Bond van Zuivelfabrieken
HET GAAT NIET GOED
IN DE WIERINGERMEER
4
Nieuw Noordhollandsch Dagblad
Wordt herstel moedwillig belemmerd?
De boeren staan voor een catastrophe
Algemeene Vergadering
Boebi Trep en Jippie Jee in Duitschland
ZATERDAG 8 JUNI 1946
|_|£T GAAT NIET GOED in de Wieringermeer. Het grauwe
troostelooze land van na de dijkdoorbraak mag dan van
Moeder Natuur weer een groenen penseelstreek gekregen heb
ben, het mag dan aan den buitenkant schijnen alsof de Meer
weer snel aan het opkomen is en de eindspurt heeft ingezet
naar haar vooroorlogsch niveau, maar tusschen het groen van
de welig-opschietende, veelbelovende tarwe en achter de dunne
wanden der weinige noodwoningen proeft men, dat het heele-
maal niet vlot, dat de motor van den vooruitgang in het her
stel is warmgeloopen. Er is wat aan de hand in de Meer, zelfs
véél aan de hand. Er gebeuren dingen, die in een geteisterd
land, dat worstelt om er weer boven op te komen, beslist niet
voor mochten komen, dingen, die ieder op zich misschien van
secondair belang zijn, doch, samengevoegd, de groote tankver
sperring vormen, die het met zoo veel enthousiasme ingezette
hersteloffensief te pletter doet loopen. De Meer, zoo lijkt het,
staat thans voor een tankval en de bulldozers onbreken om die
hindernis te plaveien.
WIJF MAANDEN geleden waag-
den wij ons een dag in de
groote grauwe troostelooze pol
der. Wij keken hier en vroegen
daar, We snuffelden tusschen de
vernielde kapitale boerderijen en
kropen door de dichtgeslibde
greppels en bij de tallooze ge
sprekken, die wij er voerden,
kwam voor ons vast te staan:
Wanneer men het zóó opvat,
wanneer men zóó bereid is tot
aanpakken, kan geen enkele
zaak hopeloos zijn, Zóó moet en
zoo zal in twee jaren tijds de
Meer heerlijker bloeien dan ooit
vóór den Germaanschen vloed.
En wij dachten niet, dat er
zooveel tegenwerkende factoren
om dezen ouden Zuiderzeehoek
zouden komen kijken.
Wordt er getraineerd in
de „Meer"?
Oorspronkelijk had de Dienst
Wederopbouw Wieringermeer het
herstelwerk zgn. in regie. De ar
beiders werden 'niet naar presta
tie doch in uurloon betaald. De'
uitvoerende aannemer Cs) bere
kende^) het aantal arbeidsuren
door. De Dienst Wederopbouw
Wieringermeer speculeerde en
vertrouwde daarbij waarschijn-
Uijk op het verantwoordelijk
heidsbesef van de(n) aanne
mer (s).
En al durft men van de zijde
.van den Dienst de aanne
mer (s) niet beschuldigen
van opzettelijk traineeren,
het feit dat deze dienst meer
en meer teruggrijpt naar het
in eigen beheer nemen, naar
bet stukloon, bewijst, dat de
opdrachtgevers zelf wel in
zien. dat daarin een der oor
zaken ligt van den slakken
gang in het herstel
Weliswaar gaat ook dat weer
met veel moeilijkheden gepaard.
Men schreeuwt om goede teeke
naars en ondanks het feit, dat
men hen zeer behoorlijke sala
rissen biedt, vrij reizen, tege
moetkoming in pensionkosten en
allerlei verdere faciliteiten ver
leent, schijnt men er niet in te
slagen volwaardige technische
krachten te engageeren. Af en
toe komen er wel gegadigden op
geplaatste oproepen, doch zoo
dra men hoort, dat het bedoeld
is voor werk in de geïsoleerde
Wieringermeer, worden de solli
citaties geannuleerd.
Ongeschoolden worden
weggejaagd. Het Iunch-
pakketje van den boer.
Toch dreigt datzelfde stukloon
een der struikelblokken te wor
den. De vakarbeiders steken
uiteraard met handen en voeten
uit boven de ongeschoolde krach
ten, al zouden die ook nog zoo
hun uiterste krachten inspannen
Dat verschil in prestatie vinden
de ongeschoolden eiken Zaterdag
uitgedrukt in het belangrijk af
wijkende gewicht van het loon
zakje dier beide groepen. Dat
moet deprimeerend op de onge
schoolden werken
Dan schijnt men niet te kun
nen of te willen toegeven aan
bepaalde eischen,waardoor her
haaldelijk kleine groepen bouw
vakarbeiders het werk neerleg
gen.
Drie weken geleden vertikten
de schildérs bij den bouw der
noodwoningen het werk voort te
zetten Zij eischten 's middags
een warmen maaltijd. Diezelfde
eisch wordt af en toe ook gesteld
The Royal National Lifeboat Institu
tion gaf aan de Noord Zuid-Holland,
sche Redding Mij. de reddingsboot
"Rosabella" ten geschenke en stond
de "Rosielee" in bruikleen af. Deze
twee reddingsbooten zullen op Vlie
land en Terschelling in dienst worden
gesteld.
door sommige landarbeiders Ook
dat baart moeilijkheden. Immers
de. meeste boeren zijn nóg steeds
geëvacueerd en brengen 's mor
gens als zij naar de Meer komen
hun lunchpakketje mee en de
meest doodgewone zaak van
voor den oorlog, om tegen den
arbeiders op het land 's middags
te zeggen: „Schuif maar aan", is
voor de meeste boeren thans nog
een onmogelijkheid Zij moeten
hef zelf den geheelen langen dag
zonder ook maar een warme kop
koffie stellen
Er is nog meer. De sta
king krijgt de schuld.
Er is nog meer wat den boeren
niet goed zit. Maanden geleden
had men reeds toegezegd, dat,
waar niet alle boerderijen in een
oogopslag zouden kunnen wor
den hersteld, er onmiddellijk een
aanvang gemaakt zou worden
met den bouw van noodwonin
gen. Bij iedere vernielde boerde
rij zou op zeer korten termijn
een noodwoning worden ge
plaatst. Maar, op enkele uitzon
deringen na, ziet men er nog
niets van. En wanneer thans ge
vraagd wordt hoe het er mee
staat, komt m.en met den dood
doener voor den dag: Als ze in
de Amsterdamsche haven niet
staakten, was de zaak allang
voor elkaar geweest, want daar
ligt het benoodigde materiaal
klaar. Begrijpelijk worden de
boeren verbitterd door een der
gelijke „valsche" voorstelling
van zaken, zooals zij zeggen.
Een „fooi" van eigen geld.
Wij zijn nog niet aan het eind
van de o.i.. gerechtvaardigde je
remiade der boeren. Er is nog
een kwestie, die omwille der be
langrijkheid mogelijk beter aan
den kop van ons artikel had
kunnen prijken. Dat is het geld.
Bij al de moeilijkheden kan
het overgroote deel der boeren
zich wel de haren uit het hoofd
trekken. Zij staan voor een fi-
nancieele catastrophe.
Wij spreken met één boer en
wij spreken er tien. Het is tel
kens hetzelfde jammerlied,
„Nee mijnheer, wij zijn niet
aangestoken door de stakings
koorts. Wij zullen doorgaan met
hard werken, .zoolang het kan,
maardat' is korter dan U
denkt, Landbouwherstel en be
lastingen breken ons de nek."
Die klachten kwamen al te
zeer uit het gemoed voort, om
die zoo maar te verwaarloozen.
Daarom zijn wij er zelf opuit
getogen, om te weten, hoe nu
eigenlijk die „herstel-vork" aan
den „belastimgsteel" zit. En toén
wij,na ons onderzoek weer
terugkwamen in de Meer, klonk
als een noodkreet bij de aller
eerste ontmoeting: Kunt U ons
nu niet helpen?
„Wat is er dan aan de hand?"
„Op 17 April toen het land
onderliep, zijn wij weggetrokken.
,Toen wij na de drooglegging
weer terugkwamen, hebben wij
steeds maar arbeidsloon voorge
schoten, materialen en grond
stoffen aangeschaft, alles van
het weinig courante geld dat wij
na de saneering ontvingen."
Na veel vragen, bédelen wel
haast, heeft minister Lieftinck
vijf en twintig procent plus dui
zend gulden van het geblok
keerde geM vrijgegeven. Dat is
nu natuurlijk schoon op na alle
uitgaven aan arbeidsloonen en
materialen. Maanden geleden
ging Landbouwherstel ertoe
over. op de geblokkeerde reke
ningen crediet te verleenen, met
als maatstaf Vijfhonderd gulden
per bunder land.
Maar denk nu niet, dat de, boe
ren dat ook in handen kregen.
Listig werd daarvan afgetrokken
driehonderd gulden per bunder
(de vergoeding van Landbouw
herstel), benevens de vrijgege
ven vijf en twintig procent van
de geblokkeerde saldi en ook de
gedeblokkeerde duizend gulden.
Een practiseh voorbeeld als
hieronder toont aan, dat de door
Landbouwherstel toegestoken
hand ih werkelijkheid een slag in
het aangezicht is.
Wij nemen een bedrijf van
veertig bunder bij den kop.
Verleend crediet' 40 x 500: f2Ö,000
aftrek:
voorschot Landbouwherstel
40 x 300 12.000
25% v. 22.000 (geblok
keerd geld') 5.500
vrijgegeven geld 1.000 f18,500
Saldo f 1,500
De betrokken boer ontvang!
dus in werkelijkheid slechts een
crediet van zegge en schrijven
1500 harde guldens. Dat is meer
dan belachelijk, als het niet zoo
droevig was
Olie op het vuur.
De belastingen gooien daar
naast nog eens extra olie op het
vuur. Een boer, die wij spraken,
toonde ons een van de Belastin
gen ontvangen zekerheidsstel
ling van 21.000 gulden. Zijn ge
blokkeerd tegoed, bedroeg slechts
15.500 gulden. Dat wijst op wille
keur in ergerlijke mate.
Menschelijk en begrijpelijk
is het, dat tallooze Doeren
gaan zeggen: Wij zijn niet
zwart en willen het ook niet
zijn. doch wij worden zwart
gemaakt. Zij hebben gelijk,
in dubbele beteekenis.
Ein zelfs deze „fooi" van eigen
geld is niet aan alle boeren uit
gekeerd. Integendeel. Slechts de
kleinste helft heeft eenige maan
den geleden de uitkeering ont
vangen. Plotseling is men daar
mede, zonder verderen uitleg op
gehouden. Ook dat schijnt
„scheef" te zitten, zegt men in de
Meer En op onze zwerftocht
hoorden wij ettelijke boeren
fluisteren, dat juist zij. die in de
verschillende commissies zitting
hebben en functies bekleed'en,
heel toevallig wél die (geringe)
uitkeering ontvingen. Maar ze
ventig procent wacht nog
Hoelang nog?
Een boer met vijftig bunder
land toonde ons zijn facturen,
opgezouten nu al vijf maanden.
Met den besten wil kan hij ze
niet betalen. De weinige guldens
die er over zijn, zijn bestemd
voor de arbeidsloonen „Nog twee
weken meneer, dan kan ik ook
dat niet meer doen. Ik loop zoo
vast als een muur".
Bij ons vertrek uit de Meer,
in een houten keet van twee bij
twee meter, waar vijf DUW-ar-
beiders, terwijl zij aan het werk
hadden moeten zijn. gezellig aan
het dagdieven waren en wacht
ten op het klokje van vijf uur,
dat ze huiswaarts zouden kunnen
kregen wij de laatste koude dou
che, toen wij in een gesprek be
merkten, dat ook hier de sta
kingsbacil der EVC rondwaarde.
Neen, zóó gaat het fout in de
Wieringermeer P. S.
De Bond van op Coöp. Grond
slag werkende Zuivelfabrieken
vergaderde gister te Alkmaar on
der voorzitterschap van den heer
J Veldstra, die in zijn openings
woord er op wees dat dank zij de
voorlichting van den Bond de
Zuivelcoöperatie steeds sterker
wordt, hetgeen juist daarom van
belang is, omdat een groot con
cern voor speculatieve zuivelbe
reiding, dat blijkbaar in de Noor
delijke provincies terrein verloor,
thans* denkt in Noord-Holland
succes te hebben.
Spr. hoopt dat door de houding
van de Noord-Hollandsche boe
ren zal blijken, dat Noord-Hol
land, wat de coöperatie betreft,
niet ten achter staat bij Friesland.
Spr releveerde, hoe de ophef
fing van de rayonneering een be
langrijke winst opleverde voor de
Coöperatieve Zuivelbereiding Ge
constateerd mag worden, dat de
fabrieken op finantieel gezonde
basis werken en met bekwame
directeuren, zoodat we ook voer
de toekomst niet ongerust behoe
ven te zijn over de resultaten. Spr.
drong aan op nauwe samenwer
king ook in de toekomst, in het
belang van de geheele Noord-
Hollandsche Coöp Zuivelberei-
ding, in het belang van de boeren,
hun gezin en hun kinderen.
De secretaris, Ir. G. Kranen
deed hierna enkele
Mededeelingen.
De bond bestond 29 Jan. 40 jaar.
Tot voorzitter koos het bestuur
uit zijn midden den heer J. Veld
stra, Opmeer; tot ondervoorzitter,
de heer C H. Berkhout. Baars-
dorpermeer.
De totale melkaanvoer -der
aangesloten fabrieken bedroeg
in het laatste kalenderjaar
97.158.000 KG; de vooroorlog-
sche aanvoer dezer fabrieken
bedroeg ongeveer 230 naillioen
KG
Het aantal werkende fabrieken
is door concentratie van 53 tot 32
gedaald. Van de in den oorlog
gesloten bedrijven werken thans
nog: „Bamestra", Beemster, Bo-
beldijk, Limmen en Hoogkarspel.
Krachtens vrij besluit van de
leden zijn definitief opgeheven de
fabrieken: Texel (De Onderne
ming), Koegras, Stolpen, St. Maar
ten, Spijkerboor, Wijde Wormer,
Berkhout („Cuncordia"), Hauwert,
Benningbroek, Hoogwoud, Oost
woud en Twisk ((„Rosita")
Bij de boterkeuringen werden 'n
45 diploma's toegekend aan de fa
brieken: Oudendijk (71.8); Lutje
winkel (71,2): Bobeldijk (69,9);
Stompetoren (67,4); „De Tijd",
Beemster (67,3) en Burgerbrug
(66,5).
Voor het diploma bij de kaas
keuring voor Ed. 40 plus opzet-
kaas kwamen in aanmerking:
Oudendijk (79); Opmeer (74,2) en-
Hem (71,3).
Om de melkprijzenconcurrentie
van vóór den oorlog te voorko
men, verbonden de aangesloten
fabrieken zich om in bondsver-
band volgens het melkprijs-advies
te blijven betalen; de veehouaers
dienen daarom de voorschoiprij-
zen, in vergelijking tot de prijzen
van de particuliere industrie die
zich niet langer aan de afgespro
ken voorschotprijzen wilde hou
den) op de juiste wijze te beoor-
deelen.
Het bestuur besloot de 18 fa
brieken, die een grensregeling
hebben, in de gelegenheid te stel
len, deze bij den Bond te laten re-
gist'reeren. Gezien de belangen-
concentratie van de particuliere
industrie is- meerdere grensrege
ling zeker gewenscht. Het be
stuur besloot voor 5 a 6 maanden
een controle te doen houden op de
retourproducten; daarna zal een
definitieve controle worden over
wogen.
Gesloten bedrijven.
De meeste der gesloten geweest-
zijnde bedrijven zijn finaneiee1 in
een zeer slechten tóestand ge-
raakt, doordat zij gedurende de
'stillegging geen gelegenheid heb
ben gehad reserve te vormen en
af te schrijven. Het B.Z geeft
voor afschrijving van 5 Mei '45 af
eenige vergoeding, doch vóór dien
tijd, toen de vergoedingsregeling
der gesloten bedrijven vanwege
het Dep van Financiën geschied
de, werd niets ontvangen. De po
sitie dezer bedrijven wordt nog
verzwaard, doordat de omliggende
bedrijven die tijdelijk hun melk
verwerkten, mede daarvan veelal
ruime afschrijvingen en reservee
ringen hebben toegepast De F.N.
Z'. en de V.V,Z,H, hebben samen
besloten bij den Min. van Land
bouw stappen te doen ter ver
krijging van een tegemoetkoming
uit het landbouwcrisisfonds aan de
betrokken bedrijven, in het bijzon
der met betrekking tot de periode
vóór 5 Mei '45.
N.a.v. deze mededeeling ont
stond eenige discussie, waaraan
deelnamen de heeren Hoogeboom
(Bamestra), Vriends, Hoogkarspel
en Laan, Berkhout Zij betoogden,
dat de fabrieken, die tijdelijk de
melk van de gesloten fabrieken
verwerkt hadden, zedelijk ver
plicht, waren tot eenige vergoe
ding;'ook de betrokken boeren
zouden te weinig ontvangen heb
ben.
Ir. Geluk (F.N.Z,) betoogde, dat
deze kwestie niet centraal gere
geld kan worden; dit dient onder
ling te geschieden; hij achtte het
echter niet meer dan billijk, dat
aan de boeren nabetaald wordt
door die bedrijven, die afgeschre
ven hebben.
De heer Broekens (Oudendijk)
betoogde, dat deze zaak niet zoo
ernstig is, als wordt voorgesteld;
dit zal z.i. later wel blijken.
In de bestuursvacatures van
de heeren L Broekens en K. Ho-
getoorn werden gekozen de hee
ren H. Prikken (De Tijd - Beem
ster) en P, Vink (Middelie);
met eenige'woorden van groote
erkentelijkheid nam de voorzit
ter afscheid van den heer Broe
kens, die om gezondheidsredenen
zijn functie moet neerleggen. In
de commissié voor Kaaskeurin
gen werden gekozen de heeren
D Jongejans te St. Maartens
brug en A. Tallsma te Wognum.
Zonder discussie verleende de
vergadering haar sanctie aan de
voorstellen, inhoudende de afre
kening met de fabrieken te doen
plaats hebben van 4)Z per
1000 kg, in 1944 verwerkte melk.
Er werd een voorschot op den
omslag geheven van 32 ct. per
1000 kg melk. Het batig saldo
van het Coöp.' Magazijn zal aan
de reserve dezer afdeeling wor
den toegevoegd.
79. Het volgende oogenblik werden de orders gegeven en na
twee uur had Jippie Jee zijn dynamiet en de politie den Hun.
Deze moest nog eens haarfijn uitleggen wat Dolf Leefnoch
daar in het laboratorium aan het uitbroeden is. En daar hij
wist, dat alles op zijn einde liep, vertelde hij naar hartelust.
Het gebeurde bracht zoo'n opzien in de kranten, dat er
eenigen tijd een volkomen chaos heerschte
