Van Dorestad tot plastic-geld
werd 13 eeuwen munt geslagen
Radio-programma
NieuweBankbiljetten van f25-
het GOUDEN
WAAGSTUK
IVOROL
Financiën en Economie
Verzameling die met één cent kan beginnen
Zeeuwse Pietjes en dukatons,
oortjesduiten en 'n stooter
Geld dat stom is
en tóch vertelt
In de luuren
11
DE BEURS
door T. S. Fletcher
ZATERDAG 14 JUNI 1952
PAGINA 5
(Van onze verslaggever)
ONGETWIJFELD zijn er het is hier onlangs nog opgemerkt
evenveel soorten liefhebberijen als typen mensen, maar mis
schien is het „verzamelen" wel het meest in trek. Er is immers
geen jongen, die niet op een bepaald ogenblik van zijn leven
stad en land heeft afgeschooid naar sigarenbandjes of vreemde
postzegels. Ouder geworden zal hij doorgaans aan de sigaar
de voorkeur geven boven het bandje, maar hun postzegel,jeugd-
liefde blijven velen trouw met verfijnde techniek, de aandacht
niet langer op „de" zegel geconcentreerd, maar op zegels van
één of een paar landen, met al wat daarbij komt kijken aan
watermerken, opdrukken, tandingen, blokken, stempels. Er wordt
overigens van alles verzameld op de wereld, van wilde dieren
af tot bierviltjes toe. En ook munten.
zo'n doodgewone cent waarvan
er honderd in een gulden gaan.
Als de lezer dat ook wil doen,
zal hij op een cent van 1951
links en rechts van de „één"
twee kleine tekentjes ontdekken,
een visje en een Mercuriusstaf,
resp. het muntmeestersteken van
's Rijks Muntmeester dr. J. W.
A. van Hengel en het muntteken
van de Utrechtse Munt. Op een
vooroorlogse cent zou hij een
druiventros vinden, teken van
dr. W. J. van Heteren, op een
cent uit de 1914'18-tijd een
zeepaardje, zoals door dr. C.
Hoitsema gevoerd. Zo blijkt er,
nog afgezien van andere verschil
len, reeds tussen de ene cent en
een andere zoveel variatie mo
gelijk, dat de lezer, als hij er
plezier in heeft, zijn muntenver
zameling meteen nu al zou kun
nen beginnen, met niets meer
dan die ene cent.
Kast- vol boeken
Het begin is er dan. Maar hoe
verder?
Er is een enorme kast met boe
ken over munten en penningen
volgeschreven. Alleen al aan
munten van de Nederlandse Ge
biedsdelen overzee tussen 1601
en 1948 noemt de heer C. Schol
ten in een beschrijvend werk
1457 verschillende soorten op.
Er is geen beginnen aan. voor
wie de eerste wijsheid van de
verzamelaar mist: beperking tot
de munten van één land, van één
tijdvak, van één Munt.
Keuze genoeg. Omstreeks 628
werden o.a. te Dorestad op va
derlandse bodem de eerste geld
stukken geslagen, de kleine gou
den trientes en men is met aan-
munten nooit meer ophouden,
tot en met de nieuwste creatie:
het plastic-geld, vorig jaar dooi
de Nederlandse troepen bij de
geallieerde manoeuvres in West-
uitsland gebruikt, munten van
1, 5, 10 en 25 cent, één en vijf
Pallas of de Nederlandse Maagd
die de beeldenaar siert van
deze munt een drie-guldens
stuk voor de Verenigde Oost-
Indische Compagnie, in 1786
geslagen komt op vele oude
Statenmunten voor.
„Vreemd" geld, hetzij oud,
hetzij van over de grens, spreekt
op een bijzondere manier tot de.
verbeelding, precies zoals ge
woon geld spreekt over de harde
realiteit. In bijkans ieder huis,
daar zijn wij zeker van, bewaart
deze of gene wel een paar mun
ten die hij merkwaardig vindt of
ooit gevonden heeft: wat pas
munt uit het buitenland of ver
kreukelde inflatie-marken met
astronomisch getallen, dan wel
in eigen land uit de circulatie
genomen waarden: halfje en
vierduitstuk, vierkante stuiver
en volks bezettingsgeld.
Vliegtuigen en munten
Echte munten-verzamelaars zijn
er echter maar weinig. Daarvoor
is de „vreemde" munt hu pre
cies weer tè vreemd, wat moei
lijker te verwerven, wat duurder
doorgaans ook. De zeldzaamheid
van dit slag verzamelaars is ech
ter ook een gevolg van het feit,
dat de meeste mensen nauwelijks
iets afweten van wat er zoal
met, over en aan munten te be
leven, te vertellen en te kijken
valt.
Wij wisten dat óók niet, maar
het gezegend toeval deed ons
twee jonge burgers van Hoorn
ontmoeten, de heren T. Kroon
en J. Schneiders, lieden met
méér hobbies vliegtuigen
bijvoorbeeld maar ook jonge,
enthousiaste numismatici (om
maar eens het deftige woord te
gebruiken voor munt- of pen
ningkenners, afgeleid van het
Latijnse numus: geld).
En zij deden ons voor het eerst
van ons leven met iets grotere
belangstelling een cent bekijken,
rt
DE historie van het munt
wezen is aan merkwaardig
heden rijk. Het plastic
geld is er een van
maar een rijker verhaal
nog vinden wij dat van de
zgn. „Bleyensteinsche duit",
een muntje in 1819 met ton
nen vol uit Duitsland ons
land binnengebracht en door
de Utrechtse kruidenier
Bleyenstein als duiten in om
loop gebracht. Toen hij later
weigerde ze terug te nemen,
werd in 1821 zijn huis door
het volk geplunderd.
Van 1820 tot 1859 werd
door de Maatschappij van
Weldadigheid, voornamelijk
om het kopen van sterke
drank te beletten, in ver
schillende gestichten eigen
geld ingevoerd. Zo heb
ben de kolonies van
Frederiksoord, Ommerschans
en Veenhuizen eigen geld
gehad, evenals b.v. ae gevan
genis in Leeuwarden.
Het mooiste muntmeesters-
teken van de historie was
waarschijnlijk wel dat van
Y. D. C. Süermondt, die van
18161817 een gebakerd
kindje op de munten sloeg,
totdat het hem door de Mi
nister van Financiën Six
werd verboden, daar op ..dat
kindje in de luuren door
schotschrijvers paskwillen
zouden kunnen worden ge
maakt. „Het mag een wonder
heten dat ze het niet gedaan
hebben
gulden: bruin, wit en grijsblauw,
groen, grijszilver en oranje-rose.
Verbijsterende hoeveelheid
Tussen die twee uitersten ligt
een boeiend geschiedverhaal. De
Bourgondische vorsten brachten
wat lijn in, het muntstelsel hun
ner landen dat in de 16de eeuw
dukaten en daalders in het sche
ma opnam. Een .tijdvak van ver
bijsterende decentralisatie volg
de in de Tachtigjarige Oorlog,
met tal van noodmunten in be
legerde steden; een Nederlands
muntstelsel gebaseerd op du
kaat en rijksdaalder liet zich
sedert 1606 onderkennen tot ten
tijde van Koning Lodewijk Na
poleon de grondslagen voor het
tegenwoordige systeem werden
gelegd, met uitsluitend veelvou
den en onderdelen van guldens,
op één plaats geslagen: Utrecht.
In vele steden
Tot dan toe was er op tal van
plaatsen aangemunt. Er zijn
munten bekend van de hertogen
van Gelre en de graven van
Holland, de bisschoppen van
Utrecht en de graven van Fries-
De zgn. Scheepjesgulden (rechts) werd in 1802 geslagen
te Enkhuizen. De munt was oorspronkelijk bestemd voor Kaap
de Goede Hoop, maar i.v.m. de Britse bezetting voer het schip
met munten door naar Batavia. - De Westfriese Dukaton of
zilveren rijder (links) werd in 1728 geslagen door muntmeester
Jan Knol, die het ambt van 1715 tot 1741 bekleedde.
ZONDAG 15 JUNI 1952
Hilversum I. 402 m. 8 00 NCRV
8.80 IKOR, 9.30 KRO, 17 00 uur
NCRV, 19.45—24.00 KRO
8-00 Nieuwsberichten; 8.15 uur
Gramofoon; 8.30 Ned. Herv. Kerk
dienst; 9.30 Nieuws en waterstan
den; 9.45 Gramofoon; 9.55 Hoog
mis; 11.30 Gramofoon; 11.40 uur
Strijkorkest en solist; 12.15 Apo
logie; 12.35 Gramofoon; 12-40 uur
Lichte muziek; 12.55 Zonnewijzer
13-00 Nieuws, weerberichten en
katholiek nieuws; 13.10 Lunch
concert; 13.35 „Uit het boek der
boeken"; 13.50 Holland Festival:
Concertgebouworkest; 14.35 Pia
norecital; 15.00 „Melodie der ber
gen", causerie; 15.15 Radio Phil-
harmonisch Sextet; 15.55 Gramo-
foonmuziek; 16-10 uur Katholiek
Thuisfront overal; 16.15 u. Sport;
16.30 Vespers; 17.00 Geref. Kerk
dienst; 18.30 u. Gewijde muziek;
19.15 „Het gebed des Heren",
causerie; 19.30 Nieuws, sportuit
slagen en weerberichten; 19.45 u-
Actualiteiten 19.52 Boekbespre
king; 20.05 De gewone man zegt
er 't zijne van; 20.12 Gevarieerd
programma; 22.45 Avondgebed en
liturgische kalender; 23-00 uur
Nieuws; 23.1524.00 Kamerorkest
Hilversum n. 298 m. 8 00 VARA
10.00 VPRO, 10.30 IKOR, 12.00
AVRO, 17.00 VPRO, 17.30 uur
VARA, 2000—21.00 AVRO
8 00 Nieuws en weerberichten.
Daarna Poctduivenberichten; 8.18
Gramofoon; 8.30 „Wat er groeit
en bloeit" causerie; 8.40 Orgel
spel; 8.57 Postduivenberichten en
soortmededelingen; 9.00 Vacan-
tietips; 9.10 Gramofoon; 9.45 uur
„Geestelijk leven", causerie; 10.00
Voor de jeu;d; 10-30 Remonstrant
se Kerkdienst; 12.00 Nederlandse
liedjes en dansen; 12-35 „Even
afrekenen. Heren"; 12.45 Orgel
spel; 13.00 Nieuws en weerberich
ten; 13.05 Mededelingen 0f gra
mofoon; 13.10 Koorzang; 13.30 u.
Accordeonmuziek; 13.55 Boekbe
spreking; 14.15 Gramofoon; 14-30
Opera-concert; 15.45 Toneelbe
schouwing; 1600 Dansmuziek;
16.30 Sportrevue; 17.00 „Gesprek
ken met luisteraars"; 17.20 „Van
Fanfare-corps; 17.50 Sportjour
naal; 18.15 Nieuws en sportuit
slagen; 18.30 Gramofoon; 18-53 u.
Sport; 19.00 Metropole orkest en
klein koor; 19-30 „Radiolympus";
20.00 Nieuws; 20.05 Gevarieerde
muziek; 20.35 „Het luchtkasteel",
hoorspel; 20.55 Gevarieerde muz.
21.30 Koot', orgel, piano en solis
ten; 22.05 Gevarieerde muziek;
22-35 Kamermuziek; 23.00 Nieuws
23.15 Weekoverzicht; 23 2524.00
Gramofoon.
MAANDAG 16 JUNI
HILVERSUM I, 402 m.
7.00—24.00 NCRV.
7.00 nieuws; 7.18 gewijde muz.;
7.45 een woord voor de dag; 8.00
nieuws en weerberichten; 8.10
sportuitslagen; 8.20 gram. muz.;
8.55 voor de vrouw; 9.00 voor de
zieken; 9.30 waterstanden: 9.35
gram. muz.; 10.00 orgelspel; 10.30
morgendienst; 11.00 mezzo-so
praan en piano; 11.30 Militaire
Kapel; 12.10; gram. muz.; 12.25
voor boer en tuinder; 12.30 land
en tuinbouwmed.; 12.33 orgel
concert; 12.59 klokgelui; 13.00
nieuws; 13.15 lichte muz.; 13.45
gram. muz.; 14.00 schoolradio;
14.35 gram. muz.; 14.45 voor de
vrouw; 15.15 gram. muz.; 15.25
strijkkwartet; 16.00 Bijbellezing;
16.30 fluit, clavecimbel en cello;
17.00 voor de kleuters; 17.15
gram. muz.; 17.30 voor de jeugd;
17.45 regeringsuitzending: Prof.
Dr. M. H. v. d. Valk: „Indonesië
en China"; 18.00 nieuws; 18.15
sport; 18.25 „Voor de mannen in
grijs, groen en blauw", causerie;
18.30 gram. muz.: 19.00 verkie
zingstoespraak; 19.15 Engelse les;
19.30 gram. muz.; 19.40 radiokrant
20.00 nieuws en weerberichten;
20.10 vijf minuten; 20.15 Radio
Philharmonisch orkest; 21.15 ka
merkoor; 21.30 orgelconcert; 22.00
„Verkenningen in Zuid-Amerika"
causerie; 22.10 Metropole orkest;
22.40 gram. muz.; 22.45 avond
overdenking; 23.00 nieuws en
SOS-berichten; 23.1524.00 gram.
muz.
HILVERSUM II, 298 m.
7.00—24.00 AVRO.
7.00 nieuws; 7.15 ochtendgym
nastiek; 7.30 gram. muz.; 8.00
nieuws; 8.15 gram. muz.; 9.00
het kerkelijk erf", causerie; 17.30 morgenwijding; 9.15 gram.'muz.;
9.25 voor de huisvrouw; 9.30
gram. muz.; 11.00 „Op de uitkijk",
causerie; 11.15 kamerorkest: 12.00
orgel en zang; 12.30 land- en
tuinbouwmed.; 12.33 „In 't spi
onnetje"; 12.38 gram. muz.; 13.00
nieuws; 13.15 mededelingen en
gram. muz.; 13.25 musette-muz.;
14.00 „Wat gaat er om in de we
reld?", causerie; 14.20 gram.
muz.; 14.30 voordracht met harp
spel; 14.45 sopraan en piano;
15.15 Metropole orkest en solisten
i6.15 gram. muz.; 16.45 musica
lender; 17.30 voor de padvinders;
17.45 gram. muz.; 17.50 militair
commentaar; 18.00 nieuws; 18.15
dansmuziek; 18.45 omroeporkest;
19.15 verkiezingstoespraak; 19.30
gram. muz.; 19.45 regeringsuitzen
ding: „Landbouwrubriek"; 20.00
nieuws; 20.05 orkestconcert; 20.45
„Een reisje naar de Rijn"; 21.45
gram. muz.; 22.00 idem; 22.30
fluit en piano; 23.00 nieuws; 23.15
Weense muziek: 23.4024.00
gram. muz.
land (b.v. van Bruno III, 1038
1057).
In de Republiek der Zeven Ver-
eenigde Provinciën sloeg iedere
provincie eigen munten, dikwijls
van uniform type, vaak ook naar
eigen model zoals in Friesland
en Groningen, terwijl Brabant
als deel der Zuidelijke Neder
landen een eigen muntstelsel had
Het Handboek van de heer
Jacques Schulman uit Amster
dam, misschien wel de bekendste
numismaat van het land, ver
meldt ook hoe de Rijkssteden
Groningen, Zwblle, Kampen,
Deventer, Zutphen en Nijme
gen haar eigen munten hadden.
Er werd voorts gemunt in Har
derwijk, Dordrecht, Hoorn, Enk
huizen, Medemblik, Middelburg
en Utrecht en ook andere steden
en heerlijkheden bezaten het
muntrecht voor korter of langer
tijd: Gorcum en EIburg. Vianen,
Batenburg, 's Heerenberg, Thorn
enz., enz.
Dicht bij huis
We hebben al van de wijsheid
der beperking gesproken. De
twee jonge Hoornse numismaten
bezitten haar en kozen hun ter
rein, dicht bij huis; de heer
Kroon jaagt vooral achter histo
rie en productie van de West-
friese Munt, de heer Schneiders
achter die van de Munt van Hol
land, sedert 1064 in Dordrecht
gevestigd, hoewel er van 1796
1809 ook in Hoorn en Enkhuizen
„Hollandse" munten geslagen
zijn,. Wel: voor wie de historie
van, ons geld interesseert, is zelfs
het verhaal van één van de vele
gelegenheden in ons land waar
munt geslagen werd, 'al een ont
dekkingsreis op zich.
Was op 1 April 1572 den Briel
de Geuzen in handen gevallen:
op 21 Mei verklaarde Enkhuizen
zich voor de Prins en op 19 Juni
opende het volk van Hoorn, ter
wijl de vroedschap nog delibe
reerde de poorten voor 's Prinsen
vendel. Op 8 Oct. 1573 werd
Alva's beleg voor Alkmaar ge
broken, op 11 October Bossu
voor Hoorn ter Zuiderzee versla
gen. Het op aanraden van de
Prins gevormde College van Ge
committeerde Raden van West-
Friesland en het Noorderkwar
tier besloot, nu de verbinding
met 's Lands Munt te Dordrecht
was verbroken, een Munt te
Hoorn op te richten, waarop de
Gecommitteerde Raad later als
op een soeverein recht aanspraak
blééf maken, ook toen de moei
lijkste tijden voorbij waren.
Baas op eigen erf
Een besluit van 8 Augustus
1586 stelde dat uitdrukkelijk
vast: de Westfriese Munt zou óm
de drie jaar stuivertje-wisselen
tussen Hoorn, Enkhuizen en Me
demblik. En al kwam van die
geregelde verplaatsing weinig
terecht (pas in 1603 kwam de
Munt voor het eerst in Enkhui
zen, en Medemblik was niet vóór
1656 aan de beurt): in Westfries
land werd sedertdien munt gesla
gen, officieel tot 1 Januari 1807
toe, toen alle provinciale munt
huizen werden opgeheven en de
geldfabriek in Utrecht gecon
centreerd.
Met Balthazar Wijratges als
eerste, sloot mr. Willem Diederik
Verschuer in 1809 te Hoorn de
rij van Westfriese muntmeesters,
waartoe Jan l£nol en Pieter
Buijsken hebben behoord
muntmeester-tekens: knol en ha
ringbuis Teunis Kist en Floris
den Otter, Diederik en Gerrit
van Ruijmund en anderen. Zij
sloegen er alles tussen halve
duit en gouden rijder, en nog
heel wat meer: penningen, han
delspasmunt voor de Vereenigde
Oost-Indische Compagnie en re
clame voor zichzelf: proefslagen
die hun meesterschap moesten
bewijzen en nieuwe orders aan
trekken. Want geldslaan was,
hoezeer ook geoctrooieerd, een
particulier bedrijf.
Leicester stooter
Het zou een veel te lang ver
haal vergen, het oud-vaderland
se muntstelsel in zijn wezen vol
ledig te beschrijven. Het wemel
de van geldsoorten en we heb
ben er urenlang de voorbeelden
van gezien, te beginnen bij het
oudste Westfries_e pronkstuk dat
de heer Kroon het zijne mag
noemen: een Leicester-stootër
uit de jare 1595, waarde: één-
twintigste reaal, 12,5 cent onge
veer, waarvan 'n rijmpje spreekt
uit wel heel lang vervlogen
dagen:
'n Pondje boter
kost maar 'ra stooter.
Er waren om te beginnen de
halve duit, de duit en de dub
bele duit: het oortje, welbekend.
Men kende de stuiver, de dub
bele stuiver, die ons dubbeltje
werd en de schelling: zes stui
ver. Er waren kwart, halve en
hele guldens: de eerste Staten-
gulden werd in 1682 geslagen en
(Advertentie)
Proberen blijft begeren!
Binnenkort zal de Ne
derlandse Bank, naast
de thans circulerende
bankbiljetten van f25
van dezelfde coupure
een nieuw model in
het verkeer brengen.
Het nieuwe biljet
draagt de handteke
ningen van dr W. W.
Holtrop als president
en van prof. mr. A.
M. de Jong als secre
taris en de datum 1
Juli 1949. Het is
slechts aan de achter:
zijde genummerd.
ITT—1 'TT'')'f'IH:i j..»r ;i qqm
tlÉHi
til '.-s -
i AA 00<5 ^55
was voor alle provincies gelijk,
op het randschrift na.
Gouden rijder
In 1659 werd in Nederland tot
de aanmaak van de dukaton be
sloten, in de volksmond dra „zil
veren rijder" geheten. De gou
den rijder had er de viervou
dige waarde va_n en verdween
sedertdien niet gehéél: in 1337
werden te Utrecht nog 116.660
gouden dukaten geslagen. Er wa
ren halve dukatons, en twee- en
drieguldensstukken, realen en
provinciale daalders van 30 stui
ver, waarvan tussen 1684 en 1687
een speciale Westfriese uitgave
werd geslagen met de wapens
der drie steden. Er waren rijks
daalders in vele soorten: ge
kruist en gehelmd, met leeuwen,
met het zinnebeeld der Unie en
met den staanden man.
Muntmeester Hessel Slijper
sloeg in 1797 te Enkhuizen nog
229.980 zilveren Hollandse gul
dens met de beeldenaar en het
randschrift, van vele Statenmun
ten bekend: Pallas, later de Ne
derlandse Maagd genoemd, staan
de, houdende speer met vrij-
heidslioed, de linkerarm steunen
de op een bijbel, geplaatst op een
versierde kolom, het randschrift
luidende „Hac Nitimur - Hanc
Tuemur": „Op haar steunen wij,
haar beschermen wij".
Onder de grond
Heel die ontzaglijke rijkdom
aan provinciale munten werd
eerst tussen 1845 en 1849 defi
nitief buiten gebruik gesteld. Er
was toen nog voor ruim 86
millioen gulden van in omloop,
maar de tientallen millioenen
munten die toen werden ingele
verd (en daar waren ook Pietjes
bij, één achtste Zeeuwse rijks
daalders) vormden, samen met
al wat voordien al was versmol
ten, nauwelijks één-vijfde van
wat er in, de jaren 16411808
van was aangemunt. Het groot
ste deel daarvan ging verloren,
hoewel er heel wat zou worden
teruggevonden indien men ons
land een paar meter diep zou
kunnen omspitten, geloven wij.
Voor de Oost
Van de munten in ons land
voor de Vereenigde Oostindische
Compagnie geslagen Jan Knol
begon het in 1728 al met kope
ren duiten te doen mag bet
verhaal van de Scheepjesgulden,
waarop Jan van Riebeeck's
Drommedaris prijkt, tenslotte
niet onvermeld blijven, ook al
dateert zij van 1802, toen de V.
O.C. reeds vier jaar door de
Bataafsche Republiek was geli
quideerd. Het was een order ter
waarde van f 100.000.— die de
Raad der Aziati.sche Bezittingen
en Etablissementen aan de
Westfriese munt verstrekte: een
order voor pasmunt, te gebrui
ken door het gouvernement „aan
Cabo dé goede hoop".
Maar toen het schip met munt
specie voor de Kaap lag, op dat
ogenblik door de Britten bezet,
oordeelde de Commissaris-Gene-
OLIE BIJNA 300
AMSTERDAM, 13 Juni. De
beursstemming viel vandaag erg
mee. Niet dat er grote kooplust
was van de kant van het pu
bliek, of dat er aanzienlijk ho
gere omzetten werden gemaakt,
maar een feit was, dat de koer
sen geleidelijk opliepen. Voor
een Vrijdag was dat een onge
woon verschijnsel. Dat Kon. Olie
sterk in de richting ging van
300, trok algemeen de aandacht
en was een gevolg van actfviteit
der arbitrage. Op 299 vond het
hoofdfonds zijn rustpunt, maar
tegen het sluiten van de markt
werd nog juist afgedaan op
299 y,, zodat de 300 nog net niet
bereikt werd. Bij Olie bleef het
echter niet, want ook Philips
werd hoger gewaardeerd en over
schreed de 150.
In hoofdzaak als gevolg van de
betere stemming voor deze twee
fondsen was het algemeen markt-
ver.loop iets vriendelijker. Uni
lever wist een aanvankelijke aar
zeling te overwinnen, maar deed
aan de koersstijging niet mee.
Ook in het verdere verloop ging
de hoofdibelangstelling uit naar
Koninklijke, waarin voor buiten
landse rekening vrij veel trans
acties tot stand kwamen.
Ook algemene exploratie was
gevraagd. De mooie productie
cijfers voor Mei zijn bekend ge
worden en dreven de koers om
boog van 99 tot 103. De scheep
vaartmarkt bleef niet ten achter
en liet algemeen betere koersen
zien, hoewel geen opzienbarende
vooruitgang geboekt werd. Cul
tures handhaafden zich goed op
het vorige peil. De obligatie-
markt had een zeer rustig ver
loop. Renfespaarbrieven noteer
den 99 7/8.
EXPLORATIE MELDT ZEER
VERHOOGDE PRODUCTIE
De N.V. Algemene Exploratie
Maatschappij deelt mede, dat op
de mijracoraoessie Limau de pro
ductie over de maand Mei 1952
aan ruwe olie heeft bedragen in
totaal 24.220 kgt (Mei 1951 8780
kgt.
raai ontscheping niet raadzaam
en hij zond het Westfriese fabri
kaat naar Batavia door, waar
het in 1803 gangbare munt werd
verklaard. Koperen pasmunt voor
„Indiae Batavorum" werd in
1808 nog in Hoorn aangemunt en
verscheept. Tenminste één zo'n
muntje vond na bijna anderhalve
eeuw de weg terug, naar T.
Kroon ditmaal, numismaticus
voor zijn genoegen. En daar heb
ben we het- peizend bekeken.
Want het geld dat stom is, ver
telt luidop aan de fantasie.
PRODUCTIE
DELI-BATAVIA RUBBER
De Beli-Batavia Rubber Maat
schappij N.V. heeft gedurende
Mei geoogst 533.000 kg rubber,
waardoor de productie gedurende
JanuariMei gestegen is tot
2.922.983 kg tegen 1.287.739 kg
in dezelfde periode van 1951
(staking).
OBLIGATIELENING BUSSUM
De gemeente Bussum heeft de
inschrijving opengesteld op de
uitgifte van f 3.000.000 4 1/4 pet.
30-jarige obligatiën van f 1000
aan toonder. Koers van uitgifte
100 pet. Dag van inschrijving
Vrijdag 20 Juni.
De opbrengst van de lening
is bestemd voor het dekken van
uitgaven voor woningbouw, scho
lenbouw en kapitaalverstrekking
aan het grondbedrijf, een en an
der in verband met de snelle
groei der gemeente.
BIJ TANDJONG PRIOK
GING HET ZEER GOED
In haar verslag over 1951 con
stateert de directie van de N.V.
Droogdok-maats chapp ij „Tand -
jong Priok" met genoegen een
grote verbetering in de gang van
zaken tegenover die in 1950. De
waarde van de onderhanden wer
ken en uitstaande debiteuren, is
per ulto 1951 belangrijk hoger
dan vorig jaar. Hoewel er teke
nen zijn, dat sommige wereld-
prijzen neiging vertonen tot da
len, heeft de vennootschap hier
van nog geen of zeer weinig in
vloed ondervonden. De hoop, dat
vele buitenlandse reders in toe
nemende mate van de werf voor
hun reparaties gebruik zouden
maken, is nog niet bewaarheid.
Buitenlanders zijn nog steeds be
vreesd met hem schip in de ha
ven betrokken te worden bij een
staking, aldus het verslag." Van
Indonesische zijde zijn enige be
langrijke maatschappijen op
drachtgever geworden. De sa
menwerking was uitstekend.
Na reservering voor diverse
belangen van f 653.521 16.570)
is beschikbaar voor uitkering
f 121.538 (f 50.000). Voorgesteld
wordt een dividend van 9 pet.
(5 pet.), betaalbaar zodra de
middelen uit Indonesië zullen
zijn ontvangen.
DIVIDEND NED. HANDEL-M1.T.
In de gisteren gehouden ver
gadering van de Raad van Com
missarissen van de Nederlandse
Handel-Mij. N.V. is besloten aan
de eerlang te houden jaarlijkse
algemene vergadering van aan
deelhouders voor te stellen over
het boekjaar 1951 op de gewone
aandelen een dividend van 12'k
pet. uit te keren, met dien ver
stande, dat 2rpet. dividend in
contanten en 10 pet. dividend in
aandelen beschikbaar zal worden
gesteld.
FEUILLETON
46.
Ik heb altijd het gevoel ge
had, begon hij dat ik u ten volle
kon vertrouwen en nu heb ik
iemand nodig, op wie ik kan
vertrouwen. Mag ik u iets laten
zien?
Vragend keek zij hem aan en
als antwoord duwde hii haar de
brief in de handen.
Hier! Lees maar.
Zij las de brief door met een
uitdrukking van grote verwon
dering op het gelaat en toen zii
alles gelezen had, sloeg zij heel
langzaam de ogen op.
Weet u misschien, wie mii
die brief gestuurd heeft? vroeg
hij.
Ik? Neen, dat niet. maar..
Ja, gaat u maar verder....
Het is me opgevallen, dat
dit papier precies gelii'k is aan
het briefpapier van de firma
Armadale. Ik zie het aan het
watermerk. Maar boven ons pa
pier staat natuurlijk de firma
naam.
En nu zie ik ook iets! riep
Laurence uit. Er is een strook
papier van het vel afgesneden!
Dat heb ik ook gezien en ik
heb nog iets anders gezien ook!
Wat dan?
Dat die brief getypt is met
een machine welke nP onze kan
toren in gebruik is. Er worden
geen andere machines meer ge
bruikt en de patroons hebben
allen zo'n machine thuis gestuurd
gekregen.
Laurence dacht even na.
Dan ligt het voor de hand.
dat die brief geschreven moet
ziin door iemand, die in vr-H
ding staat met de firma. Maar
aan de andere kant mogen wij
niet vergeten, dat er in Londen
alleen natuurlijk wel een paar
duizend van die machines in ge
bruik zijn.
Ja. dat zal zeker wel. Maar
het staat vast, dat alleen de fir
ma dit soort papier gebruikt.
Het is speciaal voor ons vervaar
digd en er ligt een geweldige
voorraad in het magazijn,
Hm! Wat ik u verzoeken
mag, spreek er met niemand
over, zelfs niet met uw broer.
Het zou hem misschien bang
maken.
Neen, ik zal er met nie
mand over spreken beloofde zii.
Ik hoop maar, dat u geen ge
vaar loopt.
Persoonlijk? Neen, daar ben
ik niet bang voor. Maar nu moet
ik gaan. Anders kom ik nog te
laat.
Hij meende te mogen constate
ren, dat zij een beetje angstig
was geweest, toen zii vroeg, of
hii geen persoonlijk gevaar liep
en aarzelend vroeg hii zich af.
terwij] hij zich voortspoedde
naar Carlton, of er tussen hen
misschien iels aan het groeien
was, dat met het woord vriend
schap te koel werd beschreven.
Een uur later was hii in druk
gesprek gewikkeld met Lilian
Delomosne die, om geheel per
soonlijke redenen en afgezien
van het bevel van John Bedford,
'n goede indruk op Laurence
poogde te maken. Maar al haar
vriendelijkheid, alle overredings
kracht van Bedford en alle ver
zoeken van Herbert Armadale
zelf waren niet in staat, hem de
uitnodiging voor die pic-nic te
doen aannemen.
Neen, antwoordde hii be
slist. Dit is de laatste avond,
dat ik mijn werk alleen laat. Dat
gebeurt niet meer, vóórdat alles
klaar is. Ik heb namelijk een
waarschuwing ontvangen.
Vervolgens had hij hen de
anonieme brief laten zien, zonder
evenwel iets te zeggen van de
conclusies, welke Charity daaruit
had getrokken. Hij sprak er
slechts luchtig over en daar geen
van 'hen dieper op het onder
werp scheen te willen ingaan,
werd er weldra niet meer over
gesproken.
Een» half uur later had John
Bedford een onderhoud met Li
lian Delomosne en bii die gele
genheid gaf de man uiting aan
zijn woede welke hij den gehele
avond reeds had moeten inhou
den,
Jii hebt hem die brief ge
schreven! beet hij haar toe.
Dat kan je niet ontkennen.
Lilian Delomosne keek hem
recht in het gelaat.
Ja. dat heb ik ook gedaan,
antwoordde zii stoutmoedig.
en misschien dat U daaruit uw
gevolgtrekkingen kunt maken.
Döor die brief te schrijven, heb
ik me geschaard in de gelederen
van uw tegenpartij en ik zal
eindelijk de strijd tegen u aan
binden, mijnheer Bedford. U
denkt natuurlijk, dat u mii nog
in uw macht hebt, nietwaar? Nu.
ga dan maar eerst eens naar uw
'huis en kijk eens in dat geheime
vakje van uw bureau!
HOOFDSTUK XX
John Bedford verliet die avond
het Carlton met gemengde ge
voelens. Lilian Delomosne had
meer dan eens een belangrijke
rol gespeeld in zijn plannen te
meer, daar zij daartoe door haar
positie als pupil van Herbert Ar
madale buitengewoon goed in
staat was. Nu zii zich openlijk
tegen hem had gekeerd begreep
hij. dat hii in haar een geduchte
tegenstandster zou krijgen. Zii
was tot alles in staat., dat wist
hij uit ervaring. Bovendien.vns
zij juist een van die vrouwen,
voor wie wraak zoet is, en Bed
ford had het meisje heel veel
aanleiding gegeven, om eens
goed wraak te nemen, zo de ge
legenheid zich maar voor deed.
Nu zii eenmaal ontworsteld was
aan zijn greep, zou zii zich als
een tijgerin op hem werpen.
Maar was zij heus niet langer in
ziin macht?
Haar manier van optreden
scheen dat inderdaad te bevesti
gen.
(Wordt vervolgd)