Waardig slot gouden feest
der Augustijnen in Friesland
A
Zampa en kampioen Gel rus
waren een klasse apart
Vorstelijk bezoek aan
in Enschede
FF
Staking Gero-fabrieken
in Nieuw-Weerdinge
BANDJIR OVER JAVA
RADIO
Opvoering openluchtspel
„Uw schuld monnik
2600 toeschouwers
in Bolsward
Nationaal concours hippique
Slavenhandel
is toegenomen
Als Uw
aansteker
weigert
Staking bij bouw
Hoogovens
Komt mgr. Stepinac
tóch vrij?
Voetbalprijsvraag
„Een-nul" voor het
kantongerecht
Tilburgse zeekoeien
vergiftigd
Naar wij vernemen:
<>y
r <-pw
door Leo Broeksmit
VRIJDAG 31 AUGUSTUS 1951
De Amerikaanse ver-
kennings-b ommen
werper RB-45 Torna
do is het enige vlieg
tuig van dat type, dat
op het ogenblik in ac
tieve dienst is in
Korea. Het is uitge
rust met vijf foto
opname-installaties en
bestemd voor dag- en
nachtvluchten over
lange afstand en op
grote hoogte.
(Van onze redacteur)
De hekronine van het eouden
feest der Paters Aueustiinen in
Friesland vond on 'n waardice en
hoogstaande wiize des avonds
nlaats door de onvoerinr van het
openluchtspel „Uw schuld mon
nik". Naast de uiteifte van een
waardevol historisch handboek
..Biidraec tot de Kerkgeschiedenis
van Friesland", dat de iubileren-
de naters Auerustiinen vandaag
Friesland aanboden, hebben zii
ook on een nog andere geesteliik-
culturele wiize een bliivend aan
denken aan katholiek Friesland
willen schenken in de vorm van
een origineel historisch snel. dat
on streng historische gronden de
betekenis in het licht zou stel
len. welke de monniken voor
Friesland hebben gehad.
Dat daarbij zowel licht- als
schaduwzijden van het klooster
leven objectief zijn naar voren
gebracht en ook de misstanden
bij de Friese kloosters niet ver
zwegen zijn verhoogde zeker de
historische waarde.
De Paters Augustijnen hebben
de opdracht voor het vervaardi
gen van dit historische openlucht
spel gegeven aan de kath. letter
kundige André Rutten in Am
sterdam, die in deze opdracht
voortreffelijk is geslaagd en de
Ned. kath. literatuur met een be
langrijk werk heeft verrijkt.
In dit spel wordt ons een dui
delijk en boeiend beeld gegeven,
zowel van het heilzame werk,
dat de monniken in Friesland
hebben verricht, als van het in
nerlijk verval ten tijde van de
hervorming. Het voorspel op het
einde van de 19e eeuw, de perio
de, waarin de toenmalige aarts-
PROGRAMMA
ZATERDAG 1 SEPTEMBER
Hilversum I,
ARA, 10.00
VARA 19-30
24.00 VARA.
402 m.: 7.00
VPRO, 10.20
VPRO, 20.00—
7.00 nieuws, 7.18 gram.muz, 8.00
nieuws en weerber., 8.18 gram.
muz., 8.40 orgelspel, 9.00 gram.
muz., 9.309.35 waterstanden,
10.00 „Tijdelijk uitgeschakeld",
causerie, 10.05 morgenwijding,
10.20 voor de arbeiders in de con
tinubedrijven, 11.35 sopraan en
piano, 12.00 gram.muz., 12.30 land
en tuinbouwmededelingen, 12.33
Roemeens orkest, 13.00 nieuws,
13.15 amuscementsmuz., 13.45 gr.-
muziek, 14.00 voor de jeugd,
14.20 fanf.-orkest, 14.50 spreek
uur voor emigranten, 15.15 Metro-
pole orkest, 15.45 „Van de wieg
tot het graf", causerie, 16.05 gra-
mofoonmuz., 16.30 sportpraatje,
16.45 kamerorkest, 17.30 voor de
jeugd, 18.00 nieuws, 18.15 Vara-
varia, 18.20 amusementsmuziek,
18.40 Regeringsuitzending: „Zoek
licht op de Westere defensie
19.00 artistieke staalkaart,, 19.30
„Passepartout", causerie, 19.40
„Het Oude Testament in deze
tijd", causerie, 19.55 „Deze week
causerie, 20.00 nieuws, 20.05 actu
aliteiten 20.15 gev. programma,
21.15 Weense muziek, 21.45 Soc.
commentaar, 22.00 hawaiianmuz„
22.25 „Onder de pannen", hoor
spel, 22.45 accordeonmuziek, 23.00
nieuws, 23.15—24.00 gram.muz.
Hilversum H 298 m.: 7.00
24.00 KRO.
7.00 nieuws, 7.15 ochtendgymn.,
7.30 koorzang, 7.45 morgengebed
en liturg, kalender, 8.00 meuws-
en weerber., 815 gram. muz, 9.00
voor de huisvrouw, 9.35 Resi
dentie-orkest, 10.00 voor de kleu
ters, 10.15 gram.muz., 11.00 voor
de zieken, 11.45 gram.muz,, 12.00
angelus, 12.03 gram.tnuz., 12.30
land- en tuinbouwmededelingen,
12.33 gram.muz., 12..55 zonnewijzer
13.00 nieuws en kath. nieuws,
13.20 amusementsmuziek, 14.00
„Theo Casion, in misdaad en an
tiek", hoorspel, 14.20 gram.muz.,
14.40 mannenkoor, 14.55 kroniek
van letteren en kunsten, 15.30
fanfare-orkest, 15.155 kamerorkest
en soliste, 16.30 „De schoonheid
van het Gregoriaans", 17.00 voor
de jeugd, 18.00 filmmuziek, 18.15
sport, 18.25 Promenade-orkest en
solist, 19.00 nieuws, 19.15 „Dit is
leven", causerie, 19.21 actualitei
ten, 19.27 gram.muz., 19.52 jouni.
weekoverzicht, 20.00 nieuws, 20.05
De gewone man zegt er 't zijne
van. 20.12 gr. muz., 20.15 „Licht
baken, 20.40 „Steek eens op, He
ren!", 21.00 gev. programma,
21.53 „Wat zou u doen?", 221)0
amusementsmuziek, 22.30 „Wij
luiden de Zondag in 23.00
nieuws, 23.15 nieuws in esperanto
23.2224.00 gram.muziek.
bisschop van Utrecht, Mgr. van
de Wetering, aan de Provinciaal
van de Augustijnen toestemming
gaf, weer het eerste klooster na
de hervorming te stichten, brengt
de monnik en de duivel tegen
over elkaar, die ellkaar wederke
rig uitdagen om het verleden te
laten spreken. Zeven eeuwen
passeren dan het voetlicht, maar
deze beslaan slechts de duur van
één mensenleven. De dramatiek
van het spel wint aan intensiteit,
doordat in één generatie de ge
beurtenissen van zeven eeuwen
zich herhalen. Het naspel eindigt
weer waar het voorspel begon:
de eeuwwissefling van 1900, als
de monniken weer hun klooster
betrekken, na de hervorming.
Zoals we boven reeds opmerk
ten is het de grote verdienste
van dit stuk, dat de eerlijke idia-
listen staan aan beide kanten,
aan de kant van de monnik,
maar ook aan de kant van hen,
die de monnikken uit Friesland
verdreven, terwijl ook aan beide
kanten de meelopers en profi
teurs te vinden zijn. De duivel
speelt zijn spel naar beide zijden
en wordt gevolgd en bestreden
eveneens vanuit beide fronten.
Op die wijze is Rutten er volko
men in geslaagd een historisch
verantwoorde dramatisering te
geven van de invloed van het
kloosterleven in Friesland.
Het lag voor de hand, dat men
waar men voor de opvoering van
dit historisch stuk aangewezen
was op dilettanten, die in grote
getale in verschillende richtin
gen moesten worden gezocht, gro
te moeilijkheden had te overwin
nen. De regie had men toever
trouwd aan de heer AJlbert Ger-
lach beroepstoneelleider en re
gisseur in Leeuwarden, maar deze
moest zijn spelers en medewer
kers voornamelijk uit amateurs
kringen halen. Hij recruteerde
ze uit de toneelvereniging „Von
del" te Leeuwarden, uit die van
de Rooms Frysk Boun, terwijl de
vocale verzorging in handen was
van de Bolswarders w.o. lieden
van het R.K. Gemengd Koor, het
St. Franciscus koor en kwartet
Reantruma allen uit Bolsward.
De instrumentale muziek was in
tussen weer verzorgd door Leeu
warden en wel door leden van
de Ljouwter Orkest Forban en
het Muziekcorps „Ons Genoegen"
terwijl tenslotte de balletten wer
den opgevoerd door de battiet-
groep van het Instituut Speling
uit Leeuwarden.
De décors die het uitstekend
deden, waren verzorgd door de
heren Taco v. d. Meer uit Bols
ward en Nic. Huitema en de ge
luidsinstallatie en ook het licht
werden verzorgd door de heer D.
v. d. Berg.
Voor de plaats van de hande
ling had men het daarvoor zeer
gunstig gelegen terrein gekozen,
gelegen voor de oude Broere of
Martinuskerk „Het Hof" genoemd
NIEUWE NOORDELIJKE
BESCHULDIGING
TOKIO Volgens Radio-Pe
king is Woensdag vroeg in de
ochtend een vliegtuig der Ver
bondenen over het neutrale ge
bied van Kaesong gevlogen. Het
had lichtkogels uitgeworpen.
Ook tijdens de besprekingen,
aldus het station, vlogen bij her
haling vliegtuigen der V.N. over
het gebied van Kaesong. Het ma
ximum aantal vluchten over het
gebied op één dag was 43.
31 AUGUSTUS:
H. Raymundus Nonnatus
Een van de grote werken van
barmhartigheid, die ons mis
schien wat vreemd in de oren
klinkt, is gevangenen verlos
sen en het klassieke voorbeeld
van deze daad van naasten
liefde is de H. Raymundus, die
in de woelige Muzelmannen-
tijd de christenen, die krijgs
gevangen waren gemaakt in
de oorlog en als slayen op de
markt werden verkocht, ging
bevrijden. Ook in onze tijd
komt dit werk van barmhar
tigheid naar voren. En be
oefenen wij dat? Bidden wij
nog voor de gevangen pries
ters en gelovigen achter het
ijzeren gordijn of hebben wij
het alleen bij de Amsterdam
se pfotestvergadering voor
Kardinaal Mindzenty gelaten?
Wat doen wij voor de ont
heemden, die verzorgd wor
den door de Osjtpriesterhilfe
in Duitsland? In het licht van
Raymundus leven van naas
tenliefde is ons antwoord be
schamend!
IN DESERTO.
dat zich wel zeer bijzonder hier
voor (leende.
Spel gaf veel te genieten
De opvoering van het open
luchtspel werd ondanks het slech
te weer in de vooravond, begun
stigd door vrij goed weer. Het
was wel koud, maar het bleef
de gehele avond droog.
Het stuk zelf, dat vrij goed ge
speeld werd, droeg echter vele
kenmerken van een gelegenheids
stuk en was dramatisch zeker
niet altijd even sterk, ofschoon
het veel te genieten bood en door
de talrijke aanwezigen er wa
ren ongeveer 2600 bezoekers
wel werd gewaardeerd.
Bij het eind, dat omstreeks
half één eerst kwam, werden de
spelers en de regisseur met een
langdurig en dankbaar applaus
beloond.
Op het stuk zelf komen we
morgen wel uitvoeriger terug.
(Van onze deskundige medewerker)
ENSCHEDE In het kader van de tentoonstelling FF te Enschede
werd een groots opgezette paardensportdag gehouden. Alle vooraan
staande tuigpaarden, spring- en dressuurstallen hebben deelgeno
men, zodat, ook al door het koninklijk bezoek en de deelname van
Z.K.H. Prins Bernhard aan enige springnummers, er een enorme
belangstelling was. In de categorie tuigpaarden nam, na lange af
wezigheid, stal Stehouwer uit Dubbeldam deel, met de crackpaar-
den Zampa-Bayard, die ons de overtuiging gaf, dat Zampa, reeds
jaren de kampioen der tuigpaarden, nog steeds een geweldenaar is.
Hij won de open klasse een
span, het meest grootse tuigpaar-
dennummer, zij het dan ook wel
op het nippertje, van de Noorde
lijke vertegenwoordiger, de vos
Gelrus (Ned. kampioen 1951), eig.
Hemmes, Groningen. Nogmaals,
het verschil was uiterst gering.
In tweespan zegevierde Hem
mes met het rijke aan kleu
ren zeer schone geheel Gelrus-
Ebert, en het dient gezegd, de
uitslag was juist. De uitslag tan
dems bracht Stehouwer het oran
jelint, doch dat was onjuist, ook
dit had Hemmes moeten winnen,
daar, ook al door combinatie vos-
schimmel, dit show-nummer bij
uitstek, het geheel Gelrus-Ebert
excelleerde.
De limiet van f300.- werd een
overwinning voor stal Hoogen-
doorn (Utrecht) met Lordley
Lady, een goed tuigpaard, dat aan
hals te kort komt. De schimmel
Gloriant (stal Offringa) was in
deze zware deelname beste derde.
Bij de limiet f 600.wederom
dezelfde schimmel op de eerste
plaats. Nubertzoon van dezelfde
stal won de 1200.- limiet. Gloriant
was nu tweede. Een pracht pres
tatie.
Het springconcours M.A. werd
gewonnen door majoor Gruppe-
laar met Random Harvest, na ge
houden barrage 0 fout 37.3 sec.
2 Scheeren, Vught met Zampa
0 fout 39 sec., 3. A. Pistorius,
Vught, met Hannes 4 fout 47 sec.
Z.K.H. Prins Bernhard begon
zeer goed; op de laatste hinder
nis raakte het springpaard Pooka
zijn balans kwijt en kon niet in
de prijzen komen (16 fouten 118
sec.).
Uitslag jachtspringconcours:
1. Miss Ireland (Scheren) 88
punten; 2. Zampa (Scheren) 89
pt.; 3. Rocket (Artz) 91 pt.
Dressuurproef: 1. Rezimar (mej.
ten Bos, Almelo) 566 pt.; 2e en 4e
prijs mej. Lieftinck (Haren) met
Peter en Naisha, resp. 532 en
488 pt.
BRUTALE INBRAAK
IN FOTOHANDEL
Woensdagnacht is ingebroken
bij een fotohandel in de Kalver-
straat te Amsterdam. De inbre
kers zijn via de daken en gebro
ken ruiten binnengedrongen en
verdwenen langs dezelfde weg,
met medeneming van acht came
ra's en twee belichtingsmeters,
ter gezamenlijke waarde van
1500 gulden.
(Advertentie)
GENEVE In een door des
kundigen van de Verenigde Na
ties samengesteld rapport, dat
Donderdag is gepubliceerd, wordt
medegedeeld, dat de slavenhan
del na de afgelopen oorlog in be
paalde delen van de wereld is
toegenomen.
Het rapport zegt, dat slavernij
„in haar ruwste vorm" heden ten
dage nog voorkomt. In bepaalde
gebieden neemt de slavernij af,
doch in andere schijnt zij zich
uit te breiden.
De deskundigen stellen voor,
dat een nieuwe aanvullende in
ternationale overeenkomst betref
fende het tegengaan van slaver
nij zal worden gesloten.
Terwijl ristermoreen vroee
Prins Bernhard de door hemzelf
bestuurde reaerines-Dakota, aan
boord waarvan zich ook ziin moe
der, Prinses Arm aard. bevond on
het vlieavild Twenthe aan de
arond zette, waarna hii zich naar
Enschede beeaf om er te eraan
deelnemen aan het concours-hin-
niaue. kwam ook H.M. de Ko
ningin ner auto naar deze stad.
vereezeld door de nrinsessen Bea
trix en Irene.
De kinderen gingen onmiddel
lijk naaf het concours-terrein; de
Landsvrouwe bezocht de tentoon
stelling „FF", waar zij door de
Commissaris der provincie, ir. J.
B. G. M Ridder de van der Schue.
ren en burgemeester van Veen
werd ontvangen. Getooid met 'n
corsage die haar door een meisje
van de confectie-industrie werd
aangeboden, maakte H.M. vervol
gens een rondgang over de expo
sitie, waarbij zij zich zeer geïnte
resseerd toonde in de talrijke tech
nische en agrarische stands. Zij
zag het Lös hoes, de textielvak-
school en de stoffenshow, de mo
derne koeienstal, de kraatt met
wilde paarden en de wildbaan,
en maakte een praatje met de
in het uniform van 1839 gestoken
conducteur op het perronnetje,
waar „De Arend" braaf stond te
stomen. In Twents costuum ge
stoken meisjes van de Landbouw-
huishoudschool serveerden daar
na koffie en sandwiches in het
parkrestaurant, waarna H.M.
terugkeerde naar Soëstdijk, vijf
cadeaux rijker: een weef spoel,
waarin een barometer was ver
werkt, en vier hoefijzers, op de
tentoonstelling gesmeed en 'be
stemd voor de prinsesjes.
INDIA STELT OPRICHTING
OLIERAFFINADERIJ VOOR
NEW DELHI Naar van ge
zaghebbende zijde wordt verno
men heeft India aan drie olie
maatschappijen twee Britse en
een Amerikaanse voorgesteld,
dat deze maatschappijen een olie
raffinaderij in India oprichten
(Advertentie)
Lucifers-actie - Lucifersactie
- Lucifers-actie
EMMEN Bij de Gero fabrie
ken te Nw Weerdinge is een sta
king uitgebroken welke bijna 100
personeelsleden omvat. Aanlei
ding hiertoe was het besluit van
de directie om een werkmeester
over te plaatsen naar Zeist. Het
personeel wilde hierover haar ont
stemming te kennen geven door
het verzamelen van handteke
ningen. Een der personeelsleden
stelde de bedrijfsleiding met de
actie op de hoogte en onder
streepte nogmaals de grieven van
het personeel tegen deze over
plaatsing. Hiervoor werd hij ge
schorst.
Uit solidariteit legden daarom
bijna 100 arbeiders en arbeidsters
het werk neer.
Naar wij vernemen betreft het
hier hoofdzakelijk ongeorgani
seerden, die tevens tijdens de
stakingsvergadering met andere
grieven naar voren zijn gekomen.
Gehekeld werd o.m. de houding
van de bedrijfsleiding ten op
zichte van het personeel en een
volgens de stakers onbevredigen
de regeling bij de stukloon uitke
ring. Een bestuurder van de Al-
gem. Metaalbewerkersbond werd
op deze stakersvergadering niet
toegelaten. Inmiddels vond wel
overleg plaats tussen erkende be-
stuurderen der erkende vakver
enigingen en de directie van de
Gero fabrieken. Hierbij is komen
vast te staan dat het hier een
„Lucifers-actie"
Minderbroeders
klooster, Wilhelmina-
weg 13, Woerden.
is het gemakkelijk als
U lucifers bij de hand
hebt. Sla daaróm vast een
paar pakjes van onze luci
fers in. U helpt Uzelf ermee
maar nog veel meer ons Missie
college. Voor één dubbeltje
kunt U zo'n hulp hebben.
Het Missie-college werd door oorlogs
brand verwoest. Door de brand van
lucifers wordt het weer opgebouwd.
Lucifers-actie - Lucifersactie - Lucifers-actie
400 bouwvakarbeiders van de
aannemersfirma Boele en van
Eesteren, werkzaam op 't Breed-
bandterrein van de Hoogovens te
IJmuiden, zijn Woensdag in sta
king gegaan, nadat aan 85 arbei
ders ontslag was aangezegd. Op
een massale bijeenkomst in Be
verwijk hebben zij gisteren be
sloten de staking voort te zetten,
nadat vier districtsbestuurders
van de Uniebonden hen hadden
geadviseerd, Vrijdag weer aan
het werk te gaan.
De directie had hen n.l. toege
zegd, te onderzoeken, in hoeverre
het aantal ontslagen kon worden
verminderd, terwijl de chef van
het Hoogoven-bouwbureau alles
in het werk zou stellen om de
overige arbeiders bij andere
werkgevers op het Breedband-
terrein onder te brengen. De sta
kers waren echter door dit com
promis niet bevredigd en het
actie-comité, dat gevormd wordt
door leden van N.V.V. en K.A.B.
stelde voor, dat het werk zou
worden hervat en het overleg met
de directie, heropend, waarbij dan
echter de E.V.C., die zich achter
de actie heeft gesteld, zou moe
ten worden betrokken. Op hun
beurt hebben de vertegenwoordi
gers van de Uniebonden overleg
in samenspreking met de E.V.C.
terecht onaanvaardbaar ge
noemd.
beslissing betreft waar het per
soneel buiten staat en hoort te
staan. Ook de Vakbonden stellen
zich achter het besluit van de di
rectie. Er is een schrijven door
de directie verzonden aan de
stakers om het werk vandaag te
hervatten.
Naar in Vaticaanstad vernomen
wordt, doen momenteel in Bel
grado geruchten de ronde, dat
Tïto definitief besloten zou heb
ben Mgr. Stepinac, aartsbisschop
van Zagreb, uit de gevangenis
vrij te laten. Tito zou thans niet
meer staan op zijn eis. dat
Mgr. Stepinac het land zou ver
laten, welke eis door het Vati-
caan in overeenstemming met de
wens van Mgr. Stepinac als on
aanvaardbaar was afgewezen.
Tito zou echter wel de conditie
hebben gemaakt, dat de aarts
bisschop in geval van vrijlating
zich zou terugtrekken iri een
klooster in Kroatië.
Gisteren waren 56 verdachten
van overtreding der Loterijwet
in verband met de voetbalprijs
vraag „Eén-nul", ter verantwoor
ding opgeroepen door de Rot
terdamse kantonrechter. Er wa
ren er slechts drie verschenen.
Tegen de Amsterdamse journa
list-uitgever C. H. G. werd we
gens het opnemen van de formu
lieren in „Sport" en „Sportwe
reld" f300.- boete subs, twee we
ken, alsmede een maand voorw.
geëist. De „keizer der voetbal
pools", zoals de ambtenaar O. M.
hem noemde, de 38-jarige M. v.
d. A. te Loosduinen, hoorde drie
maanden tegen zich eisen. Hij had
de formulieren gecontroleerd en
de prijswinnaars aangewezen.
Van alle formulieren waren er
slechts 4 pet. gratis, aldus de
ambtenaar O.M., die de grenze
loze brutaliteit laakte, waarmede
de hoofdfiguren zijn opgetreden.
Tegen de uitgever W. v. d. L.
uit Den Haag werd zes weken
geëist en f 5000.boete tegen
J. B. B. de Ch. de S. G. uit Den
Haag, die f 45000.had gefour
neerd.
TILBURG Op tot dusverre
nog niet verklaarde wijze zijn
dezer dagen in het Tilburgse die
renpark aan de Bredaseweg vier
zeekoeien (mannerobben) met ar
senicum vergiftigd.
Nadat men ziekteverschijnse
len bij deze dieren had waarge
nomen en pogingen had gedaan
ze te behouden, stierven zij bin
nen enkele uren. In totaal bevon
den zich zes zeekoeien in het
bassin, waarvan ook de twee
overgeblevenen vergiftigingsver
schijnselen vertoonden. Deze heeft
men evenwel in het leven kun
nen houden.
Elk der gestorven dieren ver
tegenwoordigt een waarde van
f 1600 a f1700.
werd Woensdagnacht een 23-
jarige havenarbeider in Rotter
dam dodelijk getroffen, toen een
hijs van 800 kilo hout losschoot
en in het ruim viel
is het Deense hospitaalschip
„Jutlandia" met 206 gewonde
militairen uit Korea in Port Said
aangekomen. Er zijn 4 Neder
landers aan boord
is er weer pseudo-vogelpest ge
constateerd in Woudenberg. 225
stuks pluimvee moesten worden
afgemaakt.
zal de K.L.M. 55 Engelse sup
porters van Randolph Turpin
naar New-York brengen voor zijn
gevecht tegen Sugar Ray Robin
son op 12 September
In het operagebouw van San
Francisco zullen waarschijn
lijk de besprekingen over een
vredesverdrag met Japan ge
houden worden. De Vereniqde
Staten hebben vijftig verschil
lende landen uitqenodiqd af
gevaardigden te zenden, Rus
land inbegrepen. Het verdrag
zou Japan volledige vrijheid
geven tot herbewapening, als
mede tot onbeperkte uitbrei
ding van zijn economische be
trekkingen. De Russische af
gevaardigde Andrei Gromyko
kwam met de Queen Eliza
beth" in New-York aan.
- f? >S
FEUILLETON
6.
Zoveel onwetend
heid bij iemand, die zolang in
boeken had gestudeerd!
De loerah en Oemars moeder
schaamden zich over de domme
vraag. Iedereen in de dessa wist
toch. dat de blanke dokter in z'n
witte jas niet anders deed dan
zieke mensen verminken of ze
doodmaken. Hadden ze daarvan
geen voorbeelden te over?
Daar was de oude Mohammed
Soemiro. Die was bijna zeventig
jaar toen hij ziek werd. Hij kon
haast geen adem meer krijgen
en in zijn borst piepte het alsof
men met een roestige zaag in 'n
klapperboom sneed. De doekan
had de vleugels van een vleer
muis op zijn keel gelegd en hem
het bloed van een haan laten
drinken. Maar toen kwam de
blanke dokter, gooide de djimat
weg en liet de oude man naar 't
missie-ziekenhuis brengen. Daar
stierf hij binnen een week.
En heel de dessa wist van de
sam-sam Piboel Songkram,
die maanziek was. Die was ook
in handen van een dokter geval
len en die had hem laten opslui
ten in een groot huis aan de O.-
kust, waar hij nooit meer uit
mocht. En dan het droeve geval
van Amir Naidoe, de zoon van
een mandoer, die werkte op een
suikerfabriek en raakte met zijn
been in een machine. In plaats
van de doekoen te roepen, die in
de dessa al zoveel wonden had
genezen met een zalf van spin-
newebben, klapper vet en gema
len muskietenvleugels, had de
administrateur een dokter laten
komen.
Amir was vier maanden ziek
geweest en toen had de dokter
het been eenvoudig afgezaagd.
Nu liep de jongen met een hou
ten been en hij waarschuwde
iedereen, om zich nooit door 'n
blanke dokter te laten behande
len.
Siamees-Maleise halfbloed
Ook tante Sarojini dacht aan
de gruwelijkheden van de blan
ke dokters. De doekoen had haar
eens verteld, dat de dokters do
de mensen stuk sneden om te
zien, hoe ze er van binnen uitza
gen. Maar dat kon zii niet gelo
ven. Bij de vorige toean, waar
ze gediend had, kwam de dokter
elke week dineren. Het was een
oude man met witte haren en 'n
gouden bril, waarachter zijn
blauwe ogen je vriendelijk aan
zagen. Als ze het eten opdiende,
had ze dikwijls naar zijn handen
gekeken, maar die had ze nooit
vuil of bloederig gezien. Ze kon
zich dan ook niet voorstellen,
dat hij met z'n mooie witte han
den een levend mens zou ver
minken, of een dode zou open
snijden. Misschien waren alle
blanke dokters niet eender, maar
het was toch verstandig om ze
uit de weg te blijven. In elk ge
val was er nooit een doekan ge
weest, die een zieke had mishan
deld of in een ziekenhuis had
laten doodgaan. De doekoens ga
ven hun obats en lieten de
mensen verder met rust.
Als Allah wilde, dat iemand
stierf, was er immers toch niets
aan te doen en dan kon hii beter
thuis doodgaan dan in 'n vreemd
ziekenhuis.
geneesmiddelen.
Oemar kon deze gedachten ra
den. Ziin Europese studie had de
band met het bijgeloof van ziin
volk verbroken, maar de gevoe
lige intuïtie van de Javaan had
hü behouden. Ook hij herinner
de zich de gruwelgeschiedenissen
over dokters, waarnaar hii als
kind had geluisterd. Gewetenlo
ze doekoens brachten die in om
loop en hielden de angst leven
dig onder het goedgelovige volk,
in het belang van hun handel in
waardeloze smeersels en djimats.
Had zijn professor in Leiden niet
gezegd, dat de doekoens 'n gro
tere pest in Indië waren dan de
melaatsheid en dat zij jaarlijks
1 O-maal meer slachtoffers maak
ten dan de gevreesde witte ziek
te? Maar met de zwakke wet op
de uitoefening van de genees
kunst kon men hun practiiken
niet uitroeien....
De loerah deed een poging om
de drukkende stilte te verbre
ken en de eer van ziin zoon te
herstellen.
„Misschien kan Oemar toch
eens naar je moeder gaan kijken.
Hu heeft immers zoveel gestu
deerd".
„Maar geen geneeskunde, pa.
Ik heb de Nederlandse wetten
bestudeerd en het Indische recht
de adat. Maar ik weet niets van
ziekten. Dokters hebben even
lang zieke mensen bestudeerd
als ik wetboeken. Zij weten er
dus alles van. Werkelijk, als tan
te Sarojini van haar moeder
houdt, laat ze een dokter komen.
Het behoeft ook geen blanke
dokter te zijn. als ze daar bang
van is. Er zijn heel goede Ja
vaanse dokters, die in negeri
Blanda hebben gestudeerd".
„Doekoens zijn Javaanse dok
ters", beweerde oom Pridi. „Zij
kennen de oude obats, die in
ons eigen land groeien om onze
eigen zieken te genezen. Dokters
zijn goed voor blanke mensen,
want zij hebben in het blanke
land de ziekten der blanken ge
leerd".
Oemar haalde de schouders op.
„Bijna alle doekoens zijn bedrie
gers. Heel enkelen kennen een
paar huismiddeltjes maar er is
er niet één, die een werkeliik
ernstige ziekte kan behandelen.
Ze geven alleen wat vieze smeer
seltjes, die vaak de ziekte nog
erger maken".
Hij keek in vier paar veront
waardigde ogen.
„Doekoens kennen zwarte
kunst om slechte geesten te ver
jagen' antwoordde tante Saro
jini vinnig. „Iedereen weet dat
de doekoen van Malabar aan Pe-
timah. de kokki van njonja Van
Weerden een middel heeft gege
ven, om haar man op een afstand
dood te toveren. (Wordt vervolgd
