Verenigde Staten beschuldigen Sovjet-Unie
vermist toestel te hebben neergeschoten
Cripps maant tot grote soberheid
Incident verslechtert waarschijnlijk
de onderlinge betrekkingen
Van Zeeland overweegt
een „Ronde-tafel-conferentie"
Slachtoffers van brand begraven
Federale troepen op Celebes
geland
EDITIES VOOR ALKMAAR, HOORNDEN HELDER, SCHAGEN
NHD
Cripps: Apostel
der soberheid
Scherpe nota van Washington aan Moskou
Veranderd
inzicht
België nog in impasse
KNIL-troepen op
Celebes ontwapend
Dringende instructie
voor Amerikaans gezant
272 slachtoffers
van de cholera
De landingen op
Zuid-Celebes
Kroniek en Kritiek
Scherpe critiek op Nederland
Britse begroting ingediend
Vakbondleiders sceptisch gestemd
Abonnementsprijs f 4.50 per kwartaal, f 1.50
per mnd., exclusief incasso. Advertentie-tarief:
per editie 16 ct. per m.m., minimum f 2.50;
in alle edities 26 ct. per m.m., minimum f 4.
familieberichten 20 ct., resp. 30 ct. per m.m.
Bij contract belangrijke korting. Directeur:
E. J. M. Stampei. Hoofdredacteur: H. N. Smits.
Bankrelaties: Noorderbank; Nederl. Credietbank
HET FEU
Buiten God is 't nergens
veilig. (Vondel)
A
S
H
/AN HEDEN
Pagina 1
Woensdag 19 April 1950 46e Jaargang No. 11843
Kantoren: HOORN, Draafsingel 59, tel. 4243, Grote Noord 77, teL 4362 K 2290; ALKMAAR, Ritsevoort 56, teL 2046, (2 lijnen), K 2200; DEN HELDER, Keizerstraat 89, teL 2800 K 2230; SCHAGEN, Molenstraat 52. teL 459 K 2240
WASHINCTON, 18 April (Reuter). De V.S. hebben de Sovjet-Unie er heden van beschul
digd het vermiste toestel van de Amerikaanse marine boven open zee te hebben neergescho
ten, in een nota aan Moskou. In de Amerikaanse nota wordt geëist, dat de Sovjet-Unie een snei
en diepgaand onderzoek zal instellen. De V.S. eisen verder, dat er strikte instructies aan de
Sovjet-luchtmacht zullen worden gegeven, dat er geen herhaling „onder welk voorwendsel
ook" van dergelijke incidenten zal zijn. Verder wordt gezegd, dat de vermiste „Privateer" het
enige Amerikaanse vliegtuig was, dat op acht April, toen het beweerde incident boven Let
land gebeurde, in het gebied van de Oostzee in de lucht was.
r/
t
NAAR AANLEIDING van een
artikel van prof. Veraart in „De
Linie", waarin gepleit wordt voor
een geordende grote-werken-poli-
tiek, om de dreigende werkloos
heid het hoofd te bielen, merkt
„Het Vrije Volk" op, dat dit ge
tuigt van een „veranderd inzicht"
bij de professor, vergeleken bij
het rumoer rondom het z.g. „Plan
van de Arbeid" in de dertiger
jaren, een veranderd inzicht,
waarvan echter, meent „Het Vrije
Volk", de gehele Katholieke Frac
tie overtuigd moet worden". Of
het recht doet aan de historie, als
men zegt, dat prof. Veraart van
een „veranderd inzicht" getuigt,
betwijfelen wij. Hij liep juist in
de dertiger jaren persoonlijk zeer
hoog met het toenmalige Plan van
de Arbeid, al ontkende hij er de
bezwaren niet van. De verbeel
dingskracht leidde er toe, dat de
socialistische ontwerpers die be
zwaren te licht telden. Wellicht
tilden anderen ze te zwaar! Maar
de socialisten droegen toen geen
regeringsverantwoordelij kheid.
Dat doen ze nu wel, en nu is
het ook voor een belangrijk deel
een financiële kwestie. Tegenover
de critiek in de socialistische pers
mag worden opgemerkt, dat het
inzicht in de huidige Katholieke
Fractie niet aan het veranderen
is, maar reeds is veranderd.
Het „V.V." kan dat weten, indien
het b.v. de Handelingen van de
Staten-Generaal van het laatste
jaar naslaat. Andriessen in de
Tweede, en ir. Kraaijvanger en
de Bruijn in de Eerste Kamer
hebben de regering in gebreke
gesteld. Nu gaat het niet meer
om propaganda-plannen, maar om
redelijke mogelijkheden voor de
uitvoering van openbare werken,
nog vóór dat het te laat is. Een
jaar lang werkt een ambtelijke
werkgelegenheidscommissie aan
een werkplan, maar er is nog
niets en in de verschillende debat
ten in het parlement is duidelijk
ongerustheid tot uiting gekomen
of de regering op tijd gereed zou
zijn. De ministers zijn er niet in
geslaagd, tegenover de woord
voerders van de Katholieke Volks
partij, die ongerustheid weg te
nemen. Laat het „Vrije Volk"
juichen, dat het inzicht bij de
K.V.P. aan het veranderen of ver
anderd is; wij hopen niet, dat dit,
maar dan in andere zin, bij be
paalde ministers het geval zal'zijn,
nu men met de verantwoordelijk
heid zit.
KKUSSUIJ, IK Apni (A.JN.F.)
In Belgische politieke kriogen is
men van oordeel, dat kabinetsfor
mateur Paul van Zeeland in zijn
consultaties van heden en morgen
zowel liberalen als socialisten zal
betrekken. De liberalen blijken, al
vorens hun medewerking aan een
liberaal-katholieke regering te ver
lenen, opneiaermg op een aantal
punten te verlangen.
In het bijzonder zouden zij ze
kerheid wensen omtrent de voor
waarden, waarop Koning Leopold
zijn koninklijke bevoegdheden z°u
kunnen hernemen na deze aan zijn
zoon prins Boudewijn te hebben
overgedragen.
Men acht het onwaarschijnlijk,
nat de socialisten aan een nieuwe
regering zullen deelnemen, daar
deze reeds herhaaldelijk te kennen
hebben gegeven, zolang de konings
kwestie niet is opgelost, in de op
positie te willen blijven.
Opmerkelijk is nog een motie
van het Luiks verbond van de be
weging „La Wallonië Libre", waar
in wordt verklaard, dat Wallonië
slechts één enkele oplossing van
het koningsprobleem kan aanvaar
den, namelijk die, welke het recht
van de Walen op zelfbestuur ver
zekert. In de motie worden de Wa
len aangespoord „hun waakzaam
heid te verscherpen en zich klaar
te houden om gevolg te geven aan
de oproep om de heilige rechten
van Wallonië te beschermen".
De parlementsfracties der Belgi
sche Christelijke Volkspartij heb
ben hun vertrouwen in kabinets
formateur Paul van Zeeland beves
tigd en sluiten zich aan bij het
standpunt van het nationale comi
té der C.V.P., volgens hetwelk de
terugkeer van de koning langs wet
telijke weg dient te geschieden met
eerbiediging van het parlement.
oigens net sociansuscne niaa
„Le Pauple" overweegt kabinets
formateur Paul van Zeeland de mo
gelijkheid socialisten, katholieken
en liberalen in een ronde-tafel-con
ferentie te verenigen, teneinde met
hen „de practische verwezenlijking
van de koninklijke boodschap" te
bespreken.
DJAKARTA, 19 April, (Reuter).
Een hoge woordvoerder van het
Nederlandse leger heeft te Djakar
ta meegedeeld, dat alle KNIL-troe
pen op Zuid-Celebes door de Neder
landse officieren zijn ontwapend en
opdracht hebben gekregen in de ka
zernes te blijven, die door politie
van de staat Oost-Indönesië worden
bewaakt. Gevreesd werd, aldus de
woordvoerder, dat de troepen zich
zouden scharen aan de zijde van de
opstandelingen te Makassar.
een ernstige en voortdurende ver
slechtering van de Amerikaans-
Sovjet-Russische betrekkingen on
vermijdelijk zal zijn na de Ameri
kaanse nota aan de Sovjet-Unie.
Men verwacht verder, dat de Sov
jet-Unie de Amerikaanse lezing
van het incident en de Ameri
kaanse eisen vierkant zal ver
werpen.
In de in krachtige bewoordingen gestelde Amerikaanse nota
wordt gezegd, dat het door de Amerikaanse regering inge
stelde onderzoek haar er van overtuigd heeft, dat het marine
vliegtuig zich strikt aan de instructies, niet over buitenlands
grondgebied te vliegen, had gehouden. „De Amerikaanse ambas
sadeur heeft instructie gekregen op de meest ernstige wijze
tegen deze schending van het internationale recht en van de
meest elementaire regels van vredelievend gedrag tussen de
naties te protesteren.
„De Amerikaanse regering ver
wacht met vertrouwen, dat, wan
neer haar onderzoek is geëindigd,
de Sovjet-Russische regering haar
spijt over het onwettige en pro
vocatieve gedrag van haar vlie
gers zal betuigen, er zorg voor zal
dragen, dat degene, die voor deze
daad verantwoordelijk zijn, spoe
dig en streng zullen worden ge
straft en, in overeenstemming met
de gevestigde gewoonte tussen
vredelievende naties, passende
schadevergoeding voor de niet-
uitgelokte vernietiging van Ame
rikaanse levens en bezittingen zal
betalen".
Lof voor Scandinavische landen
Michael McDermott, woordvoer
der van het Amerikaanse minis
terie, prees de medewerking van
de Scandinavische landen bij de
opsporing naar het vermiste Ame
rikaanse toestel en stelde hier
tegenover de houding van de Sov
jet-Russische regering, „die zich
niet in het minst scheen te be
kommeren om het lot van ons
vliegtuig en zijn bemanning". De
Sovjet-Russische regering had,
aldus McDermott, tot dusverre op
geen enkele wijze van haar spijt
over het gebeurde blijk gegeven,
maar integendeel „een agressieve
toon aangeslagen en haar actie
trachtten te rechtvaardigen door
onmogelijke beweringen". Deze
houding, aldus McDermott, toonde
duidelijk „de onoprechtheid aan
van het zo vaak verkondigde ver
langen der Sovjet-Russische rege
ring naar vredelievende betrek
kingen met de V.S. en de niet-
Sovj et-Russische wereld in het
algemeen. „De zaak van de vrede
zou niet worden bevorderd wan
neer de Sovjet-Unie ostentatief
Sovjet-Russische piloten onder
scheidt op een manier, die de in
druk moet wekken, dat zij worden
beloond voor het neerschieten van
een weerloos Amerikaans vlieg
tuig", zo besloot de woordvoerder
van het State Department.
Volgens Reuter's correspondent
te Washington verwacht men, dat
Hoewel de Amerikaanse nota,
aldus de correspondent, in krach
tiger termen is vervat dan men
algemeen voorspelde en eisen en
voorwaarden bevat, waaraan de
V.S. zich wel schijnen te zullen
moeten houden, gaat de nota niet
zo ver als die aan Joego-Slavië
in Augustus 1946, nadat een on
gewapend Amerikaans vliegtuig
door Joegoslavische jagers was
neergehaald. Bij die gelegenheid
eisten de V.S. niet alleen genoeg
doening, maar dreigden zij tevens
de zaak voor de Veiligheidsraad
te brengen indien dit niet „binnen
48 uur" zou geschieden.
Geen ultimatum
De thans aan de Sovjet-Unie
overgemaakte nota draagt niet
het karakter van een ultima
tum, maar laat zorgvuldig de
weg open voor de V.S. om te
eniger tijd een verontschuldi
ging, schadeloosstelling en be
straffing van de schuldigen te
eisen, aldus Reuter's corres
pondent te Wasshington.
Een veronderstelling
Een veronderstelling is, dat het
vliegtuig een hoogst geheime
electronische uitrusting vervoer
de, die de Russische militaire
autoriteiten in handen wilden
hebben. De Russische jagers zou
den, volgens deze theorie, het
Amerikaanse toestel boven de
Oostzee hebben onderschept en
het bevolen hebben opgebied
onder controle van de Russen te
landen. Toen de Amerikanen dit
weigerden, zouden de Russische
jagers het toestel hebben neerge
schoten, teneinde de getuigen van
de onderschepping te liquideren,
aldus deze veronderstelling.
Te Wervershoof en te Medemblik zijn gisteren op de R. K.
Begraafplaats de drie jeugdige slachtoffers van de brand in
Wervershoof ter aarde besteld. Zoals uit onze foto's blijkt, was
de belangstelling buitengewoon groot. Bij de voorafgaande
Requiemmissen in de kerken getuigde de bevolking eveneens
op grootse wijze van haar deelneming en medeleven. Op de
foto boven de beaardingsplechtigheid te Wervershoof, onder
de plechtigheid aan het graf te Medemblik. (Eigen foto)
CALCUTTA, 19 April,' (Reuter).
In de afgelopen week zijn te Cal
cutta 272 mensen aan cholera ge
storven.
VRIJLATING PRIJZEN
VOOR SIGARETTEN
Blijkens een beschikking in de
Staatscourant van gisteren zijn de
prijzen van sigaretten met ingang
van heden vrijgelaten.
DJAKARTA, 19 April (Reuter).
Twee duizend man federale troe
pen zjjn vandaag bij Djeneponto,
ten Zuiden van Makassar, geland.
Agence France Presse bericht uit
Djakarta, dat de meeste rebellen
Makassar hebben verlaten om zich
in de buurt te verschansen. Zij
hebben zich teruggetrokken in de in
1942 voor de Japanse inval door de
Nederlanders aangelegde verster
kingen ten Oosten van Makassar,
Volgens 't Indonesische persbureau
Antara werd gisteravond ten Zui
den van Makassar hevig geschoten.
Wanneer de Jaarbeurs haar poorten sluit, is de halfjaarlijkse
industrie-tentoonstelling voor de bezoekers en standhouders
geëindigd. Maar voor Utrecht begint het werk weer opnieuw.
De zo zorgvuldig opgebouwde stands en paviljoens moeten
worden afgebroken, en nog meer werk moet worden verzet
voor Utrecht het gewohe aanzien heeft herkregen. De afbraak
van de buitenlandse paviljoens op het Vreeburg.
DJAKARTA, 18 April (Reuter). Slechts vooruitgeschoven
posten van de Indonesische federale troepen zijn tot heden op
Zuid-Celebes geland, zo heeft een woordveorder van het minis
terie van defensie heden verklaard. Hij voegde hieraan toe, dat
de komende dagen landingen op grote schaal zouden worden
georganiseerd als onderdeel van de acties tegen de opstande
lingen, die Makassar bezet hebben.
Inzake de landingen op Celebes
wordt te Djakarta verondersteld,
dat het hier slechts kleine groep
jes betreft, die de toestand te
Makassar zullen verkennen en
voorbereidingen zullen treffen
voor de landing van een grote
groep van het bataljon-Worang,
die Donderdagmorgen verwacht
wordt.
Het ministerie van voorlichting
te Djakarta heeft een verklaring
uitgegeven, waarin gezegd wordt,
dat reeds een streng onderzoek
gaande is naar de vraag of de
regering der negara Indonesia
Timur wellicht de hand had in
de opstand van Azis.
Voorts wordt gezegd, dat dit de
tweede maal is, dat het Neder
landse militaire commando niet
zijn verplichtingen nakwam, die
vervat zijn in de overeenkomst
van de Ronde Tafel Conferentie.
De eerste maal geschiedde dit ge
durende de actie van Westerling.
„Tot dusver heeft de militaire
leiding gefaald in haar pogingen
deserteurs terug te brengen tot
de barakken", aldus de medede
ling, die vervolgt: „In hoeverre
dit uitsluitend aan onmacht is te
wijten, zal de tijd leren. Hoe het
zij, de laatste gebeurtenissen
strekken niet tot versterking van
het vertrouwen der Indonesiërs in
de oprechtheid van de Nederlan
ders en hun werkelijk verlangen
tot samenwerking".
Nederlandse reactie
Naar een woordvoerder van het
ministerie voor uniezaken en
overzeese rijksdelen mededeelde,
is de Nederlandse regering pijn
lijk verbaasd over een uitlating,
die volgens een persbericht uit
Djakarta wordt toegeschreven aan
het ministerie van voorlichting
aldaar.
De Nederlandse regering ver
zocht de Hoge Commissaris in
Indonesië terzake opheldering aan
de regering van de R.I.S. te vra
gen.
Havenstaking te Marseille
geëindigd
MARSEILLE, 18 April (AFP)
De bij de C.G.T. aangesloten ha
venarbeiders te Marseille hebben
hedenochtend na een staking van
40 dagen besloten het werk te her
vatten.
De grenzen
(Sm.) Inderdaad, het heffen van
belasting is aan grenzen gebon
den. Terecht heeft de K.A.B.-
voorzitter, de Bruijn, er nog eens
op gewezen in de Verbondsver
gadering, speciaal naar aanleiding
van de hoge accijns op de sigaren,
waardoor een ruïneuze werkloos
heid in de sigarenindustrie bezig
is zich te voltrekken. En in de
sigarenindustrie is dat niet alleen
het geval. Het gaat straks met de
accijns op gedistilleerd dezelfde
kant op. Accijnzen en andere hef
fingen schijnen van nature de
neiging te hebben zich steeds
maar uit te zetten. Klein twintig
jaar geleden bedroeg de opbrengst
van de omzetbelasting nauwelijks
acht millioen gulden. Nu is zij
ruim achthonderd millioen. Een
paar voorbeelden hoe de toene
mende overheidsuitgaven het ge
vaar opleveren, dat er onvoldoen
de acht geslagen wordt op de
grenzen van de belastingheffin
gen de morele grenzen ook.
Wij zijn, om nog even tot het
sigarendrama terug te keren, be
nieuwd, hoe de regering reage
ren zal op de aandrang van ver
schillende kanten, om door ver
laging van de accijnzen aan de
acute nood in de sigarenindustrie
tegemoet te komen.
Middel en motief
(Sm.) De heer Snellenberg, een
zakenman uit Vorden, zond ook
ons een oproep, om bij de komen
de verkiezingen te stemmen op
de K.V.P.-candidaat, die onder
aan de lijst in de verschillende
kieskringen staat, „om daardoor
tot uitdrukking te brengen, dat
men het met de gang van zaken
in de K.V.P. niet eens is". Wie
van dit middel heil verwacht, ga
zijn gang, mits de motieven
redelijk zijn. Wij kunnen ons best
voorstellen, dat men critiek heeft
op de gang van zaken in onze
Partij en wij vinden niets geluk
kiger, dan dat die critiek, mits
redelijk, op behoorlijke wijze
wordt geuit. Maar de motieven
van de heer Snellenberg zijn
niet redelijk. Zij komen hier op
neer, dat de K.A.B. in de K.V.P.
de lakens uitdeelt, en dat alle
andere groepen en belangen bij
de machtige K.A.B. moeten aan
kloppen, om ook een kruimeltje
van de politieke dis te krijgen.
Dat lijkt óns allemaal nogal sim
plistisch voorgesteld en het is
zeker niet juist ook. De inzender
geeft gelukkig zelf toe, dat hij
zijn gedachten „gebrekkig weer
geeft". Hij roept oa.. niemand
minder dan de Paus tot getuige,
„om machtsvertoon uit onze par
tijen te weren", maar doet zelf zo
terloops even een suggestie, om
de partij te hervormen, door di
verse standen en groeperingen in
de hoogste partij-organen ieder
hun portie te geven en daaruit
(stands)vertrouwensmannen aan
te wijzen, die de mannen van de
topleiding kiezen. Je reinste stan-
denverteg;enwoordiging dus, welke
de Partij, op het voetspoor der
richtlijnen van Hoger Gezag, juist
altijd heeft vermeden. Deze richt
lijnen zijn pas nog weer duidelijk
vastgesteld en verscherpt. Nog
maals, wie in de aangegeven weg
een middel ziet, om zijn ontevre
denheid kenbaar te maken, bin
nen de werking van de K.V.P.-
lijsten, hij (of zij) kan voor ons
part zijn gang gaan. Maar het is
jammer, dat dit dan op zulke „ge
brekkige" en onjuiste beweeg
redenen geschiedt!
LONDEN, 18 April (Reufer). De Britse regering heeft
vandaag haar bestaan op het spel gezet door een begroting in
te dienen, die het land voor een nieuw jaar van soberheid stelt.
Ondanks de moeilijke positie van de regering wegens de ge
ringe meerderheid, die zij in het Lagerhuis heeft, weigerde de
minister van financiën, Sir Stafford Cripps, te buigen voor de
dringende eisen van de circa vijf millioen georganiseerde arbei
ders voor belangrijke verlagingen in de kosten van levensonder
houd en toonde hij zich ook niet geneigd de middenstand het
hof te maken door de belastingen te verlagen.
Verwerping van een der begro
tingsvoorstellen door het Lager
huis zou nieuwe algemene ver
kiezingen betekenen.
De grootste concessie, die Cripps
in zijn- begrotingsvoorstellen heeft
gedaan, is een verlaging van de
tarieven voor de laagste klassen
der inkomstenbelasting met een
zesde. Het eindresultaat van de
door Cripps voorgestelde belas
tingwijzigingen zal echter een
verhoging van de inkomsten der
schatkist zijn met 1.800.000 pdst.
per jaar.
De minister van financiën, wiens
begroting voorziet in een totaal
aan ontvangsten van bijna 4 mil
liard pdst., kondigde behalve eer
dergenoemde concessie de vol
gende veranderingen aan:
De omzetbelasting op dure per
sonenauto's zal worden verlaagd
van 66 2/3 pet. tot 33 1/3 pet.
Daarentegen zal er echter een om
zetbelasting van 331/3 pet. op
commerciële voertuigen worden
geheven, teneinde te voorkomen,
dat er te veel van deze voertuigen
op de binnenlandse markt ver
schijnen.
Tot de verlichting van de La-
bourpartij weigerde Cripps de
levensmiddelensubsidies, die thans
410 millioen pdst. per jaar bedra
gen, te verlagen.
Woningbouwprogramma
Naar aanleiding van de toene
mende critiek van het publiek op
het woningtekort in Engeland
kondigde hij aan, dat het woning
bouwprogramma van de regering
voor de komende drie jaar zal
worden hersteld tot het oude peil
van 200.000 woningen per jaar.
Vele arbeiders uit de mijnbouw,
de constructiebedrijven, de spoor
wegen en andere industrieën heeft
de begroting niets gunstigers te
bieden dan de negatieve verzeke
ring, dat de prijzen der voornaam
ste levensmiddelen waarschijnlijk
niet verder zullen stijgen als
resultaat van het handhaven van
de subsidies.
De rede, die de minister van
financiën bij het indienen van zijn
begroting hield, beoogde het land
ervan te overtuigen, dat men
soberheid zal moeten blijven be
trachten en dat de beperking van
Ionen, prijzen en winsten gehand
haafd moet worden om het grote
kwaad van inflatie en werkloos
heid te vermijden.
Algemene teleurstelling
De onmiddellijke reactie van
het parlement op de begrotings
rede en de begrotingsvoorstellen
was echter teleurstelling. Vele
politici verklaarden het onwaar
schijnlijk te achten, dat de rege
ring nieuwe aanhangers of stem
men zal winnen in de algemene
verkiezingen, die volgens vele
voorspellingen in het komende
najaar zullen worden gehouden
De vakverenigingsleiders waren
enigszins sceptisch gestemd ten
aanzien van de uitwerking, die d
begroting zal hebben op de arbei
ders. Volgens waarnemers zuller
de vandaag aangekondigde belas
tingconcessies niet voldoende zijn
om de toenemende aandrang op
loonsverhogingen tegen te gaan