HELGOLAND, EILAND IN DE POLITIEKE BRANDING
De 18e April 1945: Fatale datum
voor eiland en bevolking
DUITSLAND ZIET VANDAAG MET SPANNING UIT
NAAR BESLISSING VAN HET BRITSE LAGERHUIS
„Eis tot herbewapening en grafschending
gaan niet samen
Hoever mag het recht
van de overwinnaar gaan?
Eén uur en 47 minuten
duurde het bombardement
Cuxhaven de basis
Bewogen
historie
\T ION ALE
HELGOLAND, EEN PROBLEEM
E" zitten aan het probleem Helgoland méér aspecten dan
oppervlakkig wel lijkt. Een militair aspect en niet minder
een sociaal. Maar wat de Duitser van vandaag eigenlijk het
meest interesseert is de vraag, of de Brit wel het recht heeft
een geheel eiland te vernietigen. Is een dergelijke handelwijze
gedekt door „het recht van de overwinnaar"?
Herstel van Victoriaanse fout?
4
WACHTINC
or het K.N.M.I
ig van Woensdag
erdagavond.
1 droog weer met
mist. Overigens
dc wolkenvelden
door opklaringen
jp vele plaatsen
morgen overdag
en op de meeste
kele graden boven
int.
INTENTIE
VOOR
25 lANUARt
alle heidenen.
lakei ontbreekt Ifr
intenties, die de
oan de Internatxo-
vertolken en deze
aarom onmisbaar,
■idenen, die ten ge
weer duizend mil
le probleem en de
>r Kerk uit maken,
sachtige taak liat
de Kerk te lOaCH-
sschien geen volk.
begrijpt dan juist
verhoudingsgewijs
Hjdraagt om.,met
Ihg dit probleem
te lossen. Overal
orden onze missio-
onden en worden
door het thuisfront
and. Dat is een ze-
volk: zegen over
szinnen. zegen over
reniging met onze
de christenen en.
'n oner het beke-
der de heidenen in
ad. Het is immers
maar waar. dat in
St. WiUÏorord hê-
e nog heidendom
is zelfs ontstellend,
ndom in steeds ho-
neemtWij behoe-
stieken der laatste
i maar te raadvle-
oeten. dat het ver-
godsdienstlozen in
t. bedraagt en tn
l 17 pet. Hoe deze
n heidendom te ke-
mensen te brengen
Dit is een der
emen van de heden-
in ons vaderland.
deze internationale
t een vurig gebed
ering Van de heide-
niseielanden en ver-
larbii vooral niet. de
i ons eigen .dierbaar
OOR HONGAREN
kt ons mede te delen
s voor Hongaren die
I woonachtig zijn en
eld was dat zij vólgen-
worden opgedragen,
n, Donderdag plaats
ekend In de Bagljnhof-
iterdam.
■N VOORWERPEN
over het tijdvak 11
met 17 Jan. 1951 en
aan het bureau van
amer 14, lè etage op
dag van 17 tot 18 tl.»
Zaterdag,
iOrd GZ 75320; broche
rijs wantie; sleutel;
erpantoffels; huissleu-
e kinderhandschoen;
ant; blauwe wollen
kinderwant (bruin-
smonnaie met inhoud;
(groen); ring van n
acé handschoen; brui-
want: hulssleutel; da-
(rood-blauw); dames
ilpinomuts; kam-etui
m; brochure Kerk en
rbel; lipssleutel; paar
n; kinderjasje; kin
anten bruin-witj por-
inh. gymoefeningen;
jublé montuur; dames-
i groen; rozenkrans;
ons); gele leren hand-
it-groene want; dames
el: zwarte motorhand-
fële motófhandechoeft
nbleem; boekje Kruls-
ngen.
ronden bil het Bureau
e aangegeven en pp
de adressen verkrijg-
t, Rembrandstraat 52b
kelenbergstraat 1; vul-
Pontstraat 30; vulpen
tienstraat 3; portemon-
inh. Dahliastraat 23;
ischoenen, Tienenwal
les Kennemerweg 141;
ode wanten, Paarden-
blauwe staal, Irisstraat
met hoornen montuur,
at 33; pakje shag Pie-
6; portemonnaie met
/atcrschapstraat 18; le-
>es, Omwal 56: gym-
Vermeerstraat 37: wit-
choen, Snaarmanslaan
Isbedrag, Bruinvisstraat
monnaie met inhoud,
11; ring met steen, He-
3; dames sjaal, Cort. v.
•kade; wieldop, Omval-
II in etui, Brugwachter
g: overall, Forestusstr.
idersriem, Burg. Bosstr.
padvindersrlem m. fluit
tn 128; polshorloge,
'eecklaan 245, Schoorl;
portemonnaie met inh.
an 10; zakmes, Coman-
geldsbedrag, Komlaan
jen; kinderbrll. Water-
at 4: rode want, Ver-
iord 49: dames hand
vaat 169,
ling V.G.L.O.-school
EN Het lokaal van het
voor de meisjes van het
en achtste leerjaar is of-
ïopend en in gebruik ge-
Bii de opening waren
r de weleerw. heer kap.
0 als plaatsvervangend
ir van het schoolbestuur,
:ge van B. en W. en oud
ester Nieuwenhulizen.
het hoofd van de meis-
1. Ook de eerw. zuster
a. de inspecteur van het
js, de directeur van het
if en de heer Oosterlee.
rschillende sprekers werd
>rd gevoerd. Zondagmid-
1 het lotaal te bezichtigen
dangstellenden, waarvan
rochianen gebruik maak-
st geheel maakte een
indruk, en naar wij ver
wordt het onderwijs thans
meisjes met ambitie ee-
WOENSDAG 24 jANUARI 1951
PAGINA 3
VROEGER: Zo zag het eiland er THANS: Er rest na de bombardementen
voor de actie uit. Een paradijs exPl°sies slechts een ruïne. Duizen
d-en bommen en 8000 ton springstof
voor vacantiegangers. zorgden er voor, dat dit eiland de grootste
puinhoop van Europa werd. (Eigen foto)
(Van onze verslaggever)
VANDAAG ZULLEN de debatten in het Britse Lagerhuis met meer dan normale belangstel-
'"u j6V^ wort*en' ^en belangstelling, die vooral uitgaat van bet Duitse volk, dat vandaag
pok de beslissing zal vernemen over het lot van Helgoland, dat nu al enige weken lang in
bet brandpunt der wereldbelangstelling staat. Een Helgoland, dat eerst grote bekendheid
verwierf in deze na-oorfogse periode, door de actie, welke door enige Heidelberger studenten
«s ingezet onder aanvoering van Prinz Hubertus Friederieh zu Löwenstein. Deze actie is stellig
niet bedoeld geweest als een misplaatste natio nalistische demonstratie of een goedkoop
chauvinisme. Het eiland Helgoland is bezet geweest, door idealisten, die in de korte periode
van deze bezetting een kommervolle tijd hebben doorgemaakt, op een eiland, dat niet meer
is, dan een grote puinhoop, omringd door steile rode rotsen.
Nog voor Engelse bezettingstroepen en Duitse rivierpolitie de
bezetting van het eiland Helgoland tot de terugtocht hadden
uitgenodigd, stond al vast dat de vreedzame strijd, op dit
eiland niet met deze eerste actie haar einde zou vinden. In
Cuxhaven zijn reeds voorbereidingen getroffen, om het eerste
nieuwe huis op de puinhopen van de rode klippen te bouwen.
Dit huis, voorlopig nog een barak, is ondertussen op een schip
geladen en ligt te wachten in het drukke vissershaventje van
Cuxhaven. Te wachten op de beslissing van het Britse Lagerhuis,
het bombarderen van dit eiland in de Noordzee te stoppen en
de duizenden Helgolandse vluchtelingen, die nu her en der
een onderkomen hebben gevonden, weer in de gelegenheid te
stellen, hun lief geworden eiland weer te bewonen.
het
de
na-
En wanneer men in Londen
vandaag een eind gaat maken
aan deze Duitse tragedie, dan is
de actie welke door de Heidel
berger studenten Harzvelt von
Leudesdorff en Prinz zu Löwen
stein gevoerd is, niet vergeefs
geweest.
Mocht men evenwel besluiten
Helgoland op te lossen in de woe
lige Noordzee, dan zullen nog
Woensdagnacht en Donderdag
morgen honderden studenten,
Helgolanders en vele buitenlan
ders in kleine viskotters naai
het eiland varen, om te demon
streren tegen deze maatregel, die
zü zien als een inbreuk op
volkenrecht.
Dit zou tevens een van
grootste rampen in onze
oorlogse geschiedenis zijn, omdat
bekend mag worden veronder
steld dat de Britse bezettings
autoriteiten gedwongen worden
verstrekkende maatregelen te ne
men. terwijl aan de andere kant
een groep fanatieke Helgolan
ders, desnoods hun leven zullen
offeren voor het behoud van hun
eiland.
Het was de bekende Katholieke
Prins zu Löwenstein, die. toen
hij door de Engelsen na de eerste
actie, van het eiland werd ge
haald zei: „Zo gauw weer een
bom op Helgoland valt keren we
terug".
Deze bommen zijn gevallen,
doch men heeft gemeend, te
Wachten met een nieuwe actie,
totdat het Britse Lagerhuis zich
definitief over het lot van Hel
goland heeft uitgesproken.
Zielig vertoon?
De demonstranten, die op 3
Januari in de donkerte van de
nacht, in Cuxhaven aan land gin
gen werden aanvankelijk stellig
niet begroet als helden. Men
maakte schampere opmerkingen
over dit Indianenspelletje. En de
correspondent van de Daily Mail
schreef, toen hij dit groepje aan
land zag komen: „Men heeft in
Cuxhaven getuige kunnen zijn
van het eind van een komische
opera".
Doch deze actie heeft haar uit
werking niet gemist. Toen men
in Duitsland vai\ dit eerste pogen
hoorde bereikten het stadsbe
stuur talrijke adhaesiebetuigin-
gen. Niet alleen uit Duitsland,
doch ook van ver daarbuiten on
dervond men instemming met
deze actie. Binnen enkele dagen,
was het beeld van het anders zo
rustige havenstadje dan ook to
taal veranderd. Studenten van
Heidelberg en andere Duitse Uni
versiteitssteden Fransen, Belgen
Denen en ook Nederlanders wil
den overgezet worden naar Hel-
goland, om de bommenregen op
dit eiland te verhinderen.
In het hotel Dölle concentreer
den zich de buitenlandse journa
listen, die zelf ook met zware
laarzen en dikke truien zich lie
ten inschepen naar Helgoland om
de wereld op de hoogte te bren
gen met deze actie, die in enkele
dagen zulk een grote omvang
had aangenomen.
Doch, nadat men tot viermaal
toe van het eiland was gehaald
en later door de Engelsen werd
toegezegd, deze zaak in het La
gerhuis te brengen, werd deze
spectaculaire actie gestaakt, doch
zij zal weer aanwakkeren zodra
men in Londen in ongunstige zin
beslist.
De laatste week is door de ac
tievoerders benut, om langs le
gale weg een oplossing voor het
Helgoland vraagstuk te vinden
Prinz zu Löwenstein reisde naai
Londen, om daar met Clement
Attlee te onderhandelen. In de
grote steden werden protestver
gaderingen georganiseerd welke
door duizenden werden bezocht.
Hoe hef- begon
In Cuxhaven heeft onze ver
slaggever dezer dagen verschil
lende van de invasionisten be
zocht. Hij heeft gesproken met
de eersten, die onder aanvoering
van de Duitse Prins het eiland
betraden. Hoe eigenlijk de actie
begon, weet men niet definitief
te zeggen, omdat alles zo ontzet-
Commander F. A. Messenger
gaf namens het Engelse bezet
tingsleger het bevel aan de
Helgolandvaarders het eiland te
verlaten. Dit bevel werd door
hem, op verzoek van Prinz zu
Löwenstein op het eiland ge
schreven. (Eigen foto).
tend spontaan ging.
Anderen beweren evenwel, dat
Prinz zu Löwenstein met zijn
secretaris zocht naar een weg,
om iets voor Helgoland te doen,
dat uitging boven het raam van
verzoekschriften en smeekbedes.
Deze ervaren politicus, die reeds
in de Amerikaanse emigratie voor
vele ontheemden is opgekomen,
zocht natuurlijk naar de beste en
meest doeltreffende weg voor
een actie.
Maar zijn jeugdige secretaris
duurde dit alles te lang. En op
zekere dag was hij verdwenen
Deze secretaris Georg von Harzt-
velt ging met zijn vriend René
von Leudesdorf, een Heidelber
ger student naar Cuxhaven en
voer als eerste naar Helgoland
Of dit nu waar is, niemand weet
het. Alleen de betrokkenen zou
den het kunnen zeggen, doch die
zwijgen.
Üe studenten zelf, hebben het
evenwel anders aan journalisten
verteld.
Het begon met een debat in de
Heidelberger studentenwereld
over de herbewapeningsplannen
voor Duitsland. Tijdens dit debat
stelden deze Duitse studenten
vast, dat het moeilijk was sol
datenlaarzen aan te trekken, in
dien men aan de andere kant
door voortdurend bombarderen
en stelselmatige vernietiging
Helgoland onrecht aandeed. Dit
feit maakte een debat over de
Duitse bijdrage aan de Europese
verdediging onmogelijk. Men kan,
zo zeggen deze studenten, onmo
gelijk het onrecht, dat de Ooste
lijke vluchtelingen wordt aange
daan, veroordelen en tegelijker
tijd ruim tweeduizend Helgolan
ders uit hun woonsteden verdrij
ven en Helgoland gebruiken voor
oefeningen van Engelse bombar
dementsvliegtuigen.
Zo kwam de naam Helgoland
in het. debat. En vanaf dit woord
tot aan het besluit om hier een
voorbeeld te stellen was geen
verre weg meer. We charterden
een kotter in Cuxhaven en voe
ren af.
De ontgoocheling
Onze schrik was groot, zo ver
telden ons de Helgolandvaarders,
toen we bij aankomst in de Hel
golandse haven reeds hoog be
zoek aantroffen. Verschillende
hoge Engelse officieren bestu
deerden het resultaat van de
bombardementen. Even was er
een pijnlijke situatie, toen men
ons aan wal zag gaan. Om ons
doel te bereiken, gaven we ons
uit voör journalisten, die het
zelfde doel beoogden als dat van
de officieren, nl. een ogenblik de
enorme verwoestingen gade
slaan. In al onze opwinding had
den we vergeten, de Duitse
bondsvlag en die van Europa te
verstoppen, doch een Duitse ka
pitein van de sleepboot maakte
ons erop attent, zodat het de En
gelsen niet is opgevallen.
Moeizaam klauterden we langs
de diepe bommenkraters naar
het bovenland. Moe en zeeziek
kwamen we aan bij een oude
toren, waar we beschutting von
den tegen de felle kou en snij
dende zeewind. Onze gezichten
stonden grauw en in ons hart
koesterden we maar één wens: zo
gauw mogelijk hier vandaan. Te
rug naar de bewoonde wereld
Toen we het verwoeste eiland
zagen, waar niets anders van
over was dan diepe bomtrechters
en puinhopen, hadden we spijt
van onze eigen moed. Harde da
gen volgden. We hadden geen
drinkwater. Onze verkleumde
handen spreiden we boven een
klein houtvuurtje, waarvan de
rook ons bijna verstikte. Wel
licht had de burgemeester van
Pinneberg toch gelijk, toen hij
ons plan een kwajongensstreek
noemde.
Vrijdag voor Kerstmis kwa
men schippers naar het eiland en
waarschuwden ons voor een pe
riode van uiterst slecht weer.
Dit zou betekenen, dat we nog
geruime tijd op het eiland zou
den moeten verblijven.
Met een zwaar gemoed en een
ziek lichaam, kropen we in een
der vissersbootjes en koersten
naar Cuxhaven.
In de haven wachtte ons een
grote menigte. Een menigte die
sceptische opmerkingen plaatste.
Er waren er zelfs die aan de
kadewallen geschilderd hadden:
.Geblameerde Helgolandvaarders
keer terug naar jullie moeders".
Dat deed ons pijn en enkelen
van ons hadden tranen in de
ogen. Maar er waren ook ande
ren, die ons spontaan tegemoet
traden en ons verzekerden de
actie te blijven steunen. En de
actie heeft haar uitwerking niet
gemist.
Cuxhaven werd een etappe
plaats van de honderden die
«aar Helgoland wilden en alle
weersomstandigheden trotseer
den.
De belangstelling voor hef
„geval" Helgoland werd zo groot,
dat er geen ochtendblad meer te
krijgen was. Buitenlandse cor
respondenten kregen ook belang
stelling voor deze zaak en sloten
zich bij hun andere collega's aan.
Het hoofdkwartier van de Helgo
landvaarders ligt in het Jacob-
sen hotel aan de dijk. Wanneer
echter in het Dölle hotel, het
duurste hotel in Cuxhaven, waar
de correspondenten van bladen
met millioenenoplage resideren,
iemand met een dikke pullover
en laarzen aan tafel zit, is de
eerste vraag van de ober: ..U
wilt zeker ook oversteken?" En
als het dan ja is, worden de bor
den nog eens extra bijgevuld.
Men heeft in deze tijd echter
te kampen met grote jveersmoei-
lijkheden. Het jaargetijde is to
taal ongeschikt voor een over
tocht en het was even na Kerst
mis zelfs levensgevaarlijk. Wel
iswaar kunnen zich enkele de
monstranten op het eiland ophou
den doch voor aanvoermoge-
lijkheden van voedsel en kle
ding was het geen doen. Maar zo
redeneert men in Cuxhaven, nie
mand zal acht op ons slaan, in
dien we bij mooi zomerweer op
Helgoland gingen kamperen.
Het verblijf op Helgoland
De „bezetters" van Helgoland
hebben een schuilhut gevonden
in een oude toren, waar zij stro
neergelegd hebben. Zij hokken
bijeen rond een petroleumkachel
en luisteren naar een radio,
waaruit iets dat op muziek ge
lijkt, komt. Er was in die pe
riode een meisje op het eiland.
Elisabeth Röwer uit Danzig, die
voor huisvrouw speelde. Prins zu
Löwenstein schrijft op zijn kleine
machine brieven naar de Bonds
regering en naar het Ministerie
van Buitenlandse Zaken in Lon
den.
Elke dag brengen kotters nieu
we personen, post en solidari
teitsverklaringen. In Cuxhaven
werkt een organisatie die sche
pen chartert om de Helgoland
vaarders over te zetten. De actie
zelf is illegaal en er staan zware
straffen op om het eiland te be
treden en toch wordt er niets
tegen gedaan.
De Britse commandant van
Cuxhaven, commander Burges.
weet dat deze actie strafbaar is.
doch hij heeft geen order haar
tegen te gaan.
En als dan het bericht uit Lon
den komt, dat men hier iets tegen
moet doen, komen er moeilijkhe
den.
Zijn patrouilleboot de „Eileen"
heeft een Duitse bemanning. Deze
wil wel varen, doch weigert aan
land te gaan in Helgoland en daar
arrestaties te verrichten. De Duit-
Se commandant van dé in Cux
haven liggende opruimingsdienst,
Adelbert von Blanc, weigerde een
boot ter beschikking te stellen, op
grond van het feit, dat het proces
in Néurenberg had getoond, dat
ook een soldaat een bevel, dat te
gen zijn geweten ingaat, niet mag
uitvoeren. (Zoals bekend, is deze
heer von Blanc door de Britse
bezettingsautoriteien uit zijn
ambt ontzet.)
Zo bleef nog over de waterpoli-
tie, maar die ressorteert onder
Hamburg en Hamburg heeft niets
te maken met Helgoland, dat on
der Sleeswijk Holstein hoort.
Het kwam tenslotte zover, dat
de Sleeswijk-Holsteinse politie
aan boord van de Engelse snel-
boot „Eileen" werd gezet en uit
voer naar Helgoland. Het schip
liep echter vast in het drijfijs en
werd defect. Een tweede schip
liep aan de grond.
Op de avond van de 2e Januari
werd in hotel Jacobsen bekend,
dat 15 Engelse militairen met ten
ten en winteruitrusting in Cux
haven waren gearriveerd en dat
er ook in Lubeck 15 politieman
nen klaar stonden, om de reis
naar Helgoland te ondernemen.
Men maakt evenwel geen aan
stalten om meerdere vreedzame
invasies tegen te gaan en zo voer
na enkele dagen slecht weer in de
donkerte van de nacht opnieuw
een kotter uit.
Aan boord bevonden zich 14
man. Talloze uren vocht het klei
ne scheepje tegen het scheurende
ijs. Onder dit gezelschap van jour
nalisten en Helgolanders bevond
zich ook een blinde, die namens
de Duitse blindenbond de geluk
wensen aan Prins zu Löwenstein
wilde overbrengen.
Toen het bootje in de haven
aanlegde, waren de rode rotsen
met een wit sneeuwtapijt bedekt.
Het eiland Helgoland
heeft een wel zeer bewogen
historie. In twee oorlogen
heeft het als Duits militair
steunpunt gediend. Aan de
Helgolanders is de terug
keer naar het eiland verbo
den en de gemeenschap van
dit eiland heeft zich opge
lost in die grote groepen
vluchtelingen, die overal 'n
onderkomen gevonden heb
ben.
Het eiland dient thans
slechts als doel voor oefen-
bombardementen. Na het
eigenlijke bombardement en
de verwoestingen, welke
aangebracht werden door
explosie van de duizenden
tonnen munitie, is er aan
materiaal op 't eiland niets
meer over.
De bommen, die nu nog
worden uitgeworpen kunnen
dan ook alleen nog het ei
land, als stuk aarde, in de
zee doen oplossen. Wanneer
nu deze Helgolandse bevol
king verdreven blijft, en
het eiland nog meer ver
nield wordten misschien
geheel verdwijnt, is Helgo
land het eerste voorbeeld
in de historie van het In
ternationaal volkenrecht
van een totale systema
tische vernietiging van een
gedeelte van deze planeet.
En mocht het eiland zelf be
houden blijven dan zal het
nog mogelijk zijn Helgo
land in het kader van het
internationale recht te be
grijpen, omdat dit recht zo
iets nog niet ondervonden
heeft.
Achter deze hoogoprijzende steen
klompen lag het grootste puinveld
van Europa. Daar lag dan het
meest besproken eiland, een klein
stukje in de zee.
Eens een .gezocht kuuroord voor
long- en rheumapatiënten. Eens
ook een bolwerk van het Duitse
nazidom.
Men redeneert thans in Duitsland als volgt. De bezettingsmacht
heeft het recht om de militaire installaties op een eiland als dit
volkomen te vernietigen. De bunkers, schuilkelders, dienstwo
ningen enz. te laten verdwijnen, omdat het de plicht en de
taak van dit bezettingsleger is Duitsland volkomen te ontwape
nen. Deze plicht strekt zich evenwel alleen uit tot militaire
objecten en niet tot het eiland als zodanig. Dit acht men in
strijd met het Volkenrecht. Het eiland als militair oefendoel te
gebruiken, is, zo zegt men, ook niet te rechtvaardigen, omdat
men hier niet te doen heeft met een onbewoond eiland, doch
met een eiland, waarvan de bevolking, als gemeenschap, is
geëvacueerd.
Toen de Helgolandvaarders weer voet aan vaste wal zetten,
werden zij begroet door een groep politiemannen uit Slees-
wijk-Holstein en de Britse majoor Messenger. Op de voor
grond Prinz zu Löwenstein in gesprek met majoor Messenger.
(Eigen foto)
(Van onze verslaggever)
In 1946 schreef de Daily Herald: De fout die de Victo
riaanse diplomatie met het ruilen van Helgoland voor Sansibar
maakte, zal na de algehele vernietiging van Helgoland weer
goed gemaakt worden. En dit is inderdaad bittere waarheid
geworden. Helgoland heeft een bewogen historie. In 1714
werd het Deens, 1807 Engels en tenslotte op 9 Augustus 1890
Duits. Onder Duitse heerschappij werd Helgoland een vesting
en daardoor een steen des aanstoots. De toen nog keizerlijke
marine boorde gaten in de rotsen en legde geschutstorens aan.
Hitier ging deze versterkingen
nog even verbeteren. En nu valt
dan het lot van Helgoland. Dat
begon zo. Op 18 April 1945 tegen
12 uur 's middags werd op het
eiland luchtalarm geblazen. Om
de schepen uit te laten lopen was
het reeds te laat. De aanwezige
militairen verscholen zich in de
diepe bunkers, terwijl de burger
bevolking een onderkomen zocht
in spleten en holen van de krijt
rotsen. Een uur en 47 minuten
lang vlogen honderden en nog
eens honderden machines over
het eiland en legden een hecht
bommentapijt. Binnen tien mi-
Een opname van het enige stukje steen, dat nog op het eiland
staat. Het is een oude commandotoren, waarvoor Prinz zu
Löwenstein en de Heidelberger studenten poseerden. In de
kelder verbleef men des nachts.
nu ten was al het geschut van de
vtsting buiten gevecht gesteld.
Alle boten waren gezonken en
van de haven was niets meer
over. Na deze air-raid was Helgo
land niets meer dan een rokende
puinhoop en als vluchtelingen
trokken de bewoners naar het
vasteland. Het eind van de oorlog
naderde en men dacht spoedig
weer naar het eiland terug te
kunnen keren, maar het liep
anders.
Op 18 April, precies twee jaar
later na de dag van de grote
aanval op het eiland voltrok zich
nogmaals een vernietigingswolk.
Bijna 8000 ton munitie werd tot
ontploffing gebracht om het mili
taire aanzien van Helgoland defi
nitief te wijzigen in een verplet
terde steenklomp.
De Engelsen hadden hier te
recht twee redenen voor. In de
eerste plaats, omdat het eiland
Helgoland heette en op de tweede
plaats, omdat zich er zulke ont
zaglijk grote hoeveelheden mu
nitie bevonden, dat het onmoge
lijk was deze af te voeren.
Wat speelde er zich af?
Met deze reusachtige ontplof
fing, die zo definitief een eind
maakte aan de helse bedoelingen
van het Duitse nazidom, ging niet
alleen de vesting Helgoland ver
loren, maar werden tevens voor
millioen aan materialen en bezit
tingen vernietigd. Doch ook na
deze twee berucht geworden data,
heeft zich nog een drama op Hel
goland afgespeeld, waarover men
in Cuxhaven het stilzwijgen be
waart, en waarover men ons in
Britse militaire kringen ook niets
wil vertellen.
Als men de verhalen, die in
Cuxhaven de ronde doen, gelooft,
dan zou volkomen onverwachts,
enkele dagen na 18 April 1947,
zich opnieuw een ontploffing heb
ben voorgedaan, groter en vernie
tigender van uitwerking dan de
voorgaande.
Er zou bij de eerste ontploffing
slechts een gedeelte van de
springlading tot ontploffing zijn
gekomen en door voortsmeulirig,
welke enkele dagen aanhield, zou
dc rest zijn gaan exploderen.
Achtenveertig mensen hebben
hier nog altijd, volgens de verha
len, het leven bij verloren.
Zoals gezegd wordt dit feit in
officiële kringen in Cuxhaven
verzwegen. De slachtoffers zou
den leden van de voormalige
Duitse opruimingsdienst zijn ge
weest alsmede enkele Britse mi
litairen. Zo rest thans de afstand
van 27 zeemijlen een puinhoop in
de Noordzee. Een puinhoop echter
die nog door tal van Helgolanders
wordt begeerd, als hun woonoord
en die door duizenden en nog
eens duizenden Duitsers wordt
(Eigen toto) gezien als een noodzakelijk te
vervullen voorwaarde bij de wor
dingsgedachte van een verenigd
Europa.
De bombardementen
Nog steeds wordt Helgoland elk
moment gebombardeerd als ge
volg van de in Duitse ogen onge
motiveerde beslissing der Engelse
militaire bevelhebbers, die deze
rotsen als militair doel hebben
verklaard en als uitermate ge
schikt geacht hebben voor mili
taire oefenbombardementen. Oude
kraters worden omgewoeld tot
nieuwe en telkens weer storten
zich voltreffers op het eiland op
plaatsen waar voltreffers slechts
een theoretische betekenis hebben.
Want te treffen valt er eigen
lijk niets meer. Het is alles kaal
en omgewoeld. Slechts gaten en
puinhopen. Het kerkhof, waar
zich nog slechts enkele jaren
oude graven bevinden, ligt daar
omgeploegd en beenderen, sche
dels en grafstenen liggen ge
schonden her en der verspreid.
Juist tegen deze grafschending
zijn vele bezwaren gerezen en
toen dan eindelijk deze bezwa
ren gehoor vonden, zegden de
Britten toe, hun doelwitten te
verleggen buiten de straal van
duizend meter om het kerkhof.
Maar, zo zeggen de Helgolan
ders, deze belofte is slechts een
doekje voor het bloeden, want
zouden de Engelsen zich inder
daad aan de afspraak houden,
dan blijft er niet veel te bom
barderen over en zou slechts een
gering gedeelte, slechts enkele
rotsen, resten om bommen op te
werpen.
Waarom, zo zegt men, kiest
men niet 'n ander oord. Engeland
kent zelf talloze eilanden, die on
bewoond zijn, de Orkneys b.v.,
die zeker niet minder gunstig
liggen voor dergelijke militaire
oefeningen.
De eerste actie op Helgoland is
inmiddels voorbij. Volgens dc
Duitsers die enige dagen daar een
vreedzame strijd gestreden heb
ben, zijn de Engelsen de bezet
ting op het eiland fair tegemoet
getreden en in het begrip voor de
gevolgen van een weigering om
het eiland te verlaten is men te
ruggekeerd naar het vasteland
Maar met deze terugkeer is de
actie Helgoland nog niet afgelo
pen. Overal worden vergaderin
gen gehouden om het recht van
de Helgolanders op het eiland
aan te tonen en op terugkeer tot
Duitsland aan te dringen. En hier
is het ook waar de meningen ver
schillen. Heeft Prinz zu Löwen
stein. die bekend staat als voor
vechter van Europees samengaan
beweerd, dat men Helgoland zou
moeten zien als een gezamenlijk
bezit van de Raad van Europa,
anderen zeggen weer: Helgoland
is niet bestaanbaar zonder Duits
land, want alleen Duitsland kan
de sapoen leveren die weer een
nieuw leven op deze rotsen moge-
lil'k maken.
Helgoland, zo zegt Prinz zu
Löwenstein. mag nooit worden tot
een nieuwe bron van haat. maar
moet groeien tot een basis van
een DuitsBrits begriiDen, een
basis ook nodig voor de vervul
ling van de Euronese gedachte.
Wat men echter ook met Hel
goland beoogt, men zal er in
ieder geval voor moeten waken,
dat het nooit weer een van
Duitslands militaire steunpunten,
wordt.