bestaat vijftig jaar
Nieuw Noordhollandsch Dagblad
7
DE NOORDERBANK
Dammen
ZATERDAG 9 FEBRUARI 1946
Op 13 Februari a.s. is er feest bij de Noorder Bank. Op dien
datum zal de Bank haar vijftigjarig bestaan herdenken. Zeer
zeker zullen velen uit geheel Noordholland, directie en com
missarissen ter receptie komen complimenteeren met dit zoo
heugelijke feit. In den orkaan van twee wereldoorlogen heeft
de bank zich staande kunnen houden en bewezen dat zij een
soliede instelling is, aan wie talloozen in den loop der decennia
de afwikkeling hunner zaken hebben toevertrouwd.
Juist inzicht in de toekomst
De N.V. Noorder Bank werd op
gericht in een periode, waarin de
economische toestand van depres
sie, die zich sinds 1870 door ver
storingen in muntstelsels en sociale
onrust deed gelden, eenigszins be
gon op te klaren. In den loop van
1894 beginnen overal teekenen
van opleving waarneembaar te
worden, en hoewel het niet is na
1894 begonnen overal teekenen
inspiratie gegeven hebben aan de
oprichters der Noorder Bank. is
toch wel gebleken, dat men een
juist inzicht in de toekomst heeft
gehad.
Op 21 December 1894 kwamen
de oprichters in Krasnapolsky te
Amsterdam bijeen. De Bank werd
gevestigd te Alkmaar, terwijl van
den beginne af een vertegenwoor
diging bestond te Hoorn, welke
vertegenwoordiging op 1 Januari
1918 werd uitgebreid tot een per
manent bijkantoor. Als directeu
ren traden in 1894 op de heeren
A. J. M. Keysper en C. J. M,
Bottemanne te Alkmaar, terwijl
de zaken en relaties van het Alk-
maarsche filiaal der Firma Gebr.
Wiegman werden overgenomen;
een der firman en, de heer Wieg
man trad op als President-Com
missaris.
De ontwikkeling van den Noor
der Bank hing vanzelfsprekend
ten nauwste samen met den eco-
nomischen toestand van de stad
Alkmaar en omgeving; en dezen
toestand kon men in den tijd der
oprichtins met reden gunstig noe
men. Door haar ligging irf een be
langrijk land- en tuinbouwgebied
telden stad en omgeving verschil
lende zuivelverwerkende en agra
rische industrieën. Het is in dit
verband wel interessant te ver
melden, dat ook toen het bestaan
van de Kaasmarkt reeds werd be
dreigd door de toenemende mecha
nisatie der zuivelbewerking, waar
door tenslotte de moderne en meer
efficiënte methode van verkoop per
monster het tradinoneele markten
zou verdringen.
De goede waterverbinding met
Amsterdam deed in den loop der
jaren verschillende industrieën
vestigen te Alkmaar, terwijl de in
de tweede helf van de negentien
de eeuw aangelegde spoorwegver
bindingen met. Amsterdam, Hoorn
en Den Helder een goede commu
nicatie verzekerden met het cen
trum van het land. de diaspora en
via den dienst Enkhuizen-Stavo
ren met Friesland en Groningen.
Gestadige groei.
Dat de Bank in een behoefte voor
zag, blijkt wel uit de grafieken van
dien tijd, die een steeds toenemend
verloop van de eig'en en vreemde
middelen en der debiteuren aanwij
zen. De kantoren verhuisden van de
Mient naar een groot ISe eeuwsch
patriciërshuis aan de Langestraat;
dat in 1928 geheel werd afgebroken
en plaats maakte voor het moderne
kantoorgebouw, waarin thans nog de
Noorder Bank is gevestigd.
Zooals ieder bedrijf heeft ook de
Noorder Bank zijn ups and downs ge
kend. De Bank heeft immert onmid
dellijk belang met het wel en wee
van haar relaties; die onder alle ca
tegorieën van de bevolking zijn te
vinden. De eerste depressie trad reeds
in in de jaren 19061907; verscheidene
banken moesten haar betalingen sta
ken en door een ernstige werkloos
heid ondervond de middenstand
groote moeilijkheden. Alleen land. en
tuinbouw konden zeer bevredigende j
omzetten handhaven. In 1908 moest I
ook de Noorder Bank tot reorgani
satie besluiten, waarbij het gestorte
kapitaal per saldo verhoogd werd to
bijna 100.000.
Eerst in 1909 trad een verbeterin'
In, die in Alkmaar een uitbreiding
van den winkelstand te zien gaf, ter
wijl verschillende nieuwe en belang
rijke zaken te Alkmaar werden ge
vestigd. De algemeene economische
toestand werd gunstig beïnvloed door
de oorlogsconjunctuur; hoewel ander.
zijds de toenemende oorlogsdreiging
verontrustend werkte op de effecten,
beurzen.
In de aandeelhoudersvergadering
van Mei 1912 werd de heer D. C. J.
van Dijk tot Directeur der Noorder.
Bank benoemd. De voorspoedige gang
van zaken en de krachtige expansie
van het Bankbedrijf In stad en om
geving zijn zonder twijfel te danken
aan de energieke en bij uitstek des
kundige leiding van den heer D. C
J. van Dijk.
De eerste wereldoorlog
stelde de liquiditeit der Bank on
middellijk op hooge eischen. Ter
stond bij het uitbreken van den
oorlog begon een run op de ban
ken; dank zij 't goed functionnee-
ren. van het apparaat der Neder-
Door het voorzichtig beleid van de woordde ik, dat indien een vredes-
landsche Bank. kon ook de Noor-
der Bank aan al haar verplich
tingen, die in korten tijd van 7 op
5 ton terugliepen, voldoen.
Door het stijgen der prijzen van
land- en tuinbouwproducten ging
de economische positie van het
platteland sterk vooruit, een ver
schijnsel dat zich in den tweeden
wereldoorlog in nog sterkeren
mate zou voordoen. De na-oorlog-
sche vooruitzichten werden voor
deze tak van nijverheid echter
minder gunstig, daar tijdens den
oorlog de buitenlandsche markten
voor Nederlandsche exporteurs
verloren waren gegaan.
Inmiddels kon de Bank haar fi_
nancieële positie door herhaalde
kapitaalsvergrootingen aanmerke
lijk versterken. De eigen middelen
vermeerderden van 1914 tot 1919
van resp. 160 duizend tot 450 dui
zend gulden, crediteuren van 5
tot 12 ton.
Van het bijkantoor Hoorn werd
tot Directeur benoemd de heer N.
Bos, tot dan toe procuratiehouder
te Alkmaar; zijn plaats alhier werd
ingenomen door den heer C. Ven-
neker.
De wereldoorlog deed nog langen
tijd zijn invloed op de economische
ontwikkeling der landen gelden.
Na een korte opleving begonnen
de prijzen in de geallieerde lan
den sterk terug te loopen, als ge
volg van het feit, dat de achter
stand die tijdens den oorlog was
ontstaan, bleek te zijn ingehaald.
Zelfs de bedrijvigheid van den
land- en tuinbouw verminderde,
zoodat de financieele positie van
deze bedrijven uitermate ver
zwakte.
1923 bracht de omkeer. Hoewel
de buitenlandsche handel veel
zorgen bleef eischen, begonnen de
exportproducten door het onver
moeide werken der betrokkenen
hoogere prijzen op te brengen.
Deze opbloei zette zich voort, tot
dat de catastrophe van Septem-*'
ber 1929 een langdurige inzinking
ten gevolge had, die eerst weer
zou beëindigd worden door de
voorbereidingen der mogendheden
tot den tweeden wereldoorlog.
De eigen middelen van de Bank
stegen in 1931 tot j millioen, het ge
middelde dividend bedroeg in deze
jaren 9 procent. In 1928 verrees het
nieuwe bankgebouw met een onder-
grondsche Huisinrichting, die blij
kens het veelvuldig gebruik door de
cliënten zeer op prijs wordt gesteld.
De internationale crisis.
Na eenige voorbijgaande crises greep
in September 1929 in New York een
Beursdebacle plaats, gevolgd door
lawine-achtige koersdalingen op de
Amsterdamsche Beurs, hetgeen al
spoedig tot ontwrichting van de geld.
markt en het geheele internationale
credietwezen leidde en een onmiddel-
lijken neerslag had op den wereld
handel.
directie ondervond de Noorder Bank
geen directe ongunstige gevolgen van
den gang der beurszaken. Trouwens,
de teruggang der wereldhandel was
niet terstond in Nederland te merken.
Eerst in de volgende jaren ging het
ook hier snel bergafwaarts. De bui
tenlandsche handel kromp in tot een
derde van haar volume in 1929, prij
zen daalden schrikwekkend. In alle
landen werden hooge importbarrières
opgericht, de werkloosheid, oorzaak
van mateloos veel ellende op mate
rieel en geestelijk gebied, steeg ge
stadig. De boerenstand in Noordhol
land bleef aan het einde van deze
periode geruïneerd achter. De mid
denstand kwijnde door de aanzienlijk
verminderde koopkracht.
Na zes jaar 9 procent dividend uit
gekeerd te hebben, betaalde de Noor
der Bank in 1931 5 pet., daarna 3, 2,
2 en 0 pet. Eerst in 1939 kon de uit-
keering worden hervat en bedroeg
het percentage achtereenvolgens 4, 5
en in 1941 6 pet. De daarna volgende
dividendverlaging' was toe te schrij
ven aan de buitengewoon zware be
lastingen die van N.V.en werden ge
heven.
Na de overweldiging van ons land
door de Duitschers, stond het bank
wezen volkomen in het teeken van
den uitzonderlijken iinancieelen toe
stand, zooals die zich onder invloed
van den bezetter ontwikkelde. Het
enorm toenemen van de circulatie,
sterke vermindering van debiteuren,
aanhoudende toename van vreemde
middelen, het stijgen der koersen,
waarbij ten slotte een stopkoers werd
vastgesteld, zijn uit deze periode wel
de voornaamste gebeurtenissen.
De stormen der tijden zijn aan de
Noorder Bank niet ongemerkt voor
bij gegaan, maar juist uit het feit
dat tegenslagen ondervonden maar
overwonnen werden, vloeit een groote
tevredenheid voort, wanneer men op
het werk van de afgeloopen halve
eeuw terugziet,
HET AVONTUUR VAN
HESS
Hij kwam met een
menschlievende opdracht
Het rapport over het onderhoud
van Hess met den Hertog van Hamil
ton is als bewijsstuk tijdens het pro
ces van Neurenberg gebruikt. Het
rapport vermeldt o.a. de volgende
passages van het onderhoud:
Hess die onder den naam" van
Alfred Horn werd gearresteerd, stel
de zich onder zijn waren naam aan
mij, den'Hertog, die hem in zijn ge
vangenis een bezoek bracht, voor.
Hess verklaarde dat hij belast was
met een humanitaire opdracht en dat
de führer Engeland niet wenschte te
verslaan en den strijd wilde staken.
Hij, Hess, had tevoren reeds driemaal
gepoogd naar Engeland te vliegen,
maar moest wegens het slechte weer
zijn pogingen staken. Tijdens de
Britsche overwinningen in Libye deed
Hess geen pogingen zijn reis te on
dernemen. Hij zag zijn kans schoon
tijdens de Duitsche successen in Nd.-
Afrika en Griekenland. Hess vroeg of
ik met de leidende figuren uit mijn
partij zou willen praten, met het oog
op het maken van vredesvoorwaar
den. Ik antwoordde, dat er momen
teel slechts één partij ,n het land
was. Hess zeide daarop dat hij wist
welke de vredesvoorwaarden van
Hitier zouden zijn. Ten eerste zou
Hitier er op staan, dat een regeling
zou worden getroffen, waarbij onze
twee landen nooit weer een oorlog
zouden beginnen. Toen ,k hem vroeg
hoe zulk een regeling kon \yorden
getroffen, antwoordde hij, dat Groot-
Brittannië in de eerste plaats zijn
traditioneele pohtiek van verbet tegen
de sterkste macht in Europa zou laten
varen. Ik vertelde hem, dat, indien
wij nu vrede sloten, wij zeker bin
nen twee jaar weer in oorlog zouden
zijn. Toen Hess vroeg waarom, ant-
36—31,
30—24,
Oplossingen:
Nr. 1 (J Dentroux)
47—41 26—21. 37—32,
25—20, 39 10. 44x4.
De heer Fr. Kunst te St. Pan-
eras deelde ons mede, dat dit
fraaie probleem in 1880 gecom
poneerd werd door Joseph Den
troux te Lyon, zoodat de heer
N. C Oud hier de auteur niet van
kan zijn.
Nr 2 (D de Ruiter) 1611,
11X33 (42—47A). 48—43, 39—34,
45x34. 34x45, 4339 gew. A
(35—40). 45X34, 48x37. 37—32,
34x25, 32—28, 28—22 33—28.
Een geslaagde compositie.
Nr 3 (A Roos) 40—34. 21—17,
39—34. 45x5 5X30, 50—44, Ver
gassend.
Tweede wedstrijdserie
Nr. 20.
Aut. bij de oplossing.
Zwart: 12 sch. op;
5, 9, 11. 12, 13. 14. 18,
20. 22 23, 26 en 36.
Wit; 13 sch op; 25,
27. 32, 33, 34 37, 38,
39. 40, 42 43, 47 en 49.
Nr. 21.-
Aut. J. Fakkeldy.
Zwart; 11, 13, 14, 17.
18, 19. 23 24, 25 en 35.
Wit; 26, 27, 28, 30,
32. 37. 38 42. 48, 49 en
50.
Nr. 23 Aut. A. Roos (le publ.)
Zwart; 2, 7, 9. 10, 15, 16, 18, 22,
37 en 40.
Wit: 11, 20. 24, 26. 31, 33, 42;
43 en 50.
Nr. 22.
Aut. A. Roos, Alkmaar
(le publ.)
Zwart: 4, 7, 11. 12,
16. 20, 22. 23 en 25.
Wit: 14 26, 30, 32,
34, 39. 40. 44 en 49
V ooi alle geldt: Wit speelt en
wint.
Oplossingen steeds binnen een
maand aan: Damred. N.N.H.D.,
adres zie bureau van dit blad.
overeenkomst mogelijk geweest ware,
zij vóór het uitbreken van den oorlog
gesloten had kunnen zijn. Daar
Duitschlancï echter den oorlog boven
den vrede verkoos en Engeland den
vrede angstvallig wilde bewaren, kon
ik nu niet op een vredesverdrag ho
pen. Hess verzocht mij vervolgens
den Koning' te verzoeken hem op
eerewoord vrij te laten. Hij was im
mers' ongewapend en uit eigen vrijen
wil gekomen.
Ook verzocht hij mij een telegram
naar zijn familie te sturen en zijn
identiteit niet aan de pers bekend te
maken.
Hess kon zich vrij duidelijk ver
staanbaar maken, hij verstond ech
ter niet goed wat ik zeide. Ik stelde
dus voor de verdere conversatie via
een tolk te voeren."
Monumentenzorg tijdens
den oorlog
Ter gelegenheid van een avond
van de Rijkscommissie voor den
Monumentenzorg te 's Graven-
hage gehouden, en die onder an
deren werd bijgewoond door den
Minister van O. K. en W„ heeft
de Directeur van het Rijksbureau
voor den Monumentenzorg. Jhr.
Dr. E. O. M. van Nispen tot Seve-
naêr, een voordracht gehouden
over „de Nederlandsche monu
menten tijdens en na den oorlog".
In deze voordracht werd aller
eerst een uitvoerig overzicht ge
geven van de monumenten, die in
Mei 1940 aan het oorlogsgeweld
ten offer vielen en van de moei
lijkheden van Duitsche en NSB-
zijde ondervonden bij het streven
naar herstel. Daarna gaf Jhr. van
Nispen tot Sevenaer een beschrij
ving van een nuttig werk, dat in
de oorlogsjaren is opgevat, nl. de
inventarisatie van het Neder-
landsch stedenschoon. Van karak
teristieke steden en van dorpen
met stedelijk karakter werden op-
metingerP en plattegronden ge
maakt..Als proef werd de inventa.
risatie "ondernomen van Edam,
waarop die van Heusden, Oirschot,
Thorn, Alkmaar, Breda, Enkhui
zen en Ouderwater gevolgd is..
Spr. meende, dat dit werk dient
te worden voortgezet en wel in de
eerste plaats in die, door oorlogs
geweld getroffen steden, waar de
overgebleven straatwanden aan.
knoopingspunten bieden voor den
wederopbouw dier plaatsen
DE EFFECTENBEURS
De affaire in gemeentelijke en
provinciale Obligatiën was weer van
kleinen omvang en er kwamen maar
weinig noteering'en tot stand. De 3l/x
pCt. stukken golden door elkander
103. De 3 pCt. Obligatiën werden
afgedaan tegen prijzen loopendë van
101 1/4 tot 10V/u De 2Va pCt.—3 pCt.
Noord-Holland werd tegen 101 1/4
afgedaan. Ten aanzien van deze no
teering dient in. aanmerking' te wor
den genomen dat deze leening dit
jaar op de 3 pCt. basis komt te
staan. Voor industrieele Obligatiën
was de belangstelling gering. Ver
schillende soorten zooals 3Vs pCt. van
de Berg'h; pCt. Lever Mij. en
3'/* pCt. Werkspoor werden alle te
gen 103Vs verhandeld. Voor de 3"«
pCt. Obligatiën Deli Spoor bestond
weer eenige vraag zoodat de koers
een kleinigheid avanceerde. De
Staatsfondsenmarkt was kalm. Over
het geheel Ogenomen kon eenig aan
bod worden waargenomen. De 4 pCt.
leeningen echter waren onregelma
tig. Wat de oude schuld aangaat
zoo waren de Obligatiën 18961905,
de 3 pCt. Grootboek Obligatiën en
de 3 pCt. certificaten van inschrij
ving ies aangeboden; terwijl ook de
2pCt. ,Grootboekobligatien en In
tegralen zich op 84'/2 maar net kon
den handhaven. Voor de 3V* pCt.
leoningen 1941.' 1942 en 1943 kwam 'n
koers van 102l/s tot stand of een frac
tie lager dan gisteren. Maandag 11
Februari zal de handel in de 2"*
pCt. Spaarcertificaten ter Beurze
van Amsterdam een aanvang nemen
en men hoopt hierin een welkome
uitbreiding van de affaire te mogen
begToeten. Prolongatie 2 1/4.
AMERIKA HELPT
HONGEREND EUROPA
In een officieele verklaring
over den voedselcrisis. die in
Europa ontstaan is, noemde Pre
sident Truman deze crisis de erg
ste van den modernen tijd. Mv
menteel wordt 'n groo'er aan lal
personen met den hongerdood
bedreigd dan tijdens den oorlog.
De Amerikaansche legeering zal
onmiddellijk maatregelen rennen1
om den export van graan, vet-
producten en vlees :h naar Furopa
te vergrooten. In den loop van
1946 zullen naar Europa worden
geëxporteerd 20 milloan schepels
tarwe, gerst en ho,j welke nor
maal gebruikt zonden ziln vor
de fabricage Van alcoholische
dranken in de Ver. Staren. Bo
vendien zullen nog 375.000 1on
vetproducten en ongeveer 728.000
ton vleesch worden verzonden.
Alle van een koelinstallatie voor
ziene schepen welke niet essenti
eel zijn voor het vervoer van le
vensmiddelen voor de Ameri
kaansche strijdkrachten, zullen
onmiddellijk ter beschikking
worden gesteld. In zijn verkla
ring vergelijkt de Presdient ook
nog dé voedselsituatie in de Ver.
Staten en andere landen. Terwijl
in Amerika iedere burger per dag
3300 calorieën gebruikt, blijven
in Europa 125 millioen menschen
leven met minder dan 2000 calo
rieën per dag, 28 millioen met
minder dan 1500 en in sommige
landen heeft het meerendeel der
bevolking minder dan 1000 calo
rieën. Truman besluit zijn ver
klaring. dat de Ver. Staten bij de
hulpverleening eerst zullen den
ken aan de bevrijde gebieden, die
aan hun zijde streden, maar, al
dus de President, wij moeten
eveneens al wat in ons vermogen
ligt doen om hongersnood in de
landen van onze vroegere vijan
den te vermijden.
Waf eten de
gedetineerden?
In overleg met alle betrokken
overheidsinstanties heeft men
voor de gedetineerden in alle be.
warings- en interneeringskam-
pen een regeling getroffen met
betrekking tot de voeding. Men
is van het beginsel uitgegaan,
dat de calorische waarde van
de voeding voor de gedetineer
den niet mag uitgaan boven die
van het normale burgerrantsoen.
Wel heeft men, om" practische
redenen, in de samenstelling der
rantsoenen eenige wijzigingen,
aangebracht, die echter de calo
rische waarde niet aantasten.
Luxe artikelen worden niet ver.
strekt en aan groente wordt een
rantsoen per week toegekend.
Tot het ransoen, dat aan iedere
gedetineerde wordt verstrekt, be-
hooren: brood, grutterswaren,
peulvruchten, suiker, kaas, aard
appelen, jam. koffie, bloem, aard
appelmeel, margarine, vleesch
en ontbijtkoek. In totaal krijgen
de gedetineerden per dag 2168
calorieën. Voor zwaren arbeid
worden extra toelagen gegeven
en de op de ziekenzalen ver
pleegde gedetineerden ontvan
gen verpleeghuisrantsoen. De
getroffen regeling blijft.voorloo.
pig gelden tot April 1946.
Zonnevlekken verant
woordelijk voor
vliegtuigongelukken?
De zonnevlekken, die reeds de
kortegolfradio verstoren, worden
verantwoordelijk gesteld voor het
groote aan.al vliegtuigongelukken
van den laatsten tijd De zonne
vlekken storen namelijk ook de
radio-richtingzoekers van vlieg
tuigen. De thans zichtbare zonne
vlekken zijn de grootste, die ooit
gefotografeerd werden sinds 1875.
Dze vlekken zijn eigenlijk enorme
vulkaankraters, waarin verschil
lende planeten ter grootte van de
aarde in kunnen verdwijnen. De
uitbarstingen van deze vulkanen,
aldus de Engelsche geleerde Dr.
Jean Barnett in de Daily Herald,
gieten stroomen electrische deel
tjes uit, die na een reis van 30 uur
over pijn. 150.000 Km., alle mo
gelijke storingen op aarde kunnen
veroorzaken. Zij ontketenen ern
stige magnetische stormen en
brengen de scheepvaart in de war.
Ook zijn zij oorzaak van het
prachtige Noorderlicht.
De storing van den laatsten tijd
zal wellicht een kleinigheid blij
ken bi.i hetgeen ons in de komende
twee jaar nog te wachten staat.
Hoewel wij de radioactiviteit van
de zonnevlekken kunnen voor
spellen. kunnen wij er, ongeluk
kig genoeg, nog niéts tegen doen.
Tunnel door den Mont
Blanc in voorbereiding
Voor Mei van dit jaar. zal een
begin worden gemaakt met de
werkzaamheden voor den aanleg
van een tunnel door den Mont
Blanc, den hoogsten berg van
Europa (4810 meter), gelegen op
de Fransch-Italiaansch-Zwilser-
sche grens. In Turijn is daartoe
een maatschappij opgericht. Er is
voldoende kapitaal bijeengebracht
om aan alle financieele moeilijk
heden het hoofd te kunnen bieden.
Italië, dat bij het plan zeer ge
ïnteresseerd is, krijgt aldus een
rechtstreeksche verbinding met
Geneve, Parijs en de havens aan
het kanaal. De gedeeltelijk door
den berg heen aan te leggen ver
keersweg zal een lengte krijgen
van 12 K.M. en genaamd worden
'de „route Blanche". Hij loopt tus-
schen Courmayeur en Chamonix.
In de eventueele noodige uitbrei
ding voor den aanleg van een
spoorlijn is voorzien. Het betreft
hier de verwezenlijking van een
grootsch project, gemeenschappe
lijk door Frankrijk, Zwitserland
en Italië, waardoor een recht
streeksche verbinding ontstaat
tusschen Parijs en Milaan via
Dyon, La Faucille, Geneve, Cha
monix en. den Mont Blanc,
