2 Traditie van vijftig jaar Katholieke denkbeelden inzake bedrijfsorganisatie ers lijst lijst DE FABEL DER VLEUGELS Nieuw Noordhollandsch Dagblad In 1896 kwam 't eerste Katholieke Staatkundige Program tot stand MATERIEEL* Z0R6EN J Zijn anders dan die van het socialistische voorontwerp-Vos! J ZATERDAG 11 MEI 1946 1946 gen van over het veer een lijn ge jut naar die nog wach- geheel aizenden I wachten fant, ook gecapitu- na deze !eel ver- laarin zij is verre |ijd volk. evenveel Is'c h te En mis- hebben moeten en over Jappen ar denkt iileg van tan tien- let leven lelijk ge- Yank en ations in gn heeft herhaald, hebben geleefd oftochten bestond gen. ositie nu is er nog ?wat niet wel mo ms leger onderge- Ihoorlijke |zich ech- plaats op Blen, zoo- evangen- ,en groote i nog her- I wij hier leiding- nog ge- np? Wat lagd. Het [aftappen! hierdoor h, wat het ende wa- jieet land, iperatuur Q£ KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ gaat deze verkiezingen in op de basis van het algemeen staatkundig program, het program van beginselen dus, dat in 1936 onder den onver- getelijken Goseling tot stand kwam. Daarop is gebouwd het Urgentie-program, dat door de Partij na de bevrijding is vastgesteld. Zoo is waarlijk van onvergankelijke juistheid de stelling van de Katholieke Partij: ons beginsel beproefd, ons program vooruitstrevend. De Katholieken en de niet-Katholieken, die dit eveneens onderschrijven kunnen in 1946 het besef meedragen, dat zij, dit Katholieke program onderschrijvend, voortbouwen op een traditie van vijftig jaar. Na de proeve van een program van dr. Schaepman, in 1883 feitelijk mislukt, vereenigden de Katholieke leden van de Tweede Kamer zich echter in 1896 op een gemeenschappelijk program. 1896. Het feitelijk geboorte jaar van de Katholieke Volks- art ij! Het eerste program van taatkunde voor de Katholieke Nederlanders. Een program, dat thans dus vijftig jaar oud is en waarvan de punten uiteraard hun actualiteit hebben verloren. Maar aan dat program, dat thans zijn gouden jubileum viert, ging een inleiding vooraf, die in meer dan een opzicht in onze dagen nog waarde heeft. Daarvoor is het dan ook een traditie, die wij na vijftig jaar mogen vieren, omdat er nog staat de Katho lieke Staatkundige Partij met haar taak en roeping in een grooten tijd. Een traditie, die wij niet beter hunnen vieren, dan door bij de komende stembus voor een klinkende overwinning van de Katholieke Volkspartij te zorgen! De Katholieke leden van de Tweede Kamer hebben in 1896, onder -leiding van Schaepman, dit program aan hun Katholieke landgenooten aangeboden „in het vertrouwen, dat de onder hen heerschende eensgezindheid de volle samenwerking van alle katholieke krachten zat bevor deren en verzekeren". Als Ka tholieke mannen beleden en verdedigden zij, wat door den H Stoel over het wezen van dén Staat, over oorsprong en bevoegdheid van het gezag, over plichten van vorsten en volke ren, wordt geleerd. In dit ver band verklaarden deze leden, zich te baseeren op de leer van de Pauselijke encyclieken en aan de hand van de „Immortale Dei" van 1 November 1885, over de christelijke inrichting van de staten, wilden zij, als Katholie ken, die waarlijk dien. naam waardig zijn, allereerst toonen, de Kerk als echte zonen lief te hebben; de staatsinstellingen te bezigen tot bescherming van waarheid en recht; er voor te waken, dat de vrijheid van han delen de door natuurwet en Gods wet gestelde maat niet overschrijde, er naar te streven, dat ieder gemeenebest naar den geest van het Christendom wor de ingericht. Hier zullen verschillen zijn van plaats en tijd, maar „toch moet men steeds waken voor de eensge zindheid en trachten naar éénheid van handeling.'' Deze beide dingen zullen, schreef Leo XIII, het best wor den verkregen, indien allen en een ieder de voorschriften van den H Stoel houden als de wet van hun leven en zich richten naar de Bisschoppen, die de H. Geest gesteld heeft tot het besturen van Gods Kerk De verdediging der Katholieke zaak vordert onverbiddelijk in de be lijdenis der door de Kerk over geleverde leer, eenheid van zin bij allen en de hoogste volhar ding; daarom moet er tegen wor- N STEMT 17 MEI O O O O O O O voor het herstel van volksgezond heid, die door de oorlogs-om- standigheden zoo zwaar geschokl is. V den gewaakt, dat iemand op eenige wijze tot valsche meenin gen overhelle of zwakker weer stand biede dan de waarheid duldt. „Zeker is het geoorloofd, op gematigde wijze van meening te verschillen over vrije kwes ties, met het doel om tot de waarheid te komen. Eensgezind zullen de Katholieken, in onder linge liefde en in eerbied tot den H. Stoel twee dingen verkrij gen; „op de eerste plaats zullen zij de Kerk bijstaan in het be waren en verbreiden der chris telijke wijsheid, op de tweede plaats zullen zij een groote wel daad bewijzen aan de burger lijke maatschappij, wier heil door booze leeringèn en booze begeerten in groot gevaar ver keert" De Katholieke leden van de Tweede Kamer verklaarden in 1896, dat zij naar den eisch van EEN GEZOND GEZIN BEVRUD VAN deze woorden vol wijsheid, allereerst hun aandacht richten op de dingen, die het volk in al zijn kringen kunnen verheffen, zijn welstand vermeerderen, zijn rust verzekeren, sociale nooden lenigen, sociale ontwikkeling bevorderen, sociale beroering voorkomen. Want door alle dee- len van dit program gaat de ééne gedachte: het Staatsgezag voor alle standen van het volk, dus voor het geheele en ééne Nederlandsche Volk, ten wel daad te doen zijn In die overtuiging werden zij gesterkt door de wetenschap, dat de in 1897 te kiezen Staten Generaal zullen geroepen wor den, om mede H. M. de Konin gin Wilhelmkia te huldigen en te ontvangen. Als trouwe onderdanen van het Huis van Oranje, als trou we aanhangers van het Ko ningschap en van de Grond wet. meenen zij in het belang van Vorstenhuis en Vaderland te handelen, door op wetge vend gebied aan die maatre gelen hun kracht te wijden, die kunnen strekken tot beves tiging van onze Nederlandsche rechten en vrijheden, tot be ter en vaster vervulling van ieders plicht tot meerdere ont wikkeling en meerderen bloei van het geheele volk en vooral tot versterking van den band tusschen Vorstenhuis en Natie naar het woord van Z. M. Ko ning Willem 111: „Oranje en Nederland, onder Gods zegen vrij. onafhankelijk en één!" Het spreekt van zelf, dat wij zelfs de bewoordingen van deze inleiding tot dit program van vijftig jaar geleden niet zonder meer in den jare 1946 tot de onze kunnen maken Maar wel weten wij ons sterk door de ge dachte, dat wij ons, als Katho lieken van Nederland eenparig scharend rond het program van deze tijden, voortbouwen op een traditie, die ons land tot zegen is geweest. Wij weten, dat ook in deze dagen de burgerlijke maatschap pij „door booze leeringen en booze begeerten-in groot gevaar verkeert", wij weten dat wij ook nu werken voor het geheele en ééne Nederlandsche Volk" onder de leiding van Koningin Wilhel- mina „aan wie de Almachtige God geve wijsheid, kracht, heil en vele jaren" Wij weten, dat wij ook nu een program hebben, waarvan wij mogen vertrouwen, dat „de onder ons heerschende eensgezindheid de volle samen werking van alle katholieke krachten zal bevorderen en ver zekeren". Na vijftig jaar leven onder ons, verjongd en vernieuwd en op nieuwe verhoudingen toege past, dezelfde beginselen en ge dachten, die de invloed van de Katholieken op het Nederland sche staatsbestel gedurende vijf tig jaar hebben versterkt en verzekerd Dat zullen wij hand haven op 17 Mei als de stembus ons weer roept. Eensgezind en in volle samenwerking gaan wij op voor de lijst van de Katho lieke Volkspartij Voor lijst 2, in ons gewest, met den naam Romme bovenaan! "N STEMT 17 MEI voor de toeken ning van de juiste plaats van Nederland in de internationale rechtsorde. De COMMISSIE, ingesteld door het centrum voor staatkundige vorming (Katli. vormingsinstituut op staat kundig gebied)) ten einde van advies te dienen inzake het „voorontwerp van wet op de bedrijfschappen", door minister Vos aan belang hebbenden en belangstellen den voorgelegd ter fine van „wei overwogen suggesties en critiek", is met haar werkzaamheden gereed ge komen Zij heeft het resul taat van haar studie en over leg neergelegd in een „proe ve van een ontwerp van wet op de bedrijfschappen en den sociaal-economischen raad". Deze proeve ver schijnt thans in druk In tegenstelling tot het voor ontwerp-Vos is in de onder havige proeve getracht de ge dachte, dat het bedrijfschap een eigen doel en bijgevolg ook een eigen taak heeft, onderscheiden van het doel en de taak van den staat, nader uit te werken. In bedrijfslichamen, in den echten zin van het woord, is geen plaats voor directe parti cipatie vanwege de centrale overheid Het voorontwerp-Vos stelt zich op het standpunt van directe participatie. In de proeve is de participatie indirect. In de plaats van den door de Kroon benoemden commissaris, die Aantijgingen tegen dr. Kortenhorst IK BEN HET er niet mee eens, dat er bij ons in de Katholieke Volkspartij vleu gels zouden zijn. Zulke enge len zijn we niet. Natuurlijk zijn er wel meeningsverschïl- len over practische punten. Die zijn er echter bij andere par tijen niet minder. Laten wij dat goed vasthoudën. En dit bedenken: het is de trots en de eer van de Katholieke Volkspartij, dat zij er steeds in geslaagd is, de verschillen de groepen op een vaste prin- cipieele basis te vereenigen. En nu is er een vreemde le gende, die wil. dat er een man is in de Partij, die als de ver persoonlijking van die conser vatieve vleugel in de Partij moet worden aangezien. Kor tenhorst, het zwarte schaap, de zondebok van de zwarte reac tie. En nog erger wordt het, wanneer we deze week in een verkiezingsartikél van de Par tij van den Arbeid lezen over de reactie in de K.V.P., be lichaamd niet alleen in Kor tenhorst, maar ook in Rom me en mr. van Maarseveen. Nu kan men natuurlijk de metho de der communisten volgen en alles en ieder, met wie en waarmee men het niet eens is, reactie en conservatisme noe men. Maar dan wete men. dat het Nederlandsche Katholieke Volk, op eenige uitzonderin gen na. het daar niet mede eens 'is, omdat het onjuist is. Het is vlakweg een schandaal, dat men een hoogst-verdien- stelijk en bekwaam man als Kortenhorst op een derggliikc wijze denigreert. En feitelijk in zijn karakter aantast. We ten deze lieden, die zoo oanus den mond vol hebben over „laster" als een van hun men schep iets wordt aangedaan wel, dat elke candidaat van de K.V.P. schriftelijk moet ver klaren. dat hij het program van de K.V.P. onderschrijft? Dat dus dr. Kortenhorst ook dat program van de K.V.P. aanvaardt en dat daarmede feitelijk de kous af is. Ik zie dr. K. niet voor zoo karakter loos aan. om met zijn hand- teekening te bekrachtigen, dat hij het program van de K.V.P. onderschrijft en dan later zich daar niet aan te houden. Dat zou een infame veronderstel ling zijn, waar we ons natuur lijk in dagen van vernieuwde politieke actie niet aan over geven. Bovendien is dr. Kor tenhorst een van de knapste, niet alleen onder de Katholie ke, Kamerleden, die mej, zijn scherp juridisch inzicht bijv. in de laatste zuiveringsdebat ten de eerste geweest is. die een zuiveren grondslag voor d.it netelige probleem gelegd heeft. In de handelspolitiek, die altijd de zorg van den Staat heeft gevraagd, heeft dr. Kortenhorst ten bate van het algemeen welzijn van het va derland op de meest-bekwame wijze den koers helpen bepa len. Voortdurend hadden wij vanzelfsprekend met onzen grootsten afnemer. Duitsch- land. te maken. Maar de be kwaamheid van Kortenhorst kon de Nazi-heerschers in de jaren van hun bewind niet aan: de nationaal-socialistische bankroetierspolitiek heeft Kor tenhorst voortdurend ondub belzinnig gehekeld. Zoodat ten slotte aan dezen scherpzinni- gen politicus en eerste klas Nederlander den toegang tot de onderhandelingsconferen ties in Berlijn werd ontzegd! Wij willen maar zeggen, dat Nederland, en Katholiek Ne derland inhet bijzonder, wel wat beters verschuldigd is. te genover dezen man, dan het voortdurend gewauwel over reactie en conservatisme. Dat tenslotte, bij het steeds meer naderen van de verkiezingen, nu ook mannen als Romme en van Maarseveen in het kamp der reactie worden ingedeeld, Romme. de man van het voor uitstrevende program en Maar seveen, die juist ook in de laatste weken om zijn optre den in de Tweede Kamer is geroemd en als rechtskundig adviseur van de Katholieke Arbeidersbeweging het volle vertrouwen van de arbeiders geniet dat is de waanzin ge kroond. De Katholieke Volks partij zal het antwoord op de ze aantijgingen niet schuldig blijven. Zij zal maar één ant woord geven: de honderddui zenden, waarmede het millioen stemmen wordt overschreden, zoo hoog mogelijk op te voe ren, opdat wij als de sterkste fractie uit de stembus komen! P. O. LITICUS ambtshalve voorzitter is van het bestuur en voorzien van tal van bevoegdheden, treden eenerzij ds de door de gewone leden van het bestuur gekozen voorzitter en het dagelijksch bestuur, an derzijds de waarnemers, die door den minister kunnen worden be noemd. Deze waarnemers van de centrale overheid hebben in het bestuur slechts raadgevende stem Voor het toezicht op de bedrijfschappen wordt de so ciaal-economische raad inge schakeld, die in 't voorontwerp- Vos niet voorkomt Voor wat den opbouw betreft, wordt het voorontwerp-Vos be- heerscht door de gedachte aan bedrijfschappen, die verticale kolommen omvatten. De com missie stelt zich niét op een theoretisch voorkeur-standpunt t.a.v. verticale of horizontale organisatie. De behoeften van het bedrijfsleven bepalen de richting van de keuze. In den technischen opzet van deze proe ve van een ontwerp is uitge gaan van horizontale bedrijf schappen, die voor .alle daar voor in aanmerking komende aangelegenheden kunnen wor den samengevat in verticale lichamen Anders dan in het vooront werp-Vos is het terrein, waarop het bedrijfschap regelend kan optreden, in dit ontwerp om lijnd. Het bedrijfschap is slechts bevoegd, voor zoover de wet het bevoegd verklaart. Voor aange legenheden, die hét bedrijfschap kan regelen, geldt echter onver minderd de bevoegdheid van den minister aanwijzingen te geven, wanneer hij zulks in het alge meen belang noodzakelijk acht. Bij niet opvolging, of opvolging in strijd met het algemeen be lang. kan de minister zelf de noodige regelingen vaststellen. Wanneer het bestuur van het bedrijfschap in kamers is ver deeld, onderwerpt de economi sche kamer alle autonome ver ordeningen aan het oordeel van de sociale kamer. De goedkeu ring van het laatste is noodig voor autonome verordeningen, die aangelegenheden regelen, die in belangrijke mate van in vloed zijn op het sociale terrein Deze aangelegenheden worden aangewezen door de sociaal- economischen raad. Het vooront werp-Vos bepaalt zich hier tot overleg tusschen beide kamers, wanneer het naar het oordeel van den commissaris besluiten betreft, die voor de andere ka mer belangrijke gevolgen kun nen hebben Ten besluite van deze opsom ming van belangrijke verschil punten tusschen deze proeve van een ontwerp van wet en het voorontwerp-Vos moge dienen, dat in tegenstelling tot het voor ontwerp-Vos de proeve een re geling geeft voor den sociaal- economischen raad. Deze raad nu is een gemengd lichaam, waarin de centrale overheid wel direct participeert Zijn bevoegdheden zijn belangrijker, dan in het be geleidend schrijven bij het voor ontwerp-Vos wordt gesugge reerd. De „proeve van een ontwerp van wet op de bedrijfschappen en den sociaal-economischen raad'' is verkrijgbaar bij het secretariaat van het Centrum voor Staatkundige Vorming, v, Limburg Stirumpl. 1 te Utrecht

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Nieuw Noordhollandsch Dagblad, editie Schagen | 1946 | | pagina 3