reld
tuchtoefening „Cupola"
Werkloosheid in ons land in 1949
over het algemeen gering
Hoogspanning achter de schermen van
Kanker thans de ernstigste volksziekte
De zaak Bertha Hertog h
wordt opnieuw behandeld
a en
and
SEN
riuis
Goede industriële vormgeving:
LEERPOSITIE VRIJ PRECAIR
Berlijn
Radarstations in contact met
„operationsroom" Scheveningen
Beursoverzicht
Eerste priester
wijding in Surabaja
Percentage echter hoog in Groningen,
Emmen, Hardenberg, Hoogeveen
en Onstwedde
14.000 slachtoffers per jaar
Vele levens zijn te redden
als ieder helpt
levensbelang voor ons bedrijfsleven
Officiële Nederlandse instanties schoten
in eerste aanleg te kort
Voorraden gering; prijsstijging verwacht
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1950
PAGINA 5
straten van
ukwekkende
rims, temid-
Dom Thomas
voor de Her-
voortdroeg
intentie van
verkrijgen
van de Hei-
,eschiedt van
ilgothaberg. In
e dag zal door
rnuntius. nr.^r.
n pontificale
jpgetlragen in
de H. Land-
iet Palestina-
door het Pro
voortgekomen
omité van het
reniging. Dit
telt zich tot
engn aan de
lingen en de
de Neder-
te richten on
van de H
na, dat meer
of Arabische
het Heilige
osser heeft ge-
comité grote
naar 't na
taal voor 'n
Ook werd
gezonden,
dat het land.
Christendom
m. in rust en
bliiven voor
H, Kruis zijn
pagina 1
Schuman niet
land met zijn
Het was hoog
een Europees
Het is een ge-
chill dit deed.
zal begonnen
elfs al blijft
anvankeliik af-
eke daarom de
land niet; men
ir echter ook
int economisch,
kan ook En-
geen afzonde-
iven.
fan hun verhou-
moeten de vas-
denken. dat er
ddelen ziin dan
is momenteel
vaar. Ook daar
t Westen, met
se Westen wei
diensten bewij-
ussel: Europese
enschappen
rlandse deelne-
Trialmeeting
veedse Ploeg,
kampioenschap-
rlandse deelna-
wedstrijd op 't
Courses te
heemda.
Coog a. d. Zaan
voor profs en
i; Ronde van
inki: Finland
Utrecht; Zilve-
ooi: Groningen*
bladbeker;
rnebeker. Rot-
n Bal; Amster-
nooi: Winscho-
rnooi.
I U
est-Dultsland in
es leger
rtegenwoordiger
von Brentano
dat de West-
tegen herbewa-
het als haar
icht ziet deel te
defensie van
vorming van
onder Duits be-
rake zijn. Wii
n. wat wij er
ten doen. Maar
nze economische
odig ook onze
beschikking te
Europees leger
nenlijk politiek
s' Licht
isten, begrijp
luk, het geluk,
het H. Doopsel
hristus verbon-
te zijn, met
us, de Wijnstok
én wezen en
vergroeid. In
us, in het ge-
an Hem, in de
ing van de zon
i het leven.
BENEDICTUS
(Van onze verslaggevers)
Gistermiddag om twaalf u ur precies, toen de B.B.C. haar time-
„pip" gaf, werden alle horloges gelijkgezet van de piloten, de
mannen aan de luchtdoelkanonnen en in de stafkwartieren
van heel het luchtvaart-apparaat van de landen van de Wes
terse Unie, dat betrokken is bij de operatie „Cupola". En ook
de klokken werden gesteld in de camera's op de stukken ge
schut, de boordkanonnen en de mitrailleurs, die de treffers,
mèt de tijd, waarop ze werden geplaatst, op de filmband
zullen vastleggen. Als deze grootscheepse tuchtoefening, de
uitgebreidste, die ooit in het Westen is gehouden, achter de
rug zal zijn, duurt het nog wel een maand, eer alle resultaten
aan de hand van de films zijn nagegaan. En dan zal men óók
hebben vastgesteld of er geen vliegtuigen zijn geweest, die
in luchtgevechten nog successen wisten te boeken, terwijl ze
eigenlijk al waren neergeschoten
Gistermiddag- ook was het „uiter
ste waakzaamheid" geblazen in de
„operations-room" van de Neder
landse sector van het Cupolafront
die ergens in Scheveningen onder
commando staat van majoor S. H.
M. Wanrooy en waar de luchtslag
touwtjes samenkomen voor het ge
hele gebied tussen Dollard en
Schelde, en van den Helder tot
Maastricht. Op alle radarstations
die ergens in Nederland hun stra
len uitzenden om de zwermen vij
andelijke bommenwerpers in hun
netten te verstrikken, waren aller
ogen gericht op de kathodestraal-
buizen, waarop de „echo" van de
door vliegtuigen teruggekaatste
stralen verschijnt.
Geoefende ogen lezen uit de echo's
plaats, hoogte en aantal van de na
derende vliegtuigen. Die gegevens
worden telefonisch doorgegeven aan
de operation-room. PTT heeft met
man en macht gewerkt om het ver
bindingssysteem zonder haperen te
laten functionneren. 6000 kilometer
telefoonlijn zijn voor „Cupola" ge
blokkeerd. Dat zal slechts geringe
vertraging in het burgertelefoon-
verkeer veroorzaken, dat immers
met het weekend minder druk is
dan midden in week. In de „ops"-
room zelf zijn ook nog eens ander
halve kilometer kabel verwerkt. En
daar, rond een enorme tafel worden
alle gegevens van de radar-stations
en andere meldingen met pijltjes en
cirkels verwerkt op de grote kaart
van Nederland. De ontdekte toe
stellen worden gekwalificeerd.
Bij A (AHied), F (Fighter, een
eigen jager) en X (onbekend)
is er nog geen vuiltje aan de
lucht. Het burgerluchtverkeer
gaat, tot een maxjmum hoogte
van 8000 voet, gewoon zijn
gang. Maar als H, Hostile, de
vijand, is gesignaleerd, begint
het gerammel in de glazen. De
gevechtsleider vliegt naar de
telefoon en stuurt een van zijn
squadrons Meteors, Spitfires
of Vampires de lucht in, die
op de vier ingeschakelde mili
taire vliegvelden voortdurend
startklaar staan, „stand-by",
zoals ze dat hier noemen, waar
alle commando's in het Engels
gegeven worden.
Vliegtuigen de lucht in sturen
wordt „scramble" genoemd en
de piloten krijgen vanuit Sche
veningen hun koers aangegeven
en de hoogte, waarop ze moeten
vliegen en de golflengte, waar
naar ze moeten luisteren. Auto
matisch komen zij ook in het ra-
„darnet terecht, en zo weet ma
joor Wanrooy waar zijn mensen
blijven. En dan komt het ogen
blik, dat de piloten de vijand
met het blote oog zien. Dan
schreeuwen zij hun „Tally-ho"
in de microfoon: ,Laat de rest nu
maar aan mij over, ouwe jon
gen". En Scheveningen rest niets
meer dan te wachten op 't ver-
loon van het gevecht.
Zo is dat gistermiddag om 12
KLEURLOZE MARKT,
CULTURES EN SCHEEPVAART
VRIENDELIJK
AMSTERDAM, 28 Augustus.
De Vrijdag kwam als een kleurloze
afsluiting van een vrij eentonige
week. Het koersmveau is blijkbaar
min of meer gestabiliseerd en zo
als ter beurze verwacht werd, kwa
men er vandaag geen belangrijke
verbeteringen. De politieke atmos
feer en.de Koreaanse kwestie hou
den de gemoederen te zeer bezig
om, zolang op deze gebieden niets
bijzonders gebeurt, veel verande
ring in het koerspeil te verwach
ten.
Voor de industriemarkt verschil
den de koersen slechts uiterst wei
nig met gisteren. A.K.U.'s openden
vrij vast, n.l. 168 ex 7 procent
dividend, tegen gisteren 173%, dus
twee punten hoger. Tegen slot werd
op 167 gehandeld. Van de andere
internationale industrie-aandelen
valt noch wat de grootte der trans
acties betreft, noch wat de koers-
vorming aangaat, iets bijzonder te
melden. Aandelen Unilever stegen
even tot 221, doch liepen daarna
achteruit tot 219%.
De scheepvaartmarkt blijft zich
in een matige belangstelling ver
heugen en de recente koersstijgin
gen worden zeer goed gehandhaafd.
Ook vandaag was de stemming goed
prijshoudend te noemen.
De Indonesische sector kon van
daag een kleinigheid avanceren.
Weliswaar werden de gisteren ge
leden verliezen niet geheel inge
haald, doch de ondertoon was niet
ongunstig. De staking in Indonesië
is wel een drukkende factor voor
deze markt, maar de beurs hoopt
op een spoedige oplossing.
Voor de stemming op de staats-
fondsenmarkt kunnen van dag tot
ciag dezelfde bewoordingen gekozen
worden: stil en zo goed als onver
anderd.
De gisteren gemelde achteruit
gang in het agio percentage met
New York op de Amerikaanse
markt, werd vandaag gevolgd door
een daling van bijna 1 procent. De
handel was wederom stil en de
stemming licht verdeeld. Prolon
gatie 2 1/4 procent.
uur begonnen. Het grote hoofd
kwartier van de operatie, dat in
Fontainebleau gevestigd is,
wordt van ieder detail op de
hoogte gehouden. En daar zal
men kunnen weten of bijv., als
twintig bommenwerpers boven
Groningen koersen, deze 'n voor
hoede zijn van een grote aanval,
waar natuurlijk de mannen van
Leeuwarden op af worden ge
stuurd, of dat zij slechts een af
leidingsmanoeuvre betekenen
voor de grote stroom, die op Pa
rijs aan komt golven.
En de luchtdoelartillerie? Er
zou alle kans zijn, dat deze de
eigen toestellen op de korrel
neemt. Om dat te voorkomen,
zit een vertegenwoordiger van
deze bij de landmacht ingedeel
de artillerie in de operations-
room bij de gevechtsleider, die
uiteindelijk ook de verantwoor
delijkheid draagt voor het ingrij
pen van de artillerie in 't lucht
duel.
Geen wonder dat hoogspan
ning heerst in de Scheveningse
centrale, waarvan de ingewik
kelde apparatuur door de kerels
van de luchtmacht is opgezet en
uitgewerkt. „We weten waar we
naar toe willen", zegt generaal
Baretta. En majoor Wanrooy
vult aan: „Ook in vredestijd
kunnen wij met onze „ops"room
een prachtig hulpmiddel zijn
voor het bevorderen van de
vliegveiligheid. Door nacht en
ontij kunnen onze radarstations
de vliegtuigen veilig naar de
luchthavens geleiden; we kun
nen waarschuwen voor botsin
gen en zelfs voor zware onweers
en regenbuien".
Hoe dan ook: gisteren is de
operatie Cupola gestart. Zij zal
vandaag en morgen nog voort
duren.
PRIESTEROPLEIDING IN
INDONESIë VORDERT SNEL
DJAKARTA (K.N.P.). Zon
dag 6 Augustus 1.1. had voor de
eerste maal een priesterwijding
plaats in Surabaja. Zij werd toe
gediend in de Heilig-Hart Kerk
dor Mgr. M. Verhoeks C.M., Apos
tolisch Vicaris van Surabaja,. aan
de weleerwaarde heer V. Windrich,
die als seculier geestelijke werk
zaam zal blijven in dit vicariaat.
Hij werd benoemd voor de missie
van Madiun.
Op Dinsdag 8 Augustus 1.1. begon
het klein-seminarie Sint Vincen-
tius te Surabaja zijn tweede studie
jaar met zestien seminaristen. Het
seminarie werd vorig jaar begon
nen met acht leerlingen.
Z.H. DE PAUS HEEFT
NEDERLANDS GESPROKEN
VATICAANSTAD (K.N.P.)
Enige dagbladen hebben hun ver
wondering ,te kennen gegeven, dat
Z.H. de Paus tijdens de audiëntie
van Woensdag 23 Augustus Ne
derlands zou hebben gesproken.
Inderdaad heeft de H. Vader
tijdens deze audiëntie tot de meer
dan tweeduizend Belgische en on
geveer tweehonderd Nederlandse
pelgrims na de gebruikelijke toe
spraak in zes talen voor de eerste
maal ook in het Nederlands het
woord tot de pelgrims gericht, die
dit met groot enthousiasme en bij
zondere voldoening hebben verno
men.
Eind Januari 1950 bereikte het to taal aantal geregistreerde werkloze
mannen (geheel werklozen, DUW-arbeiders en wachtgelders) een
hoogte van 104.000. Dit komt neer op een werkloosheidspercentage
van nog geen 5 procent. Eind Jannari 1949 bedroeg het percentage
nog geen 4. Hierbij moet men bedenken, dat de Januarimaanden
altijd onderhevig zijn aan een vrij sterke seizoenwerkloosheid. In
Juli 1949 b.v. bedroeg het werkloosheidspercentage slechts 2 procent.
Onder de ingeschreven werklozen komt een vrij groot aantal voor,
dat in het bedrijfsleven niet of moeilijk plaatsbaar is. Dit aantal
beliep eind Januari j.l. 23 procent van het totaaL
Aan de hand van de gegevens
voor alle Nederlandse gemeenten
heeft het Centraal Bur. voor de
Statistiek de regionale verschillen
in de werkloosheid onder de man
nen nagegaan, waartoe het de voor
melde werkloosheidspercentages
heeft berekend.
Uit de voor alle gemeenten met
meer dan 20.000 inwoners opge
stelde tabellen blijkt, dat in een
groot aantal gemeenten zeer wei
nig werkloosheid voorkomt. Van
de gemeenten met meer dan 100.000
inwoners, blijken vooral de tex
tielcentra Enschedé en Tilburg een
zeer laag werkloosheidspercentage
te hebben. Nijmegen daarentegen
geeft een vrij hoog percentage te
zien, evenals Arnhem, 's Graven-
hage en Groningen. In voornoemde
gemeenten heerste vooral veel
werkloosheid onder de losse ar
beiders.
Van de gemeenten met 50.000 tot
100.000 inwoners heeft Emmen een
zeer hoog werkloosheidspercentage.
De werkloosheid aldaar bestaat
voor ruim 50 procent nit veen
arbeiders.
Ook In 's Hertogenbosch zijn de
percentages aan de hoge kant. Deze
gemeente had ook voor de oorlog
reeds te kampen met verhoudings
gewijs grotere werkloosheid dan de
meeste andere Brabantse steden,
hetgeen voor een goed deel het ge
volg is van een structueel tekort
aan werkgelegenheid in de stad
zelf, alsmede door het failleren c.q.
wegtrekken van industriële bedrij
ven in het verleden. Het blijkt dat
in de gemeenten waar een hoog
werkloosheidspercentage voorkomt,
meestal ook het aandeel van de
losse arbeiders in de totale werk
loosheid groot is, omdat deze groep
grotendeels uit ongeschoolden be
staat, die bij vermindering van
van werkgelegenheid of bij reorga
nisatie het eerst ontslagen of ver
vangen worden.
In de gemeenten van 20.000 tot
50.000 inwoners waren voor het
merendeel de werkloosheidspercen
tages zeer gering, maar een belang
rijke werkloosheid is geconcen
treerd in Hardenberg, Hoogeveen
en Onstwedde. Ook voor de oorlog
was de werklooshed in deze ge
meenten beduidend.
Uit de tabel der werkloosheids
percentages voor een groot aantal
gemeenten blijkt, dat in het alge
meen de landbouwstreken in de
wintermaanden veel, doch in de
DE LAATSTE WEEK VAN
ROTTERDAM AHOY
De tentoonstelling Rotterdam
Ahoy' gaat haar einde naderen.
De laatste week is ingegaan, want
op 31 Augustus sluiten de poorten.
Het blijkt nodig te zijn, dit ander
maal te zeggen, aangezien er nog
altijd mensen zijn, die in de ver
onderstelling leven, dat de tentoon
stelling nog wel wat langer zal du
ren. Hier is beslist geen sprake van.
Overigens mag het besluit om de
expositie tot en met de laatste van
deze maand open te houden zonder
restrictie een gelukkig besluit wor
den genoemd. De belangstelling
immers is na 15 Aug. nog voort
durend in stijgende lijn gegaan en
geen veertien dagen nadat Jan Bos-
selaar uit Hilversum als de mill-
ioenste bezoeker op een truck en in
het zonnetje werd gezet, werd reeds
de 1.350.000 verschreden. Het ge
middelde bezoek bedraagt thans
24.000, per dag. Dit stemt te meer tot
voldoening, omdat vooral het be
zoek van buiten de stad in zeer
belangrijke mate is tegenomen.
zomermaanden weinig van werk
loosheid hebben te lijden. Duide
lijke taal spreken in dit opzicht
het Oldambt, de Noord-Friese
bouwstreek, het veenkoloniale ge
bied, de Streek en de bollenstreek,
de Zuidhollandse en Zeeuwse eilan
den en de kleistreek van Noord
brabant. Opgemerkt wordt, dat veel
werkloze landarbeiders bij de
D.U.W. werkzaam zijn, in 1949 ge
middeld 97 procent van het totaal
aantal werkloze landarbeiders.
De veenkoloniale gemeenten met
hun agrarisch georiënteerde indu
strieën geven in de wintermaanden
een hoog werkloosheidspercentage
te zien. Dit houdt verband met de
omstandigheid, dat de werkzaam
heden in deze industrieën sterk aan
het seizoen gebonden zijn. Voor de
Drentse veenstreek valt de zeer
hoge werkloosheid in Odoorn op,
waar, evenals; in Emmen, de werk
lozen grotendeels veenarbeiders
zijn. Het weidegebied van Noord-
West Overijsel heeft zowel in de
winter als in de zomer over het
algemeen weinig werklozen. Het
textielgebied Twente had in 1949
weinig werklozen. De textielindu
strie heeft tot op heden een tekort
aan arbeidskrachten inplaats van
een overschot. Vriezenveen met zijn
grote seizoenwerkloosheid onder de
veenarbeiders vormt een uitzonde
ring.
Wel zeer lage werkloosheidsper
centages geeft de Zaanstreek te
zien, waar de industrie sterk ont
wikkeld en veelzijdig is. De bollen
streek en het Westland gaven voor
Juli hetzelfde beeld te zien: lage
werkloosheidspercentages.
Samenvattend constateert het
C.B.S., dat in 1949 de werkloosheid
in ons land over het algemeen
van geringe omvang was.
AMERIKAANSE LEGER
NEEMT SPOORWEGEN OVER
WASHINGTON President Tru
man heeft Vrijdag de vordering, op
Zondag a.s., bevolen van de spoor
wegen in de V.S., teneinde een
spoorwegstaking in het gehele land
af te wenden.
De staking, die voor Maandag
was uitgeroepen, zou het gehele
spoorwegverkeer hebben stilge
legd.
De minister voor het leger is
belast met het beheer der spoor
wegen.
De vakbonden van spoorweg
mannen, die de staking hadden
uitgeroepen, hebben deze afgelast
na president Trumans vordering
van de spoorwegen.
De vakbonden verklaarden, dat
zij „gaarne" voor de regering zou
den werken.
Iedere drie kwartier overlijdt in ons land een patiënt aan kanker,
en niet minder dan 18 pCt. van totale sterfte wordt veroorzaakt
door deze gevreesde ziekte, die jaarlijks 14.000 slachtoffers maakt.
En nog gaat de stijging voort. Naar een grove schatting komen pjr
jaar ongeveer 18.000 nieuwe gevallen voor. Dit percentage wordt
alleen overtroffen door dat van de hartziekten, dat 20 pCt. bedraagt.
Was omstreeks de eeuwwisseling tuberculose de grootste kwaal,
thans is het de kanker, en deze vijand van onze volksgezondheid kan
alleen dan afdoende worden bestreden, als 't een nationale zaak wordt
Op het gebied van de kankerbe- chirurgie en de radiotherapie, redt
strijding zijn i» ons land werkzaam
de vereniging „Koningin Wilhel-
minafonds" (voortzetting der fond
sen 1918 en 1948 ter Bestrijding van
de Kanker), die de gelden verza
melt, de stichting „Koningin Wil-
helminafonds", die gelden verdeelt,
de Centrale Commssie voor de
Kankerbestrijding, die zowel de
stichting als de minister adviseert,
de verenging Het Nederlands Kan
kerinstituut te Amsterdam (Antoni
van Leeuwenhoekhuis) die reeds
36 jaar bestaat en het Radio-
Therapeutisch Instituut te Rotter
dam. Beide laatste instituten voe
ren, zoals bekend, in hun klinieken
de practische strijd tegen de kan
ker. Voor dit alles is veel, zeer veel
geld nodig, en dit zal vele millioe-
nen meer moeten zijn, dan 't fonds
ongeveer 2 mlllioen gulden
dat het Nederlandse volk als Na
tionaal Huldeblijk aan Koningin
Wilhelmina aanbood bij Haar rege
ringsjubileum, en dat Zij bestemd
heeft voor de kankerbestrijding. 31
Augustus, de verjaardag van Prin
ses Wilhelmina wordt een grote
landelijke collecte gehouden in
enkele plaatsen op een andere da
tum.
585 Gemeenten zijn als lid van
het Koningin Wilhelminafonds toe
getreden en dragen een halve cent
per inwoner af. Vele gemeentebe
sturen hebben het verzoek van de
vereniging, deze bijdragen te ver
strekken, nog in behandeling. Ook
van ondernemerszijde laat men zich
niet onbetuigd. Evenmin ontbreekt
de financiële steun van particuliere
zijde. Gelden komen binnen, ver
zameld op voetbalwedstrijden, kla-
verjastoornooien enz. zelfs collecten
op bruiloften zijn geen zeldzaam
heid. En alles groot of klein, het
wordt in dank aanvaard en besteed
voor het doel, dat de genoemde
organisaties in nauwe samenwer
king nastreven: de bestrijding van
de kanker.
De sterkte aan deze ziekte steeg
van ruim 7 per 10.000 der gemid
delde bevolking in 1890 tot onge
veer 14 op heden.
De behandeling van kanker, zich
nog voornamelijk beperkend tot de
vele mensenlevens, vooral wanneer
men de ziekte in haar eerste sta
dium onderkent. Vroegtijdige onder
kenning is van het allergrootste
belang. Afgezien van de centra,
waar goed geoutilleerde poliklinie
ken gelegenheid tot het meest mo
derne onderzoek aan de toenemen
de stroom patiënten moeten bieden,
dient te worden overwogen of pe
riodiek onderzoek van gezonden en
schijnbaar gezonden ook bij de be
strijding van de kanker ingang
dient te vinden. In 't buitenland o.a.
in Amerika, vindt men hiervan
reeds goed werkende voorbeelden
en in Nederland bewijzen de geval
len van longkanker, die gevonden
worden bij het rontgenologisch on
derzoek op tuberculose, hoezeer 'n
periodieke keuring van volwasse
nen in de toekomst voor de kanker
bestrijding vruchten kan afwerpen.
Behalve de plannen, die er be
staan voor de bouw van een nleuw
kankerinstituut op het terrein van
het Wilhelmina Gasthuis te Am
sterdam en voor de verbetering
der huisvesting van het radio-the
rapeutisch Instituut te Rotterdam,
is ook een belangrijke taak wegge
legd voor de universiteiten de
medische faculteiten en reeds
is van deze zijde volledige mede
werking toegezegd. Om een juist
beeld te krijgen is de registratie
van de gevallen van kanker nood
zakelijk in Denemarken bestaat
dit reeds het is een eerste ver
eiste voor een doelmatige organi
satie van de bestrijding van deze
ziekte.
Voorlichting aan de bevolking is
tevens een van de zeer belangrijke
onderdelen van het werk. De be
handeling is in toenemende mate in
staat de sterfte aan bepaalde vor
men van kanker te verminderen.
Voorts dienen door voorlichting
verkeerde begrippen en de vrees
voor kanker, bijvoorbeeld, als zou
het een besmettelijke ziekte zijn,
uit de weg te worden geruimd.
Grote, financiële bijdragen zjjn
nodig om deze in kracht toenemen
de volksvijand te bestrijden. In de
organisatie van d© kankerbestrij
ding liggen wij op menig terrein
achter en deze achterstand zullen
wjj slechts kunnen inlopen, indien
ook, evenals elders op het terrein
van de volksgezondheid, dit streven
naar gezondheid ook inderdaad een
zaak is, die aa„ het volk behoort
en door het volk behartigd wordt.
De moeilijkheden bij de bevoor
rading met huiden zijn ten dele
een gevolg van de sinds 1945 ge
volgde politiek van inkoop, doch
vloeien anderdeels voort uit de he
dendaagse politieke invloeden op
de wereldmarkt.
De Nederlandse leerindustrie be
dient zich slechts in geringe mate
van in Nederland geslacht vee.
Veelal prefereert men huiden en
veilen uit Zuid-Amerikaanse lan
den. De Nederlandse huiden zijn
volgens experts beter geschikt
voor bekedingsleer en dergelijke
Niet alleen de eerste twee da
gen van de komende najaars-
beurs zullen de naam van ex
portdag dragen, dat zal ook het
geval zijn met de 12e September.
Alsdan ,zal in het bijzonder de
aandacht worden gevestigd op de
industriële vormgeving.
Het doel daarvan is, aan het
machinaal vervaardigde massa
product de hoogst mogelijke
kwaliteit te geven. De massa
productie heeft vele behoeften
gekweekt, waaraan voldaan kon
worden, maar door de vergaande
vervlakking werd daarnaast ook
veel schade aangericht. Het ma
chinale proces nadert thans ech
ter het stadium van rijpheid en
in verband hiermede is het nood
zakelijk, de oorspronkelijke een
heid van de ambachtsman (die
in zich verenigde de ontwerper,
de vervaardiger en de verkoper)
te herstellen.
Het eerste publieke contact
met een artikel wordt gevormd
door het oog, daarna volgt de
combinatie van oog en tastzin en
vervolgens het gebruik. De taak
van een ontwerper is een arti
kel te ontwerpen, waarin alle
eisen verwerkt zijn. Hierbij is
samenwerking tussen technici en
verkopers noodzakelijk. Boven
dien moet de ontwerper vaak
Ongeveer 450 employé's van het secretariaat der Verenigde Naties
hebben reeds hun intrek genomen in de nieuwe Manhattanse wolken
krabber, hoewel nog tal van werklieden met de voltooiing van het
gebouw bezig zijn. Dit glazen paleis heeft 39 verdiepingen.
ook als uitvinder optreden.
De industriële vormgeving is
echter zeker niet een uitsluitend
aesthetische aangelegenheid. Men
mag immers geen projecten ma
ken zonder te denken aan de éi-
nanciële risico's die uitsluitend
op de fabrikant drukken.
De financiële vormgeving is
daarom in de eerste plaats een
econom. aangelegenheid, waarbij
echter aesthetische elementen 'n
belangrijke rol spelen.
Deze industriële vormgeving is
voor Nederland in de huidige
positie van bijzondere betekenis
te achten. Wanneer men tot be
tere kwaliteiten wil komen is
zij onontbeerlijk. In de eerste
plaats is research nodig, die ech-
(Van een onzer verslaggevers)
BERGEN OP ZOOM Te Singapore is een nieuw proces
aanhangig gemaakt over de toekomst van het minderjarige
meisje Bertha Hertogh wier lot het middelpunt is geweest
van perscommentaren en scherp geformuleerde protesten in
vrijwel alle landen ter wereld. Ditmaal zullen niet Aminah en
de Nederlandse consul als partijen in het geding betrokken
zijn, doch de ouders van het meisje te Bergen op Zoom en
Aminah. De nieuwe zaak zal dienen in kort geding met ge
sloten deuren, tenzij de rechter anders bepaalt. Daarna kan
de zaak nog in een gewone zitting voorkomen.
Het comité dat te Bergen op
Zoom onder voorzitterschap van
de kantonrechter, mr. Bervoets, is
ontstaan, nadat de zaak te omvang
rijk was geworden om door de
plaatselijke Rode Kruis functiona
rissen, de heer en mevr. Houtman,
te worden afgedaan, heeft veel ver
trouwen in de goede afloop van dit
tweede proces, dat veel beter voor
bereid zal zijn dan het eerste. Het
baseert dit vooral op het feit, dat
de leeftijd van Bertha niet 14 doch
13 jaar Is, dat zij als Nederlands
onderdane niet de beschikking had
over de vereiste toestemming tot
een huwelijk, dat zij katholiek is
gedoopt en dat haar ouders te Ber
gen op Zoom zijn gedomicilieerd,
zodat zij daér, als minderjarige,
thuis hoort.
Met de kracht van deze door IV-
wijsstukken gestaafde argumenten
verwacht men een bevredigende
wending in een zaak, waarvan het
de vraag blijft of van Nedêrlandse
officiële zijde gedurende het jaar
dat zij nu al in behandeling is, wel
datgene is gedaan wat van deskun
dige en voortvarende behandeling
mocht worden verwacht
Het Hof van Appèl heeft te Singa
pore moeten vaststellen dat de be
handeling van de zaak in eerste
instantie voor de Chief Justice in
derhaast en stuntelig was voor
bereid, dat de meest noodzakelijke
Door tal van oorzaken is de leervoorziening van Nederland vrij
moeilijk. Onzekerheden op de internationale huidenmarkt, valuta
kwesties en de Koreaanse veldtocht zijn hier de oorzaken van. De -
voorraden leer zijn in ons land gering. In de schoenen- en leder-
warenindustrie ondervindt men de weerslag van de toestand op de
huidenmarkt danig. Verschillende schoenfabrikanten kunnen ener
zijds slechts met moeite leer inkopen en dus anderzijds bezwaarlijk
offertes tegen tevoren overeengekomen prijzen doen. Het is niet on
mogelijk, dat de schoenindustrie tegen dagprijzen zal gaan verkopen.
dan voor zool- en bovenleer ven
schoenen en drijfriemen.
Na de oorlog is onder leiding
van overheidsinstanties zeer voor
zichtig en mondsjesmaaat inge
kocht, omdat men een daling van
de destijds reeds hoge huidenprij-
zen op de wereldmarkt verwacht
te. De prijzen zijn echter, zij het
met kleine schommelingen, gere
geld gestegen.
Als gevolg van de devaluatie en
onder invloed van het conflict op
Korea heeft deze stijging, in gul
dens berekend, zich nog sterker
gemanifesteerd.
Omdat de huiden- en ledervoor-
raad in Nederland klein is, moet
men geregeld kopen. Hierbij spe
len deviezenregelingen en uitvoer-
restricties nogal eens een grote
rol. De verkopend» Zuid-Ameri
kaanse landen leveren bij voor
keur geen vrije dollars en geven
dan bijvoorbeeld 15 procent kor
ting. Ons land is doorgaans niet
gemachtigd voor aankoop van hui
den „ECA-dollars" te besteden. In
dien wij in guldens of ponden
moeten betalen, liggen de prijzen
vaak hoger. Door dit tekort aan
dollars komt do Nederlandse leer
industrie in een ongunstige positie
te staan tegenover landen, die voor
huiden wel dollars kunnen beste
den. In de Nederlandse schoenen
en lederindustrie werkt deze kwes
tie natuurlijk evenzeer door. Ex
portmogelijkheden worden soms
er door belemmerd. Concurrentle-
moeilijkheden worden groter.
Indien men naast de beschreven
moeilijkheden bedenkt, dat de
handelsverhoudingen met Zuid-
Amerika, speciaal voor wat Ar
gentinië beitreft, niet bijzonder
gunstig zijn en dat Argentinië
graag voor-gelooid leer aan onze
leerlooierijen zou willen leveren,
terwijl de indruk wordt gewekt,
dat de Argentijnse huidenprijs een
zekere kunstmatigheid vertoont,
dan kan men nagaan, hoe groot
de moeilijkheden bij de huiden
en leerindustrie zijn.
Men verheugt zich er over dat
België met Nedariann is overeen
gekomen geen voor-gelooid leer te
kopen, hetgeen voor onze looie
rijen een zekere beveiliging bete
kent, Gezien de situatie op de we
reldmarkt spreekt het welhaast
vanzelf, dat zowel de leerindustrie
als de leerverwerkendei industiie
op het ogenblik nèt genoeg voor
raad koopt om de bedrijven gaan
de te houden. Bedenkt men hierbij
nog, dat de hogere prijzen van le
der grotere kapitalen dan voor
heen vergen, zodat dikwijls met
bankcrediet moet worden gewerkt,
dan kan men naar de mening van
deskundigen gerust van een vrij
precaire positie spreken.
In deze kringen wordt ook op
gemerkt, dat in sommige Scandi
navische landen en in Engeland
leder en schoeisel gesubsidieerd
worden, waardoor de industrie daar
een gunstiger positie heeft dan de
onze.
Een specifieke moeilijkheid voor
de Nederlandse industrie is nog
het gebrek aan aankoopmogelijk
heden van kalfsvellen, die vroeger
veelal uit Oost-Europa (Polen) en
Frankrijk werden geïmporteerd.
Hierdoor ook wordt de bedrijvig
heid zeer geremd.
De handel is ten aanzien van de
prijzen van schoeisel c.n andere
lederwaren niet zeer optimistisch
gestemd. Verwacht wordt, dat de
prijzen ofwel incidenteel ofwel
over de gehele linie nog wel iets
zullen stijgen. Een definitief oor
deel is echter moeilijk uit te spre
ken.
ter zeer kostbaar is. Dit zal wel
licht voeren tot de noodzaak van
concentratie, van samenwerking
van mensen, die zich vroeger
uitsluitend als concurrenten be
schouwden.
Op welke wijze dit verwezen
lijkt kan worden, zal nog moeten
worden uitgedokterd, zonder in
nabootsing te vervallen van wat
anderen doen. Integendeel Ne
derland zal over een eigen stijl
moeten beschikken, wat zeer te
verwezenlijken is.
Het Instituut voor Industriële
Vormgeving verstrekt voorlich
ting en verleent practische
diensten. ^Het Instituut ziet zich
in Nederland voor tal van vraag
stukken gesteld, n.l. de vele
kleine industrieën, de kleine op
lagen, de gemengde oplagen
(export, binnenland), de kennis
van de exportmarkten, de op
leiding van vormgevers en de
geringe neiging bij de industrie
tot onderlinge steun om het ni
veau te verhogen.
stukken ontbraken die het proces
een kans vah slagen zouden heb
ben gegeven en dat de consul (die
niet eens partij had behoren te
zijn) niet de beschikking had over
een volmacht om namens de vader
van het meisje op te treden. Thans
zijn de noodzakelijke stukken wel
te Singapore, terwijl de zaak ook
in Nederland op het hoogste niveau
wordt behandeld.. Zo heeft ook
Hare Majesteit de Koningin zich
persoonlijk in de zaak geïnteres
seerd. Ook de huidige consul-gene
raal te Singapore, de heer van
der Gaag, geeft al zijn krachten
aan het welzijn van Bertha, terwijl
er geen enkele risico meer wordt
genomen.
Naar wij vernemen omvat de eis
in de nieuwe procedure vier delen:
1. Het Hof wordt verzocht te ver
klaren, dat het huwelijk van Bertha
volgens de mohammedaanse ritus
onwettig is, en dat Mansoer Adibi
niet gemachtigd is tot het voogdij
schap.
2. Voorts wordt verzocht, dat
Adibi opdracht ontvangt het kind
aan de „veilige zorg en voogdij
schap" van de Nederlandse consul-
generaal over te dragen.
3. De consul-generaal dient ge
machtigd te worden het kind aan
de ouders terug te geven.
4. Het Hof wordt verder ver
zocht te gelasten, dat Bertha Her
togh het gebied van de jurisdictie
van het Hof (Singapore) niet Ter-
laat.
De eis is niet slechts tegen Ami
nah doch ook tegen Mansoer Adibi
gericht. Het huwelijk, zo wordt
verder gezegd, werd met opzet vol
trokken in het huis van M. A.
Majid, president van de „Malayan
Moslem Welfare Association".
Bij de zaak zijn verschillende wet
gevingen betrokken: het Britse ge
woonterecht, het Nederlands bur
gerlijk recht, het Mohammedaanse
recht volgens 6e Koran en moge
lijk de noodmaatregelen voor Ma-
lakka.
