DE MUZIEK DEK CIJFERS
2
2
2
HOEVEEL KIEZERS ZIJN ER?
lijst
r
lijst
Hoeveel stemmen worden
er uitgebracht?
W'
Hoe waren de cijfers voorheen?
lijst
Nieuw Noordhollandsch Dagblad
Hoeveel kiezers zijn er? - Hoeveel stemmen wor
den er uitgebracht? - Wat hebben de partijen te
verwachten? - Hoe waren de cijfers voorheen?
J
J
J
Wij hebben vier achttiende millioen
stemmen te verdeelen!
DINSDAG 14 MEI 1946
|"\E VRAAG, hoe het a.s. Vrijdag met de verkiezingen zal af-
loopen, kan uit den aard der zaak moeilijk van te voren
beantwoord worden. Altijd, maar nu meer dan ooit. Er zit
allerlei muziek in. Of die muziek steeds welluidend is, mag een
andere kwestie genoemd worden. Er zit muziek in, niet alleen
in de cijfers, maar ook in de nieuwe partijgroepeering. Om
echter eenigermate te kunnen nagaan, hoe het zal loopen,
moeten we eerst eens weten, hoe het met het aantal kiezers
staat. Aan de hand van de cijfers, welke het Centraal Bureau
voor de Statistiek daarover publiceerde, kan dit eenigszins
worden begroot.Wij hebben voor ons de statistiek der verkie
zingen voor de Tweede Kamer d.d. 1937. Daaraan ontleenen
wij deze cijfers betreffende het aantal kiezers:
1925
3.543.058
1929
3.821.612
1933
4.126.490
1937
4,462.859
Een gestadige toeneming dus
om de vier jaar. Van 1929 tot 1933
bedroeg die toename 7.98 °/o, van
1933 tot 1937 8.15 Er zit dus
progressie in de toename. Houden
wij daar rekening mee bij de be
grooting van de toeneming van
1937 tot 1941 en van 1941 tot 1945,
terwijl er dan het jaar 1946 nog
bijkomt en ook rekening gehouden
moet worden met de „toetreding"
tot het kiezerscorps,, van de twee
nieuwste lichtingendergenen, die
nu voor het eerst als 23- en 24-
jarigen meestemmen, dan is de
schatting van een aantal kiesge
rechtigden, op grond van deze
statistische gegevens, van 5.600 000
waarschijnlijk niet ver van de
waarheid af. Dit is berekend naar
een gemiddelde toeneming van het
kiezers aantal over het geheele
land van ongeveer 25 °/o.
Die toename is echter lang niet
over geheel ons land hetzelfde.
Aan de zoo juist genoemde statis
tiek ontleenen wij bijv. dat de
toeneming over het geheele land
van 1933 tot 1937 8.15 °/o was, maar
in de provincie Utrecht bedroeg
ze 11.66 in Friesland slechts
4.81 in Noordholland 7.24 °/o,
in de meer katholieke provincies
Brabant en Limburg resp 9.02 en
9.74 °/o
Er zijn echter eenige andere dan
technisch-statistische cijfers, die
het cijfer van het aantal kiesge
rechtigden beïnvloeden en aan
merkelijk zullen verlagen. Daar is
ten eerste het bedroevende cijfer
van de 200.000 dooden. die boven
het normale sterftecijfer in de
oorlogsjaren zijn geteld. Dat zijn
niet allen personen op den kies
gerechtigden leeftijd, maar het is
waarschijnlijk niet te boud, om
hun aantal te schatten op 150 000.
Denk slechts aan de tienduizenden
joodsche landgenooten, die geval
len zijn! Bovendien zijn er nog
90.000 geïnterneerde politieke ver
dachten. Daar zijn er bij beneden
den kiesgerechtigden leeftijd, maar
het grootste deel, wij ramen dat
op 75.000 is naar zijn leeftijd wel
kiesbevoegd. Wettelijk zijn ze dat
nu echter niet. Hiermede komt het
aantal aanvankelijk geschatte
kiesgerechtigden van 5.600.000 te
STEMT 17 MEI
voor gezond fi
nancieel herstel
en voor herstel
en uitbouw van
het staatsbestel
in het Koninkrijk
verminderen met ongeveer 225.000,
het wordt dan dus 5.375.000. Maar
dit beteekent nog lang niet. dat er
5 millioen 375 duizend stemmen
worden uitgebracht. Hoe het daar
mee staat, leest men in een nadere
schouwing elders op deze blad
zijde.
STEMT 17 MEI
voor de verster
king van de gees
telijke en zede
lijke grondslagen
van ons volksle
ven.
"Gestreefd worde naar de spoedige
verwezenlijking van zelfstandige
publiekrechtelijke lichamen voor het
bedrijfsleven, die geen staatsorga
nen zijn, doch bintien het kader van
Jiet algemeen regeeringsbeleid, onder
toezicht der overheid, het bedrijfbe_
lang behartigen."
Uit het program van de
KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ
ANNEER HET ELDERS
GENOEMDE CIJFER van
5.375.000 kiezers (en kiezeres
sen niet te vergeten), met de
werkelijkheid ongeveer zal
kloppen, dan is de becijfering
van het aantal te verwachten
stemmen op dien grondslag
met eenige meer statistische
houdbaarheid na te rekenen.
Er blijft altijd een aantal kie
zers thuis, al kan gezegd wor
den, dat de statistiek van het
C.B. ons ook leert, dat er sinds
1925 (om ons daartoe te bepa
len) stijging valt waar te ne
men in het aantal kiezers, dat
aan de stemming deelneemt.
In 1925 bleef 8.65 van de kie
zers thuis in 1929 7.32 in 1933
5.50 °/o, in 1937 4.60 °/o.
Er moet echter rekening gehou
den worden met eenige omstan
digheden, die zich nu voordoen en
welke er vroeger niet waren. Zoo
is er een aantal van eenige dui
zenden militairen buitenlands en
Serhalve niet in staat, aan de
stemming mee te doen, er zullen
meer kiezers niet aan den oproep
gevolg geven, omdat er in verschil
lende groote gemeenten geen per
soonlijke. maar slechts één ge
meenschappelijke openbare oproep
wordt gedaan, de arbeiders, die
voor den wederopbouw werken,
zullen practisch niet alle in staat
zijn. te stemmen, enz.
Wij meenen te mogen verwach
ten, dat zeker wel 6 van de kie
zers om alle genoemde redenen
verstek zal laten gaan. Dit ver
mindert het aantal te verwachten
stemmen met ongeveer 320.000 Op
grond van deze becijfering zou dus
verwacht kunnen worden, dat
5.055.000 kiezers aan de stemming
zullen deelnemen.
Maar.... dan hebben we nog
niet het aantal geldige stem
men! Wan ter zijn altijd nog tien
duizenden kiezers, die ongeldig
stemmen. Hetzij, dat ze om werke
lijke of vermeende principieele re
denen een blanco stem uitbrengen,
hetzij dat ze per ongeluk of expres
verkeerd stemmen. Er zijn nu
eenmaal heeie volksstammen die
het nooit leeren!
In elk geval bedroeg het aantal
ongeldige stemmen in 1925 4.66 °/o
van het totaal uitgebrachte, in
1929 4.59 °/o, in 1933 4.56 ®/o, in
1937 3.68 °/o. In 1933 waren er
107.804 blanco stemmen (toen was
de N.S.B. in opkomst!), in 1937
nog 70.023 In 1933 waren er overi
gens nog 70.023 ongeldige stem
men, in 1937 77.239. Dat was toen
bijna tweemaal de kiesdeeler!
Ook hier is de vraag mét ^et
groote vraagteeken. wat de nieuwe
kiezers zullen doen. Ze zullen in
het algemeen wei goed kunnen
stemmen, de vraag is of ze het
allen zullen willen.... In elk ge
val schatten wij het aantal ongel
dige stemmen (dus de blanco's en
de andere ongeldige) op 4 wan
het totaal aantal te verwachten
uit te brengen stemmen, in welk
geval wij komen tot een totaal
aantal te verwachten uit te bren
gen stemmen van 5.055 000 min
200 000 ongeldige. maakt uit
4 855 000 geldige stemmen. Zoover
zijn we dus Wij bedoelen: waren
we maar vast zoo ver, dan wisten
we meer.Nu gaan we eens kij
ken, wat de verschillende partijen
van deze vier achttiende millioen
stemmen hebben te verwachten.
%/ÏER ACHTTIENDE MILLIOEN stemmen hebben we te ver-
V deelenWas het maar waar! «Zouden we ze allen aan
de Katholieke Volkspartij geven? Wat dunkt U? Neen, dat
zouden we niet, we zouden wél berekenen, op hoeveel de
K.V.P. er recht haa en die zou ze krijgen en we gelooven dat
het voldoende zou zijn.Andere partijen moeten ook leven,
er moet werkelijk democratie zijn, een geval, waarmee ont
zettend gesold wordt op het oogenblik! We zullen eens op
papier nagaan, wat aan de hand van vroegere cijfers de mo
gelijkheden zijn. Het is niet gemakkelijk!
Wat zullen de duizenden nieu
welingen doen? Wat zullen de dui
zenden doen. die voorheen op „an
dere" partijen stemden? Volgens
de genoemde satistiek waren er in
1937 nog verschillende partijen,
die nu niet aan bod zijn en toen
gezamenlijk rond 300.000 stemmen
uitbrachten! Daar zit van alles in.
Bijv. de R.S.A.P met bijna 33 000
stemmen de Kath. Dem. Partij
met 27.665 st., de N.S.B. met
171.137 st., (de helft is geïnter
neerd, waar blijft de rest?), dan
nog een Christelijk Nationale Ac
tie met 20.000 st. en de Actie
Bouwman, speciaal in Arnhem
Nijmegen en Brabant met 21.000
st. en behalve deze nog enkele
kleinere belangenpartijen. Dat is
dus de eerste muziek
Dan is er de groote kwestie van
de gecombin. partijen SD.A.P. en
V.D. en C.D.U. zijn vereenigd in
de Partij van den Arbeid, mei de
groep-Schermerhorn en de C.H.-
groep van Walsum en een groepje
Katholieken, dat natuurlijk na het
laatste Bisschoppelijk vermaan
heelemaal niet meer van beteeke-
nis mag zijn.... Het is uiteraard niet
mogelijk, te schatten, wat de C.H.-
groep van Walsum uit de C.H.
Unie zal meenemen. Mannen als
Lieftinck en dr. van Rhijn hebben
daar zonder twijfel aanhang. Met
de z.g. groep Schermerhorn zijn ze
gezamenlijk de z.g. dakloozen. om
dat zij na de bevrijding niét het
J^OE WAREN de cijfers bij vorige verkiezingen? Wij willen
ons bepalen tot de Tweede Kamerverkiezingen van 1933 en
1937. Wij nemen de volgorde van de Partijen, zooals die bij de
a.s. verkiezingen is. En combineeren dan voor zooveel mogelijk
Men houde bij de beoordeeling van de cijfers van de P. vf d. A.
rekening met de algemeene beschouwing in het derde artikel
op deze pagina.
1933 in pet. 1937 in pet.
1. S. D. A. P. 798.632 21,5 890,661 21,9
Vrijz. Dem. 188.952 5,1 239.502 5,9
C. D. U. 38.464 1,0 85.004 2,1
7.
9.
1.026,048
1.037.364
499,892
339.809
258.732
118.238
33,930
27,6
27,9
13,4
9.1
7,0
3.2
0,9
1,215,167
1.170.431
665.501
302.829
160.260
136.026
24.543
29,9
28,8
16,4
7,5
3,9
3,4
0,6
93.274 2,5
78.619 1,9
Dus: P. v. d. A.
Katholieke Volkspartij
Anti Rev. Partij
Christ. Hist. Unie
Liberale Partij
(P. v. d. Vrijheid)
Comm. Partij Nederl.
Protestantsche Unie
(Herv. Ger. Stp.))
Staatk. Ger. Partij
Groep Lopez
(alleen in Amsterdam)
10. Bellamy Partij
(In 1937 verkregen de overige groepen en partijen 304.701,
dat was 7,5 pet. Hiervan bekwamen de NSB 171.137, de RSAP
32.846; Nat. Boeren-, Tuinders- en Middenstandspartij 6891,
Kath. Dem. Partij 27.665, NSNAP 908, Algemeen Belang 9038,
Christelijk Nationale Actie 20487, Actie Bouwman 21.191, Na
tionaal Herstel 6270, Zwart Front 8178.)
Aan voorspellingen van het aantal stemmen, dat verschillen
de partijen zullen behalen, wagen wij ons niet: Wij rekenen wel,
dat de Katholieke Volkspartij haar percentage tot over de .30
zal opvoeren. Dan is het in orde!
houvast van een bepaalde partij
meenden te kunnen vinden, dat de
P. v. d. A. hun nu wel schenkt.
Een man als Schermerhorn brengt
vanzelfsprekend ook zijn aanhang
mee.
'Maar hoe groot zal het verloop
van de oude S.D.A.P. zijn? En
hoeveel Vrijz. Democraten zullen
toch nog de Partij van de Vrijheid
kiezen? En hoeveel van de C.D.U.
zullen een van de andere pro
testantsche partijen kiezen? Be
halve de A.R. en de C.H.U. is er
nog een Protestantsche Unie, van
Christelijk Historische huize,
waartoe zich wellicht die leden
van de C.D.U. zullen wenden, die
zich om principieele redenen niet
tot de P. v. d. A. wilden bekennen
en getracht hebben hun heil te
zoeken in een nieuwe Christelijk
Democratische Partij, wier lijsten
echter niet aanvaard konden wor
den door de hoofdstembureaux in
de "betrokken kieskringen. Tien
duizenden zullen dit er wel niet
zijn.
Er zitten veel vraagteekens in
het heele geval, vooral in de elf
nieuwe lichtingen, «hoewel wij aan
nemen. dat de katholieke jongeren
principieel genoeg zijn. om te be
grijpen dat er voor hen geen an
dere weg open staat, dan de Ka
tholieke Volkpartij. Straks, als de
kruitdamp van dén verkiezings
strijd is opgetrokken, kunnen we
dan als een krachtige gezamenlij
ke katholieke eenheid overleggen
en bestudeeren. wat ons op het ge
bied van vernieuwing en aanpas
sing bij nieuwe partijgroepeerin-
gen verder te doen staat. Wij doen
dat straks te vrijer, als we minder
den druk van de omstandigheden
voelen.
Hadden we nu, afgezien van
alle andere overwegingen, niet een
beetje het idee. dat men ons een
bepaalde richting wilde uitdrijven
in verband met de verkiezingen?
Maar is het niet zoo. dat Partijvor
ming verdere consequenties heeft
dan verkiezingen alleen en dat ge
forceerde combinaties in politiek-
nog-weinig-hel dere-dagen onover
zienbare gevolgen kunnen heb
ben?
Wij verwachten dus. in het
kort en in het algemeen ge
zegd, alle katholieken schou
der aan schouder achter de
lijst van de K.V.P., lijst 2, in
ons gewest met Romme bo
venaan. Nu zullen we tot slot
nog even zien, wat de oude cij
fers ons kunnen 'leeren aan de
hand van het bovenstaande....
STEMT 17 MEI
voor de toeken
ning van de
juiste plaats van
Nederland in de
internationale
rechtsorde.