De
watervoorziening
in Noordholland
ST. MAARTENS-UTHOF TE BERGUM
Klaas Lugthart uitblinker
De industrie-mogelijkheden in Drente
Marktberichten
IN NIEUWE BANEN
Grote plannen van Ged. Staten
aanhangig gemaakt
Emerihis-pastoor
L. Th. Mulder t
Reünie van
oud-opvarenden
van Hr. Ms. Sumatra
Ongerustheid over
Mgr. Beran
Kleine katholieke gemeenschap
zonder kerkgebouw
Een pater vond hier zijn werkterrein
UTRECHT—NOORD 2-3
in winnende Noordelijke ploeg
Geestdrift overwon dorre techniek
Gunstige perspectieven
voor het Zuid-Oostelijk deel
EERSVERW ACHTING
ïdeeld door het K.N.M.I.
Bilt. geldig van Donder-
nd tot Vrijdagavond.
OUDEND KOUD WEER
g weer met enkele over-
[1 matige oostelijke wind.
cht op de meeste plaatsen
•atuur om het vriespunt,
a overdag ongeveer de-
temperatuur als vandaag.
t voor marinepersoneel
op Nieuw Guinea
pakketten ter gelegenheid
erstmis, bestemd voor ma-
rsoneel op Nieuw Guinea,
n tot en met Dinsdag 31
»r 1950 op de postkantoren
1 aangeboden.
pakketten dienen te vol-
aan de bestaande bepalin-
ietreffende het pakketpost-
;r tussen Nederland en Nw.
a.
verband met gebleken ver-
s opvattingen wordt bekend
ikt, dat post voor marine-
ïeel inclusief mariniers, dat
itst is op Nieuw Guinea, als
geadresseerd moet zijn:
iteit, naam, stamboeknum-
schip of inrichting, Amster-
Schiphol-Marine. Op de ma-
spost vermelde men i.«?.v.
of inrichting: detachement
oord Nieuw Guinea",
post moet dus in geen geval
esseerd worden aan Marine-
antoor Djakarta.
Kees Stct- komt
DEWIND. Op Dinsdag
vember komt de alom be-
5 humorist Kees Stet uit
oud, die in Alkmaar zeven
rkochte zalen trok, in de
van G. Ligthart te Zijde-
Wie van jong en oud eens
lijk lachen en volop genie-
vil, zal niet verzuimen van
gelegenheid gebruik te
n.
Verkocht
DEK OP LANGENDIJK
woonhuis van P. Weder, Dijk
is door onderhandse verkoop
egaan aan J. G. Timmerman,
ORDSCHARWOUDE, 26 Oct.
kg aardappelen, eerstelingen
bevelanders 8,80. eigenheimers
eigenheimers 6.908.70. grove
.30; 850 kg peen B 4.50, C
00 kg kroten A 7.10. 6000 kg
7.30—7.50, grove 6.80—7.10,
ngen 9.109.20, nep 12,60
3300 kg slabonen 3758, 3300
ndijvie 68.30, 236000 kg witte
4, succes witte 4—4.70, 16000
ode kool 4.10—11.40, 9000 kg
kool 3.50—5.90, 2700 kg groene
.70—7.90.
NGEDIJK, 26 Oct. 9000 kg
5.60—8.20, grove 5.60—7.30,
3.60—9.30, nep 10—13,40, 1200
ieten 6 307,10, 1000 kg sla-
2970, 9000 kg andijvie 5
00 kg groene kool 58.30, 1500
ïele kool 4,50—4.60, 20000 kg
kool 5—12.90, 30000 kg witte
44.20, 12000 kg succes witte
-4.70.
(DDENMEER. Tarwe
-22.60, gerst 25.00—28.75,
21.00—27.00, rogge 23.00—
duivenbonen 30.0035.00,
cijncrs 50.0069.00. groene
en 36.5039.50, schokkers
en 35.0038.50 bruine bo-
48.00—61.50, koolzaad 55.00
karwijzaad 92.00111.00,
wmaanzaad 115.00134.00,
irdappelen: pootaardappelen
28/35, binnenland 20.00-
export 20.0027.00, maat
binnenland 18.0022.00,
>rt 18.0023.00. boven 45,
enland 12.0014.00, export
-17.00, consumptie-aardap-
binnenland 7.009.00,
t 8.00—9.00.
idel in pootgoed maat 28/
i 35/45 voor export vlot,
45 matig, consumptie ex-
vlot, binnenland matig,
oogst disponibel, gerepeld
:g 2530 ct„ naar geiang
iteit. ongerepeld per kg 15
ct., ook naar gelang kwa-
orverkoop nieuwe oogst,
uur per ha 900—1000. Hooi
;tro geperst, wit hooi 8090,
klnvcrhooi 7580, lucerne
90105, haverstro 22—26,
tstro 2832, tarwestró 30
roggestro 22—26, groene
tenstro 4550. ander erw-
stro 2030, bonenstro 10,
derbieten met laag gehalte
16, voederbieten met hoog
ilte 1721, voeder suiker
en 2325. suikerbieten 28
vers bietenblad 57, suiker
en koppen 1821, voeraard-
elen 3,75—4,25.
larkt wat lusteloos tengevol-
van het mooie weer. Stro
zen iets lager.
ROOTEBROEK. 25 Oct.
kg witte kool 4.004.10,
kg slabonen I 62.0070.00,
40.80—65.00, 2500 kg bie-
7.60, B 4.20. 3500 leg uien
7.70. drielingen 9.10. nep
-11.80. 180000 st. bloem-
B 22.00—37.00. Bil 8.00—
C 21.00—25.00.
URMEREND 25 Oct. Beve-
lers 811; Koopmans Blauwe
12; slabonen 24-66; pronkbonen
tomaten A 2957; witlof 27
bloemkool 8—24; rode kool 6
savoye kool 7; groene kool 6—
spruitkool 2755; boerekool 9
spinazie 1337; sla 16; an
te 59.50; rode bieten 4—7;
bieten 915; bospeen 2732;
wpeen 39; waspeen 11; uien
50; uien driel. 5; prei 815;
nkenthalers 45—76; Alicant 54
Allington Pippin 924; Bra-
bellefleur 718; Bramley
lling 4^-16; Cox Orange Pip-
1458; goudreinette 1043;
nmger Kroon 8—33; Jonathan
34; Schellinkhouter 1026;
msparante de Cronsels 824;
Campagnor 618; Zoete
?rkroon 1028; Beurré Clair-
1033; Comtesse de Paris 26;
riné du Comice 3488; Ferti-
229 Gieser Wildeman 728;
jerveen 618; Nouveau Poi-
621; St. Rémy 521; Soldaat
jreur 626; Winterlouwtje 0
Winterjan 1329; Zwijn-
tse Wijnpeer 1022.20.
iLKMAAR 25 Oct. snijbonen
.03; prei 23; spinazie 4264;
telein 1728; witlof 4158; to-
1245; Andijvie 5—13; Sla
kas 613; bloemkool 1222;
commer 713; gele kool 79;
uten 2258; rode kool 410.70;
>ne kool 510.30; bieten 47;
teltjes 1127; uien 411;
dappelen 79; knolsoep 5
spercibonen 2261; selderie 4
peterselie 24; stoofperen 8
handperen 1835; handapp.
druiven 5285; boerekool
70.
DONDERDAG 26 OCTOBER 1950
PAGINA 3
DE PROVINCIALE WATERVOORZIENING van Noordholland
die dateert- van 19191920, toen het Provinciaal Waterleiding
bedrijf zijn exploitatie begon, heeft in de afgelopen jaren door
een enorme stijging van het waterverbruik een topprestatie
geleverd wat betreft de mogelijkheid om water aan de duinge-
bieten te onttrekken. Illustratief zijn de cijfers van het water
verbruik benoorden het Noordzeekanaal in 1920 en in 1949:
in het eerstgenoemde jaar verbruikte dit district bijna 2V:
miliioen kubieke meter, in het laatste jaar echter reeds zeven
maal zoveel of ruim 18 miliioen kubieke meter.
Deze enorme stijging, die vooral
veroorzaakt werd door de uitbrei
ding en vestiging van grote in
dustrieën, houdt nog steeds aan.
Reeds- geruime tijd maakt zii een
van de grote zorgen uit van het
Provinciaal bestuur, dat te staan
kwam voor de onmogelijkheid om
de duingebieden nog meer water
te ontnemen zonder daardoor de
natuurlijke aanwas van cotht te
overtreffen. Deze toestand werd
op de duur onverantwoord geacht
en men zag uit naar middelen die
de watervoorziening in deze pro
vincie volgens andere methoden
zou kunnen waarborgen.
De afsluiting van de Zuiderzee
en de verzoeting van het IJsel-
meer vormden de aanleiding om
te onderzoeken in hoeverre deze
belangrijke hoeveelheid opper
vlaktewater dienstbaar zou kun
nen worden gemaakt aan de wa
tervoorziening. Reeds in 1938 wees
de toenmalige directeur van het
Prov. Waterleidingbedrijf Noord-
Holland op de wenselijkheid de
watervoorraad in de duingebieden
te sparen of le. water uit het
IJselmeer te winnen, of 2e in sa
menwerking met de gemeente
Amsterdam water uit de Lek aan
te voeren of uit de langs de Lek
gelegen terreinen.
Deze plannen stonden in ver
band met de raming dat het in
1954 nodig zou zijn om 12 miliioen
kubieke meter te leveren aan het
industriegebied benoorden het
Noordzeekanaal en in 1984 reeds
20 miliioen kubieke meter. Daar
bij komt nog dat de verwachte
industrialisatie van de Zaanstreek
tegen het jaar 1984 ongeveer 29
miliioen kubieke meter water zal
behoeven.
Intussen bezon de gemeente Am
sterdam zich eveneens, buiten de
zorgen van de provincie om, op
maatregelen om de watervoorzie
ning van deze stad te waarborgen.
Amsterdam gebruikte in 1940 40
miliioen kubieke meter en men
verwachtte dat de stijging van
het waterverbruik der hoofdstad,
die in 1950 reeds tot een verbruik
van 47 miliioen kubieke meter ge
raamd was, in het jaar 2000 een
levering van 95 miliioen kubieke
meter zou nodig maken.
Men heeft in Amsterdam toen
het plan opgevat dat was in
1940 om water te onttrekken
aan het AmsterdamRijnkanaal
ter hoogte van Nieuwersluis. Het
rijk verleende echter geen ver
gunning. In het plan 1948 werd
daarop Jutphaas als onttrekkings-
In het rustoord Sint Jozef te
Beverwijk is overleden de Z.E.
heer L. Th. Mulder, rustend pas
toor van Westwoud. De bekende
oud-herder van de Westwouder
Sint Martinus-parochie is 75 jaar
geworden.
Pastoor Mulder was op 29 Maarl
1875 te Alkmaar geboren en op
15 Augustus 1900 priester gewijd
In de rust van het Sint Jozefshuis
vierde hij onlangs, niet geheel
vergeten door zijn vroegere paro
chianen, zijn gouden priester
feest.
Na op verschillende plaatsen
kapelaan geweest te zijn, werd
hij pastoor te Brielle, om daarna
iri Westwoud benoemd te worden.
Sinds 1940 was hij rustend in
Beverwijk.
De Metten zullen gezongen
worden op Vrijdag 27 Oct. des
avonds 7 uur in de kapel van het
St. Jozef-Rustoord. De Lauden,
waarna de plechtige Uitvaart
dienst, zullen worden gehouden
in bovengenoemde kapel, op Za
terdag 28 October a.s. des v.m.
half tien, waarna de begrafenis
in het priestergraf op het Sint
Agatha-kerkhof.
In de jaren 1926-'27 hield Hr.
Ms. kruiser „Sumatra" een we
reldreis voor vlagvertoon, die des
tijds in het middelpunt der be
langstelling stond. Het was de
eerste grote viagvertoonreis van
de Kon. Marine na de oorlog; de
kruiser vertrok op 21 September
1926 uit Amsterdam, bracht be
zoeken aan de Ver. Staten van
Amerika, Japan en China en arri
veerde op 1 Juni 1927 op haar
plaats van bestemming, Soera-
ba ja.
Een aantal opvarenden heeft
thans het plan opgevat om een
reünie te houden van alle offi
cieren en schepelingen, die des
tijds deel uitmaakten van de be
manning van deze oorlogsbodem.
Ook hun echtgenoten zullen daar
bij worden uitgenodigd. Er is.
onder ere-voorzitterschap van
vice-admiraal Jhr. G. L. Schorer
b.d. die destijds als kapitein
ter zee commandant van de „Su
matra" was een comité ge
vormd, dat pogingen in het werk
stelt om zoveel mogelijk van deze
oud-opvarenden, die inmiddels
her en der verspreid zijn, te be
reiken. Het secretariaat van dit
comité wordt waargenomen door
de luitenant ter zee van vakdien
sten der 3de klasse F. J. van den
Brink, Nieuwesluisstraat 233, Den
Haag. Opgaven van oud-opvaren
den worden hier zeer op prijs
gesteld.
plaats gekozen, doch de minister
onthield ook hieraan zijn toe
stemming en de uiteindelijke be
slissing over dit project is thans
nog niet bekend.
De omstandigheid dat aldus
provincie en grootste gemeente
met hetzelfde probleem worste
len, heeft er nu toe geleid dat
een samenwerking is ontstaan,
waarover Gedeputeerde Staten
dezer dagen mededelingen hebben
verstrekt.
Zij zoeken naar een plan, dat
beide problemen kan oplossen, en
bij de onderhandelingen bleek
reeds een basis va'n overeenstem
ming te kunnen worden gevon
den in het feit, dat beide partijen
uitgingen van één standpunt, nl.
dat de watervoorziening zou moe
ten worden gered door water van
elders aan te voeren naar de duin
gebieden, dat dan later als kunst
matig duinwater via de bestaande
en nog uit te breiden pompsta
tions zou kunnen worden gedis
tribueerd. Men is thans doende
over een plan tot het stichten
van een water-onttrekkingspunt
aan het Amsterdam-Rijnkanaal bij
Jutphaas en het leggen van een
buisleiding Jutphaas-Mijdrecht-
Aalsmeer-Leiduin-Velsen-Cactri-
cum met aftakkingen naar de
Amsterdamse winplaatsen en naar
de Velsense Hoogovens en Pa
pierfabrieken. Het voor dit water
transport te stichten bedrijf is in
hoofdzaak een vervoersbedrijf. In
het eerste jaar der exploitatie,
1954, wordt de te vervoeren hoe
veelheid op 39 miliioen kubieke
meter geschat. De buisleiding zou
een gemiddelde diameter van een
en een kwart meter en een lengte
van 80 kilometer moeten hebben.
In beginsel is thans besloten dat
provincie en gemeente Amster
dam de exploitatie gezamenlijk
zullen voeren.
Thans hebben Ged. Staten een
ontwerp-besluit aan de Prov. Sta
ten gezonden, inhoudende het te
zamen met Amsterdam oprichten
van een N.V. Watertransport Mij.
Rijn Kennemerland (NVWRK),
gevestigd te Amsterdam, die ten
doel heeft het winnen, behande
len, transporteren en verkopen
van rivierwater. Het maatschap
pelijk kapitaal bedraagt f 100.000
in 10 aandelen van f 10,000, waar
van provincie en gemeente er elk
vijf nemen. Als directeuren wor
den voor de eerste maal benoemd
ir. C. Biemond, directeur Amster
damse Gemeentewaterleidingen
en ir. B. F. Nievelt. directeur van
het P.W.N. Ged. Staten vragen
verder machtiging om een lening
van ten hoogste f 11.200,000 te
verstrekken aan de N.V. om het
rivierduinplan uit te voeren. Dit
plan omvat dus de aanleg van
een onttrekkingsplaats bij Jut
phaas en de aanleg van een buis-
leiding van deze plaats naar de
verschillende deponeergebieden.
TSJECHISCHE PLATTELANDS
PAROCHIES VOOR 90 PCT.
ZONDER PRIESTERS
De kerkvervolging in Tsje^ho-
Slowakije gaat onverminderd
voort. Vluchtelingen melden,
dat ongeveer negentig procent
van de plattelandsparochies zon
der geestelijken is. Grote onge
rustheid bestaat er sinds kort
vooral over het lot van Mgr. Be
ran. Mensen die in de omgeving
van de bisschoppelijke residen
tie wonen, uiten het vermoeden,
dat de aartsbisschop er niet meer
verblijft. Zij leiden dit af uit het
feit, dat in de kamer van Mgr.
Beran geen licht meer brandt.
Anderen beweren, dat de bis
schop naar de Pankraz-gevange-
nis is overgebracht.
Vaststaande gegevens zijn ech
ter niet te verkrijgen .daar nie
mand wordt toegelaten. Hij zou
wel de H. Mis mogen lezen,
evenwel zonder misdienaar. De
communistische politie vtfeest
namelijk, dat dan andere dingen
zullen worden gefluisterd, dan de
gebruikelijke rituele gebeden.
Vooral op het platteland laat
de geestelijke verzorging veel te
wensen over. Slechts de stokoude
priesters waar de communisten
geen gevaar meer in zien en
de jonge, die met het regime mee
gaan, zijn niet weggevoerd. De
laatste categorie wordt door het
volk „gramofoonplaatpriesters"
genoemd, omdat zij op de preek
stoel getrouw afdraaien, wat de
communisten hun voorzeggen. In
de „theologische studiecentra" in
Praag en Pressburg studeren
thans 300 jonge arbeiders, die er
een Marxistiseh-Lenistische scho
ling krijgen. Na beëindiging van
de tweejarige cursus zullen zij de
„priesterwijding" ontvangen.
WANNEER MEN vanuif Leeuwarden een eindje Oostwaarts
reist en bij het kruispunt Quatrebras de Groningerstraatweg
verlaat om naar het Zuiden af te buigen, dan komt men enige
kilometers verder in het dorp Bergum, een flink plaatsje, dat
een welvarend^ en uiterlijk netjes verzorgde indruk maakt,
hoewel het, evenals verschillende andere grotere Friese dorpen,
daarbij ook iets kils en stijfs over zich heeft. Wanneer men
hier in deze totaal Protestantse en onkerkelijke streek als een
geheel op zich zelf staande verschijning een Franciscaner Pater
op een „bromfiets" tegenkomt, dan moet dit wel pater Edw.
Doesburg zijn, die naar een of andere uithoek van zijn uitge
strekt arbeidsterrein op weg is.
Het was in 1942, dat pater Does
burg op de fiets vanuit het kloos
ter te Drachten voor het eerst in
Bergum kwam, voor het geven van
Catechismuslessen aan kinderen van
de hier toen sporadisch voorkomen
de Katholieke gazinnen. Hij ge
voelde toen meteen een onverklaar
bare sympathie voor deze plaats.
Hij zou hier wel willen werken,
maar het lag toen in het geheel
nog niet in de bedoeling om er een
Uthof van het klooster te vestigen.
En toch is vanuit het geven van
Catechismuslessen, mede door sa
menloop der omstandigheden, de
St. Maartens-Uthof te Bergum ont
staan.
Er kwamen geëvacueerde gezin
nen te Bergum, waardoor pater
Doesburg's bezoeken noodzakelijker
werden en hij hier ook zijn eerste
contacten kreeg met verschillende
andersdenkende gezinnen.
Toen in 1944 het klooster te
Drachten op last van de Duitse be
zetters ontruimd moest worden,
zocht pater Doesburg, voor hem
eigenlijk vanzelfsprekend, zijn heil
in Bergum, de plaats die hem on
weerstaanbaar trok. de plaats waar
alleen nog het Ned. Herv. kerkge
bouw als een van de twee overgo-
bleven Friese kloosterkerken, her
innerde aan het Katholieke ver
leden.
St. Maartens-Uthof.
Door de week werd er eerst de
H. Mis opgedragen in de huiskamer
van een der Katholieke gezinnen
en Zondags in café „het roodhert".
Na de Mis ging men hier dan ge
zamenlijk koffiedrinken.
Er kwam een tijd, dat het café
te klein was, toen van Januari tot
Juli 1945 ruim 200 evacué's de „pa
rochie" kwamen vergroten. Er werd
toen gekerkt in de Hervormde kerk
eens de parochiekerk v. d. H. Mar-
tinus, In Juli 1945 werd door de
Hoogeerw. Pater Provitreiaal van
de Orde toestemming verleend om
te Bergum een U.thof van het kloos
ter te Drachten te mogen vestigen.
De toestemming van de Aartsbis
schop volgde in December en Pa
ter Doesburg ging zich nu werke
lijk te Bergum „vestigen," dat wil
zeggen hij zocht een kosthuis en
vond dit bij een andersdenkend
gezin, waar hij ook nu nog „kost
ganger" is.
Toen de parochie van pater Does
burg na de drukte met de evacué's
weer tot zijn oorspronkelijke om
vang terug was gekomen, ging het
met de kerkdiensten nog ruim een
half jaar volgens de oude toestand,
maar toen kwam daar de heuge
lijke verandering in.
St. Martinus Kapel.
De St. Maartens-Uthof te Ber
gum kreeg een kapelletje. Men
moet zich dit niet voorstellen als
een bouwwerk dat op de een of
andere wijze als zodanig te herken
nen is, want het tegendeel is waar.
De St Martinus-kapel, die op 10
Februari 1946 door de Zeereerw.
Praeses Siardus de Vries werd in
gewijd. bevindt zich namelijk ten
huze van de Wed. P. Blom, een
dame van Protestantse Godsdienst,
die de belangen van de kapel op
voortreffelijke wijze behartigt- Het
pand waarin de kapel is onderge
bracht is eigenlijk een boerderij,
waarin 't bedrijf echter nog slechts
ten dele wordt uitgeoefend.
Wanneer men als vreemdeling te
Bergum om de Katholieke kapel
zoekt en, na enige keren het huis
van de wed. Blom voorbijgelopen
te zijn, omdat men denkt „hier
zal het toch vast niet zijn", door
de grote buitendeuren de schuur
in loopt, twijfelt men toch nog wel
even. Een twijfel die direct wordt
weggenomen, want vlak om de hoek
is een deur, waarop een kaart van
de Bond zonder naam en het op
schrift „R.K Kapel" de aandacht
vragen. We maken eerst even ken
nis mét de huis-eigenaresse. „O,
U is hier terecht hoor, ik heb hier
O.L. Heer in huis." Het blijkt ons
al spoedig, dat Pater Doesburg het
met Boukje, zoals ze door hem fa
miliair bij de voornaam wordt ge
noemd, als kapelbewaarster zeker
niet slecht getroffen heeft.
Miniatuur-kek.
Pater Doesburg had ons reeds
verteld, dat zijn „kathedraal" heel
klein was, maar een goed idee hier
omtrent kregen we pas, toen we
vanuit de schuur het vertrek bin
nenstapten, waar de St. Martinus-
kapel is gevestigd. Zo door de deur
staat men meteen voor het altaar.
Wat dit miniatuur-kerkje ook aan
ruimte te kort mag komen, aan
sfeer ontbreekt het er zeker niet.
Het is, of men de stal van Bethle
hem binnenstapt, zo vredig, zo klein
zo eenvoudig, maar toch zo onein
dig rijk, omdat men hier God zelf
vindt.
Het altaar is tevens een kast,
waarin de paramenten worden op
geborgen. De monstrans is in de
eenvoudigste vorm uitgevoerd waar
in men deze kan denken, nl. een
koperen staafje op een voetstukje.
De staties langs de wanden zijn
kleine gedrukte platen.
De parochie bezit een zangkoor,
bestaande uit twee heren. Dit koor
repeteert eenmaal in de week
's avonds na 10 uur, omdat de bak
ker niet eerder kan. Het klinkt
misschien humoristisch, maar dat
men zelfs de zaak serieus opvat,
blijkt wel uit het feit dat de ene
helft van het koor steeds van Har-
degarijp moet komen fietsen.
De wisselende gezangen worden
Zondags vaak door de gelovigen
uitgevoerd. Men heeft ook al eens
een Mis in de Byzantijnse ritus in
de kapel gehad en er is reeds twee
maal een Bisschop op bezoek ge
weest.
(Van onze speciale verslaggever)
UTRECHT De tijd dat het Utrechts Elftal op c-Vgen veld
onverslaanbar was, schijnt nu toch heus wel te zijn verdwenen.
Onder het licht van de schijnwerpers hadden de vertegenwoor
digers van de Noordelijke contreien in het stadion Abe Lenstra
en zijn clubgenoten, die de bruiloft van hun kameraad Bosscha
prefereerden boven een partijtje voetbal, niet eens nodig om
de roodhemden een behoorlijk lesje te geven. Noord won met
32, een overwinning, die dubbel en dwars verdiend was.
De gasten waren in de eerste
helft absoluut beter. Zij paarden
een grotere snelheid aan een
weldadig enthousiasme, dat de
koude een beetje deed vergeten.
Hun aanvallen waren door open
spel veel verrassender dan die
van de gastheren die maar niet
op toeren konden komen en
wier aanvallen door te kort spel
voortdurend werden afgeweerd
Wat is de Utrechtse ploeg het
laatste jaar toch achteruit ge
gaan! Het vroegere feu sacré
wist men niet meer op te bren
gen. De vaart is schijnbaar vol
komen verdwenen. Opvallend
was hedenavond" bovendien het
slecht plaatsen.
Lugthart, de uitblinker
Zoals gezegd domineerden de
gasten in de eerste helft. Het
was een genot hun aanvalslinie
aan het werk te zien, waarin de
gehaaide rechtsbinnen Lugthart
(Be Quick) wel de grote uitblin
ker was. Deze knaap wandelde
door de Stichtse verdediging zo
als hij wilde. Roosenburg van
Sneek trad niet op de voorgrond,
hetgeen allerminst zeggen wil,
dat hij tegenviel. Integendeel.
Hij loste behoorlijke kanjers,
verdeelde het spel intelligent en
gaf enkele geraffineerde throug-
passes. Bij de gasten was geen
enkele zwakke plek te ontdek
ken. De ploeg vormde een gaaf
geheel.
De withemden hadden reeds
na enkele minuten spelens suc
ces. Linksbuiten de Grooth
(GVAV) gaf een uitstekende
voorzet, waarop Lugthart de bal
netjes langs Brits (HVC) plaat
ste. Even te voren had de
Amersfoorter zijn handen be
hoorlijk kunnen warmen aan een
kogel van Roosenburg. Na onge
veer twintig minuten kwam de
gelijkmaker. Blom (Elinkwijk)
werkte zich keurig door de
Noordelijke defensie en bood
zijn clubgenoot Vonk een be
hoorlijke kans, welke prompt
werd benut. 11. Na talrijke
aanvallen gelukte het de wit
hemden wederom een voor
sprong te nemen. Opnieuw door
Lugthart, na een soloren die
met het gewenste resultaat be
loond werd, 12.
Utrecht begon de tweede helft
hoopvol. Kort na de hervatting
viel Roosenburg uit en werd
vervangen door Santema (Fri-
sia), een blonde, snelle jonge
man, die een puike entrée maak
te. Na korte tijd kopte hij uit
een voorzet van rechtsbuiten
Hofstra, die vrij spel kreeg om
dat Temming (DOS) miste, de
bal in het net. Dit doelpunt
bleek het sein voor Utrecht om
de zaak eindelijk eens wat beter
aan te pakken. Van toen af ble
ken de gastheren, zonder noch
tans de bezoekers in het defen
sief te dringen, sterker. Behou
dens enkele uitzonderingen bleef
men echter in kort spel volhar
den. Onnodig sloeg men telkens
aar het passeren, zodat menige
a. nval doodliep. Er werd hard
gewerkt, maar allesbehalve pro
ductief. Utrecht kreeg verschei
dene kansen om de achterstand
volledig in te lopen, maar vrij
wel de ene na de andere werd
zonder meer verprutst. Tenslotte
had de halfspeler Wiggemanse
''t Gooi) succes met een ver
schot, waarna de bal in de bo
venhoek verdween. De Hilver
summer schijnt een patent te
hebben op dergelijke schoten,
2—3. Even leek het er op, dat
alsnog de partijen op gelijke
voet zouden worden gebracht,
toen Schaap de hele verdediging
passeerde; zijn schot jvas echter
te tam. Tenslotte verknoeide
Overeem (UW) de kans van de
avond, toen hij de bal bij wijze
van spreken msar voor het in
leggen had, doch het ronde ding
op onbeheerste wijze uitjoeg.
GEMEENTE-AMBTENAAR
GEARRESTEERD
DEN HELDER. Door de poll-'
tie is dezer dagen een ambtenaar
gearresteerd, die in dienst van de
gemeente een aanzienlijke positie
beikleedde. Hij zou zich in zijn func
tie schuldig hebben gemaakt aan
onregelmatigheden ten nadele van
de gemeente.
Hij is overgebracht naar het
Huis van Bewaring te Alkmaar en
voorgeleid voor de Officier van
Justitie aldaar.
GEEN NATIONALISATIE
IN INDONESIË
MOH. HATTA, de vice-president
van Indonesië, heeft op een ver
gadering; van bestuursambtenaren
het Indonesische volk gewaar
schuwd voor bepaalde politieke
stromingen, die de nationale sou-
vereiniteit wensen af te schaffen
en de gehele wereld willen laten
besturen uit slechts één punt, b.v.
Moskou of andere centra. Voorts
verklaarde Ilatta met nadruk, dat
Indonesië in geen geval landbouw
ondernemingen zal nationaliseren.
LEVENSLANG VOOR
VAN GEELKERKEN
C. VAN GEELKERKEN, tijdens
de bezetting plaatsvervangend
leider van de N.S.B. en bovendien
leider van de Jeugdstorm en in
specteur-generaal van de voor
malige Landwacht, is hedenmor
gen door de Bijzondere Strafka
mer van de Utrechtse Rechtbank
tot levenslange gevangenisstraf
veroordeeld.
Nog steeds is het einde van de strijd in Indo-China niet te zien.
Hoewel er zwaar gevochten wordt, rukken de communistische
strijdkrachten steeds verder op langs het ruim 200 km lange
front. Op de foto Franse soldaten nemen een communistische
soldaat gevangen
(Van onze redacteur)
IN HET KADER van de excursie van de Nederlandse en buiten
landse journalisten, ten einde een inzicht te krijgen van de
industriële ontwikkeling na de oorlog in ons land, is op de
tweede dag een bezoek gebracht aan het Z.O. deel van Drente
en wel aan de gemeente Emmen. Hier zijn o.m. een drietal
fabrieken bezocht, waarvan één nog in aanbouw is, en bij dit
bezoek zijn mededelingen gedaan, welke aan deze journalisten
wel een duidelijk beeld gegeven hebben van de snelle econo
mische ontwikkeling,, welke vooral dit deel van Drente door
maakt, maar ook van de grote mogelijkheden, die hier in de
naaste toekomst nog verwezenlijkt kunnen worden, mits de
Centrale Regering hier de helpende hand aan Drente en zijn
bevolking biedt.
Tot nu toe, vooral in dit deel
van Drente, vond de bevolking
in hoofdzaak zijn bestaan in de
werkgelegenheid, welke het veen-
bedrijf bood. Het was een pover
beslaan niet ten onrechte sprak
men vaak van het veen als de
vijand van het Drentse volk
maar 70 pet. van de bevolking
haalde met heel hard werken uit
dit veen een karig bestaan. Maar
het veen en dit is misschien
wel heel gelukkig is niet on
uitputtelijk en de werkgelegen
heid is hier dan ook reeds in zo
belangrijke mate afgenomen, dat
een groot deel van de bevolking
door 'n permanente werkloosheid
bedreigd wordt. De landbouw, die
na de afgraving van het veen in
Drente is ontstaan, kan maar een
klein deel van het surplus aan
werkkrachten tot zich nemen en
voor de grote meerderheid moet
een andere bestaansbron gevon
den worden. En dit is alleen mo
gelijk in de industrie.
De noodzaak hiervan wordt nog
duidelijker, wanneer men hier de
cijfers ziet van het bevolkings
accres.
Snelle groei katholiek
bevolkingsdeel.
De totale bevolking van Drente
bedroeg op 1 Januari 1950 280,703
personen en het geboorte-over
schot voor de gehele provincie
bedroeg 14.1 pro mille, dat is iets
lager dan het rijksgemiddelde.
Maar de Z.O. hoek van Drente is
juist de katholieke hoek. ruim 90
pet. van de Drentse katholieken
wonen hier. Hoewel daarvan geen
juiste statistische cijfers zijn,
vindt men toch hier vooral de
grote gezinnen en staat onbetwist-
surplus, juist heel belangrijk gro
ter is, dan het provinciaal ge
middelde. De sterke aanwas van
het aantal katholieken hier wordt
ook wel sterk gedemonstreerd
door het feit, dat in de laatste
tien jaren verschillende katholieke
kerken moesten worden gebouwd,
om aan de stijgende geestelijke
behoeften van dit bevolkingsdeel
te voldoen.
Het veen geeft geen
bestaan meer.
Zoals we boven reeds zeiden
loopt het veenderijbedriif snel
terug, vooral als werkgelegen-
heidsbron. Er is in en direct na
de oorlog,toen er gebrek was aan
normale brandstof, een tijdelijke
opflikkering geweest, maar op dit
ogenblik is de prijs van de turf
zo laag, dat een gezin er niet
meer van bestaan kan. Trouwens
het veen raakt meer en meer af
gegraven en daardoor ontstaat wel
vrij goede landbouwgrond, maar
als bestaansbron heeft deze ver
nieuwing van de bodem, niet
zulk een grote betekenis. Trou
wens reeds onmiddellijk na de
oorlog werd de afvloeiing van de
bevolking een dringende nood
zaak, omdat deze grond aan al
deze mensen geen bestaansmoge
lijkheden bood. Maar de nijpen
de woningnood overal in de lan
de was de oorzaak, dat de zo
dringend nodige afvloeiing van
de bevolking slechts in zeer be
perkte mate geschieden kon.
Intussen namen de verveners-
mogelijkheden steeds af en was
de mechanisatie van de landbouw
oorzaak, dat steeds minder land
arbeiders nodig waren. Er moest
dus hier in Drente met alle macht
post van de Marshallhulp bedraagt
ruim 5 miliioen gulden, waarvan
alleen 3.2 miliioen nodig is voor
verbetering van bruggen en we-
nieuwe mannen- en jonge meisjes-1 ™eldifO-hoek
industrieën tot .ontwikkeling te Drente nog steeds if. De ge
baar vast ,dat het bevolkings- naar gestreefd worden in Drente
brengen. Het blijft de grote ver
dienste van de Commissaris van
Drente, Baron de Vos van Steen-
wijk, dat hij de laatste jaren van
zijn bewind niets onbeproefd heeft
gelaten dit deel van zijn gewest
te industrialiseren. Daarbij moet
ook aan de burgemeester van
Emmen, de heer Gaarlandt, en
de andere leden van het gemeen
tebestuur hulde worden gebracht
voor het onvermoeide werk, dat
zij hier voor de Z.O. hoek van
Drente hebben verricht, waarvan
de erkenning ook wel gezien mag
worden in het feit, dat het depar
tement van Economische Zaken in
dit persbezoek, ook Z.O. Drente
heeft ingeschakeld.
Er zijn dan ook tal van bedrij
ven hier in de laatste jaren geves
tigd, sinds 1945 in totaal zelfs 47.
Het sterkst was de toename daar
van in de gemeente Emmen, zelfs
met 120 pet. In het geheel is door
deze industrievestiging in de
Z.O. hoek van Drente aan 2085
personx een bestaansbron gege
ven w.o. 1355 mannen en 725
vrouwen.
De industriële ontwikkeling
in Emmen.
Vooral Emmen heeft door deze
snelle industriële ontwikkeling 'n
geweldige metamorphose onder
gaan. In de eerste wereldoorlog
nog een betrekkelijk klein lande
lijk dorp, telt deze gemeente nu
reeds 56.954 zielen en is daarmede
verreweg de grootste gemeente
van Drente geworden. De gemeen
te Emmen bestaat overigens uit
een agglomeratie van kleine dor
pen met een landelijk karakter
en waar de vervening nog altijd
de belangrijkste vorm van de-
staan vormt. Vandaar dan ook,
dat deze zich zo snel uitbreiden
de gemeente nog altijd te kampen
heeft met een groot leger van
werklozen. In 1949 telde Emmen
2040 werklozen, nu is dit aantal
al tot ruim 3000 gestegen. Bij een
normale productie van het veen-
bedrijf vinden daar 6000 arbei
ders een bestaan, maar in de win
termaanden daalt dit aantal tot
beneden de duizend.
Hieruit blijkt wel duidelijk, dat
een intensieve industrialisatie hier
nog altijd dringend noodzakelijk
blijft.
Teneinde hiervoor een gunstig
klimaat te scheppen, is in samen
werking tussen het departement
van Economische Zaken en het
gemeentebestuur van Emmen een
ontwikkelingsplan opgesteld,
waarvoor ook een belangrijk deel
uit de Marshallhulp beschikbaar
zal worden gesteld, teneinde het
uitgevoerd te krijgen. De totale
meente Emmen is door de rege
ring aangewezen als ontwikke
lingsgebied, wat voor de indus
triebouw belangrijke voordelen
biedt, want het Rijk verleent hier
voor bijdragen a fonds perdu en
wel van 20 pet. der bouwkosten
tot een maximum van f 16.per
vierkante meter per bebouwde
oppervlakte.
De gemeente is verder bereid
om tot maximaal 85 pet. van de
stichtingskosten van een fabrieks
gebouw hypotheek te rmmen.
Een der eerste en belangrijke
resultaten hiervan is de stichting
van de Enkalonfabriek. Op een
stuk grond van 70 ha wordt een
groot industriecomplex gebouwd,
waar voor ongeveer 1000 man
werk zal zijn. Met de bouw van
deze fabriek hoopt men in 1952
gereed te zijn. Hier zullen dan de
Enkalongarens worden vervaar
digd voor de z.g. Ned. nylon
artikelen.
Woningbouw
Het ligt voor de hand. dat bij
deze snelle industriële ontwikke
ling ook de grote woningnood een
zeer moeilijk probleem vormt.
Toch wordt ook de oplossing van
dit vraagstuk met grote ener,gie
door het actieve gemeentebestuur
aangepakt. Tot 1 October van dit
jaar waren in Emmen, na de oor
log, 1656 woningen gebouwd, ter
wijl er momenteel nog 225 in aan
bouw zijn. Terwijl plannen voor
meer dan 500 woningen in voor
bereiding zijn. Toch zal, wanneer
al deze plannen zijn uitgevoerd,
er nog een tekort van 2800 wo
ningen zijn. De oorzaken van dit
geweldig woningtekort zijn te
vinden bij de zeer minderwaar
dige krotwoningen die men hier
overal in het veen had, want van
de lage lonen, hier steeds ver
diend, konden de mensen geen
behoorlijke woningen bewonen
en daarnaast de snelle toename
van de bevolking door geboorte.
Schooncbeek vergeten
Het is wel zeer jammer, dat er
geen tijd is overgeschoten voor
een bezoek aan Sehoonebeek, een
gemeente, welke ook een gewel
dige groei doormaakt, dank zij
de winning van aardolie, maar
waar overigens, zoals we vroeger
reeds uiteen gezet hebben, op
verschillend gebied nog prae-
historische toestanden heersen,
welke wel volkomen uit de tijd
zijn. De tijd was echter te kort
om naast Emmen ook nog een
andere Drentse gemeente te be
zoeken.
Maar ook Sehoonebeek had
zeker de belangstelling van de
landelijke pers eens verdiend.
J.H.
