De Rijkswerkplaats
te Hoorn
Deze school is geen luxe,
maar broodnodig"
Grote mogelijkheden
in Indonesië
Gezonde natuurlijke spanning
OE BEURS VAN DEZE WEEK
Tuinbouwschool Heerhugowaard
Tuinbouwonderwijs heeft een
enorme vlucht genomen
„Dit is de school van
Jacob Groen"
Plan aanschaffing
verplegingsmiddelen
Priester en Leek
Opleiding voor metselaars
en timmerlieden
De toekomstige taak van Nederland
Marktberichten
(Van onze redacteur)
HEERHUGOWAARD. Burgemeester Sutman Meijer voelde
zich Vrijdag, bij de officiële opening van de R. K. Tuinbouw
school in Heerhugowaard-Noord, zo hij" zeide, meer als een
ceremoniemeester dan als voorzitter van de Commissie van
Toezicht, want er was een montere stemming in een opgewekt
gezelschap. Wij konden gisteren de voornaamste bijzonderheden
van het eerste gedeelte der plechtigheid al melden. Er zijn nog
veel vriendelijke woorden geuit en als alle goede wensen in
vervulling gaan, ziet het er voor de school van meester C.
Overtoom veelbelovend uit!
De school van meester Over
toom In de agrarische litanie
heeft deze school blijkbaar vele
titels. Die van Warmenhuizen
noemde men de school van me
neer van Baar (van de Onderwii
zersvereniging), deze mag, zei de
heer Krabbendam van het Tuin-
bouwconsulentschap, „de school
van meneer Groen" genoemd wor
den. Van meerdere zijden was
men trouwens complimenteus ten
opzichte van de heer Jac. Groen,
die zijn vasthoudendheid ook hier
had laten gelden.
„Geen luxe".
Het is geen luxe, dat hier deze
school komt, merkte burgemeester
Sutman Meijer in het vervolg van
zijn gisteren al vermelde toe
spraak op, ze is broodnodig. Onze
vreugde en onze trots is gemeen
schappelijk, moge de school ook
door onze gemeenschappelijke me
dewerking gedijen. Daartoe deed
spr. een beroep op aller samen
werking.
Rector v. d. Hoogte, als voorzit
ter van de Onderwijsvereniging
uitgenodigd de school officieel te
openen, deed dat met een toespe
ling op de liturgie van de dag,
feest van Sint Eusebius en wenste
dat de school gelijk het gebed
van de dag vraagt de kracht
van de H. Geest zou mogen ont
vangen, om tegenstrevende mach
ten te weerstaan. Hij wenste het
hoofd alle bijbelse deugden en
hoopte dat de school zou" uit
groeien tot heil van Heerhugo
waard en omgeving, in het belang
van de tuinbouwende stand.
Namens Tuinbouw-inspectie
en Consulent
voerde de heer Krabbendam het
woord. Dit is de tiende tuinbouw
school in dit Noordhollandse
ambtsgebied. Tien jaar_ geleden
waren er nog maar twéé, en dan
nog de Rijkstuinbouwschool te
Hoorn en diverse cursussen. In
deze tien jaar heeft het Tuinbouw
onderwijs een geweldige vlucht
genomen. Zes van de tien scholen
zijn van de Onderwijsvereniging
van de L.T.B. Aan deze is be
hoefte en ze staat hier op de goe
de plaats. Aan de jonge tuinders
kan niet zo spoedig te veel mee
gegeven worden. Men weet het:
moeilijke tijden zijn, zacht ge
zegd, niet uitgesloten. Ook daar
om deed iedereen, die medewerkt
aan de stichting van deze school,
goed werk! Spr. richtte vrien
delijke woorden tot het hoofd: de
naam Overtoom heeft een be
kende, goede klank!
De heer Groen
vond dit inderdaad een gelukkige
dag. Voor de oorlog kreeg de
L.T.B. „hoogstens één school". Na
dien heeft de Regering de zaak
krachtig aangepakt. Wat we nu
hebben, is echter heus nog niet te
veel. Moeilijkheden zijn hier nu
in het geheel niet geweest. Het
begin met een aantal leerlingen
van 28 is verheugend. Moge het
slagen van de school blijken uit
de resultaten!
Burgemeester Nolet, van War
menhuizen, mede sprekende na
mens burgemeester de Boer van
Obdam en burgemeester Bosma
van Oude Niedorp, introduceerde
Cicero in dit gezelschap en ver
klaarde als voorzitter van de Com
missie van Toezicht jaloers te ziin
op zijn collega hier, waar alles
zo van een leien dakje was ge
gaan. Hij feliciteerde de omlig
gende gemeenten en zei dat het
KATHOLIEK BOUWBLAD
De beide laatste afleveringen van
het Katholiek Bouwblad, (eind No
vember, medio December) geven
beschouwingen over de plannen
voor een nieuwe St. Dominicuskerk
te Nijmegen waaraan tevens een
heel school-complex wordt ge
bouwd. Joan Colette haalt het Bos
sche kunstenaarscongres nog eens
aan in een artikel over praten en
doen. St. Nicolaas verschijnt er in
relief, met een interessante reeks
legenden en aandacht wordt gewijd
aan 't beeldbouwwerk van Mari
Andriessen. Verder boekbesprekin
gen, een reisverhaal uit Frankrijk,
fraai geillustreerd, en in het
Technisch Bouwblad van de hand
van Drs. de Jong een goed gedo
cumenteerde beschouwing over de
volkshuisvesting in Frankrijk met
In Mei: West-Indische
Ronde Tafel Conferentie
WILLEMSTAD (Curacao), 15
Dec. (A.N.P.). Hedenmorgen
heeft de Nederlandse regering te
huracao doen bekend maken, dat
hl er naar streeft, in Februari
1950 het project betreffende de
emdstructuur van het koninkrijk
aan Suriname en de Nederlandse
Antillen voor te leggen en zich
voorstelt, in Mei d.a.v. een con
ferentie tc houden tussen Neder
land, Suriname en de Nederlandse
Antillen.
katholieke karakter van deze
school niet voortkomt uit secta-
risme: met al onze katholieke
activiteiten houden wij het alge
meen belang in het oog!
Pastoor Borsboom
Na een korte pauze sprak de
pastoor der parochie, waarin de
school (voorlopig in een lokaal in
de St. Jozefschool) gevestigd is;
met hem was aanwezig pastoor
Th. Sprenger, pater-rector Berlen
O.F.M., kapelaan van Leeuwen en
kapelaan Landsman ('t Veldt).
Pastoor Borsboom beaamde, dat
het onderwijs voor de land- en
tuinbouw ontzettend nodig is. Het
gaat in de maatschappij om ge
schoolde krachten! Hij belichtte
vooral het opvoedend karakter
van deze school als hoogst-nuttig,
en hoopte dat ze ook een stimulans
zou zijn voor de jeugdbeweging.
Andere sprekers
waren de heer van Graft, die na
mens de H. M. v. L. hoopte op
een goede samenwerking; de heer
C. A. J. van Baar, secretaris-
"enninemeester van de Onderwijs
vereniging, die de gemeente voor
de betoonde medewerking dankte,
evenals het Departement, dat •b-
sidieert. en een pluim uitdeelde
aan de administrateur van de On
derwijsvereniging. de heer Hoen
derdos. Voorts de heer Laan,
„buurt-hoofd" te Obdam, die de
heer Overtoom verwelkomde in
de „collegiale kring van leer
krachten van de Onderwijsvereni
ging" eii tenslotte de heer Over
toom zelf, die hoopte: spoedig een
eigen schoolgebouw te zullen krij
gen en op blijvende medewerking
van alle betrokkenen te mo<»en
rekenen.
Nadat burgemeester Sutman
Meijer de wens had geuit, dat de
school met Gods hulp zou gedijen,
verenigde men zich aan een wel
verzorgde koffie-tafel, die de keu
ken van Jacob Groenland alle eer
aan deed.
ONRUST IN SOERABAJA
HOUDT AAN
BATAVIA, 15 Dec. (Aneta).
Te Soerabaja zijn Dinsdag op
nieuw acht auto's met chauffeurs
verdwenen, terwijl wederom en
kele overvallen, berovingen en in
braken worden gemeld. Ook op
het stationsemplacement was het
onrustig als gevolg van schiet
partijen tussen de bewakers en
rampokkers, van wie twee werden
gewond. Wegens het veelvuldig
voorkomen van plundering van
treinen aan de rand der stad is
besloten de stationsbewaking uit
te breiden.
VERGADERING WIT-GELE
KRUIS
OBDAM. In een zeer druk
bezochte vergadering, welke on
der voorzitterschap stond van
burgemeester De Boer, zijn groot
se plannen tot stand gekomen.
De zeereerw. heer Pastoor L. H.
Wanna, werd door de voorzitter
hartelijk verwelkomd.
■ualatuaS
Door de voorzitter werden de
statuten in al haar onderdelen
besproken en waar zo nodig toe
gelicht. Verschillende moeilijk
heden kwamen naar voren. De
contributie werd gekenmerkt als
te hoog. Uit de toelichting van de
voorzitter bleek het echter on
mogelijk hierin verandering te
brengen. Als voornaamste punt
kwam ter sprake het oprichten
van een eigen parochieel maga
zijn met verplegingsmiddelen. De
voorzitter zag hiertoe geen mo
gelijkheid, daar het aanschaffen
van deze middelen zeker 8 a 9000
gulden zouden kosten. Na deze
bespreking ging men over tot het
kiezen van een geheel nieuw be
stuur. Als voorzitter werd ge
kozen P. Mettes, secretaresse
mevr. Koenis Stroet, penning
meester H. v. d. Wiel.-mevr. Ap
pel en P. Leek.
Na overname door de nieuwe
voorzitter van de voorzitters
hamer werd opnieuw naar voren
gebracht het oprichten van een
magazijn met verplegingsmidde
len. Mevr. Appel toonde zich een
warm voorstandster. Laten we in
het klein beginnen en vooral
eerst de verplegingsmiddelen die
bij het kraambed aanwezig moe
ten zijn, aanschaffen. De zeer
eerw. heer Pastoor ondersteunde
dit voorstel en zegde zijn steun
toe, tevens zal zijn eerwaarde
machtiging vragen voor het hou
den van een collecte tijdens de
Heilige Missen. Zijn eerwaarde
memoreerde de steeds gulle ma
nier van de parochianen, wan
neer een beroep op hen gedaan
wordt voor de missie, laten we
dit mooie werk voor onze mede
mensen beschouwen als missie
werk in onze eigen parochie. De
vergadering toonde zijn warme
waardering voor deze toezegging
en een zeer optimistische geest
was duidelijk merkbaar. De con
tributie over 1949 moet nog ge-
ind worden en met bekwame
spoed zal hiertoe worden over
gegaan. Tevens ligt het in de be
doeling in 1950 de contributie
in twee gedeelten te innen om
het de mensen niet te bezwaarlijk
te maken.
Aan het einde van de vergade
ring dankte de voorzitter burge
meester De Boer voor zijn nuttig
werk in de afgelopen jaren, hoop
te op aller medewerking er! slui
ting volgde met de christelijke
groet.
Bij de moderne oorlogvoering heeft men parachute-troepen
nodig, om de vijand achter de stellingen aan te vallen. De
Amerikaanse luchtlandingstroepen worden te Port Benning, Ga.
opgeleid. Langs een paar lijnen springen de soldaten met hun
parachute van de 75 meter hoge toren.
In tijdschrift en dagblad was
reeds eerder uitgesproken wat in
inleidingen en discussies tijdens
een onlangs gehouden week-einde-
bijeenkomst op het katholiek stu
diecentrum Drakenburgh uitdruk
kelijk werd behandeld: de verhou
ding tussen priester en leek en de
moeilijkheden die zich hierin,
vooral de laatste tijd, meer en meer
doen gevoelen.
Nieuw is dit probleem niet en
wie het historisch belicht, zal de
veelvuldige vormen zien waarin
het zich telkens opnieuw op be-
Er valt deze week weirjig nieuws
van de Effectenbeurs te vermelden.
Zowel bij Indonesische als de ove.
rige fondsen waren de koersfluctu
aties van weinig betekenis en de
gehele markt had een vrij kleurloos
aanzien. Men wenst blijkbaar de
Souvereiniteitsoverdracht eerst af
te wachten, waarna er zich vermoe
delijk duidelijke perspectieven
voordoen omtrent de ontwikkeling
en vooruitzichten van de Neder
landse positie in Indonesië. De heer
Soekarno heeft nu in een radio
rede gesproken over de vriend,
schappelijke samenwerking tussen
Nederlanders en Indonesiërs en
als gevolg daarvan was de stem
ming voor Cultuurfondsen tegen
het eind van de week iets vrien
delijker, zodat een kleine koers
winst kon worden behaald. De
HOORN. Een probleem,
waarmede ons gewest in de na-
oorlogsjaren veel heeft te kam
pen, is dat van de ongeschoolde
arbeidskrachten. Werknemers, die
op zeer jeugdige leeftijd zonder
een vak te kennen, een dienst
betrekking aangingen, werden
later teleurgesteld, en zagen in,
dat zij een grote fout begaan had
den.
In een zelfde omstandigheid
verkeren, hoewel buiten hun
schuld, de gedemobiliseerden, die
vpor hun opkomst in militaire
dienst nog geen vak onder de
knie konden krijgen. Voor deze
mensen is scholing van zeer groot
belang. Doch er is ook een cate
gorie, die indertijd wel een vak
feleerd heeft doch wier vakbe-
waamheid sterk is verminderd,
zoals de gedemobiliseerden en zij,
dre.cen ander beroep gekozen
hebben. Voor deze jongemannen
zal een grondige herscholing no
dig zijn, willen zij weer als vol
waardig vakman in de rij van
hun collega s kunnen meemar-
cheren.
Tenslotte zijn er personen, die
wel een vak kennen, doch dit vak
om de een of andere reden vaar
wel willen zeggen. Gezondheids
redenen kunnen hiervan de oor
zaak zijn, doch ook het vermin
deren van de opnemingsmogelijk
heden in een bepaald beroep.
Deze arbeiders zullen moeten
omgeschoold worden.
Om al deze mensen, speciaal
in ons gewest, in de gelegen-
keid te stellen zich te laten
scholen, herscholen en om
scholen, zal te Hoorn, het cen
trum van een zeer bevolkings-
rijke streek in onze provincie,
een Rijkswerkplaats worden
geopend, en wel op 2 Januari
a.s. Deze Rijkswerkplaats, wel
ke gevestigd zal zijn in de ba
rakken aan de Johan Mes-
schaertstraat, staat open voor
alle jongemannen uit de 80 ge
meenten, welke vallen onder
het Gewestelijk Arbeidsbureau
te Alkmaar.
Dit Gewestelijk Bureau omvat
de rayons Alkmaar, Den Helder,
Hoorn, Purmerend, Enkhuizen,
Medemblik, Schagen, Wieringer-
meer, Texel en Edam.
Voorlopig zal alleen worden
opgeleid voor metselaar (4 a 5
maanden) en timmerman (7 a 9
maanden). Het Rijk betaalt hen,
die deze opleiding volgen, een
wekelijkse loondervingsvergoe
ding uit van 27.tot 30.
voor een kostwinner: van ƒ23.
tot 26.voor een kostganger en
alleenwonende: en van 20.tot
23.— voor een thuis inwonende.
Deze vergoedingen vormen de
maxima voor de arbeiders, dié 22
jaar of ouder zijn.
Voorlopig kunnen in de Rijks
werkplaats te Hoorn 25 tot 30
metselaars en ongeveer 20 tim
merlieden een opleiding ontvan
gen. Wanneer er genoeg animo
is, zal een uitbreiding, ook naar
het aantal te onderrichten vak
ken, overwogen worden. De mini
male werktijd per week bedraagt
43 uur.
Natuurlijk moeten de candida-
ten aan zekere eisen voldoen en
worden zij getest op geschiktheid
voor de opleiding.
Het behoeft nauwelijks gezegd,
dat deze scholing, herscholing en
omscholing van arbeidskrachten
een prachtige gelegenheid schenkt
aan al diegenen voor wie de
tuinbouw geen perspectieven
meer biedt. Daarnaast is deze
Rijkswerkplaats ook een uitkomst
voor de gedemobiliseerden, van
wie er honderden tegeliik naar
huis terugkeren. Deze laatsten
zullen zelfs voorrang genieten.
De arbeidsbureaux verschaffen
omtrent de cursussen en de daar
aan verbonden voordelen uitvoe
rige inlichtingen.
dagelijkse omzetten bleven de
gehele week op een vrij laag ni
veau.
Het koersverloop van enkele der
voornaamste Cultuuraandelen was
ongeveer als volgt: Amsterdam
Rubber 133, 129%, 133*/= pet., Han
delsvereniging Amsterdam 149, 146Vi
150 pet. Deli Mij 136'/=, 134, 137%
pet. De minder courante soorten
bleven vrijwel ongewijzigd.
Ook in Cultuurbanken ontstond
een enigszins betere stemming, uit
gezonderd voor Ned. Ind Handels
bank, die vrijwel constant op 100
pet. werden afgedaan Koloniale
Bank 60 1/862 1/4 pet., Nederl.
Handel Mij. 157 3/4160 pet.
In aandelen Koninklijke Petro
leum kwam nogal was aanbod voor,
waardoor de notering weer tot be
neden de 300 pet daalde: 304, 299,
330 pet. Aandelen Billiton II daar
entegen wisten iets aan te trek
ken 268—272 pet
Voor binnenlandse bankaandelen
bestond goede vraag. Amsterdam-
sche Bank 21/4, Rotterdamsche
Bank 1 1/4 en De Twentsche
Bank 4 punten hoger. De resulta
ten van deze instellingen zullen
o.i. niet ten achter blijven bij die
van het vorige jaar. Ook Holland-
sche Bank Unie 4 pet. beter. Het
pas verschenen jaarverslag maakt
een uitstekende indruk.
Op de Scheepvaartmarkt trad
tegen het eind van de week een
kleine vebeternig in, waardoor
het geleden verlies weer kon wor
den ingehaald, zodat uiteindelijk
de noteringen weinig verandering
te zien gaven.
Hetzelfde kan gezegd worden
van de Industriefondsen, waarvoor
weinig belangstelling bestond. In
Philips Gloeilampen b.v. kwam
per dag meestal slechts één no
tering tot stand.
Blijkens een bericht heeft de
Nederl. Mij. v. d. Walvisvaart haar
productie reeds aan de regering
verkocht tegen een prijs van f925
Cv. j. f 1015) per ton. Deze prijs
mag alleszins bevredigend worden
genoemd, doch de notering reageer
de hierop nauweijks 109%111 pet.
Op de Staatsfondsenmarkt viel
de vaste stemming op voor de 3
pet. dollarlening 1947, die wederom
met een vol punt wist te verbete
ren, 961/2—971/2 pet. Ook de 3
pet. Grootboekschuld 1946 aan de
vaste kant met een koerswinst van
een half pet., 97 1/8—97 5/8 pet. De
lening 3—3% pet. van 1947 tegen
het midden van de week iets zwak
ker, 981/4, 98, 981/8 pet. Obl. 3
pet. Indië 1937 A bleven niet ach
ter en wisten eveneens een half pet.
te avanceren 94 7/895 3/8 pet.
Bolte Gorter N.V. te Gronin
gen kondigde de uitgifte aan van
f500.000 nieuwe aandelen tegen
117% pet., uitsluitend voor aan
deelhouders. Uitbreiding van za
ken, grotere voorraden en omzet
ten noopt deze N.V. wederom een
beroep op de geldmarkt te doen.
Het voorkeursrecht van aandeel
houders (theoretische waarde f66
67.werd, de eerste dag verhan
deld op f 59.later kwam een no
tering van f69— tot stand.
Het schijnt nu vrijwel vast te
staan, dat in Januari a.s. de han
del in certificaten van Amerikaan
se shares ter beurze van Amster
dam in die zin zal worden gewij
zigd, dat ingezetenen ook als kopers
kunnen optreden. Men mag ver
wachten dat dit de levendigheid
ter beurze ton goede komt,
De New Yorkse beurs was ge
durende de gehele week aan de
vaste kant.
C.
paalde tijden heeft voorgedaan, en
aldus beter de oorzaak of aanlei
ding evenals de omvang er van
begrijpen. In ons land vooral
is het toch zo, dat het hoofdzake
lijk geestelijken, priesters en
kloosterlingen zijn geweest, die de
leidende katholieke figuren waren
op cultureel, wetenschappelijk, so
ciaal en zelfs politiek gebied. Voor
de katholieke leek was er tenge
volge van de stelselmatige ver
drukking, vervolging en achter
uitzetting der katholieken geen
vooraanstaande plaats mogelijk
tenzij nog enigszins misschien in
handels- of zakenleven. Pas wij in
onze tijd beleven het, dat in pers,
onderwijs, staatkunde, sociale be
weging en aan de universiteit de
leek meer en meer een kans krijgt
en zich op publicistisch en literair
terrein met ere een plaats weet te
verwerven. Het uur der leken is
gekomen, heeft men gezegd, en dit
kan ook in dit opzicht toegepast
worden.
Het is niet de ontwikkelde, in
tellectuele leek alleen die moei
lijkheden ondervindt in zijn ver
houding tot de priester. Ook de
zaken- en handwerksman, de boer
en de arbeider voelt dat er op dit
punt iets aan het veranderen is in
zijn kringen. De tegenwoordige
katholieke mens staat in het alge
meen „anders" tegenover de pries
ter en zelfs tegenover de klooster
lingen dan de voorgaande genera
ties. Men is critischer, men heeft
meer bezwaren en verwijten, men
stelt hogere eisen.
Het gaat niet aan, deze gewij
zigde houding van thans te ken
merken als anti-clericalisme in de
ongunstige zin die dit gelukkig-
niet-Nederlandse woord eigen is.
Veeleer is o.i. de diepste verkla
ring ervan te zoeken in een steeds
sterker bewustwording van de
plaats en de taak, die zowel de
priester als de leek toekomen. De
grenzen van ieders gebied worden
duidelijker omschreven, overschrij
ding ervan wordt niet langer ge
duld, nu men kwalijk meer spre
ken kan van onmondigheid aan de
ene zijde en er aan de andere geen
plaats meer kan zijn voor bet uit
sluitende voorrecht van alwetend
heid en voor machtsvertoon. Mis
schien heeft juist hj#r van weers
zijden de aanleiding gelegen tot
wrijvingen en grieven die de laat
ste tijd steeds luider en meer open
lijk tot uiting zijn gekomen. Maar
het inzicht in elkanders eigen
waarde en betekenis zal elkander
doen vinden in een zelfde gemeen
schap, welke geen andere is dan
die van Christus' mystieke Li
chaam.
Het is goed zich te bezinnen op
de beginselen die ten grondslag
liggen aan een gezonde verhouding
van priester en leek. De laatste
Vastenbrief van de nu overleden
aartsbisschop van Parijs, Kardinaal
Suhard, wiens gezaghebbend woord
weerklank vond tot ver over de
grenzen van zijn eigen land, was
aan dit wel zeer actuele onderwerp
gewijd, toen hij handelde over „les
prêtres dans la cité". Het probleem
in kwestie wordt evenals elk ander
van soortgelijke aard het best op
gelost, theoretisch zowel als prac-
tisch, wanneer tenminste van
beide kanten de goede wil daartoe
aanwezig is, niet zozeer door het
te benaderen van buiten af, maar
door de kern en het wezen der
dingen zelf te raken langs theolo
gische weg. Het is in Christus dat
priester en leek één zijn.
Deze waarheid is, hoe eenvoudig
ook geformuleerd, van een diepte
die mén niet genoeg doorgronden
kan. Wij weten volgens ons geloof
dat er maar één Middelaar, één
Priester is: de Zoon van God Zelf
hi zijn H. Mensheid, die ons ver
zoend heeft met de Vader door het
offer van Zijn leven op het Kruis.
Wij geloven dat Hij dit Middelaar
schap, dit Priesterschap voortzet
in Zijn Kerk, in het Offer der
H. Mis en de andere Sacramenten.
Ten overstaan hiervan heeft Hij
aan alle gelovigen zonder onder
scheid in het merkteken van hun
Doopsel een macht, een bevoegd
heid gegeven, waardoor zij aandeel
ontvangen aan het H. Priesterschap
van Christus Zelf, met dien ver
stande dat de actieve, ambtelijke
macht ten overstaan van sommige
Sacramenten als b.v. de Biecht en
de H. Eucharistie aan de priesters
alleen is toevertrouwd. terwij)
9
Voor de afd. Groningen van het departement van „Handel en
Nijverheid" sprak gistermiddag prof.'G. Weijer uit Amsterdam,
directeur van de Escomptobank, die door zijn verblijf in Indo
nesië en in Japan, ook na de oorlog, en door zijn vele reizen
in de Ver. Staten een zekere deskundigheid over het onderwerp
waarover hij sprak, niet kan worden ontzegd. Als onderwerp
had hij gekozen: „De rol, welke Nederland kan spelen in de
onder-ontwikkelde landen", waarbij hij in het bijzonder de
wereldpolitiek van de Ver. Staten belichtte en aangaf, welke
taak hier voor Nederland nog is weggelegd. En daarbij bleek,
dat prof. Weijer voor Nederland ook in de toekomst nog grote
mogelijkheden zag in Indonesië en geen enkele aanleiding voor
defaitisme of ontmoediging. Als wij maar niet bij de pakken
gaan neerzitten en de mogelijkheden aangrijpen, welke hier
nog voor ons zijn weggelegd, dan is volgens hem nog lang alles
niet verloren.
De mentaliteit in de
Ver. Staten.
Als uitgangspunt nam hg het z.g.
4e punt in de grote Congresrede
waarmee president Truman in Ja
nuari j.l. opnieuw zijn ambt aan
vaardde en waarin hij het de taak
noemde van de Ver. Staten in de
z.g. onder-ontwikkelde staten, waar
vrije volkeren leven, door hulp van
Amerika, nieuwe welvaartsmoge
lijkheden te scheppen.
Dit programma heeft bij het
Amerikaanse volk direct weerklank
gevonden en het vertolkt ook een
typisch Amerikaanse gedachte. De
onder-ontwikkelde volken meer
welvaart te brengen, dat beant
woordt aan de gedachte van de
christelijke naastenliefde en biedt
op zich zelf ook grote materiële
voordelen aan de Amerikanen.
Want de Amerikaan wil gaarne de
naastenliefde beoefenen, maar voor
al als zij hem ook nog voordelen
brengt. Bovendien heeft Amerika
op dit gebied ervaring. De welva
rende oostelijke staten van Ameri
ka hebben, toen armoede heerste in
het zuiden en westen, door hulp te
bieden aan deze staten, daarmee
niet alleen deze delen van Amerika
inderdaad welvarend gemaakt
maar men vestigde daardoor ook
nieuwe markten, die voor het oos
ten mogelijkheden schepten haar
producten tegen goede prijzen te
verkopen. Met deze ervaring voor
ogen, redeneren de Amerikanen:
waarom zullen we niet een stap
verder gaan en ook buiten onze
grenzen door onze hulp aan onder
ontwikkelde staten grotere wel
vaart brengen, want ook daar zul
len dan markten ontstaan, die voor
onze industrie voordelig kunnen
zijn.
Hierbij komt nog, dat de Ameri
kanen zich zelf beschouwen als de
best georganiseerde natie van de
wereld. Zij menen het beste econo
mische stelsel te hebben dat er be
staat en daarom stellen zij als voor
waarde voor deze hulp, dat men dit
ecönomisch stelsel en vooral het
beginsel van de „free enterprise".
Het moeten bovendien vrije volke
ren zijn, want met Amerikaanse
hulp z.g. imperialistische staten te
helpen hun koloniaal stelsel te
handhaven, is voor een Amerikaan
de grootste absurditeit.
Hierover is met een Amerikaan
niet te debatteren. Spr. heeft het
herhaaldelijk schriftelijk en monde
ling gedaan, maar het is volkomen
hopeloos! Voor een Amerikaan is
koloniale overheersing hetzelfde als
slavernij en men kan praten als
Brugman en met feiten aantonen,
dat bijv. Nederland in Indonesië
slechts welvaart heeft gebracht, het
volk op een hoger peil van bescha
ving en ontwikkeling stelde en de
rechten en vrijheid van dit volk
zo ruim mogelijk heeft geëerbie
digd, men laat U praten en gelooft
er niets van. Het beheren van ko
loniën is voor hen is iets uit de tijd,
dat kan niet meer geduld worden.
Daarom sprak Truman met nadruk
van „free peoples in the world".
deze van de andere kant weer uit
sluitend aan de leken toekomt b.v.
betreffende het Sacrament .van het
Huwelijk.
Het is op deze goddelijke instel
ling dat volgens goddelijk en men
selijk d.i. Kerkelijk recht het on
derscheid berust tussen de stand
van priester en leek. Maar al is dit
een onderscheid, het betekent
geenszins een scheiding. Integen
deel, zoals uit het hierboven aan
gehaalde beginsel blijkt, behoren
zij noodzakelijk bij elkander als
wezenlijke delen van één zelfde
werkelijkheid: Christus' Priester
schap voortgezet in de Kerk. Niet
de priesters alleen zijn de Kerk,
maar de priesters en de leken te
samen. Zij vormen het ene my
stieke Lichaam van Christus,
waarin zij beiden hun eigen niet te
vervangen functie bezitten. Zij zijn
beiden, een ieder op de hem eigen
manier, betrokken bij de opbouw
en uitbreiding van het Godsrijk op
aarde, beiden op een zelfde ver
antwoordelijke wijze geroepen tot
het apostolaat. Is de katholieke
actie juist niet de deelname van de
leken aan het werk van de hierar-
chie?
Het is niet moeilijk, dit alles
duidelijk in te zien. Het is ook van
belang dit te blijven doen, wanneer
door menselijke zwakheid tegen
over deze beginselen in de praktijk,
van beide kanten ook weer, wel
eens tekort wordt gekomen. Dan is
het zaak, zich niet blind te staren
op fouten en tekorten, maar die
overeenkomstig de heldere, stra
lende beginselen van onze geloofs
opvatting te herstellen. Niet door
wederzijdse kritiek en kleinering,
niet door vervreemding van elkan
der en het doen ontstaan van een
onoverbrugbare kloof, maar door
begrip en waardering, door een ge
zond evenwicht en een in normale
proporties gehouden spanning tus
sen beide partijen, door verantwoor
delijkheidsbesef van allen voor het
ene grote geheel, wordt de zaak van
het goede, de zaak van God het
best gediend.
Eerbied voor de priester bij de
leek, eerbied voor de leek bij de
priester: dat is eerbied voor Chris
tus in de zielen van allen, die in
Hem toch broeders zijn. Op de eer
ste Zaterdag wordt er gebeden voor
heilige priesters. Maar moet men
niet evenzeer bidden om heilige
leken' H L
Had hij dit niet gedaan, dan was
zijn idee nooit aanvaard. De Ame
rikanen, dat is spr's ervaring, zijn
volkomen blind en doof voor alle
argumenten, die moeten aantonen
dat van Ned. kolonisatie in Indië,
in de Amerikaanse betekenis van
het woord, geen sprake is.
Willen we dan ook „real-politik"
wezen dan moeten we ons bij die
opvatting neerleggen en ons afvra
gen, welke taak blijft er voor Ne
derland, vooral in Indonesië over,
wanneer we dit Amerikaanse stand
punt aanvaarden.
En nu meent hij, dat punt 4 van
Trumans program door ons reeds
generaties lang in Indië in de prac-
tijk is gebracht. Ook wij hebben
Indië geholpen een welvarend land
te maken, eensdeels omdat wij dit
zagen als onze christenplicht, maar
ook, omdat wij er zelf belang bij
hadden. In dit opzicht gaat de ver
gelijking met Amerika volkomen
op.
Bij die taak hebben we niet al
leen een geweldige ervaring opge
daan, maar in ons volk zijn ruim
de krachten aanwezig die taak
voort te zetten. Die ervaring, die
geschiktheid missen de Amerika
nen volkomen. Zij denken met geld
alles te kunnen en met dollars al
les te bereiken, maar zij vergeten,
dat de oosterse mentaliteit geheel
anders is. Een oosterling staat zeer
sceptisch tegenover de voordelen
van een welvaart waarvoor hij hard
werkn moet en die hem losslaat
van alle tradities en gewoonten.
Dat verlangen naar welvaart leeft
slechts bij een klein deel van het
volk. De volkomen mislukking van
de Amerikaanse politiek in China,
had als oorzaak, dat de Amerikaan
niets begreep van de oosterse men
taliteit. Als de Amerikanen hun
economie in Indië zouden forceren,
zouden ze bij de bevolking geen
welbehagen, maar mishagen bren
gen. Komen de Amerikanen in In
donesië met grote landbouwmachi
nes, waarvan ze heel wat verwach
ten, dan wordt dit een volkomen
mislukking. Sociologisch staat vast
dat de Indonesische bevolking geen
sneller tempo kan volgen, dan wij
er moeizaam bereikt hebben. Wij
hadden er toch ook alle belang bij
de productie hoog op te voeren en
de lage levensstandaard hebben wij
daar niet gewenst. Het was ook ons
voordeel geweest, de welstand daar
hoger op te voeren, maar dat ligt
dit volk niet. De Amerikanen dro
men van een grote industrie, maar
er is niets afzichtelijker en mens
onwaardiger dan een Oosters in-
drustrieproletariaat. We zien dit in
India en China. Dit volk is een
landbouwvolk en moet altijd terug
kunnen vallen op zijn akkertje en
anders is het diep ongelukkig.
Bij de uitwerking van punt 4 van
Trumans program zal men dezelf
de weg moeten bewandelen, die wij
reeds generaties in Indonesië heb
ben bewandeld. Wij beschikken
daarbij over een formidabele kennis
en ervaring en Mac Arthur heeft in
Japan reeds ervaren, dat de mees
te Amerikanen van zijn staf, door
hun gemis aan Oosterse ervaring
en kennis voor een oosterse wel-
vaartspolitiek onbruikbaar zijn.
Men zal Ned. hulp in Indonesië
niet kunnen ontberen, wil er iets
van de welvaartsplannen terecht
komen. Op dit ogenblik zijn er
reeds, ook met Amerikanen, onder
handelingen gaande tot inschake
ling van deze Nejl. hulp. We spelen
dit nog, zei spr. over particuliere
banden, maar de ervaringen zijn
allerminst ontmoedigd. We zullen
niet op dezelfde schaal als vroeger
jonge Ned. krachten naar Indone
sië kunnen sturen maar voor jonge
mensen met energie, werklust en
kennis zal er in Indonesië ook nu
nog wel een goede toekomst zijn.
En van de gevolgen van deze Ned.
penetratie in Indonesië zal heel ons
land kunnen profiteren.
Na deze zeer interessante rede
ontspan zich nog een uitvoerige
gedachfenwisseling, waarbij prof.
Weijer gelegenheid kreeg enkele in
zichten nader te verduidelijken.
Met een hartelijk woord van dank
aan de inleider sloot de voorzitter
de heer de Pree deze belangrijke
bijeenkomst.
OBDAM, 16 Dec. 19000 kg breek-
peen B 7.90—11.10, C 6.50—9.10;
11.000 kg kroten A 6.606.80; knol-
kroten A 89.10, 4800 kg uien 21.90
—22.50; grove 21.30—22.30; 3000 kg
savoye kool 713, 6000 kg rode
kool 6.209.10. 11000 kg gele kool
7.609.20, 2500 kg Deense witte
kool 99.20, 850 kg spruiten 3645,
40 kg witlof II 46.
ALKMAAR, 16 Dec. Exportvei
ling. Tomaten A 3466, Witlof I 40
—50; II 22—38; Bloemkool 10—26;
Rode kool 69.80; Savoye kooi
5.509.80; Groene kool 917;
Spruitkool I 4562; II 2638; Boe
kool 10—20.50; Sla 3.50—11; Andij
vie 2338; 6.5021; Rode bieten
68; Winterpeen 5.5010.70; Was-
peen 7—28; Uien 19—22.50 II 1,50
—11; Prei I 23—36; II 8—19; Soep
1.50—11 ;Selie 48; Knolsoep 19
—23; Druiven Alicant 97102; Ap
pels: Bramley Seedling 13—18'
Present van Holland 1624; Goud
reinette 1733; Groninger Kroor
1622; Laxton Superbe 17—31
Present van Engeland 17—41; Gic
ser Wildeman 718; Winteri.-T i
14- Zwiindrecht*'
