DE DERTIEN DOODEN
VAN DE SCHERMER
De Koningin sprak in Vught
Middenstand en publiek
rechtelijke bedrijfsorganisatie
4
Nieuw Noordhollandsch Dagblad
Minister-president Schermerhorn onthult
het monument
Voer den oorlog met alle macht
tot de overwinning die zeker komt
Grace Moore wordt
katholiek
MINISTERS RINGERS
WIL BEZUINIGEN
Wij staan op een twee
sprong: 'n betere wereld
of den weg der
ontbinding.
Reconstructiecongres van
den R. K. Middenstand
Mgr. von Noort 85 jaar
pOST yOGNTJE
yiMMERMANS
MAANDAG 6 MEI 1946
IIV HET HART van den welvarenden Schermer, voor de kerk
te Stompetoren staat 't monument, als blijvende herinnering
aan de dertien dooden, mannen uit de Schermeer en van elders,
die in den verzetsstrijd in of rondom de Schermer door den
bezetter of zijn trawanten den dood vonden. Een forsche zuil
van baksteen, dragende de dertien namen in hardsteen uitge
beiteld en rustend op een voetstuk, dat zich als twee armen
slaat rond een schat van bloemen, die er den dooden*ter eere
op den eersten verjaardag van de bevrijding werden neer
gelegd. Rechts- gpt het monument staat een lantaarn als sym
bool van het lichiend voorbeeld, dat de dooden ons gaven van
offervaardigheid; links is de vlag geplant,, voor welks vrije
ontplooiing zij hun strijd tegen den bezetter volvoerden.
Niet alleen de bewoners uit
de Schermer, ook velen van
heinde en verre, die van nabij of
in meer verwijderd verband met
de 13 helden hadden samenge.
werkt, hun nabestaanden en
vrienden waren naar het een.
trum van den polder getrokken,
om de plechtige gebeurtenis'mee
te maken.
De voorzitter van de gebun
delde illegaliteit van Schermer
en omstreken, de heer N. Water,
drinker, heette in zijn openings,
woord welkom den minister,
president, de illegale vrienden
en de verwanten van de gevallen
kameraden. Met de oprichting
van dit monument aldus spr.
hebben wij niet voldaan aan
onze verplichting; als wij ons
het offer van onze vrienden
waard willen toonen, dan doen
wij dit het beste door hun strijd
voor eerlijkheid en recht voort
te zetten en zelf daarvan het
voorbeeld te geven.
Hij bracht voorts dank aan
allen, die de oprichting van dit
monument mogelijk hadden ge
maakt, het gemeentebestuur van
Oterleek en het Polderbestuur,
dat het onderhoud voor zijn re.
kening heeft genomen; speciaal
brengt spr. dank aan den heer
L. Schuuring voor het vele werk
in dezen verricht.
Vervolgens las hij een door
den heer J. Willemsen vervaar,
digde oorkonde voor, waarop in
5000 woorden het verhaal van
den verzetsstrijd in en rond de
Schermer voor het nageslacht
bewaard wordt en waarin be.
schreven wordt, hoe de 13 man.
nen, wier namen het monument
draagt, den dood vonden.
Nadat het Wilhelmus gezongen
was, nam de minister-president
het woord.
Voor vrijheid en recht
Ook de Schermer aldus ir.
Schermerhorn heeft in eigeri
vleesch en bloed kunnen merken
wat bezetting en oorlog befee.
kent. Ook ons in dezen rustigen
Eolder heeft de bezetter leeren
eseffen, waar 't om ging, wat
't was, waarvoor werd gestreden.
Ook wij hier hebben gpleeïd wat
„vrijheid'' beteekent. Dat woord'
houdt rneer in dan; zonder ge
vaar te'mogen zeggen, wat men
In het plaatsje Stompetoren
bij Alkmaar, in den polder „De
Schermer"waar onze minis
ter-president het levenslicht
aanschouwde, heeft Z. E'xc.
minister W. Schermerhorn 'n
monument onthuld ter nage
dachtenis aan onze vrijheids
strijders.
wil. De drie laatste oorlogsjaren
is. ook hier het monster van den
bezetter bezig geweest en heeft
het zijn klauwen uitgestrekt
naar ons rustige land. Ook hier
ondervond men, wat angst is,
ook hier werden moed en durf
getoond en door dit monument
willen wij de herinnering aan
dit alles levendig houden.
Ook aan de 13 mannen, die
een stuk van ons eigen le
ven hebben uitgemaakt, zal
ons dit monument blijven
herinneren. Een volk is dat.
gene, wat de menschen zijn.
die dit volk uitmaken. Zij
zijn het in de eerste plaats,
dft de kleur en het karakter
van het Nederlandsche volk
hebben bepaald.
Zonder hun offer was Neder
land een ander Nederland dan
het nu is. Hun levensoffers zijn
de schakels van den langen ke.
ten, die den vrede van 1940 aan
de vrijheid van 1945 bindt: een
keten waaraan geen schakel vol
gens Gods raadsbesluiten mocht
ontbreken. Na ons komt een
nieuwe generatie, ook zij zal
als de .mensch wijs blijft, of lie
ver wijs wordt dit monument
aanschouwen, zij het met andere
gevoelens, omdat zij niet het
schrijnend leed gevoeld zal heb
ben, dat er aan ten grondslag
ligt. Wat zal dan de waarde zijn
van dit monument?
De monumenten, die 't Fran-
sche volk na den vorigen oorlog
oprichtte, spreken te veel van
angst en haat en te weinig van
„vrijheid en recht" de woorden
die dit monument draagt.
Aan ons de taak inhoud te ge
ven aan deze woorden en te bouwen
aan reclit en vüijheid, waarvoor
onze helden hun leven gaven. Het
gaat om de keuze tussclien recht,
dat steunt op het weten van het
verband tusschen de zienlijken en
onzienlijke dingen of: onrecht,
waaraan de wereld ten onder gaat.
Laat uw leven aldus besloot
Prof. Schermerhorn getuigen
van den vasten wil en offerbereid
heid voor een samenleving, waar
in recht en vrijheid heerschen;
dan zal dit monument zinvol zijn
voor ons en ons nageslacht.
Nadat de Min. President hierna het
monument onthuld had en de oor
konde had ingemetseld; zong het
Mannenkoor "Orpheus' o.l'.v. Karl
Böhne "Ecce quomodo moritur' van
Handel en werd aan de voet van het
monument een schat van bloemen ge.
legd van familieleden, illegale vrien.
den, gemeente- en polderbestuur,
Schermer Gemeenschap en tal van
vereenigingén uit de Schermer.
Eenige minuten stilte werden dan
gewijd aan de nag'edachtenis der 13
aooden.
De heer M. Niele sprak een dank
woord namens de familieleden der
13 dooden, waarna Kapt. van Eeke-
len (©om Theo), destijds commandant
van de Gew. Stoottroepen in gevoel
volle. woorden de gevallen strijders
herdacht, er aan herinnerend hoe
menig gevaarlijken onderneming in
de Schermer werd ondernomen'en tot
een goed einde gebracht. Hij herin
nerde aan dien droeven U October,
toen- de bodem* van de Schermer
doordrenkt.werd door het bloed der
oijzen, wier namen in de geschiede
nis met eere zullen worden vermeld.
Moge God hun nabestaanden nabij
zijn, aldus besloot spreker.
De K.P.-feider Pierre uit Amster
dam, herdacht zijn onvergetelijke
vrienden, er op wrfzenden, dat op
hen, aflie achterbleven,» de plicht rust
voort te strijden Voor de verwezenlij
king der idealen, waarvoor zij stier
ven.
©rpheu zong tot slot "Bede voor
het Vaderland' en 'Geuzenvendel'.
Ds. de Jong sprak een slotwoord
V>raarin hij de offerbereidheid van de
dooden tén voorbeeld 'stelde aan dè
Schermer Gemeenschap.
De Gerard Veldmanbrug
Op de brug bij Rustenburg had zich
tegen vijf uur een groote menigte
Verzameld Hier had in den nacht van
10 op 11 October het bloedig treffen
plaats tusschen de landmacht en een
groep van de BS onder commando
van Gerard Veldman, die hierbij den
dood vond.
De heer N. Waterdrinker handelde
hier in den geest van Gerard Veld
man, door geen lange toespraak te
houden, doch gewaagde van de ware
hoogachting' die zijn strijdmakkers
Gerard toedroegen.
Zij meenden z'n nagedachtenis niet
beter te kunnen eeren, dan door de
brug, waarop hij zijn leven gaf,
naar hem te noemen. Ook het Ge
meentebestuur van Ursem had dit
voornemen en door samenwerking
werd een bronzen plaat aangebracht;
waarop de nagedachtenis aan Gerard
en z'n medestrijders voor het nage
slacht wordt levend gehouden. Zijn
ouders die in hem hun eeniigen zoon
verloren, moge het tot troost strek
ken, dat het voorbeeld van hun zoon
door diens vrienden en het nageslacht
steeds voor bogen zal blijven.
Na de onthulling van het monu
ment werd een oogenblik van eerbie_
digen stilte betracht.
De wnd. burg'emeester van Ursem
vertolkte de dank van deze gemeente
voor het feit, dat het dorp het lot
van Putten bespaard bleef.
Een yriend en medestrijder van
Gerard Veldman, Martin van Enge
len gaf. in bewogën woorden een ka
rakterschets van den gevallen held,
drie nooit zich zelve zocht, doch streed
voor een betere wereld, en een voor.
beeld gaf van onbaatzuchtige naas
tenliefde en opofferingsg'eziindheid.
De bekende Amerikaansche
zangeres Grace Moore is tot het
katholicisme overgegaan. Paus
Pius XII heefl haar in een bij
zondere audiëntie ontvangen, na.
afloop waarvan zij mededeelde
dat haar eigenlijke bekeering
eerst in de maand September zal
geschieden. Als reien daarvan gaf
zij óp zich eerst geestelijk te wil
len voorbereiden alvorens in de
Kerk te worden opgenomen.
Voorts verklaarde Grace Moore,
dat het onderhoud dat zij met
den Heiligen Vader had, den
diepsten indruk van haar leven
op haar gemaakt heeft. Zij noem
de den Paus iemand, die onge
acht de politieke richting zich
uitsluitend met de belangen van
de geheele menschheid bezig
houdt.
Het ministerie van Openbare
"Werken en Wederopbouw zal ten
aanzien van het vervoer van
ambtenaren per auto ingrijpende
bezuinigingen gaan invoeren.
Slechts in zeer bijzondere ge
vallen zal voor ambtenaren het
vervoer van en naar het woon
huis in een auto plaats hebben
Voor lokaal vervoer tijdens den
dienst zal alleen in zeer dringen
de gevallen een aantal speciaal
daarvoor in aanmerking komen
de ambtenaren, indien zij boven
dien naar een ver verwijderd
stadsdeel moeten worden ver
voerd, een auto ter beschikking
worden gesteld.
Met vele duizenden
heeft H.M. de Koningin
zich Vrijdagmiddag naar
Vught begeven, om eer te.bren-
gen aan de nagedachtenis van
de 13.600 vaderlanders, die in
het beruchte kamp aldaar om
het leven kwamen. Zij legde
op de kleine vlakte voor het
kruis eigenhandig een groote
krans.
In gedachten verzonken bleef de
Vorstm daarna op deze plaats
staan en met Haar herdacht de
menigte de gevallenen "gedurende
êén minuut stilte. Daarna klonk
haar Koninklijk woord van troost
voor de nabestaanden van dank
baarheid voor de helden, die hun
leven gaven, en van droefheid om
het lot van de 13.600 vaderlanders
die in het Vughtsche kamp om het
leven kwamen en van aansporing
voor het geheele volk.
In de rede, die door Hare Ma
jesteit op bewogen doch krachtï-
jten toon werd uitgesproken en
door allen in diepe aandacht werd
aangehoord, zei H.M. o.a.:
Op een herdenkingsdag als deze,
willen wij ons nogmaals ten volle
rekenschap geven van de betee-
kenis van het verzet voor ons volk
en hoe die beteekenis kan blijven
vóórtbestaan. Zij ligt in het feit,
dat achter de daden, de moed en
het bovenmenschelijke uithou
dingsvermogen stond de geestes
kracht die de bezieling gaf. De
overtuiging, dat het tenslotte ging
om waarden, hooger zelfs dan het
leven, heeft den mensch boven
zichzelven uitgeheven.
Wanneer die geest leven blijft
en allen, die aan het verzet heb
ben deelgenomen hem uitdragen
op werkplaats en fabriek, kantoor,
gezin of ambt. zal deze geleidelijk
de maatschappij doordringen en
opheffen tot een hooger plan. Ik
weet dat gij daarbij een niet te
onderschatten weerstand te over
winnen zult hebben doch wie be
zield en gestuwd wordt door een
ideaal en een geestelijke kracht,
zal tenslotte toch zegevieren. Veel,
wordt er gesproken over verwil
dering, over geestelijken nood,
over duistere machten, die in de
wereld zijn losgebroken. Ik zal
hier niet nader over uitweiden.
Is het niet voor een ieder, die
zien wil. overduidelijk, dat. sinds
de band tusschen de zienlijke en
onzienlijke wereld is onthecht,
onze wereld uiteen is gevallen,
zoodat. zij dreigt ten onder te
gaan?
Wij staan voor een twee
sprong: de keus tusschen een
betere wereld en ons losma
ken van de macht van het
In de afgeloopen dagen
heeft de Ned. Kath. Midden
standsbond een réconstrdctie-
congres gehouden in het ge
meenschapsoord .JJraken-
burgh" nabij Hilversum. Het
congres werd geopend door
den voorzitter, den heer F.
Koops uit Venlo, die o.m.
schetste hoe, ondanks de li
quidatie door den gezetter,
toch werd doorgewerkt aan
den opbouw der' organisatie,
teneinde het probleem van
het zelfstandig kleinbedrijf
voor de'toekomst te regelen.
De directeur van het Bonds-
bureau mr. J. Bachg. besprak
vervolgens de toekomst van het
bedrijfsleven, in verband met het
vopronttwerpwet op de bedrijf
schappen. Spr. achtte de dwang-
organisatie onaanvaardbaar en
meende de juiste oplossing te
moeten zien in een regeling,
waarbij de vrije kleine bedrijfs
organisaties den ondergrond vor
men' der publiekrechtelijke be_
drijfschappen.
Prof. mr. C. P. M. Romme hield
een rede, \yaarin hij, na de voor
geschiedenis der publiekrechte
lijke organen in hét bedrijfsleven
'te 'hebben geschetst,, een vijftal
stellin'gen ontwikkelde en wel de
volgende:
1. Een vrije vereendging met
verplicht lidmaatschap, volgens
de organisatie-Woltersom, is on-
vereenigbaar met en schadelijk
voor het stelsel van pubiekrech-
telijke bedrijfschappen.
2. De vrije organisatie zonder
verpicht lidmaatschap is onmis
baar in het stelsel van publiek
rechtelijke bedrijfschappen.
•3. Het vrije organisatieleven
dient confessioneel geleid te zijn.
4. De Organisatie-Woltersom
verdwijne met bekwame speed,
ongeacht de instelling van be-
drijfschapjpen. De bureaux echter
blijven funotipneeren jn 'zooverre
zij een taak vervullen waarbij
zij het geheele bedrijfsleven moe_
ten omvatten.
5. Er behoort een regeling te.
komen, waardoor de financieel e
eischen worden gelijkgesteld voor
alle bedrijfsgenooten, of zij al
dan niet tót de vrije organisatie
wenschen toe te treden.
Voorts spraken het congres
toe mr. dr. A. F. H. C. Schrijvers
,'en dr. G. W. Groene veld, hoofd
van de Researdh-afdeeling yan
de Nederlandseihe Bank. die bei
den een aantal stellingen verde
digden over de economische pers
pectieven voor den middenstand.
Ook dé* heer A. C. de Bruin 'en
dr. A. Olieroek, hielden toespra-
'ken.
Het congres benoemde den heer
E. J. M. Stumpel" te Hoorn tot
eerelïd van den Bond in verband
;met zijn vele verdiensten voor
,den middenstand', o.a. als lid der
Tweede Kamer.
Ter afwisseling hadden des
avonds bijeenkomsten plaats
waarbij o.a. „Ons Leekenspel''
onder leiding van Anton Sweers
enkele töoneelspelen opvoerde.
In tegenwoordigheid van H.M.
de Koningin v.ond te Vught
-sfiupfua pu,d"q ajitosoamt uaa
plechtigheid plaats, waarvan
wij hierboven een treffend
moment geven.
kwade, of de weg van de ont
binding in te gaan. Een tus-
schenweg bestaat er niet. Dit
is een zaak van nuchter den
ken en van gezond verstand,
zij is onafwendbaar, niet alsof
sommigen die keus wenschen
te doen en anderen dit niet
wenschen.
Gaat niet achter alle problemen,
waarvoor wij geplaatst worden,
een diep menschelijk vraagstuk
schuil: het levensvraagstuk van
mensch en samenleving, dat eerst
tusschen den mensch en God moet
worden opgelost, willen wij de
vraagstukken van onzen tijd in
wezen aankunnen?
Vóór alles hebben immers de
mensch en de gemeenschap be
hoefte aan innerlijke zekerheid en
aan een vasten maatstaf, waaraan
goed en kwaad gemeten kunnen
worden, alsook aan onzelfzuchtig
heid en naastenliefde. Met andere
woorden, aan een geestelijken
grondslag, waarop een betere we
reld kan worden opgebouwd een
wereld, waarin die grondslag tot
haar recht komt.
Als vanzelf gaan onze ge
dachten daarbij uit naar
Christus, die als Grondlegger
van dit fundament de wereld
de oplossing geeft van het
diepste vraagstuk, waarvoor
zij geplaatst wordt.
Tot de vele hooge autoriteiten
behoorden o.a. de Bisschoppen van
Den Bosch en Breda, Mgr. Mut-
saerts en Mgr. Baeten. Zangkoren
van Vught en Den Bosch voerden
gezangen uit.
Donderdag 9 Mei a.s. viert Mgr.
dr. G. C. van Noort, huisprelaat
van Z. H. den Paus, zijn 85sten
verjaardag.
Mgr. van Noort werd in 1861
te Stompwijk geboren, studeerde
aan de beide seminaria van het
•bidsom Haarlem en ontving de
priesterwijding op 15 Augustus
1884. Gedurende drie jaren werk
te hij als kapelaan te M e d e m-
b 1 i k en vervolgens te Amster
dam aan de St. Annakerk. Van
1892 tot 1908 was hij hoogleeraar
in de dogmatiek aan het semina
rie te "Warmond. In 1926 werd hij
benoemd tot kanunriiik-poeniten-
cier van het Haarlemsch Kapit
tel en in) 1929 tot Deken van Am
sterdam en Rector van het Ba-
gijnhof van welke functie hij op
84-jarigën leeftijd in 1945 ontslag
nam.
Een dezer dagen vierde een.
postbesteller van Fijnaart zijn
40-jarige dienstjubileum. Het ge
heele dorp ging op in dft feit. Al-
ferwege werd gevlagd en dé hul
diging van den jubilaris droeg
eën grootseh karakter, want toen
de autoriteiten vari de P. T. T.
,met hem klaar tyaren. eischte de
burgerij haar postbode voor zich
•op.
De jubilaris de heer Ant. Tim
mermans heeft in zijn „loopbaan"
niet minder dan ruim 240.000 km.
te voet en per fiets afgelegd en
ondanks zijn, leeftijd van 64 ja
ren, maakt hij nog léderen dag
zijn voettocht van 22 kilometer.
Is het 'wonder dat de Fijniaast-
sche kinderen zeggen: P. T. T.
dat is: Post Toontje Timmermans,
