Mobiele zenders Nogmaals: Het geval Kiek Priesternood in Frankrijk Export langs slinkse wegen PROBLEMEN rond het marktvraagstuk r Het Enquête-rapport Heeft hij wel getelefoneerd? Alkmaar se N.V. kreeg f 7000 - boete Koeler maar toch nog goed weer (Van een onzer redacteuren) In het laatste verschenen deel van 't verslag van de parlemen taire enquêtecommissie wordt o.m. het beruchie geval Kiek behandeld, dat eind 1944 in het bevrijde gebied zoveel stof heeft doen opwaaien. Robert Kiek, een oorlogscor respondent van het A.N.P. had namelijk een verhaal gepubli ceerd over een telefoonverbin ding tussen het bevrijde gebied en het P.N.E.M.-gebouw in Den Bosch, dat toen nog in Duitse handen was. Twee leden van de ondergrondse beweging hadden Kiek, zo schreef hij, op de weg van Eindhoven naar Nijmegen ontmoet en hem meegenomen naar een transformatorhuisje van de P.N.E.M. Daarin hing 'n telefoon en, zo verklaarde Kiek verder, in zijn tegenwoordigheid begon een van de mannen met iemand te spreken. Wat later vroeg hij of Kiek ook even wil de spreken. Kiek kreeg de telefoon in zijn handen en begon het gesprek. Hij vertelde, dat hij correspon dent van het A.N.P. was. De onbekende antwoordde: „Ik sta hier in het kantoor van het electriciteitsbedrijf in Den Bosch en wij telefoneren dwars door de Duitse linies heen. Moet u eens horen, ik zal het raam opendoen". De onbekende deed dit en Kiek hoorde daarop het geluid van voorbijtrekkende Duitse colonnes over de Konings weg. weg met Den Bosch getelefo neerd. Alleen enkele vertrou wensmannen en het geallieerde hoofdkwartier wisten van de verbinding. Nu is het mogelijk dat Kiek in Eindhoven door een persoon, die zichzelf gewichtig wilde maken op de hoogte van deze verbinding is gebracht, waarop Kiek een smeuïg ver haal heeft gefantaseerd over 'n gesprek met het bezette gebied en het horen van voorbij donde rende Duitse colonnes, die op dat moment helemaal niet in Den Bosch waren. Maar intussen had Mi de ge- leime verbindingen van de on dergrondse beweging en ook de ondergrondse werkers zelf in ge vaar gebracht. Want als de S.D. binnengevallen was op het mo ment, waarop iemand bezig was met het telefoneren, dan waren de aanwezige personen volgens standrecht ter plaatse neerge schoten. In zijn functie van president van een vereniging van jongeren uit verschillende landen tot het vrijwillig verlenen van diensten, maakte Montgomery een inspectietocht door de bossen van Newtimber bij Brighton, waar jongens uit zes landen bomen aan het vellen zijn. Monty vond het maar een warme „job", en al spoedig had hij zijn jasje uitgetrokken en over de arm gehangen. Deze geschiedenis nu publi ceerden wij enige tijd als uittreksel van het verslag van de enquête-commissie. Van verschillende zijden echter heeft men er ons op gewezen, dat het verhaal van Kiek nogal onge loofwaardig en erg gevaarlijk is. Gevaarlijk omdat het door pu blicatie in de tijd, dat een groot deel van Nederland nog bezet was, de verbindingen van de on dergrondse beweging in gevaar bracht. En inderdaad is in die periode een inval gedaan in het P.N.E.M.-gebouw. De Duitsers kwamen naar wapens zoeken, maar beschuldigden wat later een van de ambtenaren, dat van uit het gebouw met bevrijd ge bied werd getelefoneerd. De ambtenaar gaf de Duitser toen een telefoon in de handen, zodat die het zelf kon proberen. Het lukte natuurlijk niet. De heer Jan van Mackelen- bergh, een van de drie personen in Den Bosch, die van het be staan van deze lijn afwisten, verklaarde tegenover ons, dat 't onmogelijk is, dat een dergelijk telefoongesprek ooit gevoerd 'is. Stel het feit, zo zegt hij, dat Kiek inderdaad in dat transfor matorhuisje is geweest, dan zou hij nog nooit aansluiting gekre gen hebben. De twee personen die het toestel in het P.N.E.M.- gebouw in Den Bosch bedienden (en slechts op bepaalde uren werd er getelefoneerd) waren veel te voorzichtig om een der. gelijk overbodig gesprek te voe ren. Het waren ir. A. van Me- chelen en de heer Harkx. beiden ambtenaren van de P.N E.M. De beer Harkx verklaart, dat hu nooit een dergelijk gesprek heeft gevoerd. En hij kan dat ook niet aannemen van ir. van Mechelen, die zich echter niet meer kan verdedigen, daar hij enkele ja ren geleden gestorven is. Een dergelijk gesprek kan bo vendien nooit gevoerd zijn, om dat de spreker in het bevrijde gebied zich moest melden mid dels een codewoord. Voorts wss de afspraak, dat er nooit een te lefoon aan anderen overgegeven mocht worden tijdens het ge sprek. De heer Jan van Machelen- bergh nu komt op voor de eer van ir. van Mechelen. Deze kan zo nooit getelefoneerd hebben Rij was veel te voorzichtig om zonder enige aanleiding met een volkomen onbekende persoon onverantwoordelijk te spreken en dan nog de telefoon zo vast te houden, dat men aan de an dere kant de Duitse colonnes langs kon horen trekken De heer Harkx wees er ons nog op, dat er in die dagen helemaal geen Duitse colonnes irreer trok ken. want dan waren ze door geallieerde vliegtuigen zeker be schoten. Toch zit er een grond van waarheid in Kiek's verhaal. Het was namelijk mogelijk om van uit het transformatorhuis.ie te Voghel. het enige dat aan de weg EindhovenNijmegen ligt, via een huislijn van het P.N.E.M gebouw in Den Bosch te telefo neren. Maar dat wist niemand in het bevrijde gebied, behalve zeer ingewijden. Er werd zelfs vanuit Eindhoven via een om- Toen in 1896 Marconi de draad loze telegrafie tot een bruikbaar telecommunicatiemiddel had ont wikkeld, zag men daarin als voor naamste toepassingsmogelijkheid de verbinding van schepen met de wal. Later kwam daarbij nog de com municatie met en tussen vliegtui gen, maar tot radiotelefonie in rij dende treinen en auto's kwam het voorlopig nog niet. Dit kon ook niet omdat dergelijke zend- en ontvang- installaties hun zeer bijzondere eisen stellen, waardoor zij in zeer vele opzichten van die op schepen en in vliegtuigen afwijken. Zij moe- t«n b.v. gevoed kunnen worden door een energiebron van beperkte capaciteit, d.i. in een auto door een accu en in de kleinere, draagbare, installaties door een droge batterij. De zendbuizen moeten een zo groot mogelijk vermpgen kunnen afge ven, zodat men met een klein aan tal trappen voor versterking en voor frequentievermenigvuldiging kan volstaan De behoefte aan mobiele zenders en ontvangers, waardoor brand weerlieden, taxichauffeurs, vee artsen vooral op het platte Iand - politie, militaire colonnes, plan tages in onveilige streken, sleepbo ten en andere vaartuigen bij grote havenbedrijven, voortdurend met hun basis in contact kunnen blijven, is allengs toegenomen. En zo heb ben dan de mobiele radiostations in 1947 op de internationale telecom- municatie-conferentie te Atlantic City officiële erkenning gevonden, en werd hun een aantal frequentie banden toegewezen. Bij de keuze van die golflengtegebieden, die tus sen de 3/4 en de 7j£ meter liggen, is er rekening meegehouden dat niet alle golflengten geschikt zijn voor de mobiele radiotelefonie. Zo mogen de uitgezonden golven niet door de ionosfeer, d.i. een geleiden de luchtlaag op ongeveer 100 km hoogte in de atmosfeer, worden teruggekaatst. Want dan bereiken zij net als de gewone radiogol ven op ver afgelegen plaatsen weer de aarde en dat is voor de mobiele radiotelefonie helemaal niet nodig. Integendeel, het is zelfs een groot nadeel als zij zo ver door dringen, want dan zullen zij daar de zenders en ontvangers op gelijke of bijna gelijke golflengte in hoge mate storen. Bij een golflengte van 7% meter of minder treedt deze terugkaatsing tegen de ionosfeer echter niet meer op. bevindt de mi- Om in het gebied, dat de mobiele radioverbinding bestrijkt, storing van en door andere radioverbindin gen te voorkomen, dient de fre quentie van de mobiele zender zéér constant te zijn. Dit bereikt men met kristalbesturing, d.w.z. men ge bruikt in plaats van de oscillator- kring een kwartskristal, dat de eigenschap heeft onder invloed van de electrische wisselspanning in trilling te komen. Met het oog op de breekbaarheid men denke aan de schokken, waaraan het kristal in een mobiele zender blootstaat mag het kristal niet dunner zijn dan 015 mm. Maar dan is de voort gebrachte frequentie nog niet hoog genoeg om de vereiste golflengte te krijgen, omdat men haar dan nog met een factor van b.v. 16 moet vermenigvuldigen. Voor deze frequentievermenig vuldiging heeft Philips speciale, zgn. dubbele, buizen geconstrueerd, die tevens uitermate bestand zijn tegen schokken. De N.V. Philips Tele communicatie Industrie te Hilver sum fabriceert de volledige mobilo fooninstallaties, zowel voor de vaste posten als voor auto's, treinen e.d. De zender en ontvanger van een mobiele installatie zijn samenge- bouwd in een metalen doos, die ge makkelijk in de bagageruimte van een auto kan worden onderge bracht Voor in de wagen zich het bedieningspaneel, crofoon en de luidspreker. De mobilofoonzender werkt met frequentiemodulatie. Men heeft de keus tussen twee naast elkaar ge legen frequenties. De reikwijdte, die in het vrije veld aanmerkelijk groter is dan in bebouwd gebied, bedraagt een 20 tot 25 km; afhan kelijk van de hoogte van de antenne en van de geaardheid van het ter rein. Dit alles sluit prachtig aan bij het werk, dat de PTT in Nederland thans bezig is te ondernemen. Daar wordt namelijk de laatste hand ge legd aan een landelijk mobilofoon net, waardoor iedere automobilist, wiens wagen met een mobilofoon is uitgerust, met iedere willekeurige telefoonabonné in Nederland en in principe zelfs ook daarbuiten kan spreken. Nederland is hiermee het eerste land in Europa, dat het publiek zulk een voorbeeldige tele foonservice biedt. In Amerika be staat eveneens de mogelijkheid om vanuit een rijdende auto te telefo neren. doch daar is zij beperkt tot enkele der grote hoofdwegen. TENTOONSTELLING „VAN DE WADDEN TOT HET I)" De 40.000ste bezoeker van de ten toonstelling „Van de Wadden tot het IJ'- is dezer dagen de controle gepasseerd en nu de regen uitblijft verwacht men, dat de 50.000ste de zer dagen genoteerd zal worden. Te meer omdat er e©n nieuwe avondopvoering van het Kaasmarkt spel wordt gegeven, het kleurige en fleurige kinderopenluehtspel, dat ook alle middagen grote be langstelling blijft trekken. Donderdagavond wordt het grote Jazz-festival gehouden, waarbij zes orkesten hun medewerking verle nen. Vooral van de Zaanstreek, waarvan deze orkesten afkomstig zijn, wordt grote belangstelling verwacht. Voor het bloemencorso op 17 Au gustus. dat in het park der ten toonstelling wordt gehouden, komen van alle zijden reeds aangiften voor deelname binnen. Op die dag wordt een record aantal bezoekers ver wacht. Tot uiterlijk Zaterdag kan men zich voop deelname aan het corso opgeven op het kantoor van de Federatie (Tel 4600) of op het ten toonstellingterrein (telef. 4801 en 3312). Een pracht collectie prijzen wordt daarvoor beschikbaar gesteld. (H Slot) Zoals men wellicht weet, is de schoolkwestie in Frankrijk waar lijk een probleem. Iedereen be taalt zijn belasting voor de open bare, d.i. de anti-godsdienstige school, de zg. „école laique". Hier is het spreken over de godsdienst of het meebrengen van een kate- chismus streng verboden. Ouders die hun kinderen naar de he laas 5chaarse Katholieke scho len, de zg. „école libre" willen sturen, moeten samen deze scho len, mét hun personeel onder houden; zij zijn dus dubbel be last! De kinderen, wier ouders zich deze grote uitgaven niet kunnen veroorloven, jammer genoeg de meesten, bezoeken dus de „école laique". Zij moeten dus alles wat zij van het Christelijk geloof beho ren te weten, opdoen in de kate- chismusles, daar er èn op school èn thuis niet of vrijwel niet aan ge loof „gedaan" wordt. Niet alleen het kind is hiervan de dupe, maar het hele land. Want die ongodsdien stigheid weerspiegelt zich in het enorme en steeds toenemende aan tal echtscheidingen, met alle daar aan verbonden ellende, die als een gesel over het land gaat. Nog niet lang geleden werd er ®en zeer ern stig en dringend schrijven van de gezamenlijke Franse Kardinalen en Bisschoppen over deze beangstigen de toestanden voorgelezen in alle kerken. Men tracht de jeugd te or ganiseren in de plattelands-jeugd organisatie, de JAC voor de jon gens, de JACF voor de meisjes. Deze beweging congresseerde on langs in Parijs, waar o-m. Kardinaal Feltin een hartig woord tot hen al len sprak. Echter zijn lang nog niet allen toegetreden. Het volk is vriendelijk, gastvrij en behulpzaam maar onverschillig inzake geloof en kerk en nog dikwijls behept met de kinderachtige vooroordelen. Hun werk komt op de eerste, tweêde en derde plaat», tijd en energie voor andere dingen ontbreken. Nogmaals de goede en zeer goede uitzonde ringen daargelaten. De toestand, waarin de vele kerken en kerkjes verkeren, is vaak deplorabel. Herhaaldelijk komt het voor, dat het dorp beneden ligt en kerk en pastorie boven op de top van een heuvel. Last van de buren heeft de pastoor op die manier ze ker niet, maa. het bezoek aan zijn kerk wordt door deze-situatie be langrijk geremd! Niet weinig ker ken zijn heel oud en derhalve ge- classeerd als „monument histori- que", hetgeen betekent, dat de res tauratiekosten door de staat zullen worden gedragen indien zij besluit dat tot restauratie moeten worden overgegaan Het blijft echter dik wijls bij classificatie en hét komt dan ook nogal eens voor, dat men na een nachtelijke regenbui des morgens de dingen in de kerk en sacristie drijvende aantreft! Ik heb het geluk gehad, enige zee- mooie en goed onderhouden kerken te zien, echte juwelen van middel eeuwse bouwkunst. Maar niet iede re parochie bezit zo'n fraaie kerk en de noodkreten van de verschil lende pastoors om bijdragen voor hun met instorting bedreigde hei ligdom vinden niet altijd voldoende weerklank. Tenslotte wil ik nog iets mee delen over de priesters, die wegens hun ouderdom genoodzaakt zouden zijn, zich terug te trekken. Het enige „maison de retraite" dat het diocees, waarin ik werkte, rijk is, heeft geen vrouwelijke hulp. Een der priesters zorgt daar voor de keuken. Het ia onder deze omstan digheden geen wonder, dat de pas toors zo lang mogelijk op hun post gehandhaafd blijven. Ook al, omdat de opvolger vaak ontbreekt en om de mensen toch de gelegenheid te geven, zo lang mogelijk hun Zon dagsplicht te vervullen. Er zijn er, die op hun oude dag bijgestaan worden door een zuster of anders zins, maar ik ken ook een pastoor die in de zeventig is en het geheel zonder hulp moet stellen. Zijn eten wordt hem vanuit het naburig ho telletje gebracht, 's avonds behelpt hij zich met de rest daarvan. Hij bedient nog drie parochies, die enige kilometers van elkaar liggen. In parochies, waar enige tijd een priester ontbreekt gaat het moei zaam opgebouwde vrij snel achter uit of te gronde. De opvolger moet weer opmeuw beginnen. De ang stige vraag: „Zal het stand houden, als ik weg ben?" kan hem be klemmen en daarom is hier ook maar één ding vereist: een onbe grensd vertrouwen op God. Dat hébben deze priesters, men ziet het aan de ongehoorde zelfverlooche ning, waarmee ze zware vermoeie nissen, grote hitte en koude dragen, om hun parochianen overal bij te staan- aan de blijmoedigheid en de taaie volharding, waarmee zij trachten de stroom van onverschil ligheid te breken. Zij beschouwen het offer van hun moeilijk leven als niets, maar zij verkondigen het Evangelie metterdaad. Ik stond op een vroege Zondag morgen in de tuin en keek het dal in. De klok luidde voor de eerste Mis. Van achter de zwaarbeboste heuvels rondom mij klonk zacht 't roepen van de andere torens. On der zijn witte rooksliert schoof 'n trein de tunnel in. Tussen de strui ken zat nog een nachtegaal te zin gen, krekels sjirpten in het hoge gras. Ik moest denken aan het ver re Holland en aan wat het zou kunnen doen voor deze mensen en hun dappere priesters. Vergeet hen niet in uw gebed! Wat ik u heb verteld, geldt niet voor geheel Frankrijk. Ik kan u slechts op de hoogte stellen van eigen ervaringen uit een uiteraard klein gebied. Het is nu eenmaal 'n land van uitersten. Naast de groot ste onverschilligheid treft men een enorme vurigheid en geloofsbele ving aan. Maar ik dacht, dat deze dingen „heet van de naald" u zou den interesseren. B. R. Voor de Alkmaarse economi sche politierechter, mr. J. A, Markus, stond gisteren terecht, de heer J. J. K., wonende te Bergen, dirêcteur-bestuurder van de N.V. „De Keijzer", handel in zuivelproducten en koloniale waren te Alkmaar. De heer K. vertegenwoordigde daar de N.V., die ervan beschuldigd was het monopoliebesluit voedsel voorziening en zuivelverorde- ning te hebben overtreden, bij de export van 5000 kg. kaas naar Cuba en Venezuela. Kaas is een monopolieproduct en het exportmonopolie berust bij het Bedrijfschap voor Zuivel, dat aan de exporteurs vergun ningen verleent tot het exporte ren van het product naar een V. Acht de commissie derhalve de onmogelijkheid van afsluiting van de veemarkt geen aanlei ding, om thans maatregelen tot verbetering in dit opzicht voor fe stellen, dit is haars inziens wel het geval met de toegangs wegen tot het marktterrein, die niet meer in staat zijn het ver keer met de steeds groter wor dende voertuigen, welke voor de aanvoer van het vee ter markt worden gebruikt, te verwerken. De grootste veetransportauto, die thans op de markt komt, is 9 meter lang. Naar het zich laat aanzien, zullen de auto's in de toekomst nog langer worden. Het is dus geen wonder, dat de straten in de binnenstad voor de tegenwoordige veetransport auto's te geringe capaciteit blij ken te bezitten. De Marktstraat, die ingericht is voor het markten van vee en hiervoor ook de meest geschikte plaats is, moet fhans teyens ge bruikt worden voor het verkeer met de veetransportauto's van en naar het Waagplein, omdat de bochten van de Peperstraat en de Koningstraat naar da Houttil daarvoor te nauw zijn. Deze noodmaatregel acht de commissie uit een oogpunt van verkeersveiligheid op de duur echter ontoelaatbaar. De tweede noodmaatregel be staat hierin, dat de Alkmaarse politie de verkeersregelingen zeer soepel toepast. De commis sie juicht dit toe. Te bedenken valt echter, dat, als gevolg van de gebrekkige toegangswegen drijvers moeten nemen, wier loon in mindering zou komen op de opbrengst van het vee en aldus het voordelige prijsverschil van de Alkmaarse markt zou opheffen. Drijven is bovendien, behave een nadeel in econo mische zin, een technische on mogelijkheid ten aanzien van nuchtere kalveren en varkens. Reeds een kleine toeneming van het verkeer met de vee transportauto's zal de zoëven geschetste toestand in het leven roepen. De om psychologische redenen gevaarlijke mening kan bij de aanvoerders post vatten, dat de markt voor hen niet of nauwelijks meer te bereiken is. Dit leidt er toe,, dat zij de markt vanwe^ haar moeilijke bereik baarheid gaan mijden en dat deze wordt geremd in haar natuurlijke groei, zeer tot scha de van het plaatselijke bedrijfs leven, dat immers zulk een groot belang heeft bij een bloei end marktwezen, dat potentiële kopers naar de stad trekt. Ook en vooral voor een mark^ is stil stand achteruitgang. Er zal dus gezocht moeten y/orden naar den kunnen worden geëxploi teerd. Ook de parkeerruimte vraagt een grote uitgave voor verharding van een vrij grote oppervlakte, welke uitgave vrij wel renteloos zal zijn. De commissie verwerpt dan ook voor het heden ieder plan tot verplaatsing van de vee markt. Verruiming toegangen naar het Waagplein Zoals uit het rapport van de directeur van het marktwezen blijkt, stelt deze voor, ter ver betering van de aan- en afvoer van de markt, het water van de Kaarsemakersgracht en de Voor- dam te dempen van het Noord hollands Kanaal af tot de Zij- dam en daarop een brede ver keersweg aan te leggen. De commissie erkent, dat dpor deze maatregel een afdoende ver betering van de toegangswegen naar de markt zou worden ver kregen. Echter wordt daarmede tevens diep ingegrepen in het stadsschoon, zoals trouwens ook de directeur ven het marktwe zen zelf toegeeft. Voor het beeld een oplossing, die het mogelijk van de Alkmaarse markt op het maakt, dat de markt met de Waagplein is immers het water toeneming van de handel gelijke onmisbaar. Demping van het tred kan houden en onbelem merd haar functie kan blijven vervullen. Verplaatsing uitgesloten De commissie heeft de moge lijkheid overwogen van ver water langs de Voordam zou het karakter van het Waagplein ernstig schaden. De commissie heeft zich bera den op welke wijze zoveel mo gelijk aan de eisen van het marktwezen tegemoet kan wor- tot de markt, van deze houding plaatsing van de veemarkt naar den gekomen met opoffering van van de politie "het welzijn van de markt voor een groot deel afhangt. De commissie heeft met de grootste, thans gebruikte vee- transportauto-combinatie een proefrit doen houden. Hierbij bleek, dat de bocht van de Peperstraat naar de Houttil slechts met enkele keren voor- en achteruit rijden genomen kon worden, __zodat de Peper- zo weinig mogelijk stadsschoon. Aanvankelijk meende zij, dat de onmiddellijke toegangen' naar het Waagplein voorshands voldoende zouden worden verbeterd, indien een gedeelte van het water, dat een terrein, dat zelfs met de grootste trantportauto's van vee gemakkelijk te bereiken zou zijn. Indien een ander terrein tot veemarkt zou worden ingericht, de directeur van het marktwe- kan ongetwijfeld tevens een Zen voorstelt te dempen, ge- betere outillage van de markt dempt zou worden, te weten het verkregen worden. In het ver- water langs de Voordam van de leden is echter wel gebleken, Dijk af tot even voorbij de Scha- dat, ondanks alle door de ver- pënbrug. waardoor deze brug en straat en de Houttil als een vol- plaatsing van een markt verkre- de Dijkbrug komen te vervallen (Van onze weerkundige medewerker) Reeds enige dagen hebben we nu kunnen genieten van prachtig zonnig en warm weer. Toch zijn we hierbij nog door het oog van de naald gekropen. Want eergisteren trok een actieve depressie, die nog dieper werd, in de richting van Engeland, en die als ze verder was doorgetrokken, ons hier regen en harde wind zou hebben gebracht. Gelukkig echter zette deze storing koers in meer noordelijke richting. Onder invloed van het koufront echter, dat vandaag over ons land trekt, zal de bewolking tijdelijk zwaar zijn. Ook be staat de mogelijkheid, dat er plaatselijk enkele buien zullen vallen, terwijl de temperatuur, tengevolge van de binnendrin gende koelere lucht, iets zal gaan dalen. Dit betekent echter nog niet, dat er nu een periode van slecht weer op komst is, daar achter het front de barometers weer flink beginnen te stijgen. Het K.N.M.I. verwacht dan ook, dat we de eerstvol gende dagen nog droog weer houden. Gisteren bereikte het kwik in ons land hogere waarden en werden zelfs temperaturen van dertig graden gemeten. Zo bedroeg de maximum temperatuur te Den Helder 26, te Eelde 27, Twente 9, terwijl Beek en Eindhoven de kroon spanden met 30 graden als maximum. strekt onvoldoende toegangswe tot de markt beschouwd moeten worden. Hetzelfde geldt voor dé bocht van de Schapenbrug naai de Voordam in de richting van de Dijk. Ook hier bleek de ruimte onvoldoende voor ver keer met veetransportauto's van de tegenwoordige grote afmetin gen. De bocht van de Koningstraat r.aar de Houttil heeft de com missie niet in haar proefneming betrokken, omdat deze nog on gunstiger ligt. De Koningstraat is nog minder bruikbaar als toe- gansgweg tot de markt. Andere toegangswegen tot de gen voordelen, de verplaatsing niettemin in het nadeel van de markt verkeerde. De markt- bezoekers bleken liever hun zaken op de oude markt met al haar gebreken af te handelen, dan op de ogenschijnlijk zo veel betere nieuwe markt. Het zijn psychologische factoren, waar mede rekening moet worden ge houden, indien verplaatsing van een markt in overwegiag wordt genomen. De commissie brengt in her innering, dat omstreeks 1936 een diepgaand onderzoek heeft plaats gehad naar de mogelijkheid van de verplaatsing van de Alk- markt, geschikt voor het verkeer maarse veemarkt naar een ter- w ,-,4 TTAA'C vim tllDt - 1— 1 - 4 /J /-v lmivi Tron d o iT o met veetransportauto's, zijn niet aanwezig. Uit dit alles blijkt naar de mening der commissie wel zeer duidelijk, dat in het belang van de markt haar toegangswegen verbeterd moeten worden. Uit de aard der bovenbedoelde noodmaatregelen blijkt voorts, dat deze reeds bij een kleine toeneming van de aanvoer van vee ter markt ontoereikend zul len blijken om de geschetste be zwaren te ondervangen. Het staat voor de commissie dan ook vast, dat dralen met de verbete ring van de toegangswegen naar de markt noodlottig zal zijn. Indien het marktterrein niet behoorlijk bereikbaar is voor de moderne transportmiddelen, zal de aanvoerder de hulp van vee- rein buiten de kom van de ge meente. Daarbij is men tot de overtuiging gekomen, dat een eventuele verplaatsing van de markt meer nadalen dan voor delen met zich mede zou bren gen. Naar de mening van de com missie is voorts een geschikt terrein, waarheen de veemarkt verplaatst zou kunnen worden, binnen de gemeente niet aan te wijzen. Het is immers niet vol doende een terrein als veemarkt in te richten, maar er moet ook de gehele entourage van een markt, waaronder café's e.d., nog bij komen. Deze café's zouden slechts één dag per week vol doende bezoekers hebben, zodat het uitgesloten moet worden ge acht, dat zij behoorlijk zonder verlies voor de gemeente zou Op het te dempen gedeelte, waarin een duiker met een be hoorlijk doorstromingsprofiel zou kunnen worden aangebracht zou dan een brede verkeersweg worden aangelegd. Een compromis? Deze oplossing, van den be ginne af beschouwd als een com promis, kon markt-technisch als bet minimaal-noodzakelijke wor den aanvaard, terwijl daardoor aan de andere kant tenminste bet water langs het Waagplein, door de tegenstanders van dem ping als volstrekt onmisbaar uit een oogpunt van stadsschoon en -karakter, zou worden gespaard. Bij nadere overweging door de commissie van de voor- en na delen van de demping van een eedeelte van het water langs de Voordam is de twiifel ontstaan, of deze gedeeltelijke demping niet toch reeds het ter plaatse nog zo gave karakter van een Hollandse stad zou aantasten, en of daaraan niet te ontkomen zou zijn door afbraak van de kaas- pakhuizen aan de Houttil nrs. 1 en 3, in gebruik bij de Neder landse Coöperatieve Zuivelbond. Hierdoor kan een verbetering van de toegang naar het Waag plein worden verkregen, die ten minste gelijkwaardig is aan de toegang, die ontstaat bij demping van een gedeelte van het water langs de Voordam. Bovendien ondergaat het marktterrein een uitbreiding, die in de toekomst wellicht zeer goed gebruikt zal kunnen worden. Uiteraard zal bij deze oplos sing de Dijkbrug vervangen moe ten worden door een belangrijk bredere brug. Fraaie gevel Hierbij valt te bedenken, dat de gevel van de bedoelde kaas pakhuizen aan de Peperstraat is vermeld in de voorlopige lijsten der Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst en niet mag worden gesloopt dan na voorafgaande toestemming van de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Aangenomen mag worden, dat deze toestemming verleend zal worden in verband met het gro te belang, dat verbonden is aan een ruimere toegang naar het Waagplein en uit overweging, dat aldus het stadsschoon min der afbreuk wordt gedaan dan door demping van een gedeelte van het water. De meerderheid van de com missie is na ampele overweging tot de slotsom gekomen, dat bij afbraak van de kaaspakhuizen Houttil nrs. 1 en 3 het stads schoon in mindere mate wordt aangetast, dan bij demping van een gedeelte van het water langs de Voordam. Zij geeft om die reden de voorkeur aan afbraak van de kaaspakhuizen en heeft zich daarbij mede laten leiden door de overweging, dat dem ping nimmer ongedaan kan wor den gemaakt, het braak leggen van het terrein der beide kaas pakhuizen echter wel. Zou te eniger tijd behoefte aan herbe bouwing van het door afbraak vrijgekomen terrein blijken, dan zou daaraan kunnen worden voldaan, en zou het verlies slechts één gevel zijn. Zou men daarentegen te eniger tijd een uitgevoerde demping betreuren, dan zou men deze als onherstel baar voorgoed moeten aanvaar den. Mocht de minister de vereiste toestemming tot de afbraak van een historische gevel niet wil len verlenen, dan zou de meer derheid der commissie niet auto matisch op het compromisvoor stel willen terugvallen, maar liever zich nader beraden over dit moeilijke vraagstuk. Een minderheid in de commis sie, bestaande uit de heren J. Borst. J. M. Groot, J. Kieft Hzn. en W. Voorthuysen, is van oor deel, dat, tenzij de kosten van demping van een gedeelte van het water langs de Voordam aanzienijk hoger zijn dan die van het verwijderen van de be doelde gebouwen en verbreding van de Dijkbrug, aan de dem ping de voorkeur moet worden gegeven. Indien de kosten geen bezwaar zouden zijn, acht deze minderheid zelfs een verder gaande demping, namelijk van het water langs de Voordam en de Kagrsemakersgracht van de Zijdam af tot aap de Kanaal kade voor de vee- en ook voor de kaasmarkt de beste oplossing. Dit dus geheel in overeenstem ming met het voorstel van de directeur van het marktwezen. De commissie is ten slotte van oordeel, dat zowel bij afbraak van de pandgn Houttil nrs. 1 en 3 als bij demping van een ge deelte van het water langs de Voordam, tevens de toegangs wegen naar de Dijk (de Heren straat, de Kaarsemakersgracht en het Torenburg), die immers niet minder grote belemmerin gen voor het verkeer naar en van het Waagplein zijn als de Peperstraat en de Houttil, ver betering behoeven. De conclusies van het rapport publiceerden wij reeds. bepaald gebied. Een dergelijke vergunning was door de firma wel aangevraagd, doch zij strek te tot export naar de Ver. Staten en niet tot de uitvoer van kaas naar Cuba en Venezuela, die in feite geschiedde. De N.V. vroeg een exportvergunning voor de V.S. aan, om zodoende de' be schikking te krijgen over 10 percent van het ontvangen dol larbedrag, dat op geoorloofde wijze door de deviegenbanken wordt gekocht en met Neder lands geld betaald. Deze export dollars zijn echter meer waard dan de normale dollarprijs en de N.V. ontving dan ook voor de 10 percent-dollars f 6.25 p. stuk. Door deze dollars op een derge lijke wijze te realiseren, kon de firma haar exportartikel op de markt in Cuba en Venezuela aanbieden voor dezelfde prijs als waarvoor sommige collega's hun kaas offreerden en voor 'n lagere prijs als jarenlang in de ze gebieden ingevoerde firma's als Keg en Koster. Dat de N.V. deze gelegenheid aangreep om er in te komen op deze buiten landse markten, valt voor een jonge firma, als de in '40 ge stichte N.V. is, te begrijpen. Doch te excuseren valt het niet, als men bedenkt, dat op deze wijze aan bona fide exporteurs een unfaire concurrentie werd aan gedaan. Het bleek, dat de kaas rechtstreeks naar Venezuela en Cuba verscheept werd, op sche- Sen die via New York voeren, ie scheepspapieren waren der halve niet in overeenstemming met de exportpapieren, doch 'n controle, die dat aan het licht kan brengen, bleek, naar de ver klaringen van een der C.C.D.- verbalisanten niet wel mogelijk. De officier van justitie, mr dr. J. M. Vellinga, merkte in verband daarmee op, dat er aan controle op dergelijke 'exporten kennelijk wel het een. en ander ontbrak. De secretaris van de vakgroep groothandel kaas, gaf een stukje college over mini- mumdeviezenprijs in verband met al of niet gemaakte winst ten nutte van de N.V. Deze kwestie raakte de zaak echter slechts zijdelings. In elk geval bleef de firma boven de mini- mumdeviezenprijs. Deze getuige bevestigde, dat de firma „De Keijzer" bekend staat als een bona fide bedrijf. Bovendien verklaarde hij, dat deze manier van zakendoen oo.k bij andere bona fide bedrijven werd aan getroffen. De officier van justitie noem de in zijn requisitoir de manier van zakendoen van de £f.V. „De Keijzer" zeer listig. Hij sprak van unfaire concurrentie en ver schilde met de directeur van mening over het feit, of de Staat al dan niet was benadeeld door deze wijze van handel drijven. Ja, meende de officier; neen, meende de directeur. Practijken als deze noemde de officier niet in overeenstemming met de standing van de N.V. „De Keij zer". Bij de vaststelling van de te eisen straf, lette dé officier op de strafwaardigheid van het feit en op de onrechtmatig ver kregen winst. De eis was f 7500 voor de N.V., te vervangen door 3 maanden hechtenis van de di recteur-bestuurder. Mr. H. Thunnissen voerde in deze zaak het pleidooi. Hij wees op de moeilijke toestand voor de firma op de markten van Ve nezuela en Cuba. Hij overwoog, dat de N.Vt al met deze^han- delspractijk is opgehouden voor dat zij was ontdekt en hij wees erop, dat de firma op een heel wat listiger wijze te werk had kunnen gaan, wanneer zij in New York een agent voor het verdere transport had laten zorg dragen. Hij betwistte de benadeling van de Staat en meende, dat het bedrag der ge- eiste boete niet in overeenstem ming was met het gepleegde feit. De officier echter verschilde met de verdediger van mening en persisteerde na zijn repliek bij zijn eis. In zijn dupliek wees ae verdediger erop, dat hier sprake was van 5000 kg kaas een zeer klein kwantum dus. Van knoeierij ten eigen bate sprak de politierechter, toen hij zijn vonnis motiveerde. Hij ver klaarde zich niet in staat te oor delen over al of niet benadeeld zijn van de Staat, noch over het maken van winst door het be schuldigde bedrijf. Hij meende echter, dat, voor wat Hij een on behoorlijke manier van zaken doen noemde, een hoge "boete oó zijn plaats was. De N.V. De Keijzer" werd dan ook veroor deeld tot ƒ4000— boete, te ver vangen door 3 maanden hechte nis van de directeur-bestuurder.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Nieuw Noordhollandsch Dagblad : voor Alkmaar en omgeving | 1950 | | pagina 4