H. M. DE KONINGIN
EERT DE GEVALLENEN
Nieuw Noordhollandsch Dagblad
BIJ DE HERDENKING VAN DEN SLAG
IN DE JAVAZEE
Een WOLKENLUCHT met
groote stukken blauw overal
spande zich over den Helder, de
zee lag rustig en kalm en aan
den einder kringelde hier en daar
een rookpluim van een voorbij
varend schip.
Admiraal Stoeve:
Wij leggen hier de belofte
af, dat wij hen zullen
navolgen
WEERBERICHT
DE VERKIEZINGS
DATUM
(2aatste
ttteuws
SIR ARCHIBALD
Ziek aan boord van
een kruiser
HET FRANCO-REGIEM
Een verklaring van de
drie mogendheden
QjiMrUfoiüentiuujLi
Bon 06 voor schoen-
reparaties
Kunstterpentijn
ERKENTELIJKHEIDS-
MEDAILLE
PROF. DR. SASSEN
DONDERDAG 28 FEBRUARI 1946
Stilte in de wijde omtrek van
de stad.
Het was 27 Februari, een dag,
diep gegrift in de harten van
talloos-velen in het land, van
alle burgers in deze marinestad
bij uitstek. Vlaggen hingen half
stok van de openbare gebouwen,
van de huizen en aan de masten
van de gemeerde schepen.
Halfstok tot eer en gedachte
nis van allen, die vielen op
dien droeven dag, nu vier jaar
geleden ergens ver in de Java-
zee.
Tot eer en gedachtenis ook van
allen, die zijn gevallen voor het
land, dat hen allen dierbaarder
was dan eigen leven.
Den Helder, dat de grootste
offers bracht aan de beste man
nen, die er bij de marine waren,
maakte zich gereed, om in stille
plechtigheid nen allen een mo
ment' van aandacht te schenken.
En des te dieper werd dit alles
aangevoeld, omdat H.M. de
Koningin zelf tegenwoordig zou
zijn bij deze plechtigheid, omdat
Zij als onze Landsvrouwe beseft,
dat hier in deze stad van de zee,
waar alom de marine haar groote
naam draagt, het meest is ge
streden en werd geleden omwille
van de vrijheid.
Op het havenplein
waar het door den oorlog ge.
teekende monument voor hen
die vielen staat, was in de na
middag een groote menigte sa
mengestroomd, want hier zou het
middelpunt zijn van de herden
king, We lazen de namen van
hen,'die reeds lang geleden om
kwamen bij verschillende ram
pen. Er waren er velen, maar als
zij allen, die nu het leven lieten
erbij moesten worden gegrift,
zou er een onafzienbare, droeve
rij van namen worden neerge
schreven. Droevig en toch met
een achtergrond van heldendom.
In de onmiddellijke omgeving
van het monument staan de
deerlijk gehavende huizen, ver
nielingen van een voorbijen oor
log. Even verder de eindeloos-
vele afgebroken huizen, waarvan
het puin als een triest overblijf
sel eenigszins is opgeruimd.
Omstreeks drie uur kwam de
eerewacht van de marine in hun
oude uniformen, herinnering
aan een grooten tijd stram
aangemarcheerd onder comman
do van den Luitenant ter zee 2e
klasse K.M.R. H-. J. Haakman,
die de mannen opzij van het
monument opstelde. Even later
volgde de marinierskapel, spe
ciaal voor deze gelegenheid uit
den Haag overgekomen. Inmid
dels waren reeds vele autoritei
ten van marine, leger en burgerij
gearriveerd, o.w. de commandant
van de stelling den Helder
overste J. C. d'Engelbronner,
Overste Claassen, bevelhebber
NoordhollandNoord, vice.admi.
raal G. W. Stoeve, burgemeester
G. Ritmeester en vele anderen.
Verder stroomde het Haven
plein vol met deputaties uit ma
rinekringen, vereenigingsleven,
jeudgbewegingen. buurtcommis-
sies en zeeridders. Vlak bij het
monument hadden de nabestaan
den van omgekomenen een eere
plaats gekregen, waarbij ook
eenige overlevenden uit den zee
slag.
H.M. de Koningin arriveert
Om ongeveer drie uur arriveer
de H.M. de Koningin, eenvoudig
gekleed in bruine bontmantel m
gezelschap van haar Dame du Pa
lais, haar secretaresse en haar
adjudant. Mede waren in haar ge
volg de Minister van Marine Z.
Exc. de Booij en de Minister van
Landbouw Z. Exc. Mansholt
De Marinierskapel zette het
Wilhelmus in, vaandels bogen zich
en langzaam schreed Hare Majes
teit, ontvangen door burgemeester
G. Ritmeester langs de opgestelde
eerewacht. die het geweer presen
teerde en langs de deputaties uit
alle kringen.
De Minister van Marine schetste
in eenige sobere woorden de strek
king van dezen dag, vooral voor
Den Helder omdat de meeste ge
sneuvelden uit deze marinestand
plaats kwamen en hier woonach
tig waren. Ook sprak Z. Exc.
woorden van troost tot de vele
aanwezige en afwezige nabestaan
den.
Vervolgens nam vice-admnaal
G. W. Stoeve het woord, die me
moreerde dat deze slag als het
ware door de marine was voor
zien. maar dat ondanks de weten
schap tegen een overmachtigen
vijand te staan, al de mannen in
navolging van den held schout
bij-nacht K. Doorman, strijdend
ten onder gingen, liever dan zich
over te geven. Hier op deze plaats
leggen wij de belofte af. dat wij
hen zullen navolgen in hun plicht,
maar ook dat wij zullen bouwen
aan een nieuwe krachtige vloot
en aan een moreel en materieel
sterk vaderland.
Vice-admiraal G. W. Stoeve
verzocht eenige oogenblikken stil
te tot nagedachtenis van deze hel
den.
Tot slot nam ds. Schendeiaar,
voorzitter van de Heldersche
Jeugdraad het woord, om namens
de Heldersche jeugd en namens
de jongeren van het geheele land,
de gevallenen de hun toekomende
eer te betuigen
Wij danken God, aldus spreker,
dat wij in vrijheid de gelegenheid
hebben hier onze hulde en dank
te brengen en wij weten, dat in
navolging van deze helden een
Weersverwachting medegedeeld door
het K.N.M.I. te De Bilt, geldig van
Donderdagavond tot Vrijdagavond.
RUSTIG WINTERWEER!
Hedennacht matige vorst; in 't
bijzonder daar waar sneeuw
ligt, aan de kust temperatuur
om het vriespunt, morgenoch
tend plaatselijk mist of nevel.
Overdag temperatuur als van
daag. Plaatselijk nog eenige
zonneschijn, doch later toene
mende bewolking. Vrij zwakke
veranderlijke wind; geen neer
slag van beteekenis.
H.M. de Koningin verwijlt eenige oogenblikken in stilte bij
't monument voor de gevallenen, waar zij 'n krans neerlegde
groote taak voor ons is wegge
legd. Wij jongeren zullen niet ver_
sagen.
Plechtige kranslegging.
Dan volgde het diep-ontroerend
moment van de kranslegging. On_
der doodsche stilte schreed H.M.
de Koningin naar voren en aan
den voet van het beeld, legde Zij
een krans neer, getooid met Haar
standaardkleuren. Eenige oogen
blikken stond Zij in stille aan
dacht. aan het hoofd van de velen
toeschouwers, herinnerend de ian-
ge dagen van spanning en strijd,
de lange dagen van onzekerheid
en droefheid. Vaandels bogen en
militairen stonden in stramme
houding.
Ministejr De Booij legde namens
de Nederlandsche Regeering een
krans, getooid met linten in de va-
derlandsche kleuren.
Namens de Marine kwam Vice-
Admiraal G. W. Stoeve en namens
het Koninklijke Nederlandsche leger
en de Gezagstroepen Overste Claas
sen een krans leggen.
Vervolgens uit naam van de Hel
dersche burgerij bracht burgemeester
G. Ritmeester zijn hulde en eerbie
dige herdenking in den vorm van een
krans en tot slot ds. Schendeiaar
namens de Heldersche jeugd.
Het was stil op het plein en ver
daarbuiten op dit plechtig oogenblik
Voelden allen zich niet sterk ver-
eenigd met hen, die verweg vielen
en met Haar, Die in groote zorg om
alle achtergeblevenen, door Haar
persoonlijke tegenwoordigheid een
teeken van diep medeleven gaf?
Onderwijl zette de Marinierskapel
het Wilhelmus in, daarna het Engel,
sche en ook het Amenkaansche
volkslied, als teeken van vriendschap
en ook als teeken van medeleven met
allen in de landen, die op hetzelfde
oogenblik en in groote eensgezindheid
mede ten onder gingen.
Want bij het monument hingen
schildjes, waarop niet alleen de na
men van de "Java", de "De Ruy-
ter", de "Witte de With", de
"Kortenaer" waren geschreven, maar
ook de "Houston", de Edwards", de
Exeter", de "Juppiter" en andere
Geallieerde schepen.
En daarover heen de vlaggen van
drie landen: Nederland, Amerika en
Engeland.
Na deze plechtige kranslegging liet
H.M. de Koningin Zich voorstellen
aan eenige overlevenden uit den slag
op de Javazee en eenigen tijd onder
hield Zij zich met de mannen die het
groote geluk hadden levend thuis te
zijn gekomen.
Dan onder het spelen van het Wil.
helmus schreed Zij opnieuw langs de
eerewachten, de nabestaanden en de
vele burgers, uitgeleide gedaan door
Burgemeester Ritmeester en andere
autoriteiten.
En onder eerbiedige stilte reed
Hare Majesteit door de geteisterde
stad langs de onafzienbare rijen men.
schen.
Eenzaam, als een groet van de
vrienden uit de lucht, vloog op dit
moment een vliegtuig over de stad,
langzaam verdwijnend in de wolken
lucht.
Een herinnering blijft achter, ver
sterkt door het gevoel van eerbied
en eensgezindheid.
De gevallenen wilden het zoo!
Indertijd is bericht, door eenige
bladen, dat de verkiezingen voor
de Tweede Kamer gehouden zou
den worden op Vrijdag 17 Mei,
die voor de Provinciale Staten op
24 Mei. Officieel is dat bericht bij
ons weten nooit geweest. In de
Eerste Kamer, die de Kieswet
wijziging behandelde, is nu uit een
mededee/ing van Minister Beel
gebleken, dat er toch blijkbaar
inderdaad wel van 17 en 24 Mei
sprake was. doch dat de mogelijk
heid bestaat, dat het nog iets tater
zal worden. Dit in verband met
het voornemen van de Regeering,
om een wijziging van de proce
dure der Grondwetsherziening
voor te bereiden, waarover wij
reeds eerder hebben bericht. Die
wijziging brengt op zichzelf al
Grondwetsherziening mede, welke
met spoed haar beslag zou moeten
krijgen en als gevolg van de be
staande procedure vertraging in
den verkiezingsdatum mee zou
kunnen brengen. De Eerste Ka
mer heeft overigens de voorge
stelde en door de Tweede Kamer
nogal veranderde Kieswetvoor-
stellen, aangenomen. De „Maas
bode" waarschuwt in een artikel
tegen een overhaaste wijziging
van de Grondwetsprocedure, -welke
onberekenbare gevolgen zou kun
nen hebben.
De Tweede Kamer is bijeen ge
weest. om eenige formeele wets
ontwerpen goed te keuren.
Maarschalk Timosjenko is be
noemd tot Russisch gezant in
Abessinië! Aan de Fransche
grens zijn 4000 man Spaansche
troepen geconcentreerd. Frank
rijk is bereid, zoo verklaarde Mi
nister Bidault gisteren, de Spaan
sche kwestie voor den Veilig
heidsraad te brengen. De moei
lijkheden over prof. Wibaut, aan
de Amsterdamsche Universiteit,
duren voort.
Sir Archibald Clark Kerr is,
vergezeld van enkele raadgevers,
met onbekende bestemming uit
Batavia vertrokken. Men bericht
thans, dat hij lijdende is aan een
plotselingen aanval van buik
griep. Hij moest in zijn auto wor
den geholpen. Ofschoon geen bij.
zonderheden met betrekking tot
zijn reis zijn bekend gemaakt,
zijn welingelichte kringen van
meening, dat deze reis in verband
staat met belangrijke beraadsla
gingen, waarvan Sir Archibald
Clark Kerr een uitstel niet raad.
zaam achtte. Het is echter moge.
lijk, dat hij van deze gelegenheid
gebruik zal maken om tegelijker
tijd eenige dagen volslagen rust
te houden in afzondering.
Sir Archibald Clark Kerr heeft
heeft zich aan boord van den
Britschen kruiser „Norfolk" be
geven. met geen ander doel, dan
te herstellen van de ziekte,
waaraan hij sinds kort lijdende
is, meldt ANP.Aneta uit Batavia.
De „Daily Mail'' schrijft, dat
zich met betrekking tot het doel
van zijn vertrek twee mogelijk,
heden voordoen, nl, dat hij zich
aan boord van een' Britsch oor
logsschip, dat op een afstand van
de kust ligt wilde laten behan
delen,
of dat hij persoonlijk een
laatste poging ging onder
nemen om de Indonesiërs
van de ernstige consequen
ties te overtuigen, indien zij
de Nederlandsche voorstellen
als basis voor onderhande
lingen niet aanvaarden. Dit
laatste wordt in bepaalde
kringen te Batavia eveneens
verondersteld. Daar is men
namelijk van meening, dat
Sir Archibald met het oog
op zijn ziekte zijn woning
niet zou hebben verlaten,
indien hij niet een dringen
de zending had moeten ver.
vullen
Donderdag zullen de Indone
siërs in een conferentie te Djok
jakarta de vraag, of men het
Nederlandsche voorstel zal aan
vaarden, bespreken. Officieele
Nederlandsche kringen in Bata
via verklaren met nadruk, dat
het vertrek van de Britsche troe
pen van Java in belangrijke
mate zal afhangen van het re
sultaat der besprekingen te
Djokjakarta.
Naar Reuters correspondent te
Washington verneemt, voorspel,
len gezaghebbende kringen te
Washington, dat de drie groote
mogendheden een verklaring zul
len publiceeren over Spanje, ver
vat in termen, die aanzienlijk
sterker zullen zijn dan die van
Potsdam. De verklaring zal ech
ter uitdrukkelijk vermelden, dat
men niet de bedoeling heeft zich
te mengen in de binnenlandsche
aangelegenheden van Spanje.
Zij zal ten eerste de afkeuring
der mogendheden te kennen ge
ven over het regiem van Franco,
vervolgens uitdrukking geven
aan de bereidheid een soort in
terim regeering op breeds basis
te erkennen, en tenslotte het
Spaansche volk mededeelen, dat
het zijn taak is zich te ontdoen
van Franco, en dat het niet moet
rekenen op materieele hulp van
het buitenland. Naar men aan
neemt, zijn dit tevens de termen
van de voorstellen, vervat in de
Amerikaansche nota, die naar
Londen en Parijs is gezonden
OFFICIEELE BONNENLIJST
Officieele bonnenlijst voor de
tweede helft van de 3de periode
1946 (3 t.m. 16 Maart 1946).
Elk der volgende Geeft recht op
bonnen het koopen van
Bonkaarten KA, KB, KC 603
Algemeen:
060 tm 066
067
068
069
070
071
072
Reserve:
B 16
B 17
800 gram
200 gram
400 gram
125 gram
250 gram
100 gram
100 gram
brood
bloem
suiker
boter
marg.
vet
kaas
800 gram brood
1 kg. aardap.
Bonkaarten LA, LB, LC 602
029, 030, 031 vleesch
100 gram vleesch
025 aardappelen
2 kg aardappelen
A 10 melk 1 liter melk
B 10, C 10 melk 3 liter melk
Bonkaarten
Algemeen:
560, 561
562
563
564
565
566
Reserve:
D 16, D 17
e 16
D 18
KD, KE 603
800 gram brood
200 gram bloem
500 gram suiker
250 gram boter
125 gram marg.
100 gram kaas
400 gram brood
500 gram rijst
of kindermeel
1 ei
Bonkaarten LD, LE 602
529, 530, 531 vleesch
100 gram vleesch
525 aardappelen
1' kg aardappelen
D 10, E 10 melk 5 liter melk
Tabakskaarten enz
T 15 2 rants, tabaksartikelen
(geen iriiport.cigaretten)
V 15 100 gram chocolade of
suikerwerken
X 15 2 rants, tabaksartikelen
(geen import.cigaretten)
De bonnen voor melk en aard
appelen zijn geldig tot en met
Zaterdag 9 Maart a.s.
Voor de week van 10 t.m. 16
Maart a.s. zullen nog bonnen
worden aangewezen voor melk,
aardappelen, jam, thee, tabak en
versnaperingen, huishoudzeep en
zachte zeep.
Op de bonnen voor kaas zal
uitsluitend buitenlandsche kaas
worden geleverd.
EEN EI VOOR KINDEREN VAN
1—4 JAAR
Voor de kinderen van 14 jaar
zal deze week wederom een bon
voor een ei worden aangewezen.
DE EGYPTISCHE REGEE
RING heeft bij het Engelsche
Ministerie van Buitenlandsche
Zaken een nota ingediend, waarin
onmiddellijk ontruiming van
Cairo en Alexandrië door de
Engelsche troepen wordt verzocht.
Bon 06 der lederkaart is aan
gewezen voor het doen repareeren
van schoenen met leder en/of
rubber zolenmateriaal.
Met ingang van 1 Maart a.s.
komen- schildersbedrijven en be
drijven met eigen schilders we
derom in aanmerking voor kunst-
terpentijn. Bonnen voor kunst-
terpentijn zullen in den vervolge
door de plaatselijke distributie
diensten worden uitgereikt.
Bij Kon. Besluit van 9 Februari is
ingesteld een eereteeken genaamd de
Erkentelijkheidsmedaille. Zij kan
worden toegekend aan Nederlan
der-s, Nederlandsche onderdanen en
vreemdelingen, die zich voor de Ne-
derlands-ch-e zaak verdienstelijk heb
ben gemaakt hetzij door het verlee-
nen van hulp in* eenigerlei vorm of
wel aan Nederlanders; Nederlandsche
onderdanen en Nederlandsche instel
lingen; die zich gedurende de jaren
19401945 op het door den vijand be
zette grondgebied van het Koninkrijk
der Nederlanden bevonden ofwel aan
Nederlanders en Nederlandsche on
derdanen; die genoemd grondgebied
in die jaren hebben verlaten, hetzij
door leniging van den nood van
evengenoemd e personen na 'de be
vrijding van dit grondgebied. De me
daille kan in zilver of in brons wor
den verleend.
Bij K.B. is prof. dr. L. F, R,
Sassen, directeur-generaal van het
onderwijs, met ingang van 1
Maart benoemd tot hoogleeraar
in de faculteit der létteren en
wijsbegeerte aan de Rijksuniver
siteit te Leiden. In zijn plaats is
dr. P. H. J. Idenburg benoemd
tot directeur-generaal van het
onderwijs.