bibo, Warder.
Zeugen geboren na 31 Aug '47
met biggen: la R. Bakker, Venhui
zen; lb J. de Heer, Beemster; 2 A.
Rotteveel, Akersloot; 3a idem; 3b
C. Klaver, H.H.waard; 3c A. Brak,
Schagerbrug.
Twee- of drietallen fokvarkens,
4 tot 6 maanden oud: 1 S. Borst,
H.H waard N.; 2a Th. Veldt, Ber
gen;' 2b S. Borst, H.H.waard; 3a
joh. Schot, Zd. en Nrd. Schermer;
3b G. Kant, Weere-Winkel; E.V. S..
Borst H.H.waard en Joh. Schot, Zd.
en Nrd. Schermer.
Twee- of drietallen fokvarkens,
7 tot 10 maanden oud: la C. Borst
PzH.H.waard; lb C. Maijer, St.
Pancras; lc Th. C. Klaver, H.H.
waard Z.; 2 Joh. Oostwoude, Beem
ster; 3a R. Bakker, Venhuizen; 3b
C. Borst Pz., H.H.waard; E.V. N. J.
Blauw. H.H.waard N.
BRITSE KLACHT OVER
ZENDING SCHAPENVLEES
LONDEN, 28 Sept. (Reuter).
Het Britse ministerie van Voedsel
voorziening heeft bij de Neder
landse instanties een klacht inge
diend over een zending schapen
vlees afkomstig van 2000 scha
pen die door het Nederlandse
ministerie van Landbouw, Visserij
en Voedselvoorziening volgens
contract naar Engeland was ver
scheept. Het vlees zou bij aan
komst in Engeland ongeschikt voor
consumptie bevonden zijn.
De schapen werden Vrijdag ge
slacht, Zaterdagochtend geladen
en Maandag in Londen gelost. Een
functionaris van het Britse minis
terie verklaarde, dat mogelijk een
deel van het vlees voor de indus
trie kon worden gebruikt. De zegs
man weet het bederven van het
vlees aan het warme weer en de
zware onweersbuien tijdens het
vervoer. Naar hij had vernomen,
zouden geen verdere verschepin
gen plaats vinden voordat het
weer koeler geworden was.
Het is deze maand 40 jaar gele
den, dat de in April '47 overle
den heer S. Krom aan de Schcr-
nierweg te Alkmaar 'n bescheiden
bedrijfje stichtte en daarmee de
grondslag legde van wat thans de
in de hele provincie Noordholland
en zelfs ver daarbuiten bekende
Chemische Wasserij en Ververij S.
Krom N.V. is.
De preciese datum is niet meer
bekend, want bij de grote brand op
Vrijdagavond 2 Juli 1932, die in en
kele uren het levenswerk van 'n
energiek ondernemer vernietigde,
ging mèt het grote fabrieksgebouw
ook het archief verloren.
Wij herinneren ons deze sensatio
nele brand bij Krom nog als de dag
van gisteren; en nóg zien wij de
martiale figuur van de heer S.
Krom voor de laaiende vuurzee,
waarin de fabrieksgebouwen waren
herschapen. Hij was 'n geslagen
man, maar vèrslagen was hij niet.
Met de hem eigen energie gaf hij
zich aan de voortzetting van zijn
bedrijf en de herbouw van zijn fa
briek.
De garage aan de overkaht van
de Schermerweg was gespaard ge
bleven en daarmee het wagenpark.
Drie dagen na de brand reden de
auto's met de opgehaalde wassen
naar bevriende relaties in het was
serijbedrijf; de zaak draaide door,
al lag de fabriek in as.
Naast de garage tegenover het
verbrande fabrieksgebouw, waar de
heer Krom met vooruitziende blik
reeds tijdig grond had aangekocht,
verrees in enkele maanden tijd 'n
nieuw fabriekspand, dat 15 Nov. '32
in gebruik genomen kon worden; 31
Dec. d.a.v. was ook de verbrande
fabriek uit haar as herrezen, groter
en doelmatiger dan het oude fa
briekspand.
De burgemeester van Wagenin-
gen mr. J. Klaasesz die met in
gang van 1 October a.s. is
benoemd tot gouverneur van
Suriname. Hij zal 1 1 November
met de boot vertrekken.
Het was reeds onder directie van
de grondlegger van dit grote be
drijf, dat de Wasserij en Ververij
S. Krom een grote vlucht nam tot
ver» buiten de stad Alkmaar. Het
bedrijf heeft behalve een groot
aantal depóts, 'n 14-tal eigen filia-
len, waarvan 4 in 's lands hoofdstad
Amsterdam en één in Leeuwarden.
Tot '45 was de wasserij wel de
voornaamste afdeling; doch sinds
dien is het bedrijf geheel omgescha
keld tot chemische wasserij en ver
verij. Het wagenpark was door de
bezetter „in gebruik genomen"; de
laatste wagen viel in handen van
het M.G. De moeilijkheden met
het vervoer waren voor de directie
aanleiding, om de z.g. „witwasscrij"
die veel rijmateriaal vergt aan kant
te zetten en uitsluitend de Chemi
sche Wasserij en Ververij ter hand
te nemen. De wasmachines maakten
plaats voor de strijktafels en andere
apparaten, die de finishing touch
aanbrengen aan de chemisch gerei
nigde kleding.
Wij waren dezer dagen in de ge
legenheid onder leiding van de di
rectie, die thans gevormd wordt
door de heren P. S. Krom, S. Krom
Jr. en J. G. van Kuyk,
'n rondgang door het mo
derne bedrijf
te maken. Het hart daarvan is ge>
legen in de nieuwste Amerikaanse
wasmachine, de Hoffman-Filpro
waarin de kledingstukken 'n bad
van „white spirit" ondergaan, ge
centrifugeerd en gedroogd worden.
Benzine wordt er in de chemische
wasserij van Krom niet meer ge
bruikt; de minder-vlucht "e „white-
spint" is daarvoor in de plaats ge
komen, die in de Hoffman-Filpro
meteen gedistilleerd wordt.
De droogtrommel wordt automa
tisch geregeld en de grote verdien
ste van deze meest-moderne Ameri
kaanse machine is, dat de stoffen
niets van hun soepelheid verliezen
en dat de kwaliteit niet wordt aan
getast.
De mening, dat van 'n costuum,
dat chemisch gereinigd is, het nieu
we af is, kan als verouderd worden
beschouwd; vooral wanneer bij de
behandeling van deze moderne
Amerikaanse machine gebruik
wordt gemaakt.
De eigenlijke reiniging van het
goed geschiedt in de fabriek tegen
over het hoofdgebouw; in dit laat
ste, waarin voorheen de wasserij
was ondergebracht, vindt de fi
nishing touch plaats.
Is er na het chemisch bad nog 'n
vlekje hier of daar overgebleven,
dan passeert het kledingstuk de de-
tacheerafdeling, waar het met stoom
of chemische preparaten ontvlekt
wordt.
Sinds kort heeft Krom ook z.g.
„Airfinishing" van -offman in ge
bruik; 'n apparaat in de vorm van
'n pas-model, zoals de kleermakers
gebruiken, waarover het chemisch
gereinigde en dus nog gekreukelde
kledingstuk wordt gehangen, dat
eerst met stoom en daarna met
warme lucht vol-geblazen wordt;
het stuk herkrijgt dan zijn coupe en
behoeft nog slechts 'n korte nabe
handeling aan de strijktafel voor de
laatste finishing-touch, vanwaar
het gaat naar de expeditie-afdeling,
Daar hing bij ons bezoek 'n bonte
verzameling dames- en herenkle
ding, uniformen (van de K.L.M.) en
toneelkleding.
Het was weer als nieuw. Veer
tien bestelauto's rijden dagelijks
door heel Noordholland en over de
Afsluitdijk, om de chemisch-gcrei-
nigde kleding weer bij de klanten
thuis te bezorgen. Steeds groeit het
aantal mensen, dat inziet dat een
costuum, evenals de onderkleding
op z'n tijd gereinigd dient te wor
den. Het gaat dan langer mee en
valt ook minder-gauw ten offer aan
de motten.
De directie van S. Krom N.V.
vond in het 40-jarig bestaan van dit
moderne bedrijf geen aanleiding tot
uiterlijk feestvertoon. Aan het per
soneel van ruim 100 personen wordt
echter morgen een feestavond aan
geboden.
Naar wij van bevoegde zijde
vernemen, heeft de bekende pro
pagandist en redenaar Dré de
Wolf, met ingang van 1 October
zijn ontslag gevraagd en gekre
gen als functionaris van de KAB.
De heer de Wolf zal worden be
noemd tot directeur van een zie
kenfonds in Breda. Dit heengaan
van een uitstekende kracht bete
kent voor de KAB ongetwijfeld
een ernstig verlies.
NOOIT MEER
Op de „Kcrtosono" van de
Rotterdamse Lloyd, die
Woensdag te Rotterdam bin
nenkwam met passagiers en
een volle lading Indonesi
sche producten, bevonden
zich twee teleurgestelde
passagiers. Een hunner, de
heer H. J. van der Star, die
van 1915 af tot begin 1946
onafgebroken in Indonesië
was geweest, waar hij 20 ha.
met vruchtbomen en een
vruchtbcwerkingsbedriif, be
nevens een boerderij bezat,
was dit jaar uit Nederland
naar zijn oorspronkelijk be
zit teruggekeerd, maar hij
vond er slechts het achter
stuk van een auto en 10 m3
fundering. Met de „Kertoso-
no" nam hij maar weer de
wijk naar Nederland. Hier
denkt hij een beverfokkerij
te beginnen.. Op de vraag,
of hij opnieuw naar Indone
sië denkt te gaan, antwoord
de hij: nooit meer. In soort
gelijke bewoordingen liet
zich mevr. Oosterbaan-Kraal
uit, wier man over enige
weken met de „Asturias" zal
volgen. Zij hebben de fa
briek verkocht en zullen
zich beraden wat zij in Ne
derland zullen aanvangen.
SCHOORL. Het was een uit
stekende gedachte van het Bestuur
van de L.T.B., om op de eerste ver
gadering van het Winterseizoen
Pastoor Drost uit te nodigen de
eerste spreekbeurt te vervullen,
om daardoor het godsdienstige
element in de taak van de Stands
organisatie op de voorgrond te
plaatsen.
In zijn openingswoord herinnerde
de voorzitter, de heer N. Kaag, aan
het feit, dat de Publiekrechtelijke
Bedrijfsorganisatie thans by de
Tweede .Kamer in behandeling is.
„Wy, als boeren en tuinders, wy
wachten op de P.B.O.", aldus spre
ker. De overheidsorganen werken
te stug. Al is er een groot verschil
in opvatting over dit onderwerp
tussen KVP en PvdA. Spreker
hoopt dat onze kamerfractie er in
zal slagen de meerderheid mee te
krijgen, opdat de overheidsbemoei
ingen tot het uiterste beperkt zul
len blijven in deze nieuwe Bedrijfs
organisatie.
De mogelijkheid zal worden on
derzocht om te komen tot oprich
ting van een coöperatieve vereni
ging tot aanschaffing van land
bouwwerktuigen, dit in samenwer
king met de Holl. Maatshcappjj
voor Landbouw.
Voor de Landbouw-wintercursus,
die gehouden zou worden in sa
menwerking met Bergen, gaven
zich tot nu toe te weinig cursisten
op. De voorzitter betreurt dit en
Voor de St. Radboud-comité's in de drie noordelijke provinciën,
die elk jaar een katholieke universiteitsavond organiseren, trad
deze week in Groningen, Erica en Leeuwarden als spreker op,
prof. Dr. L. Rogier van Nijmegen met als onderwerp: „Herzie
ning van onze emancipatiegeschiedenis". Prof Rogier weester
op, dat de emancipatiegeschiedenis eigenlijk is begonnen onmid
dellijk na de Franse revolutie en dateert vanaf 1795 Het was
in dit jaar, dat deze vrijheid van godsdienst bijv. hier in Neder
land als een belangrijk en hoopgevend verschijnsel voor de
heropbloei van de Kath. Kerk werd begroet, maar in andere bijv.
kath. landen, op groot verzet van de kath. kerk stuitte.
Deze emancipatieperiode begint
wanneer met de oude conservatie
ve machten, die ook de Kerk be
heersten, gebroken wordt en de zg.
derde stand haar boeien verbreekt
en een woord mee wil spreken in
de behartiging van haar eigen be
langen.
Het is de periode, waarin gebro
ken wordt met de oude stelregel,
dat het volk met de vorst, ook zyn
godsdienst aanvaardt.
Maar tegelijk wordt in die perio
de de z.g. Ultramontaanse traditie
geboren, die meer dan eens tot tra
gische conflicten in de kerl? heeft
geleid. Wanneer hij dan wil spre
ken over een „herziening van de
emancipatiegeschiedenis, zoals wij
die tot nu toe hebben geleerd, dan
doet hy dit, omdat het z.i. tot de
taak van de Kath. Universiteit, be
hoort, het scheef getrokken beeld
der historie, hoe zeer wy daarmee
ook vertrouwd geraakt zijn, weer
recht te zetten, vooral omdat in
deze periode de ware geschiedenis
ons leert, hoe door tragische ver
gissingen in de Kerk, welke niet
nodig waren geweest, onnoemlijk
veel schade aan het godsdienstig
leven is gedaah.
Het is langzamerhand een ge-
eilcte term geworden in 'e geschie
denis, dat de adel en de geeste
lijkheid de vüanden waren van de
z.g. derde stand. Voor de adel moge
dit misschien gedeelteiyk juist zyn,
hoewel ook daar warme verdedi
gers onder waren van de derde
stand, voor de geestelijkheid is dit
zeker onwaar. Ontkend kan niet.
worden, dat de hooggeplaatste
geestelykheid en een aantal z.g.
hofbisschoppen, die geheel leefden
buiten het parochial- leven, weinig
sociaal gevoel hadden, maar de pa-
rochie-geesteiykheid, die dagelijks
met het volk leefde, was zich vol
komen bewust, hoe on-ehristelyk de
sociale verhoudingen op het eind
der 18e eeuw waren. En het merk
waardige feit deed zich dan ook
voor, dat toen na de Franse revo
lutie het volk zyn eigen vertegen
woordigers in het parlement kon
kiezen, daaronder vele parochie
geestelijkheden waren. Daar staat
echte*- tegenover, dat die hogere
geestelykheid in het bestuur van -'e
Kerk vaak een grote invloed had
den en mede de verantwoordelijk
heid draagt voor beslissingen, die
voor het godsdienstig leven tragi
sche gevolgen hebben gehad.
Toen in 1795 de toenmalige Pau
selijke Nuntius in Brussel uitweek
naar Nederland, vaardigde hjj een
vastenbrief uit, waarin de gelovigen
werd voorgehouden, dat zy trouw
moesten blijven aan het stadhou
derlijk bewind en aan de Bataafse
republiek geen steun mochten ver
lenen. Verschillende geestelijken
hadden grot~ bezwaren deze brief
voor te lezen en enkele aartspries
ters deelden deze bezwaren in
Rome mede. Zy kregen toen ant
woord van Paus Pius VI, dat de ge
lovigen niet door de geestelykheid
gedwongen mochten worden, be
paalde staatkundige stelsels aan te
hangen. Hoewel dit antwoord zui
ver negatief was, kan de waarde er
van toch niet ontkend worden.
Het is in hoge mate te betreuren
geweest, dat na de val van Napo
leon de kerkelijke autoriteiten in
Rome, bijna geheel afhankelijk zijn
geworden van de sluwe en vaak
gewetenloze politiek van de Oosten
rijkse staatsman Metternich, die de
Kerk wilde misbruiken, om de reac
tionaire machten van vóór de Fran
se revolutie, weer op het kussen te
brengen. Het was niemand mlhder
dan de grote staatsman Kardinaal
Gonsalvi die dit gevaar doorzag c:i
daarom de Kerk geheel los van
Metternich wilde maken. Hy trok
met enige andere kardinalen naar
het Wener congres om daar te plei
ten tegen een teruggave van de
kerkeiyke staten aan de Paus.
Gonsalvi betoogde, dat de Paus
geen eigen Staat nodig had en meer
dan voldoende had aan een kleine
onafhankelijke Vaticaanse Staat,
welke de souvereiniteit van de
Paus waarborgde. Maar dit strook
te allerminst met Metternich's be
doelingen. De Pauselijke staat
moest hersteld worden en Oosten-
ryk zou dit bewerkstelligen. De
sluwe diplomaat had daarbij twee
bedoelingen n.l. de eenheid van Ita
lië te verhinderen, waardoor Oos-
tenryk de baas kon biy'ven spelen
over die verschillende kleine Itali
aanse staten en opdat de Paus met
zijn staat afhankelijk zou zijn van
Metternich, kreeg hij op die wyze
grote invloed op het Vaticaan.
Gonsalvi kreeg dan ook nul op
zyn request en tegen zyn wil, jwerd
de kerkeiyke Staat hersteld. Die
Staat was echter een onding, de
Paus als geestelijk opperhoofd, kon
niet tegelijk wereldlijk vorst zyn,
zeker niet meer in de 19e eeuw.
Zelfs de zo bekwame staatssecreta
ris Gonsalvi kon die dubbele taak
niet aan en in het burgerlijk be
stuur van zijn staat, schoot de Paus
dan ook jammerlijk tekort. De ker
kelijke staat was een broeinest van
intriganten en rovers en was bij de
technische vooruitgang ovc- -1 el
ders bepaald achterlijk.
Tegen het begrijpelijke eenheids-
streven van de Italianen, moest de
Paus zich verzetten op bevel van
Metternich en toen diens macht in
1840 taande, moest de Paus hulp
zoeken bij de niet minder sluwe en
gewetenloze Napoleon III van
Frankrijk, in wiens handen de Paus
een willoze speelbal werd. Om de
liberalen in Frankrijk vriendelijk te
stemmen, verleende hij de avontu
rier Garribaldi hulp om de Pause
lijke staten te bezetten, terwijl hij
a.nderzyds de Paus in Rome steun
de in zjjn onafhankeiyke positie
om de Franse katholieken gunstig
voor zich te stemmen.
Hoogstaande geestelijken en
leken, wier katholiciteit onverdacht
was, hebben meermalen by Pius IX
stappen gedaan om vrijwillig af
stand te doen van de kerkelijke
staat en zich tevreden te stellen
met een onafhankelijk klein gebied,
waarvan hij souverein zou blijven.
Inplaats daarvan ging de Paus er
toe over, over heel de wereld vrij
willigers op te roepen, om zijn
wereldlijk gebied te verdedigen. Wij
Nederlanders zijn trots op de dap
porheid van onze zouaven, maar
het is een tragisch besluit geweest,
dat de Paus, tot deze oproep is
overgegaan. De bisschop v_n Pisto-
ja ging naar """ius IX en zeide tot
de Paus, dat de plaatsbekleder van
Christus, zpn wereldlijke belangen
niet opnieuw met het zwaard zou
mogen doen zegevieren" en hij
voegde er aan toe, dat een vorst,
die zijn land met vreemde hulp-
troepe tegen zyn eigen volk moet
verdedigen, daarmee zyn eigen
vonnis velt.
By het uitbreken van de Frans-
Duitse oorlog, trok Napoleon zyn
troepen ook uit Rome terug en
kwam het ene Italië, tegen de wil
van de Paus tot stand. Toen heb
ber wy gekregen de banvloek over
het Huis van Savoye en het verbod
aan alle katholieken van Italië op
enigerlei wyze medewerking te
verlenen aan de opbouw van de
nieuwe Italiaanse staat, wat aan
de Kath, Kerk in Italië tienduizen-
de goede katholieken heeft gekost.
De wrange vruchten van deze
tragische vergissing plukt de Kerk
nu nog in Italië.
Een niet minder tragische ver
gissing is geweest, de Pauseiyke
veroordeling van de sociale priester
Lamenais in 1830 in Frankryk, ook
op aandrang' van Metternich. La
menais moge grote gebreken heb
ben gehad, zyn halsstarrigheid om
zich aan de Pauseiyko beslissing te
ondcrwerpei moge te veroordelen
zijn, maar de veroordeling zelf van
Lamenais is een tragische vergis
sing geweest. Hij was een der eer
ste priesters, die het voor de werk
man opnam. Hij toonde aan, dat de
moderne slavernij onder het kapi
talistisch stelsel erger en onchris
telijker was, dan de slaverny van
de middeleeuwen en dat de Kerk
zich hiertegen moest verzetten.
Wat een Poels en Ariëns ruim een
halve eeuw later hitft- zeiden, had
Lamenais reeds in 1830 als de taak
dei katholieken geschetst, zyn
medewerkers, een Lacordaire en
Montalembert, waren onverdachte
katholieken, met een diep sociaal
gevoel. Wy hebben diepe eerbied
voor hun moed en karakter, om in
tegenstelling met Lamenais, te bui
gen voor het Pauseiyk woord, hoe
wel zij wisten, dat het niet juist
was.
Algemeen wordt thans aangeno
men, dat de eerste sociale hervor
mers zijn geweest oen Marx en En
gels. Daarbij wordt echter over het
hoofd gezien, dat een van hen een
katholieke renegaat, een leerling
van Mgr. van Keppler was en in
de Kolpingsbeweging het eerst de
sociale kwestie had bestudeerd. Ook
in Engeland was Kard. Manning
reeds lang de opvolger van Lame
nais. Maar had Rome in 1830 aan
de zijde van Lamenaii gestaan, dan
zou het geen 60 jaar meer heb
ben geduurd, voor Leo XIII met
Rerum Novarum kwam en zou
menseiyker wyze gesproken het
beeld van Europa op dit ogenblik
voor de Kerk heel wat gunstiger
zyn geweest, dan nu het geval is.
Zo volkomen juist is, hetgeen de
pas overleden Kardinaal Suhard
van Parijs schreef in zyn magistra
le vastenbrief van 1947, dat het
niet de taak van de Kerk is de ont
wikkeling der wereld tegen te hou
den, maar deze ontwikkeling te
zegenen.
Het is tragisch te moeten consta
teren, dat de 19de eeuw, die op
technisch gebied zoveel vooruit
gang boekte, dat in deze eeuw,
werkeiyk het aanschijn der aarde
geheel veranderd werd, cr een
geesteiyke moeheid heerste, waar
door deze eeuw in het diepste pes
simisme eindigde. De f9e eeuw was
de eeuw van het cultuur pessimis
me, en do 20ste eeuw, waarvan nu
de helft byna voltooid is, schynt de
professiën van do wanhoop der
19e eeuw te verwezenlijken. Reeds
twee wereldoorlogen hebben we in
deze eeuw achter de rug en velen
achten de derde onafwendbaar.
Hoeveel krachten kennen en be
heersen wy nu, waarvan we hon
derd jaar geleden het bestaan zelfs
nog niet vermoeden. Than- kan de
mensheid deze krachten samen
trekken ter eigen vernietiging.
Maar deze vrees, dit cultuur pes
simisme, past alleen de mens, die
zich in deze wereld van God ver
laten voelt. Maar de katholiek van
deze tijd past een andere houding.
Maar dan moeten wy ons katho
liek geloof niet in een soort broei
kas plaatsen, uit vrees, dat het an
ders voor de aanstormende mach
ten bezwijken zal. Want wat blijft
er dan over van de Pinkstcrbood-
schap?
Wij moeten tot de wereld gaan
en daar ook op cultureel en weten
schappelijk terrein de boodschap
van Christus brengen. In dit op
zicht heeft onze eigen Kath. Uni
versiteit juist een grote taak te
vervullen, want zij zal het arsenaal
moeten zijn, waaruit wy katholie
ken onze wapens halen om ook op
het terrein van cultuur en weten
schap ons met anderen te meten.
Er is wel eens gezegd, dat de
kath. universiteit nodig is, om onze
jongens en meisjes te beschermen
tegen de gevaren, die hen aan een
niet-kath. universiteit voor hun
geloof bedreigen. De noodzaak hier
van ziet hij niet en het gevaar hier
acht hij in hoge mate denkbeeldig.
Want anders zou er van onze ar
beidersjongens, die op fabrieken en
werkplaatsen aan veel grotere ge
varen bloot staan, niemand voor
het geloof behouden biyven. En
onze meisjes dan op ateliers en
winkels
Neen, de taak van onze univer
siteit is vooral een consf uctieve en
positieve, zij zal ons een keurcorps
moeten geven van mannen en vrou
wen, die op cultureel en weten-
schappelyk terrein ons kath. volks
deel die plaats zullen geven, welke
wij krachtens onze getalsterkte,
krachtens onze emancipatie en
krachtens onze beginselen moeten
innemen. Alleen voor deze grootse
kath. taak zal de offervaardigheid
van kath. Nederland voor zijn
eigen universiteit, ten volle gemoti
veerd zyn.
Met stille aandacht was deze be
langrijke rede aangehoord en een
1- en dankbaar applaus beloonde
de spreker voor deze mooie en leer
zame rede.
dringt cr vooral by de jongelui op
aan, zich nog deze week op te ge
ven. Ook van boer en tuinder wor
den aanstonds diploma's gevraagd.
Ook kan men zich opgeven (vanaf
18 jaar) voor een cursus in Land-
bouwwerktuigkunde.
Voor de Kringvergadering te
Alkmaar zullen enkele voorstellen
worden ingediend. Tot afgevaar
digde werd benoemd de heer A.
Louter. Tot afgevaardigden naar de
Vakbondsvergaderingen werden
benoemd voor de tuinders de heren
Jac Glorie en B. v. d. Ploeg, voor
de veehouders de heren P. van
Assem en N. P. Bijl; voor de kwe
kers de heer M. J. Dongelmans.
Rede Pastoor Drost.
Hierna verkreeg Pastoor Drost
het woord, die begon met er op te
wyzen, dat in geen enkel beroep en
zeker niet in de landbouw, de gods
dienstige kant is los te maken van
de techniek. Wij hebben onze plich
ten als katholieken, maar ook als
vakmensen, als boer, tuinder of
kweker. Er is echter onder ons wel
eens iets te constateren van een
zekere „aydappelmoeheid". We
werken wel hard, maar We zien
vaak niet verder dan de dag van
vandaag. Een zekere zorgeloosheid
in christelijke zin is niet ongepast,
wanneer dit maar gedragen wordt
door Godsvertrouwen. Maar nooit
mogen we denken dat God alléén
voor alles zal zorgen. De boer is
in sommige opzichten te passief,
wanneer jui9t zijn activiteit wordt
gevraagd. We moeten ons steeds
afvragen: Wat verlangt God van
me? Onze roeping, is te zorgen
voor de voeding en daardoor voor
de instandhouding van onze mede
mensen. Wy moeten daarbij niet
vragen of de mens, maar of God
het waardeert. De christelyke op
vatting van de arbeid, de intentie
daarbij, is niet: Waaruit bestaat
mijn arbeid, maar wat bereik ik
door mijn arbeid De industrie
werkt meestal met dode grondstof
fen, maar de boer bewerkt de aarde
en heerst over de dieren en staat
daardoor het naast bij de Schepper.
Maar door te zeggen dat de boer
en tuinder hun roeping vervullen in
dienst van God en gemeenschap,
worden alle economische zorgen
niet weggeredeneerd. Het is nood-
zakelyk dat de boerenstand en
daarmee de gehele plattelandsbe
volking een zekere welstand ge
niet, om hen te bewaren Voor zede
lijk verval en voor de moderne
huwelijksmoraal. Heel het Neder
landse volk moet daarvoor wakker
worden geschud. Daar heeft de
boerenstand recht op, want zij is de
enige stand en het enige beroep
dat zichzelf bedruipt en zelfs de ge
hele landseconomie in stand houdt.
47 pet. van de uitvoer komt voor
rekening van de boer en tuinder,
terwyl hen slechts 27 pet. van de
totale invoer ten goede komt. Hier
aan mag het recht worden ont
leend, meer waardering te vragen
voor de boerenstand. Voor deze
rechten moeten wy massaal opko
men. Wij kunnen en moeten een
sterke macht vormen door onze or
ganisatie. Het bodemvraagstuk
moet worden bestudeerd. De in
voer moet overbodig gemaakt
worden en daarom moeten de be-
dryven steeds trachten naar hoge
re productie. En wanneer middelen
daartoe worden beschikbaar ge
steld, moet daarvan ook gebruik
worden gemaakt. De landaanwin
ning moet ter hand worden geno
men en wij moeten ons toeleggen
op vakkundige bedryfsvoering,
want wy zyn verantwoordelyk voor
onze jongens, voor de toekomst. Wy
hebben een plicht te vervullen ook
ten opzichte van ons nageslacht.
Wij moeten als organisatie er op
letten by de verdeling van aange
wonnen land, dat niet alleen reke
ning wordt gehouden met de eco
nomische factor, maar ook de so
ciale kant moet bij de verdeling
een rol spelen en juist dit wordt wel
eens verwaarloosd.
Voor industrialisatie haalt de
boer de schouders vaak op. Dat is
verkeerd, want hoe groter de le
vensmogelijkheden zyn, hoe groter
dc afzet van de producten. Zelfs
emigratie moet onze belangstelling
hebben. Emigratie in katholiek ver
band van personen die daarvoor
geschikt zyn, is zeker toe te jui
chen. Bij de beroepskeuze moet ge
bruik worden gemaakt van onze
eigen bureaux. Alle gelegenheden
om ons in ons beroep te bekwa
men, zoals landbouw-wintercursus-
sen enz., moeten worden aangegre
pen.
Met de opwekking om alles te
doen om onze toekomst te verzeke
ren, besloot Pastoor Drost zijn
gloedvol betoog.
